Σάββατο 22 Απρίλη. Οι πολύ παλιοί αναγνώστες του Sarajevo, ίσως και ακόμα πιο πριν, θα θυμούνται τις σταθερές αναφορές μας σ’ αυτό που θεωρούνταν «κόλλημά» μας: τα ιπτάμενα ι.χ. Φυσικά δεν ήταν «κόλλημα». Ήταν συμπέρασμα ανάλυσης για τις τάσεις της καπιταλιστικής αξιοποίησης. Κατά τα άλλα, όταν θίγαμε (και) αυτό το ζήτημα δεν είχαμε ιδέα καν και καν για το αν γίνονται τέτοιου είδους έρευνες και σε ποιο σημείο βρίσκονταν.
Πως ήταν δυνατόν η εργατική αντι-καπιταλιστική ανάλυσή μας να προβλέπει, και μάλιστα σχετικά σύντομα, την κατασκευή και την μαζικη χρήση ιπτάμενων ι.χ.; Ήταν και παραήταν, αν λάμβανε κανείς στα σοβαρά υπόψη του αυτά τα δύο: πρώτον, τον θεμελιώδη ρόλο που έπαιξε η κατασκευή και η μαζική χρήση του χερσαίου ι.χ. σε πάμπολλες πλευρές της καπιταλιστικής εξέλιξης στον 20ο αιώνα. Και δεύτερον, τα «φυσικά όρια» καπιταλιστικής αξιοποίησης που ήδη απ’ τα τέλη του 20ου αιώνα έβαζαν οι «δύο διαστάσεις» των ιδιωτικών μετακινήσεων.
Τώρα πια είναι εύκολο στον καθένα να βρει παραδείγματα και μοντέλα ιπτάμενων ι.χ. Το ζήτημα δεν βρίσκεται στα πρώτα στάδια της έρευνας· είναι αρκετά ώριμο, καθώς αυτά τα ιπτάμενα ι.χ. (που δεν μοιάζουν καθόλου με τα γνωστά ελικόπτερα) ενσωματώνουν τις τελευταίες εξελίξεις των τεχνολογιών αυτόματης / ρομποτικής οδήγησης, κλπ. Εννοείται ότι πρέπει να γίνουν μερικά σημαντικά βήματα ακόμα. Όπως, για παράδειγμα, η δημιουργία συστημάτων ελέγχου πτήσεων για τέτοια οχήματα (που στην προοπτική τους θα είναι πολλά εκατομύρια…).
Όμως…. Όμως υπάρχει κάτι δυσοίωνο σ’ αυτήν την εξέλιξη (το οποίο επίσης περιλάμβαναν οι προβλέψεις μας). Τα ιπτάμενα ι.χ., όταν μπουν στην τροχιά μαζικής χρήσης, θα αναμορφώσουν εντελώς τα urban τοπία· τις αστικές συγκεντρώσεις, τις πόλεις, και τα βασικά χαρακτηριστικά τους. Αν προσθέσει κανείς και άλλες σοβαρές εξελίξεις, όπως το internet of things και τα «αυτόματα σπίτια» μπορεί να έχει σε αδρές γραμμές τα βασικά χαρακτηριστικά της αλλαγής παραδείγματος όχι μόνο στις ιδιωτικές μετακινήσεις αλλά και στο κατοικείν.
Τι σημαίνει αυτό (σε βάθος λίγων, ίσως και πολύ λίγων δεκαετιών); Ότι το υπάρχον urban κεφάλαιο, με την μορφή των πόλεων, των δρόμων, των κτηρίων, κλπ όπως τα ξέρουμε, πρόκειται να απαξιωθεί προοπτικά. Εκτός απ’ τις εξαιρέσεις που θα γίνουν «τουριστικές ατραξιόν», το κεφάλαιο των αστικών (urban) υποδομών του 20ου αιώνα (στον «πρώτο κόσμο» τουλάχιστον) προορίζεται να «απελευθερωθεί» (δηλαδή να «απελευθερώσει» την κερδοφορία του) για λογαριασμό «νέων πόλεων», νέων μορφών κατοίκησης, κλπ κλπ.
Το πως θα μπορούσε να ξετυλιχτεί αυτή η μαζική απαξίωση κεφαλαίου το αφήνουμε σ’ εσάς να το υποθέσετε…
(φωτογραφία: το εικονιζόμενο κάθετης απογείωσης / προσγείωσης ιπτάμενο ι.χ. της γερμανικής start up Lilium είναι ένα μόνο απ’ τα παραδείγματα της ερευνητικής δουλειάς που γίνεται παγκόσμια, και των αποτελεσμάτων που μπορούν να επιδεικνύονται πανηγυρικά.
Στην πράξη, όλα τα συστήματα αυτόματης ηλεκτρικής οδήγησης που χρησιμοποιούνται ή θα χρησιμοποιηθούν στο κοντινό μέλλον για τα χερσαία ι.χ. είναι απλά η «εισαγωγή» στα αντίστοιχα των ιπτάμενων. Και το τελευταίο σημαντικό: ο δυτικός καπιταλισμός δεν έχει πια το μονοπώλιο αυτών των εξελίξεων. Ο κινεζικός βρίσκεται επίσης στην πρωτοπορεία…)