Παλιότερα οι ρομαντικές καρδιές των εραστών της περιπλάνησης και του ταξιδιού θα ριγούσαν με συγκίνηση στην είδηση. Το Βορειοδυτικό Πέρασμα άνοιξε! Επίσημα κι οριστικά. Αλλά ας σωπάσουν οι ποιητές, γιατί - αλλοίμονο! - το Πέρασμα δεν άνοιξε γι’ αυτούς μα για τα τάνκερ... Οι πάγοι λιώνουν, κάποια αφεντικά οδύρονται για την «κλιματική αλλαγή» και κάποια άλλα τρίβουν τα χέρια τους από ικανοποίηση. Πάρτε παράδειγμα τους ρώσους. Τους προσφέρεται όχι μόνο η θάλασσα στον παγωμένο τους βορρά, αλλά και τεράστιες εκτάσεις στην σιβηρική επικράτειά τους που μέχρι τώρα ήταν σκεπασμένες από τον αιώνιο αρκτικό πάγο. Λέτε να σπείρουνε μαρούλια; Αμφιβάλουμε! Η Σιβηρία λένε πώς κρύβει στα σωθικά της αμύθητες ποσότητες πρώτων υλών· και με τους θαλάσσιους διαδρόμους από βορρά ανοιχτούς, η Ρωσία έχει κάθε λόγο να χαίρεται. Αλλά η μεγάλη διακύβευση είναι η ίδια η Αρκτική· καθώς οι πάγοι υποχωρούν, δίνουν την θέση τους στα επεκτατικά σχέδια των κρατών που περιβάλλουν την βόρεια ήπειρο. Μένει να δούμε πώς θα εξελιχτεί ο μεταξύ τους ανταγωνισμός, αφού ήδη έχουν σημειωθεί οι πρώτες «αψιμαχίες», στο οικονομικό, διπλωματικό, αλλά και γεωγραφικό πεδίο.

(Η απορία είναι πού, μέσα σ’ αυτό το παγωμένο παιγνίδι, κρύβεται ο «μεγαλύτερος εμπορικός στόλος του κόσμου», οι έλληνες εφοπλιστές. Ίσως, ακόμη, πουθενά. Ίσως πάλι, το παιχνίδι να είναι τόσο χοντρό, ώστε μόνο κράτη να μπορούν να το «σηκώσουν». Ή ίσως να περιμένουν κάπου, κάπως, κάποτε να πέσει κανας αποκλεισμός μεταξύ των ανταγωνιστών, ώστε να κάνουν θριαμβευτική είσοδο σπάζοντας εμπάργκο. Εξάλλου είναι «μανούλες» σε τέτοιες πειρατείες οι έλληνες καραβοκύρηδες...)

27/09/2010
Der Spiegel

Μια ευλογημένη προοπτική
για την παγκόσμια ναυτιλία
Το λιώσιμο του αρκτικού πάγου
ανοίγει νέους δρόμους προς την Ασία

των Christoph Seidler και Gerald Traufetter

Η μείωση των πάγων στον Αρκτικό Ωκεανό δίνει την δυνατότητα χάραξης νέων διαδρομών προς την Ασία. Η κίνηση ήταν ζωηρή ήδη από αυτό το καλοκαίρι και νέα πλοία σχεδιάζονται ώστε να αντεπεξέρχονται στις συναντήσεις με παγόβουνα κατά τη διάρκεια του ταξιδιού.

Περιμένανε όγκους πάγου, παγόβουνα και καταιγίδες και γι’ αυτό, ως προληπτικό μέτρο, ένα ρωσικό παγοθραυστικό είχε αναλάβει την προστασία του φορτηγού πλοίου MV Nordic Barents από την καταστροφική μανία του Αρκτικού Ωκεανού.

Στο τέλος όμως, μόλις λίγα θρυμματισμένα κομμάτια πάγου πλησίασαν σε δύο μόνο περιπτώσεις. «Το πυρηνικό παγοθραυστικό εξυπηρετούσε περισσότερο τις εντυπώσεις παρά κάτι άλλο» είπε ο Felix Tschudi της ναυτιλιακής εταιρείας που είχε μισθώσει το πλοίο με φορτίο σιδηρομετάλλευμα. Αυτή την βδομάδα, αφού διέσχισε 5.700 χιλιόμετρα μέσω της πολικής θάλασσας, το πλοίο έφτασε στο κινεζικό λιμάνι Lianyungang - «και δεν χρειάστηκε να σταματήσουμε ούτε μία φορά» λέει ο Tschudi με ικανοποίηση.

Με ένα μείγμα ελπίδας και επιφυλακτικότητας, οι ναυτιλιακές εταιρείες, οι πολιτικοί και οι περιβαλλοντολόγοι, παρατηρούν πόσο πολύ οπισθοχώρησε προς τον Βόρειο Πόλο ο πάγος αυτόν το χρόνο. Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν η συρρίκνωση του στρώματος πάγου θα οδηγήσει στην επαναχάραξη των ναυτικών διαδρομών.

Μόλις πριν λίγες βδομάδες, το ρωσικό τάνκερ Baltika, φορτωμένο με 70.000 τόνους υγροποιημένου φυσικού αερίου, σάλπαρε χωρίς προβλήματα από το ρωσικό λιμάνι του Μουρμάνσκ, μέσω της Αρκτικής, με κατεύθυνση την κινεζική πόλη Ningbo. Η πλεύση μέσω του Πόλου σταδιακά γίνεται ρουτίνα και αυτό φέρνει την Ασία πιο κοντά στην Ευρώπη. Το δρομολόγιο του MV Nordic Barents, για παράδειγμα, από το νορβηγικό λιμάνι του Kirkenes στην Κίνα, ήταν συντομευμένο κατά 50 τοις εκατό. «Αυτό μας γλύτωσε 15 μέρες στην θάλασσα» λέει ο Tschudi.

Μήπως ο όγδοος σε μέγεθος ωκεανός του κόσμου μετατρέπεται σε μια «αρκτική διώρυγα του Παναμά» όπως το έθεσε πρόσφατα με μεγάλη ευχαρίστηση ο ισλανδός πρόεδρος Grimsson. Πράγματι, συμπληρωματικά στο άνοιγμα του διαδρόμου της Βόρειας Θάλασσας κατά μήκος της ρωσικής αρκτικής ακτής και της Σιβηρίας ως την Άπω Ανατολή, η κλιματική αλλαγή ξεμπλοκάρει επίσης το Βορειοδυτικό Πέρασμα - χαράζοντας ένα μονοπάτι μέσω της καρδιάς της καναδικής Αρκτικής. Στα 100 χρόνια μεταξύ 1906 και 2006, μόνο 96 πλοία, κυρίως ερευνητικά, τόλμησαν αυτό το επικίνδυνο ταξίδι μέσα από τους πάγους. Αλλά φέτος, μέσα σ’ ένα μόλις χρόνο, ο καναδός ειδικός στα ναυτιλιακά θέματα Michael Byers, μέτρησε συνολικά 24 εμπορικά πλοία.

Νέα πλοία σχεδιάζονται

Στις χώρες που περιβάλλουν τον Αρκτικό Κύκλο, ένας νέος στόλος πλοίων ήδη ετοιμάζεται, σχεδιασμένος με τελικό στόχο να κατακτήσει αυτήν την περιοχή και να την προσθέσει στους παγκόσμιους θαλάσσιους διαδρόμους. Βέβαια, αυτά τα νέα ποντοπόρα εμπορικά πλοία δεν θα είναι σε θέση να εγκαταλείψουν εντελώς τα συστήματα προστασίας από τον πάγο. «Ακόμη και κατά την διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών, πρέπει να περιμένουμε απομονωμένους όγκους πάγου» λέει ο ειδικός κλιματολόγος Lawson Brigham, καπετάνιος παγοθραυστικού παλιότερα και σήμερα ένας από τους συγγραφείς της πλέον κατατοπιστικής μελέτης πάνω στους νέους θαλάσσιους αρκτικούς διαδρόμους.

Οι ρώσοι είναι οι πλέον φιλόδοξοι. Σε μία σύνοδο για την Αρκτική την περασμένη βδομάδα, παρουσίασαν με υπερηφάνεια τα σχέδια τους για δύο νέα πυρηνοκίνητα παγοθραυστικά. Χάρη στο σχήμα τους που θα μπορεί να μεταβάλλεται, θα είναι επίσης κατάλληλα για χρήση σε αβαθή νερά.

Την ίδια ώρα οι κολοσσοί της αγοράς πρώτων υλών, έχουν ξεκινήσει την κατασκευή μεταφορικών πλοίων με δυνατότητες παγοθραυστικού, ώστε να ξεκινήσουν την εκμετάλλευση του πετρελαίου, του φυσικού αερίου και των μεταλλευμάτων της Αρκτικής:

- Η Γκάζπρομ έχει ναυπηγήσει ήδη το πρώτο από τα δύο ειδικά ενισχυμένα για τον πάγο τάνκερ της. Το μεγαθήριο των 260 μέτρων μπορεί να διαπεράσει πάγο 1,5 μέτρου και ήδη μεταφέρει πετρέλαιο από το κοίτασμα του Prirazlomnoye.

- Η ανταγωνίστρια εταιρεία Λουκόιλ είχε από πριν τρία τάνκερ αντίστοιχου σχεδιασμού, που προορίζονται να μεταφέρουν πετρέλαιο από τον θαλάσσιο τερματικό σταθμό Varandey της Αρκτικής στο Μουρμάνσκ.

- Τα πέντε φορτηγά πλοία της εταιρείας νικελίου Norilsk μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν ως παγοθευστικά.

Μέχρι τώρα, πάντως, η επίπεδη πλώρη χάρη στην οποία τα πλοία αυτά μπορούν να γλιστρούν πάνω στην επιφάνεια του πάγου και να τον σπάνε, έχει αποδειχτεί αναποτελεσματική για πλεύση σε ανοιχτή θάλασσα. Αυτό ώθησε την γερμανική εταιρεία Phoenix να σχεδιάσει μια νέα μορφή πλώρης. Δοκιμάστηκε στα ναυπηγεία του Αμβούργου και «η αποτελεσματικότητα ήταν εντυπωσιακή» είπε ο Joachim Schwarz.

Ο εξαιρετικά έμπειρος πρώην διευθυντής ερευνών των ναυπηγείων του Αμβούργου, σχεδιάζει να συνεργαστεί με ρωσικά ερευνητικά ιδρύματα, ώστε να γίνουν κατορθωτά τα ταξίδια μέσω του Αρκτικού Ωκεανού. «Με την χρήση δορυφορικών δεδομένων θα παρέχουμε υψηλής ακρίβειας προβλέψεις για τις καλύτερες ναυτικές διαδρομές» εξηγεί ο Schwarz. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία κατά την διάρκεια των ανοιξιάτικων και φθινοπωρινών μηνών, όταν το κρύο και ο άνεμος δημιουργούν εμπόδια πάγου με εκπληκτική ταχύτητα.

Ο δρόμος όμως παραμένει επικίνδυνος

Είναι ακριβώς εξαιτίας αυτών των απρόβλεπτων καταστάσεων που ειδικοί όπως ο Brigham προειδοποιούν κατά της υπερβολικής ευφορίας. Ο ίδιος δεν πιστεύει ότι στο μέλλον μεγάλος αριθμός εμπορικών πλοίων θα κάνει την διαδρομή Ρότερνταμ - Τόκιο μέσω στου βόρειου διαδρόμου. «Αντίθετα, αυτό που πραγματικά θα ενταθεί θα είναι η μεταφορά τεράστιων ποσοτήτων πρώτων υλών από την ίδια την Αρκτική» προβλέπει. Αυτό σημαίνει ότι θα χρειαστούν επειγόντως πλοία πρώτων βοηθειών και πλοία άντλησης πετρελαίου σε περιπτώσεις ατυχημάτων με τάνκερ.

Η σοβαρότητα και επικινδυνότητα τέτοιων ατυχημάτων φάνηκε τον Ιούλιο με ένα περιστατικό έξω από τις σιβηρικές ακτές. Δύο τάνκερ, που ταξίδευαν μαζί με ένα παγοθραυστικό, συγκρούστηκαν όταν το προπορευόμενο σκάφος αναγκάστηκε να επιβραδύνει εξαιτίας του πάγου που συνάντησε.

Τα δύο τάνκερ ήταν φορτωμένα με 13.300 τόνους πετρελαίου, αλλά η πλοιοκτήτρια εταιρεία, η ναυτιλιακή εταιρεία του Μουρμάνσκ, υποβάθμισε το ατύχημα, μιλώντας απλά για γρατσουνιές στα πλοία. Υποτίθεται ότι «δεν υπήρχε κανένας κίνδυνος» και ήταν μια απολύτως συνηθισμένη «επιχειρησιακή κατάσταση».

Διαβάστε επίσης:

- Βορειοδυτικό πέρασμα…
- ζώνες αποκλειστικής εκμετάλλευσης: ο καπιταλισμός σε μεγάλο βάθος