οι πρόσφυγες

Και “ξαφνικά” σαν κάτι να άλλαξε: οι κατάφορτες βάρκες που προσπαθούν να φτάσουν στις ακτές ελληνικών νησιών δεν βουλιάζονται έντεχνα, ώστε το ναυάγιο να φαίνεται σαν “ατύχημα”... Άντρες, γυναίκες και παιδιά, νέοι και γέροι, φτάνουν με κάποια ασφάλεια... Δεν τους μαντρώνουν επί βδομάδες και μήνες σε κατ’ ευφημισμό “χώρους φιλοξενίας” μέχρι να αποφανθούν οι αρχές για την τύχη τους· ειδικά αν έρχονται απ’ την συρία... Συνεχίζουν σχετικά γρήγορα τον δρόμο τους, που φυσικά δεν είναι καθόλου εύκολος... Προχωρούν πάντως, αισθητά ευκολότερα απ’ ότι ακόμα και στο πρόσφατο παρελθόν, ως τα σύνορα του ρατσιστο-ουγγρικού κράτους... Το γερμανικό κράτος ανοίγει τα σύνορά του, καταργώντας τους όρους του “Δουβλίνο 2”, αν και μόνο για τους σύριους... Το ζήτημα της ποσόστωσης στη μονιμοποίηση της διαμονής των μεταναστών στα κράτη μέλη της ε.ε. ξανακούγεται έντονα... Και ένα φάντασμα πολιτικής ορθότητας πλανιέται πάνω απ’ την ευρώπη: μην τους λέμε “μετανάστες” (ούτε, φυσικά, “λαθρομετανάστες”!)... είναι πρόσφυγες από περιοχές πολέμων και έτσι πρέπει να τους λέμε - οι πρόσφυγες δικαιούνται γενικά άσυλο... Επίσης ... δεν υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να είναι ανάμεσά τους και “τρομοκράτες του isis”... o isis “εισάγει” χιλιάδες μέλη απ’ την ευρώπη, δεν εξάγει... αν θέλει δράση σε ευρωπαϊκό έδαφος δεν χρειάζεται να στείλει κανέναν μ’ αυτόν τον τόσο δύσκολο τρόπο· στρατολογεί κατευθείαν απ’ τους νεαρούς μουσουλμάνους που έχουν γεννηθεί στα ευρωπαϊκά κράτη...
Μα αυτοί ακριβώς οι άνθρωποι δεν ήταν που τους έπνιγαν κατά εκατοντάδες επί χρόνια; Οι μετανάστες απ’ το αφγανιστάν, το ιράκ, τη σομαλία, δεν ήταν (και εξακολουθούν να είναι) πρόσφυγες από εμπόλεμες περιοχές; Αυτοί οι ίδιοι άνθρωποι δεν ήταν που θεωρούνταν συλλήβδην ύποπτοι τρομοκρατίας; Αυτοί οι ίδιοι άνθρωποι δεν ήταν που κουβαλούσαν τη “λέπρα” της όχι χριστιανικής πίστης τους; Αυτούς τους ανθρώπους δεν θα εξαπέλυαν στην ευρώπη, σαν εκδίκηση και τιμωρία, ο υπ.εξ Κοτζιάς και ο υπ.αμ. Καμένος της φαιορόζ ελληνικής κυβέρνησης, αν δεν έκανε τα χατήρια στον περήφανο ελληνικό λαό; Άλλαξε “κάτι” στην ευρώπη - φρούριο; Έγιναν άνθρωποι τα σκυλιά των συνοριοφυλάκων της ευρώπης - φρούριο;

Πριν λίγους μήνες, τον περασμένο Μάη, σε ειδική “σύνοδο κορυφής” τα κράτη μέλη του ευρωφρουρίου είχαν ανακοινώσει με χαρά μεγάλη στρατιωτική (ναυτική) επιχείρηση για να “καταστραφούν τα δίκτυα διακίνησης” μεταναστών· κατ’ αρχήν στη βόρεια αφρική... Οι ιαχές περιλάμβαναν στο κέντρο τους κάτι που στην υλοποίησή του ακουγόταν φρικτό: την καταστροφή των πλοιαρίων... Φυσικά, οι ανθρωπιστές / μιλιταριστές ευρωπαίοι εννοούσαν “την καταστροφή των πλοιαρίων όταν είναι άδεια”, δηλαδή σε ακτές της λιβύης ή της τυνησίας... Αλλά και γεμάτα να ήταν;  Κάποιο “ατύχημα” θα συνέβαινε, κάποια “παράπλευρη απώλεια”... Σύμφωνα με ρεπορτάζ στα ελληνικά καθεστωτικά μήντια:

Η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέκρινε τη Δευτέρα τα σχέδια για μία μεγάλη ναυτική επιχείρηση με στόχο να πλήξει τα δίκτυα διακίνησης μεταναστών στη Μεσόγειο, με την αρωγή του ΝΑΤΟ αν χρειαστεί. Φιλοδοξία είναι το σχέδιο να εφαρμοστεί άμεσα, καθώς πλησιάζει το καλοκαίρι, είναι όμως προσανατολισμένο σχεδόν αποκλειστικά στον άξονα Ιταλία - Λιβύη.
Η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Φεντερίκα Μογκερίνι δήλωσε ότι η επιχείρηση αναμένεται να τεθεί σε πλήρη εφαρμογή από τον επόμενο μήνα, μόλις η Βρετανία, η Γαλλία, η Ιταλία και άλλες χώρες δεσμεύσουν τον κατάλληλο στρατιωτικό εξοπλισμό.

Η πρώτη φάση του σχεδίου της ΕΕ επικεντρώνεται στη συλλογή πληροφοριών και την παρακολούθηση των οδών διακίνησης μεταναστών από τη Λιβύη προς τη νότια Ιταλία και τη Μάλτα.
Σε δεύτερη φάση, τα πλοία της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα αρχίσουν την καταδίωξη των σκαφών των δουλεμπόρων.
Η τρίτη φάση του σχεδίου αφορά στην καταστροφή των σκαφών αυτών. Γι’ αυτό η ΕΕ επιδιώκει ένα ψήφισμα του ΟΗΕ που θα της δίνει πλήρη νομική προστασία.
Αυτή η ψηφοφορία δεν πρόκειται να διεξαχθεί πριν από το τέλος της εβδομάδας, σύμφωνα με μία ευρωπαϊκή πηγή.

“Το βασικό σημείο δεν είναι τόσο η καταστροφή των σκαφών, αλλά η καταστροφή του επιχειρηματικού μοντέλου των δουλεμπόρων”, δήλωσε η Μογκερίνι.
Εφόσον ο ΟΗΕ το επιτρέψει, οι Ευρωπαίοι επιθυμούν να έχουν τη δυνατότητα να “επιβιβάζονται, να διεξάγουν έρευνες και να συλλαμβάνουν” στα πλοία που θεωρούνται ύποπτα ότι συμμετέχουν σε επιχειρήσεις διακίνησης και επίσης να τα αναγκάζουν να αλλάζουν ρότα στην ανοιχτή θάλασσα και στα χωρικά ύδατα της Λιβύης.
Επιθυμούν επιπλέον να “απαλλάσσονται” από τα πλοία και άλλα “περιουσιακά στοιχεία” των διακινητών, ή να τα “καθιστούν άχρηστα” σύμφωνα με το κείμενο της συμφωνίας.

Δεδομένου ότι η καλοκαιρινή περίοδος πλησιάζει, η ταχύτητα εφαρμογής του σχεδίου είναι ουσιαστική.
“Καθώς το καλοκαίρι έρχεται, όλο και περισσότεροι άνθρωποι ταξιδεύουν και θα ήθελα να έχω την επιχείρηση σε λειτουργία το συντομότερο δυνατόν”, δήλωσε η ευρωπαϊκής διπλωματίας.
Στις Βρυξέλλες θεωρούν ότι πέρα από το μεταναστευτικό, ένα πλήγμα στο δίκτυο των δουλεμπόρων θα μπορούσε επίσης να αποτελέσει πλήγμα κατά της τρομοκρατίας.
“Αν κοιτάξετε το επιχειρηματικό μοντέλο των διακινητών και των ροών του χρήματος που εμπλέκονται στη διακίνηση, αυτά τα χρήματα μπορούν να χρηματοδοτούν τρομοκρατικές δραστηριότητες”, είπε η Μογκερίνι.
Επ’ αυτού, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ δήλωσε ότι “ένα από τα προβλήματα είναι ότι μπορεί να υπάρχουν ξένοι μαχητές, ή τρομοκράτες, που προσπαθούν να κρυφτούν” μεταξύ των μεταναστών.

Η καθεστωτική “αυγή” στο σχετικό ρεπορτάζ της την επόμενη ημέρα (19 Μάη) δεν μπορούσε παρά να αναφερθεί υπερήφανα στη συμβολή του ψεκασμένου (τότε) συγκυβερνήτη υπ.αμ.:

Στη συνεδρίαση τη χώρα μας εκπροσώπησε ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Πάνος Καμένος. Ο υπουργός είπε πως η θέση την οποία είχε εκφράσει και ο ίδιος στο παρελθόν, ότι δηλαδή ανάμεσα στους πρόσφυγες “μπορεί να διακινηθούν και πιθανόν να διακινούνται και τρομοκράτες προς την Ευρώπη και μέσω της Ελλάδας”, αναγνωρίζεται τώρα και από τους Ευρωπαίους.
“Από εδώ και πέρα, λοιπόν, προχωρώντας σε μία πολιτική που χαράσσει η Ευρωπαϊκή Ένωση - σε πρώτη φάση για τα βόρεια σύνορα της Αφρικής, δηλαδή τα νότια θαλάσσια σύνορα της Ευρώπης - για τις επιχειρήσεις που ξεκινούν με την έγκριση του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, αναγνωρίζεται πλέον ως ευρωπαϊκό και το πρόβλημα που υπάρχει στα ανατολικά σύνορα της Ευρώπης, στην Ελλάδα” τόνισε ο Πάνος Καμμένος.
Ο υπουργός ωστόσο δεσμεύθηκε και για τη συνέχεια των επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης “με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά και παράλληλα για την αποτροπή της εισόδου στοιχείων τα οποία θέλουν να δημιουργήσουν προβλήματα στην ευρύτερη περιοχή”.
Στη διάρκεια της συνεδρίασης o YEΘA υποστήριξε πως η Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ θα πρέπει να συνεργαστούν σε πολιτικό επίπεδο “με στόχο τον περιορισμό του εξτρεμισμού, του φονταμενταλισμού, του αλυτρωτισμού και των εθνικιστικών ιδεών που αποσταθεροποιούν την περιοχή των Βαλκανίων”. Ο ίδιος αντέδρασε και στην αναφορά του γ.γ. του ΝΑΤΟ όταν αποκάλεσε την ΠΓΔΜ “Μακεδονία”.

Στρατιωτικοποίηση - βία - στρατιωτικοποίηση - βία. Κι όχι έτσι απλά. Σ’ εκείνη τη συνεδρίαση η απόφαση ήταν να συγκροτηθεί μια “ευρωπαϊκή / πολυεθνική ναυτική δύναμη”, με διοικητή ιταλό καραβανά (το ναύαρχο Enrico Credendino) και έδρα τη Ρώμη, για να αναλάβει την επιχείρηση... Και επειδή το να πολεμάει κανείς καΐκια σ’ όλη την “κεντρική Μεσόγειο” (όπως προδιορίστηκε το πεδίο δράσης) δεν είναι απλή υπόθεση, σα “ναυαρχίδα” προσφέρθηκε το ιταλικό αεροπλανοφόρο cavour, και επιπλέον 8 σκάφη επιφανείας και υποβρύχια (υποβρύχια; ναι, υποβρύχια...) και 12 ιπτάμενες μονάδες, αεροπλάνα και ελικόπτερα. Το όνομα της δύναμης; Eunavfor Med...
Υπάρχει ένα καλό βιβλίο με τίτλο: έμποροι των συνόρων: η νέα ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική επιτήρησης και συγγραφέα τον δημοσιογράφο Αποστόλη Φωτιάδη, που ντοκουμεντάρει την διαδικασία και τους μηχανισμούς τους όλο και μεγαλύτερης στρατιωτικοποίησης των “εξωτερικών συνόρων” της ε.ε. Η απαγόρευση της ελεύθερης εισόδου και εξόδου στην ε.ε. όσων θεωρούνται β ή γ διαλογής έχει χρησιμοποιηθεί και χρησιμοποιείται συστηματικά για λόγους και σκοπούς που ξεπερνούν τον πρωτοκοσμικό / ευρωπαϊκό ρατσισμό.
Η Eunavfor Med είναι η δεύτερη στη σειρά “ευρωπαϊκή / πολυεθνική ναυτική δύναμη” που έχει δημιουργηθεί, “κούτσου κούτσου” τα τελευταία χρόνια. Η προηγούμενη ήταν η Eunavfor Som και αφορούσε την αντιμετώπιση ... της “πειρατείας” στα ανοικτά της Σομαλίας: στα νότια της Ερυθράς Θάλασσας, τον κόμπο του Άντεν και σ’ όλο το δυτικό μισό του ινδικού ωκεανού. Η Eunavfor Som δημιουργήθηκε στα τέλη του 2008 και βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.
Το συμπέρασμα είναι αβίαστο. Επειδή οι προσπάθειες για την δημιουργία και την σταθερή ύπαρξη υπολογίσιμου ευρω-στρατού δεν έχουν προχωρήσει σημαντικά, τα ευρω-αφεντικά (και οπωσδήποτε τα πιο ηγεμονικά ανάμεσά τους) ‘αρπάζουν τις ευκαιρίες” και συγκροτούν κατά περίπτωση τέτοια “σώματα”. Οι μετανάστες και οι μετανάστριες που προσπαθούν να διασχίσουν τη Μεσόγειο, είτε στο κέντρο της είτε στα ανατολικά της έχουν μετατραπεί σε μια τέτοια “ευκαιρία”. Κι όλα όσα εκθέτει το έμποροι των συνόρων... δείχνουν το πόσο πλατύ και βαθύ είναι αυτό το εγχείρημα. Στο οποίο, όπως θα ήταν αναμενόμενο, δεν συμμετέχουν μόνο στρατοί. Αλλά υπό την αιγίδα των στρατών συμμετέχουν τα καθεστωτικά media, πανεπιστήμια και ερευνητικά ινστιτούτα, ακόμα και “ανθρωπιστικές οργανώσεις”.

Πως εξηγείται, λοιπόν, μέσα στο περίγραμμα της στρατιωτικοποίησης των “εξωτερικών” συνόρων της ε.ε. η ξαφνική καλοκαιρινή φιλανθρωπία έναντι των μεταναστών / προσφύγων; Μας φαίνεται απλό. Η “στρατιωτικοποίηση” αυτή είναι, βασικά, μια πολιτική διαδικασία· μια προσπάθεια να βρεθούν “περάσματα” ή να δημιουργηθούν κεκτημένα στην ατέρμονη και μπρος - πίσω προσπάθεια της περιβόητης “ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης”. Σ’ αυτή τη διαδικασία όπου τα “εξωτερικά σύνορα” αποκτούν υψηλή συμβολική σημασία, τα “εσωτερικά σύνορα” πρέπει να την χάνουν. Αυτό δεν είναι καινούργιο: η συνθήκη του Σέγκεν εφαρμόζεται χρόνια. Μόνο που ίσχυε και ισχύει για κατόχους ευρωπαϊκών ταυτοτήτων μόνο.
Το Δουβλίνο 2 έκανε το ανάποδο, σε ότι αφορούσε την “τύχη” των μεταναστών / μεταναστριών. Έδινε μεγάλη λειτουργική αξία και συμβολική σημασία στα “εθνικά σύνορα” κάνοντας τα κράτη πρώτης άφιξης όχι απλά (ισχυρά) φυλάκια αλλά και αποθήκες / φυλακές. Οι έντονες διαμαρτυρίες κατά της συμφωνίας Δουβλίνο 2 είναι γνωστές, και προέρχονταν κυρίως απ’ το ιταλικό κράτος, που έφτασε να συγκρουστεί με το γαλλικό, επιτρέποντας για λίγες μέρες στους μετανάστες που πατούσαν σώοι στο ιταλικό έδαφος να φτάσουν ως τα ιταλογαλλικά σύνορα (σύνορα που δεν υπάρχουν με τη φυσική έννοια...)
Συνεπώς (εκτιμάμαι ότι) η πρόσφατη ευρωπαϊκή φιλανθρωπία είναι μια διαφορετική (και όντως πιο ανθρώπινη...) μεταχείριση των μεταναστών / μεταναστριών, προκειμένου να επιταχυνθεί ένα ακόμα βήμα στη συμβολική και ουσιαστική μείωση της αξίας των εθνικών συνόρων, ένα ακόμα μικρό βήμα ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Όπως το έθεσε με πέντε κουβέντες ο ιταλός υπ.εξ. Πάολο Τζεντιλόνι:

“... Οι μετανάστες δεν φτάνουν στην ελλάδα, στην ιταλία ή στην ουγγαρία, αλλά στην ευρώπη. Και οι κανόνες υποδοχής πρέπει να εξευρωπαϊστούν...”

Τι σημαίνει “εξευρωπαϊσμός”; Σημαίνει κατ’ αρχήν ότι οι “μηχανισμοί υποδοχής” δεν μπορεί να είναι εθνικοί αλλά πολυεθνικοί / ευρωπαϊκοί, τόσο - τουλάχιστον - όσο η Eunavfor Med. Κι αυτό, με τη σειρά του, σημαίνει ότι όλες οι διαδικασίες “υποδοχής” (ταυτοποιήσεις, κατάθεση και έλεγχος αιτημάτων χορήγησης ασύλου, “χώροι υποδοχής” ή/και “χωρίς αναμονής ως την απέλαση” και η επιμελητεία τους) πρέπει να βρίσκονται ακόμα και με την φυσική έννοια (την στελέχωση όχι μόνο των “αστυνομιών υποδοχής” αλλά κι όλων των υπόλοιπων πολιτικών υπηρεσιών) υπό κάποιου είδους πολυεθνικό / ευρωπαϊκό έλεγχο. Σημαίνει πλήρη εξομοίωση των σχετικών εθνικών “μεταναστευτικών νομοθεσιών” και της εφαρμογής τους.
Σημαίνει επιπλέον κι αυτό: την οργανωμένη “διασπορά”, την σχεδιασμένη κατανομή, όσων γίνονται δεκτοί /ες στο σύνολο της επικράτειας της ε.ε. Και επειδή αυτό βρισκόταν στην ατζέντα της συνόδου στις 18 Μάη αλλά δεν προχώρησε (το γαλλικό και το αγγλικό κράτος είναι τα πιο σημαντικά ανάμεσα σ’ αυτά που αντιδρούν· το ουγγαρέζικο είναι το πλέον ανοικτά ακροδεξιό) τώρα το Βερολίνο “δίνει μαθήματα φιλοξενίας”.
Καλά κάνει - σ’ ότι αφορά τις ζωές δεκάδων χιλιάδων μεταναστών ή/και προσφύγων. Όμως απ’ όσο μπορούμε να ξέρουμε απ’ την ελληνική περίπτωση, οι φωνές του είδους “γιατί να φορτωνόμαστε εμείς ένα πρόβλημα ευρωπαϊκό;” δεν έχουν σκοπό την “εκχώρηση εθνικών αρμοδιοτήτων”, αλλά την εξασφάλιση ακόμα περισσότερων ευρωχρημάτων (γεωπολιτική πρόσοδος γαρ!) τα οποία ύστερα κάπου, κάπως “χάνονται”. Επιπλέον, καθεστωτικοί υπάλληλοι που χρησιμοποιούν τους μετανάστες σαν “υπερόπλο” κατά των ευρωπαίων συνεταίρων τους (“καθήστε καλά γιατί θα τους αμολύσω!”) ή σαν ένα ακόμα σημείο τριβής με τον προαιώνιο εχθρό τους (το τουρκικό κράτος) αμφιβάλλουμε αν θα ήθελαν πράγματι μια πλήρη και ουσιαστική “ευρωπαϊκή διαχείριση του προβλήματος”.

Αν οι συλλογισμοί μας είναι σωστοί, και η σχετική καλοκαιρινή “καλωσύνη” απέναντι στους χιλιάδες φυγάδες προς το ευρωπαϊκό φρούριο δεν είναι τίποτα παραπάνω από ένα έμμεσο βήμα ευρω-ολοκλήρωσης, τότε δύο εξελίξεις γίνονται αρκετά πιθανές. Πρώτα, να ακουστεί το επόμενο διάστημα κάποιο σπουδαίο κατόρθωμα της Eunavfor Med, του είδους “καταστράφηκαν 10 πλοιάρια που χρησιμοποιούν οι δουλέμποροι σε ακτή της λιβύης”... Και, ύστερα, η χαραμάδα που έχει ανοίξει για τους φυγάδες να ξανακλείσει μόλις τακτοποιηθούν οι ενδοευρωπαϊκοί λογαριασμοί. Ενδείξεις τέτοιων “εκκρεμοτήτων” υπάρχουν, άλλωστε, ήδη. Για παράδειγμα η καλή φαιορόζ κυβέρνηση που έδωσε “ελευθέρας” στους πρόσφυγες απ’ τη συρία, τους εμποδίζει διακριτικά να φύγουν προς ιταλία μεριά (κάτι που θα ήταν λογικότερο) και, αντίθετα, τους προώθησε βόρεια, σε μια αρκετά χρονοβόρα και επίπονη χερσαία διαδρομή μέσα από δυο ακόμα κράτη (μακεδονία, σερβία) ώσπου να βρεθούν ξανά σε έδαφος - σέγκεν. Προφανώς υπάρχει συνεννόηση Αθήνας - Ρώμης επ’ αυτού, και αίτημα της τελευταίας. “Είπαμε να παριστάνουμε τους καλούς, αλλά μην το παρακάνουμε κιόλας!”