Month: March 2018

Συρία – ιράκ 1

Παρασκευή 23 Μάρτη. Δεν φαίνεται να προχωράει η όποια συμφωνία είχε προκύψει ανάμεσα στην Άγκυρα και τον Tillerson· εκτός αν η Ουάσιγκτον κοροϊδεύει χοντρά το pkk/ypg, πράγμα που θεωρούμε ελάχιστα πιθανό. Την περασμένη Τρίτη εκπρόσωπος του αμερικανικού υπ.εξ. (υπό τον Pompeo πια…) διαβεβαίωσε δημόσια τους κούρδους αφέντες, σε συνέντευξη τύπου, ότι θα παραμείνουν μαζί στην Manbij (μια πόλη με αραβικό πληθυσμό που ποτέ δεν ανήκε στην ζώνη κουρδικής πλειοψηφίας στη βόρεια συρία…) και θα συνεχίσουν την συνεργασία τους όσο χρειαστεί.

(H Manbij, μια πόλη στη βόρεια συρία 30 χιλιόμετρα δυτικά του Ευφράτη, είχε πριν τον πόλεμο καμιά 100αριά χιλιάδες κατοίκους: άραβες, κούρδους, και σουνίτες σούφι. Το καλοκαίρι του 2012, τοπικοί οπλαρχηγοί πήραν την εξουσία στην πόλη και τα περίχωρά της, αλλά στις αρχές του 2014 την κατέλαβε ο isis. To καλοκαίρι του 2016, ύστερα από 2 μήνες πολιορκίας και «μάχες πόλης», την κατέλαβαν οι ypg σε συνεργασία με τον αμερικανικό στρατό. Από τότε είναι μια απ’ τις βάσεις της Ουάσιγκτον στη συρία.)

Ο Erdogan έχει (ξανα)θυμώσει με τις επιλογές της Ουάσιγκτον: Λένε ότι δεν θα φύγουν απ’ την Manbij. Δεν έχουν δικαίωμα να είναι εκεί. Πως ήρθαν από 11.000 χιλιόμετρα μακρυά; Δεν είναι η δική τους γη… Δεν μπορεί όμως «να τους στείλει πίσω»: το «ξεκλείδωμα» του αμερικανικού ιμπεριαλισμού απ’ την βόρεια συρία απασχολεί το σύνολο του «μπλοκ της Astana», αλλά θεωρούμε απίθανο να δοκιμαστεί με κατευθείαν στρατιωτική σύγκρουση, και μάλιστα ενός μόνο μέλους της συμμαχίας.

Απ’ την άλλη μεριά το τουρκικό καθεστώς θα πρέπει να είναι ευχαριστημένο μετά την συμφωνία του με το ιρακινό: ο τουρκικός στρατός πήρε το «ελευθέρας» να δράσει στα βόρεια του ιρακινού κουρδιστάν, όπου βρίσκονται οι κυρίως βάσεις του pkk…

Η «επιχείρηση ασπίδα του Τίγρη» έχει ήδη αρχίσει με αεροπορικούς βομβαρδισμούς. (Υποθέτουμε ότι οι κάθε είδους ντόπιοι υποστηρικτές του pkk, αρχίζοντας απ’ τις ελληνικές υπηρεσίες αλλά και τους εντόπιους ισραηλινούς συνεργάτες τους, να κάνουν ό,τι μπορούν σαν «συμπαράσταση»…)

Συρία – ιράκ 2

Παρασκευή 23 Μάρτη. Χτες ο τούρκος υπ.εξ. Cavusoglu, σε συνέντευξή του στο κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolou, επανέλαβε τις απειλές: Αν το σχέδιο για απομάκρυνση των τρομοκρατών δεν γίνει πράξη [σ.σ.: εννοεί αυτό που ήταν υπό διαμόρφωση με τον Tillerson] τότε η μόνη επιλογή που θα απομείνει θα είναι η εκκαθάρισή τους. Αυτό δεν είναι σημαντικό μόνο για την συρία αλλά και για το ιράκ…

Εκτός «μπλοκ της Astana» (και Πεκίνου) η στάση της Άγκυρας θα άρεσε και στο Βερολίνο· αν μπορούσε να εκδηλωθεί δημόσια. Αλλά δεν μπορεί και το πιθανότερο δεν θέλει να το κάνει αφού το μόνο που θα πετύχαινε θα ήταν να προσθέσει ένα ακόμα πρόβλημα στην πάντα φαντασιακή «ενιαία εξωτερική πολιτική της ε.ε.».

Το πρόβλημα της Άγκυρας δεν είναι οι εντός ή εκτός εισαγωγικών «καταγγελίες» εκ μέρους της ε.ε. (που ευχαριστούν το ελλαδιστάν, το οποίο, όποτε το θυμάται, γίνεται «φιλοευρωπαϊκό»…). Αυτά είναι διπλωματικές φανφάρες. Το πρόβλημα της Άγκυρας είναι έχει εμπλακεί στη στρατιωτική διαχείριση του αμερικανικού ιμπεριαλιστικού project στην ευρύτερη μέση Ανατολή χωρίς να μπορεί να ελπίζει στην ανοικτή στρατιωτική (και διπλωματική) υποστήριξη και συμμετοχή των άμεσων και έμμεσων συνεταίρων της· τουλάχιστον όχι σήμερα.

Απ’ την άλλη μεριά, ο τρόπος που η Ουάσιγκτον έχει διαχειριστεί την αυτοπρόσωπη στρατοπέδευσή της στη συριακή επικράτεια (: δηλαδή τα ανταλλάγματα που έχει υποσχεθεί στο pkk) δεν είναι μεσομακροπρόθεσμα “βιώσιμος”: δεν είναι ούτε ένα ούτε δύο τα κράτη που αντιτίθεται στον αμερικανικό έλεγχο της “μεσοποταμίας”. Θα τολμούσαμε μάλιστα να υποστηρίξουμε ότι ο άξονας Ουάσιγκτον – Τελ Αβίβ δεν έχει περισσότερους ή καλύτερους συμμάχους απ’ το μπλοκ της Astana· έχει μόνο το τακτικό πλεονέκτημα ότι βάζει μπροστά την «μεγάλη δύναμή του» (τον αμερικανικό στρατό), ενώ το μπλοκ της Astana περιορίζεται στην «μεσαία» (τον τουρκικό)…

Εμπορικός πόλεμος 1

Παρασκευή 23 Μάρτη. Το ψοφιοκούναβο, όπως ήταν αναμενόμενο άλλωστε, με την χαρά παιδιού που μόλις έχεσε και περιεργάζεται το κατόρθωμά του, και με την σιγουριά ότι “οι εμπορικοί πόλεμοι είναι εύκολοι, τους κάνεις και τους κερδίζεις”, ανακοίνωσε ότι κόβει κουστούμι στις εισαγωγές απ’ την κίνα, γύρω στα 50 (ή μπορεί και 60) δισεκατομμύρια δολάρια τον χρόνο. Την συγκεκριμένη λίστα με τα είδη που θα φάνε εισαγωγικούς δασμούς δεν την ανακοίνωσε· έχει την σημασία της πάντος. Αναμένεται μέσα στις επόμενες 10 – 15 ημέρες. Ωστόσο ο ψοφιοκούναβος κατήγγειλε το Πεκίνο (με τον Xi δηλώνει «φίλος», καρδιακός περίπου, όμως άλλο η φιλία και άλλο η πατρίδα…) για αθέμιτες εμπορικές πρακτικές, ενώ υποσχέθηκε ότι αυτός είναι μόνο ο πρώτος γύρος δασμών στις εισαγωγές· που στην εξέλιξη τους θα κάνουν «την αμερική πιο δυνατή και πιο πλούσια».

Το κινεζικό καθεστωτικό ειδησειογραφικό πρακτορία xinhua σχολίασε σήμερα (επειδή το «σήμερα» ξεκινάει ώρες πριν στην ανατολή…) μεταξύ άλλων αυτά:

… Ο Trump και ο σύμβουλός του για θέματα εμπορίου Robert Lighthizer, πρώην υφυπουργός εμπορίου στην κυβέρνηση του Roland Reagan, μπορεί να θέλουν να αναβιώσουν τις εμπορικές μάχες κατά της δυτικής Ευρώπης και της Ιαπωνίας των ‘70s και των ‘80s.

Ωστόσο, το να ανεβάζεις τους δασμούς στα Κινεζικά εμπορεύματα είναι σα να χρησιμοποιείς εργαλεία του 20ου ή ακόμα και του 19ου αιώνα για να αντιμετωπίσεις προβλήματα του 21ου, της εποχής της παγκοσμιοποίησης. Τέτοια μέτρα θα διαταράξουν την διασυνδεδεμένη εφοδιαστική αλυσίδα πολλών βιομηχανιών και θα αυξήσουν τα κόστη για τους Αμερικάνους επιχειρηματίες και καταναλωτές.

Σκεφτείτε μόνο τα δημοφιλή iPhones της Apple, που συνδυάζουν Αμερικανικό σχεδιασμό με hardware από διεθνείς προμηθευτές και Κινεζικές αλυσίδες συναρμολήγησης. Η παγκόσμια παραγωγή σήμερα έχει εκμηδενίσει τα εθνικά σύνορα.

Ενώ υπολογίζονται σαν Κινεζικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ, τα iPhones παράγονται από αμερικανικές πολυεθνικές που έχουν εργοστάσια στην Κίνα.

…

Μερικές σωστές παρατηρήσεις μαζί με ελεγχόμενα συμπεράσματα… Αγνοούν, μήπως, το ψόφιο κουνάβι και οι από πίσω του συντηρητικοί πως παράγονται τα iPhones και όχι μόνο; Αποκλείεται. Οπότε;

Εμπορικός πόλεμος 2

Παρασκευή 23 Μάρτη. Το Πεκίνο έχει ένα δίκιο όταν μνημονεύει τις global «γραμμές εφοδιασμού» ή/και συναρμολόγησης που θίγονται απ’ τον όποιο εθνικό προστατευτισμό. Έχει ένα παραπάνω δίκιο να ειρωνεύεται επειδή είναι γνωστό ποια είναι η απάντηση του Πεκίνου (και όχι μόνο) σε μια σειρά εμπορευμάτων, πέρα απ’ τους αναπόφευκτους «απαντητικούς» δασμούς στις εισαγωγές στην κίνα: ένα κινέζικο εγοστάσιο / αποθήκη στα προάστεια της Addis Ababa, κάνει μια τελευταία συναρμολόγηση του χ ή του ψ εμπορεύματος (π.χ.: ράβει ένα κουμπί σε πουκάμισα ή βάζει ένα μάτι σε λούτρινα κουκλάκια) και, στη βάση διακρατικής συμφωνίας, το εμπόρευμα εξάγεται απο εκεί στις ηπα και οπουδήποτε αλλού σαν “made in Ethiopia”. Ποιοι δασμοί σε βάρος των κινέζικων; (Αντί για “made in Ethiopia” μπορείτε να βάλετε “made in Egypt” ή “made in e.u.” – ό,τι θέλετε…).

Ωστόσο είναι εντελώς λαθεμένο (και, σε τελευταία ανάλυση, προπαγανδιστικό) να πιστεύει κανείς ότι ο εμπορικός προστατευτισμός / πόλεμος γίνεται με όρους 19ου ή 20ου αιώνα. Οι βασικές οικονομικές παράμετροι μπορεί να είναι παρόμοιες· όχι, όμως, και οι τεχνικές – αυτές που αφορούν τις «προμηθευτικές γραμμές» στην ευρύτητά τους,  γραμμές που είναι πολιτικά κρίσιμες για την επιτυχία ή την αποτυχία.

Το αμερικανικό κράτος, στριμωγμένο μέσα στο κόλπο που το ίδιο προώθησε, την «απελευθέρωση του παγκόσμιου εμπορίου», απειλούμενο στα σοβαρά όχι στην ουρά αλλά στην αιχμή της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, τι άραγε επιδιώκει; Επιδιώκει τον επαναπατρισμό μεγάλων τμημάτων της παραγωγής, που στα ’90s έγιναν outsourcing στην ασία με κριτήρια χαμηλών μεροκάματων· αλλά έναν επαναπατρισμό υψηλής (ρομποτικής) παραγωγής, όπου η μαζική ανάγκη για χαμηλά μεροκάματα θα εκλογικευτεί, και θα καλύπτεται απ’ τους («παράνομους»…) μετανάστες στο αμερικανικό έδαφος. Μ’ άλλα λόγια οι εμπορικοί δασμοί του ψοφιοκουναβιστάν δεν αποσκοπούν στον επαναπατρισμό των ίδιων εργοστασίων (αμερικανικών εταιρειών) απ’ την ασία στις ηπα· αλλά στη δημιουργία καινούργιων, ακόμα πιο αυτοματοποιημένων / ρομποτικών απ’ ότι τα υπεργολαβικά ασιατικά. Κατ’ αυτόν τον τρόπο υπάρχει η ελπίδα μείωσης του μοναδιαίου κόστους (του «κόστους παραγωγής ανά μονάδα προϊόντος») και, άρα, ανάκτησης σοβαρών τμημάτων της παγκόσμιας αγοράς.

Πρόκειται για ένα είδος φυγής προς τα εμπρός απ’ την μεριά του αμερικανικού κεφάλαιου, συνηθισμένης και εύλογης μέσα στην καπιταλιστική ιστορία. Αλλά είναι risky business. Και είναι τέτοια όχι επειδή τα «οχυρωματικά έργα» των αμερικανικών εισαγωγικών δασμών (δηλαδή την «περιφρούρηση της εσωτερικής αγοράς» απ’ τους ανταγωνιστές) θα την ακολουθήσουν και οι ανταγωνιστές του αμερικανικού καπιταλισμού. Αλλά επειδή, κυρίως, την ακόμα μεγαλύτερη μείωση του «μοναδιαίου κόστους» μέσω είτε της ακόμα πιο επιθετικής μηχανοποίησης είτε της ακόμα πιο επιθετικής μείωσης των (πραγματικών) μισθών, με σκοπό τα μεγαλύτερα μερίδια απ’ την παγκόσμια αγορά, αυτό λοιπόν θα το κάνουν λίγο πολύ όλοι. Και οπωσδήποτε ο κινεζικός καπιταλισμός και οι ασιάτες σύμμαχοί του. Μ’ άλλα λόγια: αν ο λόγος (κι αυτή ήταν η περίπτωση του 19ου ή του early 20ου) ήταν η ανασυγκρότηση με ορίζοντα κάποια εσωτερική αγορά, τότε τα τείχη για την περιφρούρησή της θα είχαν ένα προσωρινό λογικό νόημα. Όμως…

Όμως ήδη απ’ την προηγούμενη φορά «δομικής καπιταλιστικής κρίσης / προστατευτικής αναδίπλωσης», δηλαδή απ’ την κρίση / αναδιάρθρωση του μεσοπολέμου (δεκαετία του ’30) έγινε ολοφάνερο ότι ακόμα κι αν η όποια εσωτερική αγορά ήταν πράγματι ένα πεδίο αναδίπλωσης, δεν ήταν αρκετή για την καπιταλιστική δυναμική. Πολύ γρήγορα η αναμέτρηση (τότε…) αφορούσε τον πλανήτη στο σύνολό του. Οι πιο έξύπνοι ανάμεσα στους τότε διανοούμενους του κράτους και τουκεφάλαιουτο καταλάβαιναν, χρόνια πριν ξεσπάσει ο β παγκόσμιος. Γι’ αυτό ακριβώς ούτε τα δασμολογικά ούτε τα νομσιματικά «προστατευτικά μέτρα» εκείνης της εποχής αποδείχθηκαν επαρκή. Ήταν ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟΣ ένας παγκόσμιος πόλεμος. Το «κάνω τον γείτονα ζητιάνο» που κορόιδευε ο Κέυνς τότε, είχε μια «συνεπή συνέχεια»: κάνω τον γείτονα ερείπια…

Εμπορικός πόλεμος 3

Παρασκευή 23 Μάρτη. Η διαφορά της “κρίσης της παγκοσμιοποίησης” των πρώτων δεκαετιών του 20 αιώνα και της προστατευτικής αναδίπλωσης σαν “απάντηση” τότε, με την σημερινή κρίση / αναδιάρθρωση, δεν είναι τυπική. Τυπικά πρόκειται για το ίδιο ακριβώς φαινόμενο. Η διαφορά, μια δυναμική διαφορά, έγκειται στην παραγωγικότητα της εργασίας. Είναι τώρα τόσο υψηλή ώστε η ρομποτική μεσολάβηση (της ανθρώπινης εργασίας) στις ηπα ΔΕΝ είναι δυνατόν να απαντήσει στις ανάγκες συσσώρευσης του αμερικανικού κεφάλαιου με όρους “εσωτερικής αγοράς εργασίας και εμπορευμάτων”, ούτε καν για τα 4 ή 5 χρόνια που αυτό έγινε στην εποχή του new deal. Λέμε: δεν μπορεί να “οχυρωθεί για λίγο” το αμερικανικό κεφάλαιο, υπομένοντας τις αντίστοιχες οχυρώσεις των ανταγωνιστών του, ώστε να συσσωρεύσει τεχνολογία, χρήμα και πειθαρχημένη εργασία και να επιτεθεί μετά διεκδικώντας την παγκόσμια ηγεμονία. Αυτά τα δύο, η οικονομική αναδίπλωση και η στρατιωτική επέκταση συμβαίνουν (ή πρέπει απ’ την σύγχρονη καπιταλιστική άποψη) σχεδόν ταυτόχρονα. Εν μέρει σε “αργή κίνηση”… Σε κάθε περίπτωση αυτό είναι μια εξαιρετικά σύνθετη κατάσταση.

Αυτός είναι ο λόγος (κατά την γνώμη μας) μιας ορισμένης ασυμμετρίας στον εξελισσόμενο και οξυνόμενο παγκόσμιο ενδοκαπιταλιστικό ανταγωνισμό – μιας ασυμμετρίας που δημιουργεί οφθαλμαπάτες ως προς τους συσχετισμούς δύναμης στην προοπτική τους. Ανάμεσα σε κράτη / κεφάλαια που έχουν ακόμα καλά περιθώρια “εσωτερικής ανάπτυξης” και μπορούν να την χρησιμοποιήσουν σαν εφαλτήριο “οικονομικής επέκτασης”· και σε κράτη / κεφάλαια που έχουν μικρά ή ελάχιστα τέτοια “εσωτερικά” περιθώρια (σε συνθήκες ειρήνης, δηλαδή χωρίς μια γενική καταστροφή / ανοικοδόμηση στην επικράτειά τους…), άρα μικρές και κοντοπρόθεσμες “ρεζέρβες” συσσώρευσης· οπότε επείγονται να λύσουν τώρα τους “διεθνείς λογαριασμούς” τους.

Στην πρώτη κατηγορία, των “εσωτερικών περιθωρίων / εξωτερικής επέκτασης” ανήκει η κίνα (απέναντι στις ηπα αλλά και την ευρώπη), το ιράν (απέναντι στο ισραήλ), ακόμα ακόμα και η “καθυστερημένη” ρωσία (απέναντι σε μεγάλο μέρος της  ε.ε.), υπό τον όρο κάποιων ακόμα εσωτερικών αναδιαρθώσεων. Απ’ την ανάποδη μεριά, εκεί που ο προστατευτισμός δεν εξασφαλίζει σοβαρούς όρους “εσωτερικής συσσώρευσης”, άρα είναι μια fake και προσωρινή τακτική, περισσότερο υποδαύλιση των διεθνών εντάσεων παρά ανάπαυλα «εσωστρέφειας» (αν θα ήταν ποτέ δυνατόν!), βρίσκονται οπωσδήποτε οι ηπα.

Σε κάθε περίπτωση: το γεγονός ότι το Πεκίνο θα απαντήσει στους εναντίον του εμπορικούς δασμούς / εμπορικό πόλεμο εκ μέρους της Ουάσιγκτον, αλλά θα το κάνει προσεκτικά και, κυρίως, χωρίς να πανηγυρίζει ότι «έτσι θα γίνουμε πιο δυνατοί και πιο πλούσιοι», δεν είναι θέμα, απλά, διπλωματικής τακτικής ή «εθνικής κουλτούρας». Ο κινεζικός καπιταλισμός, σε αντίθεση με τον αμερικανικό, επεκτείνεται γρήγορα και αποτελεσματικά σ’ όλον τον πλανήτη· έχοντας ταυτόχρονα μεγαλύτερα περιθώρια «εσωτερικής ανάπτυξης». Αλλά δεν έχει κανένα λόγο να “οχυρωθεί” σ’ αυτά που είναι, έτσι κι αλλιώς, δικά του – να πέσει, σα να λέμε, σε μια “ανάπαυλα τύπου new deal των αμερικανικών ’30s”, ρίχνοντας σε δεύτερη μοίρα, “για μετά”, την προς τα έξω επέκτασή του. Συνεπώς όχι μόνο είναι φανατικός υποστηρικτής του παγκόσμιου ελεύθερου εμπορίου αλλά οφείλει να αντιδράσει στα αμερικανικά μέτρα με τέτοιο τρόπο ώστε να στερήσει στο αμερικανικό κεφάλαιο όχι μόνο την «κινεζική αγορά» (αυτήν προστατεύουν οι όποιοι «απαντητικοί» δασμοί του Πεκίνου) αλλά, κυρίως, όσο το δυνατόν μεγαλύτερα τμήματα της παγκόσμιας: στην αφρική, στη λατινική αμερική, στην ασία…

(Και δεν είπαμε τίποτα ακόμα – κάποια άλλη στιγμή θα το κάνουμε – για τον «εμπορικό πόλεμο πρώτων υλών»: μπορεί ο αμερικανικός καπιταλισμός να σχεδίασε και να κατάφερε να γίνει αυτάρκης σε υδρογονάνθρακες, αλλά όσο επαναπατρισμό επιχειρήσεων κι αν πετύχει, θα εξαρτιέται απ’ τις αφρικανικές και ασιατικές «νέες γαίες»…

Που θα βρίσκει άραγε κοβάλτιο η αμερικανική Tesla, για όσο καιρό το υλικό είναι στα νο 1 της τεχνολογίας των μπαταριών, ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι ο Musk θα έφερνε όλη την παραγωγή της μπίζνας του πίσω «στην πατρίδα»· ή θα την εκσφενδόνιζε στον “αμερικανικό” Άρη;)

Δείτε

Πέμπτη 22 Μάρτη. Το video ντοκυμαντέρ Kill ‘em all: in the name of the name (από Sarajevo και αντιφασίστες συντρόφους).

Πρώτο μισό της δεκαετίας του 1990, όταν η εθνικοφροσύνη αναγεννιέται σαν «το όνομά μας…» Η διάλυση της γιουγκοσλαβίας, η σφαγή των Βοσνίων, ο άξονας Αθήνας / Βελιγραδίου, τα ελληνικά σχέδια για επέκταση προς βορρά, η προοπτική διάλυσης και μοιρασιάς του κράτους της μακεδονίας.

Δείτε κι αυτό: Μεσίστιες γαλανόλευκες και μισοφέγγαρα στις φλόγες: ο ελληνικός αντιτουρκικός ιμπεριαλιστικός παροξυσμός στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’90, και το ελληνικό όνειρο για την διάλυση της τουρκίας (πάνω στο κύμα του τότε διεθνούς σχεδιασμού για τη μέση Ανατολή): Ίμια, κύπριοι μοτοσυκλετιστές, υπερεξοπλισμός… Ένα video ντοκουμέντο του 2016, απ’ το antifa projector.

Καταδίκη

Πέμπτη 22 Μάρτη. Παραλίγο να το ακούγαμε… (Αλλά αυτό το “παραλίγο” ήταν οικτρή παραίσθηση). Μια ανακοίνωση του είδους η ευρωπαϊκή ένωση καταδικάζει την θρησκευτική προκλητικότητα στην ελλάδα… Ή του είδους η ευρωπαϊκή αριστέρα στέλνει ένα τάγμα επίλεκτων ελεύθερων σκοπευτών για να ενισχύσει τον αγώνα του συνασπισμού της ριζοσπαστικής αριστέρας κατά των φασιστοεκκλησιαστικών συμμοριών… Ή, έστω, μετά από αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης η ευρωπαϊκή ένωση απέκλεισε την ελληνική εκκλησία απ’ τις χρηματοδοτήσεις της, επειδή ξεπέρασε σε κατορθώματα την πολωνική και την ουγγρική κυβέρνηση μαζί…

Μπααααα…. Οι ροζ για το μόνο πράγμα που θέλουν διεθνή βοήθεια είναι “κατά της τουρκικής προκλητικότητας”. Τα υπόλοιπα τα καθαρίζουν με μια εκδήλωση δυσαρέσκειας. Μπορεί να κρατήσουν και μούτρα… Δυνατοί!

…Κοτσαμπάσηδες πασάδες και σεβάσμιοι δεσποτάδες κυβερνούσανε τη χώρα, καλή ώρα….

Δημοκρατίας το παράγγελμα 1

Πέμπτη 22 Μάρτη. Η τέταρτη κατά σειρά εκλογή του Πουτινάκου στο τιμόνι της ρωσικής ομοσπονδίας συνέπεσε με την αλλαγή του κινεζικού συντάγματος έτσι ώστε να επιτρέπει στον “φωτεινό φάρο” Xi Jinping την αιωνιότητα στο πόστο του “αρχηγού κράτους”. Και τίνος κράτους, ε;…

Για λόγους που σχετίζονται μόνο με την δυτική πρωτοκοσμική αυταρέσκεια και με τίποτα περισσότερο, η μακροβιότητα τέτοιων προσώπων στην κορυφή της πολιτικής εξουσίας προκαλεί ανατριχίλες: αυτό δεν είναι δημοκρατία!

Πράγματι. Δεν είναι. Αλλά ποιο είναι το μέτρο της αποτίμησής της; Τι είναι πλέον αυτή η περιβόητη «αστική δημοκρατία»; Μια πιο προσεκτική ματιά στην «πολιτική σκηνή» των καπιταλιστικών κρατών του πλανήτη θα βοηθούσε. Αν όχι για κάτι άλλο τουλάχιστον για να γλυτώσουν τα δάκρυά τους οι ευαίσθητοι («δημοκράτες»).

Υπάρχουν 4 κράτη πρώτης γραμμής (στον παγκόσμιο καταμερισμό κεφαλαίου / εξουσίας) που θα κάθονταν δίπλα δίπλα στο εδώλιο του εικονικού δυτικού δικαστηρίου με την κατηγορία της «έλλειψης δημοκρατίας»: ρωσία, κίνα, ιράν, τουρκία (είναι συμπτωματικό που είναι και σύμμαχοι μεταξύ τους;). Πράγματι, σε ότι αφορά την εκπροσώπηση των «εθνικών» καπιταλιστικών συμφερόντων (με όποιους εσωτερικούς ανταγωνισμούς σχετίζεται το «εθνικό» κάθε φορά) ισχύει για αυτές τις περιπτώσεις αυτό που ο Debord ονόμασε «εν-σωματωμένο Θέαμα»: το σώμα (δηλαδή η προσωπικότητα και το περιβάλλον) του «ηγέτη» συνοψίζει αλλά και ελέγχει τις ισορροπίες και τις δυναμικές του καπιταλιστικού process.

Απ’ την αντίθετη μεριά υπάρχουν άλλα κράτη πρώτης γραμμής (στον ίδιο καταμερισμό) που θα απένειμαν μεταξύ τους τα χρυσά μετάλλια της «δημοκρατικότητας»: ηπα, αγγλία, ιαπωνία, καναδάς, ισπανία, γαλλία, αυστραλία. Εδώ υπάρχει τακτική εναλλαγή προσώπων στο κέντρο της πολιτικής σκηνής. Σε βαθμό κακουργήματος: Trump, May, Macron… Έτσι ώστε ο προσεκτικός παρατηρητής να συμπεράνει ότι πρόκειται για βιτρίνες, και ότι οι μηχανισμοί της πραγματικής εξουσίας βρίσκονται κάπου αλλού, κάπου πίσω τους. Αυτό, πάντα κατά τον Debord, θα χαρακτηριζόταν «διάχυτο Θέαμα».

Τέλος υπάρχει ένα κράτος, στο οποίο η μακροβιότητα της κεντρικής πολιτικής προσωπικότητας μοιάζει να συγγενεύει με το «εν-σωματωμένο Θέαμα» της πρώτης κατηγορίας, αν και οι υπο-κείμενες διαδικασίες που την διατηρούν σ’ αυτή τη θέση φαίνεται να ταιριάζουν με το «διάχυτο θέαμα» της δεύτερης κατηγορίας. Αυτό το κράτος είναι η γερμανία: η Angela Dorothea Merkel είναι πρωθυπουργός διαρκώς απ’ το 2005· και, ζωή νάχει, θα είναι τέτοια ως το 2021. Δεκαέξι χρόνια διαρκούς «ηγεσίας» είναι κάτι που ένας Xi Jinping απλά το ονειρεύεται και το μεθοδεύει σήμερα…

(φωτογραφίες: η ρωσική καθεστωτική Θεαματική «παραγωγή» είναι πολύ περισσότερο πρωτοκοσμική και «δυτική» απ’ ότι οι δημαγωγοί της καπιταλιστικής δύσης θα άντεχαν να παραδεχτούν. Το σώμα του ηγέτη, σαν αλληγορία της ζωτικότητας όχι μόνο της εξουσίας αλλά και της καπιταλιστικής συσσώρευσης στο σύνολο της, έχει υπάρξει διαρκώς στην πρώτη γραμμή της ρωσικής εικονογραφίας· αν και όχι της κινεζικής, της ιρανικής ή της τουρκικής, που είναι σαφώς πολύ λιγότερο «δυτικές» σ’ αυτά τα ζητήματα.

To ίδιο ακριβώς επιχειρούν κατα καιρούς οι δυτικές πολιτικές βιτρίνες, είτε με αθλητικές επιδείξεις, είτε με υπονοούμενο σεξουαλικών επιδόσεων – π.χ. Μπερλουσκόνι ή Τραμπ. Η διαφορά έγκειται ότι χάρη στην απόσταση απ’ τις κοινοτοπίες που του εξασφαλίζει η δυτική μυθολογία για την «βαθιά ρωσική ψυχή», ο Πούτιν μπορεί να επιδεικνύει πολύ περισσότερο σώμα, πολύ περισσότερη επιφάνεια δηλαδή (ρελάνς στο “ψυχικό βάθος”…) σ’ αυτό ακριβώς το κοινό, το «δυτικό», απ’ ότι τα δικά του ηγετικά «σώματα», που είναι ρηχά από ψυχολογική άποψη. Στην πράξη, οι κοινωνίες του διάχυτου θεάματος είναι πολυθεϊστικές: έχουν πολλά «ειδικά» σώματα (πολιτικά, αθλητικά, καλλιτεχνικά, σεξουαλικά) για να λατρεύουν, και δυσκολεύονται να κάνουν δικιά τους συγχώνευση· την προσέχουν όμως αν είναι με κάποιον τρόπο «εξωτική» και “μυστηριώδης”…

Στην κάτω φωτογραφία ο David Cameron, αποτυχημένος συντηρητικός πρωθυπουργός της αγγλίας…)

Δημοκρατίας το παράγγελμα 2

Πέμπτη 22 Μάρτη. Το γεγονός ότι υπάρχει αυτή η μικρή γκάμα (κι ας ξεχάσουμε ότι η φράξια της διαρκούς εναλλαγής κατηγορεί την άλλη για “έλλειψη δημοκρατίας”) για καπιταλιστικές κοινωνίες πρώτης γραμμής, για κοινωνίες δηλαδή όπου οι σχέσεις παραγωγής / κατανάλωσης / κοινωνικής αναπαραγωγής / ιεραρχίας δεν διαφέρουν στα βασικά τους χαρακτηριστικά, βάζει στην άκρη την ανάλυση του Κάρολου για την γραμμική, αιτοκρατική σχέση ανάμεσα στην παραγωγική / οικονομική βάση και το θεσμικό εποικοδόμημα. Αλλά αυτό δεν μας χαλάει, μιας και μας εμπνέει ο ανθρώπινος Μάρξ – όχι ο θεός.

Το ερώτημα στη συνέχεια είναι τριπλό: Α) αυτές οι φανερές διαφορές οφείλονται που; Β) πρόκειται για δύο μοντέλα αντίπαλα ή για δύο παραλλαγές του ίδιου βασικού πυρήνα; και Γ) έχει κάποια σημαντικά πλεονεκτήματα το Α ή το Β μοντέλο απέναντι στο άλλο;

Είναι εύκολο (και υποχρεωτικά περιληπτικό: η ασταμάτητη μηχανή δεν είναι … βιβλίο!) να απαντήσουμε. Κατ’ αρχήν στο Α: ιστορικές, πολιτισμικές, ιδεολογικές διαφορές στη σύγκροτηση των σύγχρονων κρατών ασφαλώς και παίζουν ρόλο, επειδή έχουν καθορίσει σ’ όλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα (αν όχι από νωρίτερα) τι και γιατί είναι η “αστική δημοκρατία”. Για την δύση, για παράδειγμα, όπου το κράτος / κόμμα θεωρήθηκε σαν εξαίρεση (του φασισμού…) και όπου η (και κομματική) ποικιλία θεωρείται από μόνη της η βάση της “ελευθερίας επιλογών” άρα και της δημοκρατίας, όπως ισχύει για την ποικιλία προϊόντων στα ράφια των super market (ακόμα κι αν τόσο αυτά τα «διαφορετικά προϊόντα» όσο και τα «διαφορετικά κόμματα» είναι παραλλαγές του ίδιου, συχνά της ίδιας εταιρείας…) η έλλειψη μιας τέτοιας ποικιλίας στην «πολιτική σκηνή» (δηλαδή: η μονοτονία του κεντρικού πολιτικού Θεάματος) θεωρείται έλλειψη δημοκρατίας. Αντίθετα, μια τέτοια «ποικιλία» για κράτη στα οποία δεν υπήρξε «αστική επανάσταση» ή «ηγεμονική αστική τάξη»· σε κράτη όπου η «κομματική ποικιλία» σήμαινε σχεδόν πάντα στρατηγική ανισορροπία (ρευστών συμμαχιών) για την καπιταλιστική συσσώρευση, σ’ αυτά λοιπόν, οι διαρκείς «εναλλαγές προσώπων με μια κάποια πολιτική εξουσία» θεωρούνται συνώνυμες της αστάθειας.

Ωστόσο, παρά τις όποιες αξιοσημείωτες διαφορές τους, δεν πρόκειται για αντίπαλα μοντέλα! Στον παράδεισο της «αστικής δημοκρατίας», στη «δύση» του καπιταλιστικού πλανήτη, η «δημοκρατία» έφτασε στα καλύτερά της στην Κεϋνσιανή εκδοχή της, κι αφού προηγουμένως η τάξη των ιδιοκτητών των μέσων παραγωγής (και σφετεριστών του πλούτου) αναγνώρισε ότι υπάρχει μια αντίπαλη τάξη, η εργατική, με τα δικά της συμφέροντα· μόνο και μόνο (και όσο χρειαζόταν) για να την ρυμουλκήσει, μέσω των κομματικών και συνδικαλιστικών εκπροσώπων της, σε μια διαρκή «ειρηνική» συνεργασία υπέρ της «ανάπτυξης». Αυτή η «δημοκρατία» κράτησε λιγότερο από 40 χρόνια, στον 20ο αιώνα. Πριν απ’ αυτά και, κυρίως, μετά, η θρυλική «αστική δημοκρατία» τέλειωνε και τελειώνει εκεί που η εργατική τάξη, αποκτώντας συνείδηση του συλλογικού της εαυτού, έπαιρνε στα σοβαρά τα «δημοκρατικά ιδεώδη», απαιτώντας να καθορίζει αυτή τα πάντα, με πολιτική αυτονομία, σαν πλειοψηφική τάξη· και όχι τα αφεντικά.

Το θεωρούμενο «απολυταρχικό παράδειγμα» κάνει, σε γενικές γραμμές, το ίδιο ακριβώς πράγμα με το «νεοφιλεύθερο» (μετά την ακύρωση των Κεϋνσιανών συμβιβασμών απ’ την τάξη μας, στα ‘60s και ‘70s και την αποδοχή απ’ τα αφεντικά του “ριξίματος του γαντιού” απ’ την μεριά μας): αρνείται την πολιτική αυτονομία των εργατικών συμφερόντων. Αντί, όμως, να την ακυρώνει μέσα απ’ τους περιστρεφόμενους καθρέφτες της «κομματικής ποικιλίας» κάνει το ίδιο μέσα από δομές κάποιου ad hoc «διαταξικού κράτους» (άρα πατερναλιστικού), όπου η πρόσβαση και η «εκπροσώπηση» γίνεται μέσα από κυκλώματα κομματικά, θρησκευτικά, μαφιόζικα. Αλλά και το νεοφιλελεύθερο «δημοκρατικό» κράτος αυτό ακριβώς μεθόδευσε απ’ τα ‘80s και μετά: την κορπορατιβίστικη, «λομπίστικη» μεσολάβηση και ροή προς και από τις δομές εξουσίας. Με μορφή «super market».

Εν τέλει, και τα δύο μοντέλα συμφωνούν στην «ελευθερία της κατανάλωσης» (η ιρανική εκδοχή είναι λίγο πιο πίσω, για ειδικούς – και πάντως όχι θρησκευτικούς! – λόγους). Η «ελευθερία της αυτοπραγμάτωσης μέσω του εμπορεύματος» είναι κοινότοπη και στην μία και στην άλλη εκδοχή. Απλά, στο μοντέλο του «εν-σωματωμένου Θεάματος» αυτή η «ελευθερία» δεν συνεπάγεται κάτι παραπάνω· κάτι που μόνο θεωρητικά ισχύει στο μοντέλο του «διάχυτου Θεάματος. Εκεί το πραγματικό «πολίτευμα» είναι εδώ και δεκαετίες ολιγαρχικό.

Δημοκρατίας το παράγγελμα 3

Πέμπτη 22 Μάρτη. Υπάρχει πλεονέκτημα στο Α ή στο Β μοντέλο μέσα στον οξυνόμενο ενδοκαταλιστικό ανταγωνισμό; Απ’ την άποψη του ελέγχου επί των υποτελών, απ’ την άποψη δηλαδή της “πειθαρχίας του στρατεύματος”, δεν βλέπουμε διαφορές μεταξύ τους. Είναι το ίδιο πετυχημένα αυτήν την ιστορική στιγμή: έχουν εξουδετερώσει πολιτικά την τάξη μας, και οπωσδήποτε την εξουθενώνουν ηθικά, συναισθηματικά, διανοητικά…

Εκεί που υπάρχουν διαφορές είναι στα “στρατηγεία”. Το μοντέλο του εν-σωματωμένου θεάματος μπορεί να επιδείξει στελέχη (“αξιωματικούς, στρατηγούς”) ιδιαίτερα έμπειρους αφού έχουν μείνει στα πολιτικά πόστα για μεγάλα διαστήματα· σε αντίθεση με το μοντέλο του διάχυτου Θεάματος όπου οι εναλλαγές αναδεικνύουν ένα σοβαρό πρόβλημα “επάρκειας πολιτικού προσωπικού”: όταν αναλαμβάνουν οι φιλόδοξοι γιάπηδες της πολιτικής εξουσίας πολλά γλυστρίματα περιμένουν στις στροφές. Για παράδειγμα η «αλεπού της μέσης Ανατολής» απ’ το 1970 και μετά δεν ήταν ούτε άγγλος, ούτε αμερικάνος· ήταν ένας άνθρωπος που διατέλεσε και καγκεμπίτης και υπουργός εξωτερικών (πριν την εποχή Πούτιν) και, φυσικά, άτυπος σύμβουλος στη συνέχεια, μέχρι να πεθάνει (το 2015): ο Yevgeny Primakov. Απέναντι του ο θρυλικός Kissinger ή ο εξίσου θρυλικός Brzesinski ήταν απλά φαφλατάδες· που έγιναν διάσημοι όχι άδικα: επειδή ήταν καβάλα σε αεροπλανοφόρα.

Όμως αυτό που εμφανίζεται σαν πλεονέκτημα σε καιρούς ταραγμένους, δηλαδή η συσσώρευση εμπειρίας, μπορεί να γίνει σοβαρό μειονέκτημα σε δύο περιπτώσεις. Είτε όταν και αν υπάρξουν πραγματικές καινοτομίες στην πολιτική διεύθυνση (των καπιταλιστικών κοινωνιών) τις οποίες οι έμπειροι «αρτηριοσκληρωτικοί» δεν μπορούν να παρακολουθήσουν· είτε αν έχουν αμελήσει την καλλιέργεια ικανών διαδόχων.

Για παράδειγμα: ο ρώσος υπ.εξ. Sergei Lavrov είναι στο πόστο διαρκώς απ’ το 2004, ένα χρόνο παραπάνω απ’ την πρωθυπουργία της Angela Merkel. Κι αφού, νωρίτερα, είχε δουλέψει απ’ το 1972 που τέλειωσε τις σπουδές του, σε διάφορα πόστα διεθνών σχέσεων της ε.σ.σ.δ. (πρεσβείες, διεθνείς οργανισμούς, οηε, κλπ). Μπορείτε να σκεφτείτε ποιος αμερικάνος, άγγλος, γάλλος ή τι σημερινός υπουργός εξωτερικών μπορεί να την βγει, ένας μ’ έναν, σ’ έναν μηχανισμό και κυρίως στο «σώμα» του (τον Lavrov) που στα 68 του χρόνια έχει 44 χρόνια διαρκούς εμπειρίας «διεθνών σχέσεων» (με ότι αυτό συνεπάγεται με βάση αυτά που έχουν γίνει σ’ αυτά τα 44 χρόνια) σε όλον τον πλανήτη; Αυτό δεν σημαίνει ότι ο ρώσος υπ.εξ. θα νικήσει σ’ έναν ανοικτό πόλεμο τον όποιο αμερικάνο! Σημαίνει, εν έτει 2018, μόνον αυτό: ότι στα διπλωματικά «πεδία μάχης», ξέρει / καταλαβαίνει από πρώτο χέρι 100 όταν οι αντιπαλοί του λιγότερα από 10· κι αυτά απ’ την «συγκέντρωση πληροφοριών των υπηρεσιών»…

Για να ανακεφαλαιώσουμε: η «ποικιλία επιλογών» (όταν έρχεται η ώρα να ψηφίσει κανείς) έχει μεν μια σημασία, όχι όμως τόσο καθοριστική αν πρόκειται να «μετρηθεί ο βαθμός δημοκρατικότητας» του ενός ή του άλλου συστήματος. Το τίμημα της έκφρασης δομικών «αντιρρήσεων» είναι καλύτερος δείκτης· όμως κι εκεί, ενώ η στεγνή απαγόρευση εμφανίζεται (και είναι) «αντιδημοκρατική», η εξαφάνιση τέτοιων αντιρρήσεων κάτω από ένα βουνό σχεδιασμένου θορύβου, συκοφαντιών κ.λ.π., κάνει ακριβώς την ίδια δουλειά – κι ας ονομάζεται «δημοκρατία».

Τελικά η «δημοκρατία» καθορίζεται – κι αυτό είναι το μοναδικό άξιο λόγου μέτρο – απ’ την ένταση του ανταγωνισμού της τάξης μας. Χωρίς αυτόν και χωρίς αυτήν (την ένταση) θα ήταν ολέθριο παραμύθι (για την σύγχρονη εργατική τάξη) να μπερδεύει τα διάφορα super market με την ζωή – της.

Η μόνη δημοκρατία που αξίζει το όνομά της είναι αντι-καπιταλιστική, αντι-κρατική· και εργατική. Αυτό δεν είναι σύνθημα· είναι απομάγευση όλων όσων εμφανίζονται με το ίδιο όνομα, και προσπαθούν να πουληθούν σαν «αυθεντικό είδος» δείχνοντας αλλού την «έλλειψή» του…

(φωτογραφία: δεξιά η παλιά καραβάνα, αριστέρα ο ανερχόμενος, σε φωτογραφία του 2003. Οι θρύλοι λένε ότι ο Primakov «είχε παίξει στα γόνατά του» όλη τη μέση Ανατολή, πέρα απ’ τις σχέσεις και τις γνώσεις του για τον υπόλοιπο κόσμο.

Η μέση Ανατολή παραμένει εδώ δίπλα: ένα καπιταλιστικό ναρκοπέδιο παγκόσμιας εμβέλειας, όπου ένας ψεκασμένος ήθελε να πουλήσει 300 (χιλιάδες) βλήματα, και ένας ογκόλιθος εκπροσωπεί τα εθνικά ιμπεριαλιστικά συνεταιριλίκια με το Τελ Αβίβ…

Ο καθένας με τον πόνο του.)