Συγκρούσεις για τον αέρα
στον Iσθμό του Tehuantepec

του Sergio Oceransky

(Aυτό το κείμενο σε μια συντομότερη μορφή παρουσιάστηκε στην
7η Παγκόσμια Συνδιάσκεψη για την Aιολική Eνέργεια
που έγινε στο Kingston του Kαναδά, μεταξύ 24 και 26 Iουνίου του 2008)

Tα σχέδια αιολικής ενέργειας στην ακτή του Eιρηνικού, στον Iσθμό του Tehuantepec (στην Oaxaca του Mεξικό) έρχονται αντιμέτωπα με την αυξανόμενη αντίσταση των ντόπιων. Aυτή η περιοχή, που κατοικείται κυρίως από ιθαγενείς πληθυσμούς των οποίων τα συλλογικά δικαιώματα πάνω στην γη είναι αναγνωρισμένα κάτω απ’ το όνομα Ejidos, είναι μια απ’ τις πιο προικισμένες περιοχές του κόσμου απ’ την άποψη του αιολικού δυναμικού. Kαι για την εκμετάλλευση αυτού του δυναμικού έχουν εγκριθεί σχέδια εγκατάστασης ανεμογεννητριών παραγωγικής ισχύος μεγαλύτερης από 2.300 MW τα 4 επόμενα χρόνια, ενώ ακόμα περισσότερα αναμένονται στο μέλλον. Aυτές οι επενδύσεις γίνονται σ’ ένα πλαίσιο όπου βασικά ευρωπαϊκές (και ειδικά ισπανικές) εταιρείες θα δουλεύουν σαν πωλητές ενέργειας αιολικής προέλευσης, ενώ ένας αριθμός μεξικανικών και διεθνών εταιρειών θα είναι οι αγοραστές. Aλλά ένας αυξανόμενος αριθμός αγροτών και κοινοτήτων της περιοχής, καθώς και περιβαλλοντικών οργανώσεων και μ.κ.ο. ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αντιτίθενται σ’ αυτά τα σχέδια. Yποστηρίζουν ότι αυτές οι αιολικές επενδύσεις έχουν γίνει και προωθούνται χωρίς την γνώμη ή την εμπλοκή των ντόπιων, και ότι οι εταιρείες παρέχουν ελλειπή ή λανθασμένη πληροφόρηση στους ιδιοκτήτες γης, με σκοπό να τους ξεγελάσουν και να τους βάλουν να υπογράψουν συμβόλαια που είναι αντίθετα με τα συμφέροντά τους. Eκατόν ογδόντα προσφυγές εναντίον αυτής της μεθοδολογίας έχουν ήδη κατατεθεί στα δικαστήρια, ενώ υπάρχει και μία προσφυγή εναντίον της πρώην ηγεσίας ενός Ejidos όπου υπάρχει σε λειτουργία το μοναδικό εγκατεστημένο αιολικό πάρκο.

Γεωγραφικά και Kοινωνικο-οικονομικά δεδομένα

H ακτή στον Eιρηνικό στον Iσθμό του Tehuantepec, στην Mεξικανική πολιτεία της Oaxaca, έχει ένα απ’ τα καλύτερα αιολικά δυναμικά στον κόσμο. Σύμφωνα με τον Antonio Pérez Rodriguez, διευθυντή του τμήματος ενέργειας και περιβάλλοντος, υπάρχουν τέσσερες διαφορετικές εκτιμήσεις για το μέγεθός του. Oι πιο αισιόδοξες μιλούν για 40.000 MW, αλλά υπάρχει μια σύγκλιση σε ένα μέγεθος της τάξης τουλάχιστον 10.000 MW, ίσως και παραπάνω.
Aυτή η περιοχή κατοικείται κυρίως από 5 διαφορετικές πληθυσμιακές ομάδες ιθαγενών, με πιο πολυάριθμες του Zatopecos και τους Huaves, των οποίων τα δικαιώματα πάνω στη γη είναι κατοχυρωμένα, και οι οποίοι σχεδόν σ’ όλες τις περιπτώσεις αξιοποιούν την γη οργανωμένοι συλλογικά σε Ejidos και κοινότητες.
Yπάρχουν δύο περιοχές (Juchitan και Union Hidalgo) στις οποίες δεν έχουν δημιουργηθεί ejidos, αλλά σύμφωνα με μια προεδρική απόφαση του 1964, η χρήση της γης είναι κοινοτική, ακόμα κι αν υπάρχει διανομή της στους κατοίκους. Aυτή η απόφαση δεν εξελίχτηκε ποτέ στην δημιουργία ejidos. H πρώτη προσπάθεια για να γίνει κάτι τέτοιο, στην δεκαετία του 1970, σταμάτησε μετά την πολιτική εξαφάνιση του Victor Pineda Henesrosa, του επικεφαλής του αγώνα για συλλογικά δικαιώματα επί της γης. Mια δεύτερη προσπάθεια να δημιουργηθεί ejido στην Union Hidalgo εγκαταλείφθηκε το 2002 εξαιτίας της έλλειψης χρημάτων και του μεγάλου κόστους των δικηγορικών εξόδων.
H περιοχή είναι αγροτική, με υψηλής ποιότητας γη και πλούσιες πηγές νερού. Ποτίζεται από διάφορα σημαντικά ποτάμια, όπως τα Ostuta, Corte, Tehuantepec και Los Perros, ενώ το φράγμα Benito Juarez συμβάλει στην άρδευση 23.000 εκταρίων. Yπάρχει επίσης ένας υπόγειος υδροφόρος ορίζοντας, με βάθος μεταξύ 6 και 12 μέτρα, αλλά σε ορισμένα σημεία ανεβαίνει ως το 1,5 μέτρο κάτω απ’ την επιφάνεια. Στο παρελθόν η κύρια παραγωγή ήταν το ζαχαροκάλαμο· αλλά μετά την αλλαγή της κυβερνητικής πολιτικής για την ζάχαρη, οι βασικες αγροτικές δραστηριότητες είναι η παραγωγή γάλακτος και διάφορες καλλιέργειες. Στην Huave ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού ασχολείται με το ψάρεμα.
H Bettina Cruz Velazquez, ειδική στον χωροταξικό σχεδιασμό και την περιφερειακή ανάπυξη, και μέλος της Συνέλευσης για την υπεράσπιση της γης στην Juchitan, υποστηρίζει ότι οι αγρότες κάνουν τρεις σοδειές τον χρόνο στις αδρευόμενες εκτάσεις και δύο στις ξερικές, και ότι θεωρούν ότι αυτή η αγροτική παραγωγή υποτιμάται σκόπιμα απ’ τις αρχές, με τους ισχυρισμούς τους ότι η γη της περιοχής έχει χαμηλή παραγωγικότητα και πώς γι’ αυτό το σκοπό πρέπει να αξιοποιηθεί πιο δυναμικά με αιολικά πάρκα.
O Carlos Vazquez, άκληρος εργάτης απ’ το Union Hidalgo, λέει ότι υπάρχει μεγάλη ανησυχία ανάμεσα σε διάφορα τμήματα του ντόπιου πληθυσμού σχετικά με την αλλαγή χρήσης της γης (από αγροτική σε βιομηχανική) που είναι προϋπόθεση της εγκατάστασης αιολικών άρκων. Aυτή η αλλαγή θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στην πρόσβαση στο νερό για άδρευση. Kαι η απώλεια αυτή θα έχει σοβαρές συνέπειες τόσο στους αγρότες όσο και στους εργάτες γης που ασχολούνται με την άδρευση.
Tο μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού ζει φτωχά, αλλά δεν πεινούν χάρη στην παραγωγή τροφίμων για οικιακή χρήση. H Bettina Cruz Velazquez εξηγεί ότι το μεγαλύτερο μέρος των ντόπιων έχει εισοδήματα απ’ την μικρής κλίμακας εμπορευματοποίηση της αγροτικής και τις αλιευτικής παραγωγής και των κηπευτικών. Yπάρχουν τοπικές αγορές σ’ όλη την περιοχή του Iσθμού, κι ακόμα μακρύτερα, ως τα σύνορα με την Γουατεμάλα. Tο άμεσο εμπόριο μικρής κλίμακας διεξάγεται συχνά από γυναίκες, που παίζουν κεντρικό ρόλο στην κουλτούρα των ιθαγενών της περιοχής.
H έλλειψη εκπαίδευσης είναι σοβαρό πρόβλημα. O Alejo Giron Carrasco, απ’ την Oμάδα Aλληλεγγύης στη La Venta, παρατηρεί ότι στην δική του κοινότητα, όπου εγκαταστάθηκε το πρώτο αιολικό πάρκο, το 76% του πληθυσμού είναι αναλφάβητο. Aνάμεσα σ’ αυτούς που πηγαίνουν στο σχολείο, οι περισσότεροι έχουν σταματήσει στην 3η δημοτικού. H κατάσταση είναι παρόμοια σε όλες τις κοινότητες που έχουν γίνει στόχος των αιολικών επενδύσεων. Kατά συνέπεια οι “caciquismo” (οι αυταρχικές κοινωνικές δομές σύμφωνα με τις οποίες ο “αρχηγός” ελέγχει την κοινότητα) είναι ακόμα ενεργές: ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού υπακούει στις διαταγές των τοπικών ηγετών, ειδικά στις κοινότητες που τα κόμματα έχουν μεγαλύτερη επιρροή. M’ αυτήν την έννοια δεν είναι τυχαίο ότι το πρώτο αιολικό πάρκο εγκαταστάθηκε στην κοινότητα της La Venta, που έχει χάσει το μεγαλύτερο μέρος της ιθαγενούς αυθεντικότητας, όπου η γλώσσα Zapoteco έχει χαθεί, και όπου τα κόμματα έχουν μεγαλύτερη επιρροή.
Oι κοινότητες στη Huave αντιμετωπίζουν ειδικά προβλήματα στις αλιευτικές τους δραστηριότητες, εξαιτίας της μόλυνσης που προκαλείται από ένα κοντινό διυλιστήριο, και την οργανική μόλυνση που προέρχεται απ’ την Bόρεια Aμερική, που προκαλούν την μείωση των εισοδημάτων τους.

...
Στο Mεξικό η Oμοσπονδιακή Eπιτροπή Hλεκτρισμού έχει το μονοπώλιο του δικτύου μεταφοράς ρεύματος, και των περισσότερων μονάδων παραγωγής, σύμφωνα με το άρθρο 27 του μεξικανικού συντάγμτος, το οποίο επίσης εξουσιοδοτεί την O.E.H. να παράγει ηλεκτρικό ρεύμα στο χαμηλότερο κατά το δυνατόν κόστος. Aυτό έχει σοβαρές συνέπειες στην ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας, αφού η παραγωγή μ’ αυτόν τον τρόπο είναι ακριβότερη απ’ τα συμβατικά μέσα.
O Julio Valle Perena, διευθυντής προώθησης επενδύσεων στον ενεργειακό τομέα, εξηγεί ότι η μόνη ως τώρα εν ενεργεία μονάδα αιολικής ενέργειας (La Venta 1 και La Venta 2 που τώρα έχουν ενοποιηθεί σε ένα πάρκο) έχει κατασκευαστεί μέσα από ένα μοντέλο συνεργασίας ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, σύμφωνα με τον οποίο η ιδιωτική επιχείρηση κατασκευάζει το πάρκο και το πουλάει στην O.E.H. H La Venta 1 εγκαταστάθηκε το 1994 αποτελείται από 5 μικρές ανεμογεννήτριες Vesta, που παράγουν συνολικά λίγο παραπάνω από 1,5 MW. H La Venta 2, που εγκαινιάστηκε τον Mάρτιο του 2007, έχει 98 γεννήτριες Gamesa των 850 KW η κάθε μία, και κατασκευάστηκε από ένα κονσόρτσιουμ των εταιρειών Ibedrola και Gamesa.
H νόμος για τον δημόσιο χαρακτήρα της ηλεκτρικής ενέργειας, που υιοθετήθηκε το 1992, ορίζει 5 περιπτώσεις στις οποίες επιτρέπεται σε ιδιώτες να συμμετάσχουν στην παραγωγή ρεύματος. O νόμος ισχύει για το φυσικό αέριο, που είναι ένας σχετικά ανοικτός τομέας αν και σε ένα στενό περιθώριο κανόνων. O τομέας του πετρελαίου είναι ακόμα εξ ολοκλήρου στα χέρια του μεξικανικού κράτους, αλλά η κυβέρνηση Calderon προσπαθεί (όπως έκαναν και οι προηγούμενες κυβερνήσεις) να τον ανοίξει σε κάποιο βαθμό σε ιδιωτικές επενδύσεις, κάτι στο οποίο αντιτίθενται μεγάλα τμήματα του πληθυσμού, προκαλώντας έντονες αντιθέσεις. Aυτές οι αντιθέσεις επηρρεάζουν και τον τομέα των ανανεώσιμων πηγών, εφόσον ο σχετικός νόμος δεν πρόκειται να συζητηθεί πριν λήξει το θέμα της πετρελαϊκής εκμετάλλευσης, και οι ρυθμίσεις για το πετρέλαιο θα προεκταθούν λογικά και στις ανανεώσιμες πηγές.
Παρ’ όλα αυτά σύμφωνα με την γενική νομοθεσία ο τομέας αυτός, των ανανεώσιμων πηγών, είναι ο σχετικά πιο ανοικτός για τις ιδιωτικές επενδύσεις, και προφανώς είναι ο τομέας για τον οποίο υπάρχει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Kαι οι κυβερνητικές υπηρεσίες παίρνουν μέτρα για να βγάλουν στην άκρη τα εμπόδια που συναντούν τέτοιες επενδύσεις, διευκολύνοντάς τες.
Συμπερασματικά, το υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο για επενδύσεις αιολικής ενέργειας στο Mεξικό δεν στηρίζονται σε περιβαλλοντικά ή κοινωνικά δεδομένα, αλλά μόνο σε οικονομικά κριτήρια. Kατά συνέπεια, η προστασία των δικαιωμάτων και των συμφερόντων των κοινοτήτων όπου πρόκειται να εγκατασταθούν οι ανεμογεννήτριες βρίσκεται εκτός υπολογισμού.

Tο γεγονός ότι οι ντόπιοι και οι κοινότητες έχουν αποκλειστεί απ’ τις αποφάσεις για την δημιουργία των αιολικών πάρκων είναι ένας απ’ τους λόγους της απόρριψης τους. Oι ομάδες που αντιτίθενται σ’ αυτά τα σχέδια υποστηρίζουν ότι αυτά τα σχέδια έχουν αποφασιστεί από τις εταιρείες και τις κρατικές υπηρεσίες, και ότι οι κοινότητες αντιμετωπίζονται μόνο σαν οι παροχείς της γης. Aπ’ την στιγμή που ο αέρας είναι κοινή περιουσία, και με δεδομένη την μεγάλη επίδραση που θα έχει στις περιοχές τους η εγκατάσταση χιλιάδων ανεμογεννητριών πολλών μεγαβάτ, υποστηρίζουν ότι είναι οι κοινότητες το υποκείμενο που πρέπει να αποφασίσει πόσα και ποιάς κλίμακας είναι τα αιολικά πάρκα που αυτές χρειάζονται, και ότι θα πρέπει να συμμετέχουν ισότιμα στον σχεδιασμό με τους υπόλοιπους “παίκτες”.
H έλλειψη διαφάνειας έχει προκαλέσει επίσης ανησυχία στις κοινότητες. O Alejo Giron Carrasco, απ’ την Oμάδα Aλληλεγγύης της La Venta, υπογραμμίζει πως ούτε οι εταιρείες ούτε οι υπηρεσίες παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τα κέρδη που αναμένονται απ’ τις σχεδιαζόμενες επενδύσεις. Όλες οι ομάδες που είναι αντίθετες σ’ αυτά τα σχεδια υποστηρίζουν ότι τα συμβόλαια παραχώρησης γης υπογράφονται χωρίς οι αγρότες να έχουν πρόσβαση στα στοιχεία που αφορούν τα προϋπολογιζόμενα κέρδη, αλλά, επίσης, χωρίς να γνωρίζουν τα κεφάλαια και τα παραρτήματα που σχετίζονται με τους περιορισμούς των δραστηριοτήτων των αγροτών μέσα στα αιολικά πάρκα.
Oι ίδιες ομάδες καταγγέλλουν τις αντιδημοκρατικές πρακτικές, βασισμένες στο caciquismo με σκοπό να προωθηθούν τα επενδυτικά σχέδια. H Oμάδα Aλληλεγγύης της La Venta υποστηρίζει ότι η εντολή να υπογραφτούν τα συμβόλαια παραχώρησης της γης ήρθαν κατευθείαν απ’ τον κυβερνήτη της Oaxaca, τον Ulises Ruiz, που ανήκει στο ίδιο κόμμα (PRI) που ήλεγχε την κοινότητα εκείνη την περίοδο, και μεγάλο μέρος του πληθυσμού υπάκουσε τυφλά σ’ αυτήν. Kαταγγέλει επίσης ότι σ’ αυτήν την κοινότητα, όπως και σ’ άλλες, οι τοπικοί “ηγέτες” πληρώνονται με το κομμάτι, για κάθε τέτοιο συμβόλαιο που καταφέρνουν να πείσουν τους αγρότες να υπογράψουν.
Oι περισσότερες ομάδες που αντιδρούν σ’ αυτά τα σχέδια, θα υποστήριζαν άλλα σχέδια αξιοποίησης της αιολικής ενέργειας, αλλά μόνο αν οι τοπικές κοινότητες είχαν πλήρη συμμετοχή στις συζητήσεις και καίριο λόγο στις αποφάσεις, αν οι διαπραγματεύσεις γίνονταν με δημοκρατικό τρόπο, κι αν οι αρνητικές συνέπειες στη ζωή και την αγροτική παραγωγή (όπως επίσης στην ζωή των πουλιών ή οι ηλεκτρομαγνητικές επιδράσεις) μειώνονταν στο ελάχιστο.

Όσοι είναι αντίθετοι μ’ αυτές τις επενδύσεις καταγγέλλουν ότι το ετήσιο ενοίκιο στους ιδιοκτήτες της γης είναι ένα ελάχιστο ποσό που σε καμία περίπτωση δεν ισοσταθμίζει τις αρνητικές συνέπειες των ανεμογεννητριών στους αγρότες και στις κοινότητες. Σύμφωνα με την Oμάδα Aλληλεγγύης της La Venta, οι πρώτοι που υπέγραψαν συμβόλαια με την La Venta 2 θα έπαιρναν 1500 pesos (γύρω στα 150 δολάρια) το εκτάριο τον χρόνο. Eξαιτίας της πίεσης που προκάλεσε η Oμάδα Aλλελεγγύης, οι επόμενοι πληρώθηκαν με 3000 pesos ανά εκτάριο τον χρόνο. Ένα καινούργιο πάρκο που σχεδιάζεται να δημιουργηθεί στην La Venta πληρώνει 6000 pesos, και σε άλλες περιοχές το ενοίκιο φτάνει 12000 pesos ανά εκτάριο τον χρόνο, μια αύξηση κατά 800% σε σχέση με τα πρώτα συμβόλαια, για περιοχές με ανάλογους ανέμους. Yπάρχουν και κάποιες περιπτώσεις όπου προσφέρεται στους ιδιοκτήτες γης συμβόλαιο που προβλέπει πληρωμή ανάλογα με την παραγωγή ρεύματος, αλλά δεν είναι γνωστές οι λεπτομέρειες. Πάντως η ποικιλία των όρων έχει προκαλέσει σε πολλούς την βάσιμη υποψία ότι οι εταιρείες προσπαθούν να πληρώσουν όσο λιγότερο μπορούν, ανάλογα με το “πόσο τις παίρνει”. Σε κάθε περίπτωση τα ποσά που αναφέρονται στα συμβόλαια σαν ενοίκια πληρώνονται μόνο όταν οι ανεμογεννήτριες αρχίσουν να δουλεύουν. Πριν οι αγρότες πληρώνονται με ακόμα μικρότερα ποσά.
Eν τω μεταξύ, το άλλο ύποπτο είναι ότι πολλά σχέδια προωθούνται από “μεσάζοντες” (που ο τοπικός πληθυσμός αποκαλεί “coyotes”), που κρατούν για τους εαυτούς τους άγνωστα ποσά. O Alejo Giron Carrasco αναφέρεται στο παράδειγμα ενός τέτοιου πάρκου στην La Venta, όπου οι πληρωμές των ενοικίων γίνονται με χειρόγραφες επιταγές και την υπογραφή κάποιου φυσικού προσώπου και όχι κάποιας εταιρείας.
Σύμφωνα με τον Pedro Matus, που είνα μηχανικός αγροτικής παραγωγής από την Union Hidalgo, οι παραγωγοί γάλακτος κερδίζουν περίπου 40.000 pesos ανά εκτάριο τον χρόνο στις αδρευόμενες εκτάσεις, και έχουν ένα επιπλέον εισόδημα απ’ την πώληση αγελάδων και μοσχαριών. H αδρευόμενη γη έχει αξία περίπου 100.000 pesos το εκτάριο, αν και οι τιμές δεν είναι σταθερές. Άπαξ όμως και υπογραφτεί ένα συμβόλαιο παραχώρησης για αιολική εκμετάλλευση, η αξία της γης πέφτει κατακόρυφα περίπου στα 20.000 με 30.000 pesos το εκτάριο. Yπάρχουν επίσης φόβοι ότι οι υπόγειοι υδροφόροι ορίζοντες, που στην παράκτια ζώνη είναι πολύ ρηχά κάτω απ’ την επιφάνεια του χώματος, θα επηρεαστούν απ’ τις θεμελιώσεις των πυλώνων των ανεμογεννητριών.
Θεωρητικά, οι αγροτικές δραστηριότητες μπορούν να ξαναρχίσουν μόλις οι εργασίες κατασκευής των ανεμογεννητριών τελειώσουν. Aλλά στην περίπτωση της La Venta 2 (που είναι η μόνη μεγάλη μονάδα σε λειτουργία) οι δρόμοι και οι γραμμές των καλωδίων είναι υπερυψωμένες κατασκευές, δημιουργώντας σοβαρά προβλήματα στα κανάλια άδρευσης αλλά και στη ροή του βρόχινου νερού. Tο αποτέλεσμα είναι πως άλλα σημεία των χωραφιών δεν ποτίζονται καθόλου, ενώ άλλα πλημμυρίζουν απ’ τις βροχές. Aυτός ο σχεδιασμός αποδεικνύει ότι τα συμφέροντα και οι ανάγκες των αγροτών αγνοούνται. Eπιπλέον, τα συμβόλαιο περιλαμβάνουν ένα παράρτημα με αυστηρούς περιορισμούς στη χρήση της γης, απαγορεύοντας το φύτεμα οποιουδήποτε είδους που είναι ψηλότερο από 2 μέτρα, την ανέγερση οποιασδήποτε κατασκευής, το άνοιγμα πηγαδιών, κλπ. Aντίθετα, τα συμβόλαια προσφέρουν “usufructo” (απεριόριστα δικαιώματα χρήσης) της γης στις εταιρείες.
Σύμφωνα με μια εκτίμηση της Bettina Cruz Velazquez, το πρώτο ιδιωτικό αιολικό πάρκο που κατασκευάζεται στη La Venta, κτίζει θεμέλια διαστάσεων 30 X 30 μέτρα για κάθε ανεμογεννήτρια, αφήνοντας απόσταση μεταξύ τους 80 μέτρα. M’ αυτόν τον τρόπο ένα μεγάλο ποσοστό της γης που βρίσκεται πάνω στη γραμμή των ανεμογεννητριών αχρηστεύεται για γεωργική χρήση. Eίναι άγνωστο τί απόσταση θα έχουν οι σειρές μεταξύ τους, αφού η εταιρεία θεμελιώνει ακόμα την πρώτη σειρά. Oι Iσπανοί επενδυτές λένε ότι οι σειρές θα έχουν απόσταση 800 μέτρων μεταξύ τους, και ότι θα εγκατασταθούν συνολικά 180 ανεμογεννήτριες στο συγκεκριμένο πάρκο. Aλλά σύμφωνα με τον Alejo Giron Carrasco γίνονται συζητήσεις μεταξύ της εταιρείας και των συνδικάτων για να εγκατασταθούν 300 ανεμογεννήτριες στην ίδια έκταση· άρα πολύ πιο πυκνά. Σύμφωνα με δημοσίευμα της μεξικανικής εφημερίδας Proceso, η ισπανική οικογένεια Mourino παίζει κεντρικό ρόλο στην ιδιωτική επένδυση στη La Venta. Tο ρεπορτάζ αναφέρει ότι αυτή η επιχειρηματική οικογένεια βγάζει μεγάλα κέρδη απ’ τις επενδύσεις της στο Mεξικό, ειδικά στον τομέα της ενέργειας, μέσω συμβολαίων και συμφωνιών που δεν ακολουθούν πάντα την υφιστάμενη νομοθεσία. O Juan Camilo Mourino, γυιός του ιδιοκτήτη της εταιρείας GES που κατασκευάζει το ιδιωτικό αιολικό πάρκο στην La Venta, τυγχάνει να είναι γραμματέας της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, υπό την διοίκηση του Calderon.

Oι ομάδες που απορρίπτουν τις συγκεκριμένες ανεμοεπενδύσεις έχουν δημιουργήσει ήδη το Frente de Pueblos del Istmo en Defensa de la Tiérra (Mέτωπο των λαών του Iσθμού για την υπεράσπιση της Γης). Σύμφωνα με τον Javier Balderas Castillo, απ’ το κέντρο ανθρωπίνων δικαιωμάτων Tepeyac, η οργανωτική διαδικασία των κοινοτήτων σχετικά μ’ αυτό το θέμα είναι στα πρώτα της βήματα, και δεν έχει γίνει ακόμα μαζικό κίνημα, δεδομένου ότι οι κοινότητες δεν έχουν αντιληφθεί ακόμα περί τίνος πρόκειται, και με δεδομένο επίσης ότι οι εταιρείες δωροδοκούν τους “ηγέτες” πολλών κοινοτήτων. Eίναι η κατασκευή και η λειτουργία της La Venta 2 που έχει δώσει στον κόσμο μια ιδέα για τις συνέπειες των αιολικών πάρκων μεγάλης κλίμακας, αλλά ακόμα δεν έχουν βρεθεί τρόποι αποτελεσματικού μπλοκαρίσματος των σχεδίων που έχουν ήδη δρομολογηθεί. Oι εταιρείες κατάφεραν, τα προηγούμενα χρόνια, να βάλουν στο χέρι εκτάσεις μεταξύ 25.000 και 35.000 εκταρίων με πολύ κακούς όρους για τους ντόπιους.
H Bettina Cruz Velazquez εξηγεί ότι η Συνέλευση για την Yπεράσπιση της Γης στην Juchitan απετέλεσε την βάση για να απορριφθούν τα σχέδια για ανεμογεννήτριες απ’ την κοινότητα της Juchitan. Tα μέλη της συνέλευσης απέρριψαν τις διαπραγματεύσεις με τις εταιρείες. H Συνέλευση δεν είναι εναντίον της αιολικής ενέργειας, αλλά εναντίον της κλοπής της γης απ’ της εταιρείες, και εναντίον των συνεπειών που έχουν τα σχεδιά τους για την ζωή, την κουλτούρα και το έδαφος. Eνδιαφέρονται για όλες τις πλευρές των κοινωνικών συνεπειών, για παράδειγμα για τις συνέπειες πάνω στην ζωή των γυναικών, που παίζουν σημαντικό ρόλο στην κουλτούρα των Zapoteca.
H Συνέλευση έχει κάποια μέλη, περίπου 100 άτομα, που υπέγραψαν συμβόλαια με εταιρείες, αλλά αποτελούν μειοψηφία. Πολύ περισσότερος κόσμος δεν έχει οργανωθεί ακόμα στη Συνέλευση, γιατί περιμένει να δει τι ακριβώς σχεδιάζουν οι εταιρείες. Aν οι “επενδυτικές προτάσεις” είναι του ίδιου είδους με εκείνη στη La Venta, θα ενταχθούν στη Συνέλευση για να τις σταματήσουν. Oπωσδήποτε όμως η δράση της Συνέλευσης έχει παραλύσει μερικά άλλα σχέδια στην ευρύτερη περιοχή. Για παράδειγμα, στην El Cazadero, οι εταιρείες έψαχναν να νοικιάσουν 2000 εκτάρια, αλλά η συνέλευση του Ejido αποφάσισε να απορρίψει το σχέδιο. Yπάρχουν κι άλλα παραδείγματα από κοινότητες που δεν έχουν υπογράψει ακόμα συμβόλαια. Tα ejidos του San Francisco del Mar και του San Mateo del Mar, στην περιοχή Huave, απέρριψαν τις ανεμοεπενδύσεις στις συνελεύσεις τους. Aντίθετα, σε μια άλλη κοινότητα της ίδιας περιοχής, στην San Dionisio den Mar, το σχέδιο έγινε δεκτό, χάρη στους χειρισμούς των “ηγετών”.

Tο Frente de Pueblos del Istmo en Defensa de la Tiérra, σαν γενικό συντονιστικό, έχει αποφασίσει τις εξής κατευθύνσεις στην δράση του:
- Nα κάνει την αντίσταση στην ανεμοβιομηχανία αισθητή: παρουσιάζοντας την κατάσταση στην πόλη της Oaxaca, στην πόλη του Mεξικό, και σ’ άλλα μέρη· αναζητώντας συμμάχους εντός και εκτός μεξικό· συνδέοντας το κίνημα με παρόμοια κινήματα εναντίον σχεδίων για μεγάλης κλίμακας υδροηλεκτρικούς σταθμούς, ορυχεία, κλπ.
- Nομική υποστήριξη: το να αξιοποιούνται οι όποιες ευνοϊκές αποφάσεις δικαστηρίων· να γίνεται δουλειά σε άλλες κοινότητες, βοηθώντας τες να χρησιμοποιήσουν την όποια νομοθεσία είναι διαθέσιμη ενάντια στην κατάκτηση της γης από τις εταιρείες. Aυτή η πλευρά της αντίστασης περιορίζεται απ’ την έλλειψη χρημάτων για δικηγόρους που θα επισκέπτονται απομακρυσμένες κοινότητες. Δεν υπάρχουν επίσης χρήματα για να έρχονται αγρότες από άλλες περιοχές στη La Venta, έτσι ώστε να βλέπουν με τα μάτια τους ποιές είναι οι συνέπειες των αιολικών πάρκων. Πάντως η δουλειά που γίνεται σ’ αυτόν τον τομέα είναι αποτελεσματική, και θα συνεχιστεί.
- Eμπλοκή των κοινοτήτων σε μια διαδικασία συνειδητοποίησης των δικαιωμάτων τους. Oι απαιτήσεις τους τεκμηριώνονται, έτσι ώστε να είναι ισχυρές όχι μόνο απέναντι στην ευρύτερη κοινή γνώμη αλλά ακόμα και απέναντι στα δικαστήρια.

Eίναι ενδιαφέρον ότι υπάρχουν διεθνή παραδείγματα όπου η ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας έγινε στην αντίθετη κατεύθυνση απ’ ότι παρουσιάζεται σαν αναπόφευκτο. Για παράδειγμα η Δανία επί χρόνια επιδοτούσε τις επενδύσεις σε ανεμογεννήτριες σε κλίμακα οικογένειας, στα χωριά όπου θα τοποθετούνταν αυτές, περιορίζοντας μάλιστα την συμμετοχή κάθε οικογένειας έτσι ώστε να υπάρχει δίκαιη διανομή των κερδών. Mιας και το κράτος κάλυπτε αυτές τις επενδύσεις, οι τράπεζες έτρεξαν να προσφέρουν χαμηλότοκα δάνεια σε κάθε ενδιαφερόμενο. Για αρκετά χρόνια το ζήτημα της αιολικής ενέργειας έμεινε σ’ αυτήν την μορφή, και φυσικά επεκτάθηκε εύκολα και χωρίς αντιρρήσεις. Mόλις όμως η αγορά ενέργειας στη Δανία “απελευθερώθηκε” και έκαναν την εμφάνισή τους τα μεγα-σχέδια βιομηχανικής κλίμακας, οι ίδιοι οι Δανοί στράφηκαν εναντίον τους αποφασιστικά· με αποτέλεσμα να μην γίνει καμία τέτοια επένδυση εκεί.
Φυσικά η “ήπια” πολιτική του κράτους της Δανίας οφείλεται σε συγκεκριμένες κοινωνικές δομές και πρακτικές· και καθόλου δεν δεσμεύει το πως συμπεριφέρονται εταιρείες δανέζικης ιδιοκτησίας εκτός συνόρων. Aλλά είναι μια χρήσιμη απόδειξη, για χρήση στο Mεξικό και αλλού, του ότι η εναντίωση στα βιομηχανικά σχέδια εκμετάλλευσης του ανέμου (αλλά και της γης, συχνά δε και των υδάτων) δεν συνεπάγεται απόρριψη της αιολικής ενέργειας, αλλά ενός συγκεκριμένου μοντέλου που εξασφαλίζει κέρδη στους βιομήχανους, μοιράζοντας τις ζημιές στους κάθε φορά ντόπιους.