Παρασκευή 23 Μάρτη. Η διαφορά της “κρίσης της παγκοσμιοποίησης” των πρώτων δεκαετιών του 20 αιώνα και της προστατευτικής αναδίπλωσης σαν “απάντηση” τότε, με την σημερινή κρίση / αναδιάρθρωση, δεν είναι τυπική. Τυπικά πρόκειται για το ίδιο ακριβώς φαινόμενο. Η διαφορά, μια δυναμική διαφορά, έγκειται στην παραγωγικότητα της εργασίας. Είναι τώρα τόσο υψηλή ώστε η ρομποτική μεσολάβηση (της ανθρώπινης εργασίας) στις ηπα ΔΕΝ είναι δυνατόν να απαντήσει στις ανάγκες συσσώρευσης του αμερικανικού κεφάλαιου με όρους “εσωτερικής αγοράς εργασίας και εμπορευμάτων”, ούτε καν για τα 4 ή 5 χρόνια που αυτό έγινε στην εποχή του new deal. Λέμε: δεν μπορεί να “οχυρωθεί για λίγο” το αμερικανικό κεφάλαιο, υπομένοντας τις αντίστοιχες οχυρώσεις των ανταγωνιστών του, ώστε να συσσωρεύσει τεχνολογία, χρήμα και πειθαρχημένη εργασία και να επιτεθεί μετά διεκδικώντας την παγκόσμια ηγεμονία. Αυτά τα δύο, η οικονομική αναδίπλωση και η στρατιωτική επέκταση συμβαίνουν (ή πρέπει απ’ την σύγχρονη καπιταλιστική άποψη) σχεδόν ταυτόχρονα. Εν μέρει σε “αργή κίνηση”… Σε κάθε περίπτωση αυτό είναι μια εξαιρετικά σύνθετη κατάσταση.
Αυτός είναι ο λόγος (κατά την γνώμη μας) μιας ορισμένης ασυμμετρίας στον εξελισσόμενο και οξυνόμενο παγκόσμιο ενδοκαπιταλιστικό ανταγωνισμό – μιας ασυμμετρίας που δημιουργεί οφθαλμαπάτες ως προς τους συσχετισμούς δύναμης στην προοπτική τους. Ανάμεσα σε κράτη / κεφάλαια που έχουν ακόμα καλά περιθώρια “εσωτερικής ανάπτυξης” και μπορούν να την χρησιμοποιήσουν σαν εφαλτήριο “οικονομικής επέκτασης”· και σε κράτη / κεφάλαια που έχουν μικρά ή ελάχιστα τέτοια “εσωτερικά” περιθώρια (σε συνθήκες ειρήνης, δηλαδή χωρίς μια γενική καταστροφή / ανοικοδόμηση στην επικράτειά τους…), άρα μικρές και κοντοπρόθεσμες “ρεζέρβες” συσσώρευσης· οπότε επείγονται να λύσουν τώρα τους “διεθνείς λογαριασμούς” τους.
Στην πρώτη κατηγορία, των “εσωτερικών περιθωρίων / εξωτερικής επέκτασης” ανήκει η κίνα (απέναντι στις ηπα αλλά και την ευρώπη), το ιράν (απέναντι στο ισραήλ), ακόμα ακόμα και η “καθυστερημένη” ρωσία (απέναντι σε μεγάλο μέρος της ε.ε.), υπό τον όρο κάποιων ακόμα εσωτερικών αναδιαρθώσεων. Απ’ την ανάποδη μεριά, εκεί που ο προστατευτισμός δεν εξασφαλίζει σοβαρούς όρους “εσωτερικής συσσώρευσης”, άρα είναι μια fake και προσωρινή τακτική, περισσότερο υποδαύλιση των διεθνών εντάσεων παρά ανάπαυλα «εσωστρέφειας» (αν θα ήταν ποτέ δυνατόν!), βρίσκονται οπωσδήποτε οι ηπα.
Σε κάθε περίπτωση: το γεγονός ότι το Πεκίνο θα απαντήσει στους εναντίον του εμπορικούς δασμούς / εμπορικό πόλεμο εκ μέρους της Ουάσιγκτον, αλλά θα το κάνει προσεκτικά και, κυρίως, χωρίς να πανηγυρίζει ότι «έτσι θα γίνουμε πιο δυνατοί και πιο πλούσιοι», δεν είναι θέμα, απλά, διπλωματικής τακτικής ή «εθνικής κουλτούρας». Ο κινεζικός καπιταλισμός, σε αντίθεση με τον αμερικανικό, επεκτείνεται γρήγορα και αποτελεσματικά σ’ όλον τον πλανήτη· έχοντας ταυτόχρονα μεγαλύτερα περιθώρια «εσωτερικής ανάπτυξης». Αλλά δεν έχει κανένα λόγο να “οχυρωθεί” σ’ αυτά που είναι, έτσι κι αλλιώς, δικά του – να πέσει, σα να λέμε, σε μια “ανάπαυλα τύπου new deal των αμερικανικών ’30s”, ρίχνοντας σε δεύτερη μοίρα, “για μετά”, την προς τα έξω επέκτασή του. Συνεπώς όχι μόνο είναι φανατικός υποστηρικτής του παγκόσμιου ελεύθερου εμπορίου αλλά οφείλει να αντιδράσει στα αμερικανικά μέτρα με τέτοιο τρόπο ώστε να στερήσει στο αμερικανικό κεφάλαιο όχι μόνο την «κινεζική αγορά» (αυτήν προστατεύουν οι όποιοι «απαντητικοί» δασμοί του Πεκίνου) αλλά, κυρίως, όσο το δυνατόν μεγαλύτερα τμήματα της παγκόσμιας: στην αφρική, στη λατινική αμερική, στην ασία…
(Και δεν είπαμε τίποτα ακόμα – κάποια άλλη στιγμή θα το κάνουμε – για τον «εμπορικό πόλεμο πρώτων υλών»: μπορεί ο αμερικανικός καπιταλισμός να σχεδίασε και να κατάφερε να γίνει αυτάρκης σε υδρογονάνθρακες, αλλά όσο επαναπατρισμό επιχειρήσεων κι αν πετύχει, θα εξαρτιέται απ’ τις αφρικανικές και ασιατικές «νέες γαίες»…
Που θα βρίσκει άραγε κοβάλτιο η αμερικανική Tesla, για όσο καιρό το υλικό είναι στα νο 1 της τεχνολογίας των μπαταριών, ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι ο Musk θα έφερνε όλη την παραγωγή της μπίζνας του πίσω «στην πατρίδα»· ή θα την εκσφενδόνιζε στον “αμερικανικό” Άρη;)