Παστούν, πουντζάμπ, μπαλόχοι... Κανταχάρ, κοιλάδα του θανάτου, περιοχή των φυλών... Αγωγοί, τζουντάλα, «τρομοκρατικές» ενέργειες σε τεμένη, νεκροί άμαχοι με τη δεκάδα, δολοφονίες από μη επανδρωμένα αεροπλάνα, surge, existential threat, the Great Game... αυτά και άλλα πολλά που αναφέρονται στο παρακάτω άρθρο μπορεί να φαίνονται αρκούντως «ιερογλυφικά» και εξωτικά για τις μικρές ζωές μας, εδώ στην άκρη της ηπείρου του ορθολογισμού.
Αλλά ο πόλεμος συνεχίζεται, αδιαφορώντας πλήρως για την μόνιμη καταπληξία μας αν δεν τρέφεται κιόλας από την εσκεμμένη τυφλότητά μας. «Φανατικοί έβαλαν βόμβα σε τέμενος και μετά έσκασε το ιππικό»; Μα-αυτό-δεν-συμβαίνει-πάντα-εκεί-με-αυτούς; Εεε;
Το «εκεί», όμως, συμβαίνει να είναι σήμερα ένα από τα μείζονα μέτωπα του παγκοσμίου πολέμου. Κι όσα θα διαβάσετε παρακάτω περί «σκιώδους πολέμου» συμβαίνει να είναι επεισόδια της μεγάλης αναμέτρησης για τον έλεγχο του κόσμου.
Η αμερικανική πολεμική μηχανή έχει ήδη ορίσει (και κατασκευάσει) το νέο πεδίο ξεδιπλώματος της ιμπεριαλιστικής της ατζέντας: το afpak, την γεωπολιτική ενότητα των δύο κρατών, πακιστάν και αφγανιστάν. Ο στόχος διακρίνεται ξανά ο ίδιος, μετά το ιρακινό σφαγείο: παραγωγή του χάους ως στρατηγική ηγεμονίας (κι όχι ως «αναπόφευκτη αποτυχία» όπως μέμφονται διάφοροι «αντιαμερικανοί» την Ουάσιγκτον, γιατί άραγε; για αναποτελεσματικότητα;) Υπομονή να ‘χουμε και θα δούμε τις σκιές των υπολοίπων αντιπάλων να πέφτουν πάνω στην έρημο του θανάτου. Shadowplay rules...
[Υποχρεωτική υπόμνηση: Το ελληνικό κράτος βρίσκεται ήδη εμπόλεμο στο «εκεί-που-σφάζονται-φανατικοί». Οι υπήκοοί του διατηρούν την πολυτέλεια να λένε «ααα» και «ωωω» για όσα συμβαίνουν στο «εκεί». Ο στρατός του όμως;...]

4/6/2009
Ο κρυφός πόλεμος στο Μπαλοχιστάν
του Pepe Escobar

Ακριβώς τη στιγμή που το ιράν και το πακιστάν πέτυχαν μια σημαντική πρόοδο στο θέμα του «πετρελαγωγιστάν», η βία στην περιοχή εξερράγη, αγγίζοντας μία ακόμη φορά το «μεγάλο διακύβευμα», το Μπαλοχιστάν.

Η ερώτηση κλειδί, ως συνήθως, είναι «cui bono?», δηλαδή «ποιος ωφελείται;». Τι κρύβεται πίσω από τις αιματηρές εξελίξεις στο πετρελαγωγιστάν και τον τέως «παγκόσμιο πόλεμο ενάντια στην τρομοκρατία» - ένα κρίσιμο θέμα το οποίο δεν πρόκειται να τολμήσει να αγγίξει ο αμερικανός πρόεδρος Ομπάμα απευθυνόμενος από το Κάιρο στον «μουσουλμανικό κόσμο»;

Στις 22 Μαΐου στην Τεχεράνη, ο πακιστανός πρόεδρος Ζαρντάρι και ο ιρανός πρόεδρος Αχμαντινετζάντ υπέγραψαν τελικά μια προκαταρκτική συμφωνία, ύστερα από μακρές διαπραγματεύσεις 14 ετών, για την κατασκευή του πετρελαιαγωγού ιράν - πακιστάν (παλιότερα ήταν γνωστός με το όνομα «αγωγός της ειρήνης» αφού οι αρχικοί σχεδιασμοί προέβλεπαν να καταλήγει στην ινδία). Η τελική συμφωνία θα υπογραφεί θεωρητικά σε λιγότερο από δύο εβδομάδες και η απόφαση απροκάλυπτα περιφρόνησε τις αμερικανικές προσταγές για το ζήτημα.

Στις 28 Μαΐου στην Ζαχεντάν, στην ιρανική επαρχία Σιστάν - Μπαλοχιστάν, η σκληροπυρηνική σουνιτική, ακραία αντι-σιιτική οργάνωση τζουντάλα («στρατιώτες του θεού»), η οποία έχει έδρα στο πακιστάν, ανέλαβε την ευθύνη για την βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας στο τέμενος Αμίρ αλ-Μονενίν, που προκάλεσε το θάνατο 25 ανθρώπων και τον τραυματισμό άλλων 125.

Η στιγμή και οι συνθήκες της επίθεσης δεν θα μπορούσαν να είναι περισσότερο ύποπτες. Η Τεχεράνη απλά δεν μπορεί να καταλάβει πώς απέτυχε η Ισλαμαμπάντ να ελέγξει την τζουντάλα, όταν μάλιστα της είχε δώσει κρίσιμες πληροφορίες.

Η Τεχεράνη είχε ειδοποιήσει τον πακιστανό πρέσβη ότι τρεις πακιστανοί είχαν ομολογήσει την λαθραία εισαγωγή εκρηκτικών στο ιράν από το (πακιστανικό) Μπαλοχιστάν και τα είχαν παραδώσει στον βομβιστή αυτοκτονίας. Και οι τρεις εκτελέστηκαν με δημόσιο απαγχονισμό στην Ζαχεντάν, στις 30 Μαΐου.

Όσο για τον ιρανό πρέσβη στο πακιστάν, ήδη από τις 30 Μάρτη είχε δημόσια κατηγορήσει την Ισλαμαμπάντ ότι επιτρέπει στην τζουντάλα να χρησιμοποιεί ελεύθερα το Μπαλοχιστάν ως βάση με στόχο την αποσταθεροποίηση του ιράν. Η Ισλαμαμπάντ απάντησε ότι «δεν είναι ακριβώς έτσι», αλλά τα στοιχεία άλλο πράγμα δείχνουν. Τώρα τα πράγματα γίνονται ακόμη σοβαρότερα, καθώς το μέλλον του αγωγού ιράν - πακιστάν τίθεται επί τάπητος.

Πώς θα αντιδράσουν οι μπαλόχοι του πακιστανικού στρατού; Στο Μπαλοχιστάν, το νέο «Μεγάλο Παιχνίδι» για την Ευρασία γίνεται όλο και πιο αινιγματικό καθώς προχωράει. Υπάρχει μια τεράστια δυσαρμονία μεταξύ των μπαλόχων αρχηγών φυλών που ζουν την καλή ζωή στο Καράτσι και μεταχειρίζονται την επαρχία σαν προσωπικό τους φέουδο και της μεγάλης πλειοψηφίας των μπαλόχων που ζουν σε εξαιρετική φτώχια και αισθάνονται εντελώς περιθωριοποιημένοι από το πακιστανικό καθεστώς, στο οποίο κυριαρχούν οι πουντζάμπ.

Ο σκιώδης «ξένος παράγοντας»

Αλλά τι ακριβώς θέλει η τζουντάλα; Η τζουντάλα, η οποία στο ιράν είναι γνωστή και με το όνομα «ομάδα Ρίγκι» (από το όνομα του ηγέτη της, Αμπντούλ Μαλίκ Ρϊγκι), είναι μια ένοπλη οργάνωση ιρανών μπαλόχων, που συμβαίνει να είναι σουνίτες και σκληροί αντι-σιίτες και ισχυρίζεται ότι αντιπροσωπεύει τα δικαιώματα της μειονότητας στην ιρανική νοτιοανατολική επαρχία της Σιστάν - Μπαλοχιστάν.

Το καταφύγιό της είναι στην άλλη πλευρά των συνόρων, στο πακιστανικό Μπαλοχιστάν. Επίσης, η Ισλαμαμπάντ έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η τζουντάλα έχει επιχειρησιακές σχέσεις με τις υπερ-ορθόδοξες σουνιτικές οργανώσεις Lashkar-e-Jhangvi και Tehreek-e Taliban Pakistan. Η Τεχεράνη κατηγορεί ευθέως την τζουντάλα για αρκετές διασυνοριακές αντάρτικες επιχειρήσεις που ξεκίνησαν από το 2003 κι είχαν ως θύματα κυρίως ιρανούς στρατιώτες και συνοριοφύλακες.

Μετά την βομβιστική επίθεση, οι διπλωματικές κινήσεις οργίασαν. Η Ισλαμαμπάντ επιμένει ότι είναι σύμμαχος με τη Τεχεράνη στην τοπική εκδοχή του πολέμου ενάντια στην τρομοκρατία. Αλλά η Τεχεράνη, που δεν πείθεται, απαιτεί τώρα από την Ισλαμαμπάντ να της παραδώσει τον ηγέτη της τζουντάλα, τον Ρίγκι, που βρίσκεται στο Μπαλοχιστάν. Ο πακιστανός υπουργός εσωτερικών, επισήμως δεσμεύτηκε να «κυνηγήσει» την τζουντάλα.

Αν και καταδικάζει την επίθεση στην Ζαχεντάν, ο πακιστανός υπουργός εξωτερικών παραδόξως αρνείται ότι το ιράν έχει σφραγίσει τα σύνορα με το πακιστάν. Η πραγματικότητα είναι ότι το ιράν όντως έκλεισε το «σημείο μηδέν», όπως είναι γνωστή η μικρή πόλη Ταφτάν στα ιρανοπακιστανικά σύνορα. Το διασυνοριακό εμπόριο είναι ζωτικής σημασίας για την διαβίωση των φυλών στα σύνορα - εξάλλου πρόκειται για μπαλόχους «αδελφούς». Όλα τα τρόφιμα για το πακιστανικό Μπαλοχιστάν έρχονται από το ιράν.

Το σημαντικό είναι ότι ο τόνος της Ισλαμαμπάντ έχει επίσης αρχίσει να αλλάζει, σε συντονισμό με την Τεχεράνη, και προσανατολίζεται προς την εκδοχή της ανάμειξης κάποιου «τρίτου παράγοντα». Ένας ξένος παράγοντας που υποστηρίζει την εκστρατεία της τζουντάλα για διασυνοριακή αποσταθεροποίηση και σαμποτάρει κάθε απόπειρα ιρανοπακιστανικής προσέγγισης και φυσικά τον αγωγό ιράν - πακιστάν.

Δεν χρειάζεται να συμμερίζεται κανείς τις ανησυχίες της Τεχεράνης περί εθνικής ασφάλειας για να καταλάβει ποιος είναι αυτός ο «ξένος παράγοντας»: η Ουάσιγκτον, η οποία όχι συμπτωματικά υποστηρίζει την κατασκευή ενός ανταγωνιστικού αγωγού στον αγωγό ιράν - πακιστάν, τον προβληματικό τουρκμενιστάν - αφγανιστάν - πακιστάν - ινδία και βασικό λόγο της αμερικανικής ανάμειξης στο αφγανιστάν. Ο ιρανός υπουργός εξωτερικών είχε δηλώσει σχετικά ότι «θεωρούμε δεδομένη την σύνδεση του δικτύου Ρίγκι με ορισμένες ξένες δυνάμεις στο αφγανιστάν». Και πρόσθεσε ότι το ιράν έχει άφθονα σχετικά «στοιχεία».

Τόσο η Ουάσιγκτον, όσο και η Ισλαμαμπάντ, έδειχναν να αδιαφορούν για τις αντι-ιρανικές δραστηριότητες της τζουντάλα. Λοιπόν, όχι και τόσο, γιατί υπό την διακυβέρνηση Μπους, η τζουντάλα χρησιμοποιήθηκε από τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες με στόχο την αποσταθεροποίηση του καθεστώτος στο ιράν. Όσο για την πακιστανική πλευρά, το ερώτημα είναι αν οι πακιστανικές μυστικές υπηρεσίες  θα κινηθούν τελικά εναντίον της τζουντάλα, όπως δείχνουν να κινούνται εναντίον των ταλιμπάν του Μπαϊτουλάχ Μεσούντ. Κατ’ αρχήν, κάτι τέτοιο θα ήταν το προφανές να κάνει· σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων Fars News, ο αρχηγός του ιρανικού γενικού επιτελείου έχει πληροφορήσει την Ισλαμαμπάντ για την ακριβή θέση του Ρίγκι.

Σε σύσκεψη που έγινε την Δευτέρα στην Κουέτα, την πρωτεύουσα του πακιστανικού Μπαλοχιστάν, οργανωμένη από το «εθνικό κόμμα Awami», διάφοροι σημαίνοντες μπαλόχοι ξεκαθάρισαν ότι δεν θα επιτρέψουν στους ταλιμπάν και την αλ-κάιντα να αναπτυχθούν στο Μπαλοχιστάν και παρότρυναν τους παστούν που ζουν στην επαρχία να κάνουν το ίδιο. Όμως κάποιος μπορεί να αναρωτηθεί αν αυτή η επίδειξη ενότητας εναντίον της τρομοκρατίας, αφορά εξίσου τους ιρανούς μπαλόχους της τζουντάλα.

Τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο περίπλοκα. Το Μπαλοχιστάν έχει πλημμυρίσει από πρόσφυγες παστούν τα τελευταία 30 χρόνια (η αναλογία μπαλόχων / παστούν στην επαρχία είναι τώρα περίπου 50 / 50). Πολλοί από αυτούς πολέμησαν όχι μόνο στην αφγανική  τζιχάντ του ’80, αλλά επίσης στην τζιχάντ στο Κασμίρ και φυσικά στο πλευρό των ταλιμπάν, στο αφγανιστάν την δεκαετία του ’90 κι αργότερα με τους πακιστανούς ταλιμπάν. Οι μη-θρησκευόμενοι μπαλόχοι κατηγορούν τους πουντζάμπ που κυριαρχούν στην Ισλαμαμπάντ ότι ενθάρρυναν από παλιά το κύμα προσφύγων, για να ενισχύσουν την δική τους ατζέντα και να εξασθενίσουν τον κοσμικό εθνικισμό των μπαλόχων.

Έτσι, αυτό που συμβαίνει τώρα στην «βορειοδυτική επαρχία» των παστούν και την «ομοσπονδιακή περιοχή των φυλών» [δύο πακιστανικές επαρχίες] εξαιτίας της σφοδρής επίθεσης του πακιστανικού στρατού - μια ισχυρή αίσθηση περιθωριοποίησης - έχει ήδη συμβεί στο Μπαλοχιστάν. Η Ισλαμαμπάντ έχει τώρα να αναμετρηθεί όχι μόνο με τον εθνικισμό των μπαλόχων αλλά και των παστούν εξίσου.

Ένας σκιώδης ολοκληρωτικός πόλεμος

Είτε χρησιμοποιεί, είτε όχι, την τζουντάλα για το δικό της σχέδιο αποσταθεροποίησης του ιράν, ο «σκιώδης πόλεμος» της Ουάσιγκτον πρόκειται να χτυπήσει μ’ όλη του τη δύναμη το Μπαλοχιστάν. Θα είναι η αντανάκλαση ενός ήδη εξελισσόμενου «σκιώδη πολέμου» - του πολέμου των πακιστανικών μυστικών υπηρεσιών εναντίον των μπαλόχων εθνικιστών. Καθώς το Μπαλοχιστάν ελέγχεται σχεδόν πλήρως από τις μυστικές υπηρεσίες της Ισλαμαμπάντ, είναι σίγουρο ότι η Ισλαμαμπάντ θα μετατρέψει τους μπαλόχους σε θύματα «στοχευμένων δολοφονιών». Για την Ισλαμαμπάντ, οι εθνοτικές αποσχιστικές τάσεις είναι - κατά τα πρότυπα του ισραήλ - μια «υπαρξιακή απειλή». Τελικά, οι απερίσκεπτες ενέργειες της Ισλαμαμπάντ το μόνο που κατάφεραν είναι να μετατρέψουν αυτή την «απειλή» σε αυτο-εκπληρούμενη προφητεία.

Όσο για τον Ομπάμα, ο «μουσουλμανικός κόσμος» θα προτιμούσε αντί να τον βλέπει να συναντιέται με το πρότυπο της δημοκρατίας, τον σαουδάραβα βασιλιά Αμπντουλάχ, και να χαριεντίζεται με τον ισόβιο αιγύπτιο δικτάτορα Μουμπάρακ, να ακούσει εξηγήσεις από πρώτο χέρι για το τι αποσκοπεί ο σκιώδης πόλεμος στις μουσουλμανικές χώρες.

Μέχρι τα μέσα του καλοκαιριού, η αύξηση των στρατιωτικών δυνάμεων στο αφγανιστάν που αποφάσισε ο Ομπάμα, θα έχει ολοκληρωθεί. Μια νέα αμερικανική μεγα-βάση στην «κοιλάδα του θανάτου», στην επαρχία Χελμάντ του νότιου αφγανιστάν, θα είναι επιχειρησιακά έτοιμη. Η βάση συμβαίνει να βρίσκεται μόλις μια φτυσιά απόσταση από τα ιρανο-αφγανικά σύνορα και δίπλα στα σύνορα με το πακιστανικό Μπαλοχιστάν. Είναι μια ιδανική, στρατηγική βάση για μια «τριεθνική» (ιράν, πακιστάν και αφγανιστάν) αντι-αντάρτικη επιχείρηση, όπως αυτές που έχει εμπνευστεί ο αμερικάνος στρατηγός Πετρέους.

Έξτρα μυστικές αποστολές, «κόλαση από αέρος» με τη χρήση μη επανδρωμένων αεροπλάνων, πύραυλοι hellfire, η ανελέητη λογική της ιδιωτικοποίησης και συγκάλυψης του πολέμου, οι «μυστικές επιχειρησιακές ικανότητες» του πενταγώνου να «εντοπίζει, στοχεύει και δολοφονεί μέλη εξτρεμιστικών ομάδων»... όλα αυτά δεν μπορούν παρά να οργιάσουν σε αυτή την τριεθνική περιοχή.

Ο Φίλιπ Άλστον του συμβουλίου ανθρωπίνων δικαιωμάτων του οηε, είναι μία από τις σχεδόν απομονωμένες φωνές που έχει καταγγείλει τις αμερικανικές μυστικές ομάδες που οργανώνουν «στοχευμένες δολοφονίες» με έδρα τις αφγανικές βάσεις στην Κανταχάρ και την Νανγκαρχάρ, σε συνεργασίες με τοπικές πολιτοφυλακές. Τα θύματα είναι κυρίως άμαχοι αφγανοί. Στο Μπαλοχιστάν, η διαθέσιμη «τοπική πολιτοφυλακή» είναι η τζουντάλα. Η βάση θα είναι στην αφγανική «έρημο του θανάτου». Εξαιτίας της απουσίας ταλιμπάν ή της αλ-κάιντα, τα θύματα προς «καρατόμηση» προσφέρονται σε αφθονία στην άλλη πλευρά των συνόρων, στο ιράν.

Υπάρχει καλύτερος τρόπος να εφαρμοστούν οι τακτικές του Πετρέους από το να επεκτείνουν αυτές οι μυστικές ομάδες την δράση τους στην αποσταθεροποίηση του ιράν και στην αποτροπή της ιρανο-πακιστανικής προσέγγισης μέσω ενός αγωγού - μια εξέλιξη που ωφελεί επίσης την κίνα;

Αυτό μπορεί να επιτευχθεί εάν το Μπαλοχιστάν κυλήσει στο χάος. Σύμφωνα με την οπτική του πενταγώνου, το να ωφεληθεί η κίνα με προμήθειες ιρανικού φυσικού αερίου από το λιμάνι Γκουαντάρ του Μπαλοχιστάν, είναι ανάθεμα. Έτσι, στην Ισλαμαμπάντ μπορεί τελικά να μην επιτραπεί να εξουδετερώσει την τζουντάλα. Το παιχνίδι των σκιών κυριαρχεί.