Την ώρα που ο έλληνας υπ.αμ. έκανε χοντροκομμένη επίδειξη φιλοαμερικανισμού μοιράζοντας πετρέλαια, ένας ευρωπαίος “φίλος των ελλήνων” έκανε το ανάποδο, και οι ανάδελφοι έλληνες έκαναν ότι δεν το πρόσεξαν. Δίνοντας συνέντευξη στην γερμανική εφημερίδα Welt am Sonntag ο πρόεδρος της ευρωπαϊκής επιτροπής Jean-Claude Juncker δήλωσε:
... Η ευρωπαϊκή ένωση χρειάζεται τον δικό της στρατό για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις που έρχονται απ’ την μεριά της ρωσίας... Το νατο δεν είναι κατάλληλο γι’ αυτό, γιατί δεν συμμετέχουν όλα τα μέλη του στην ε.ε.... Ένας κοινός ευρωπαϊκός στρατός θα έδειχνε στον κόσμο ότι δεν πρόκειται να ξαναγίνει ποτέ πόλεμος μεταξύ των κρατών της ε.ε. Θα μας βοηθούσε, επίσης, να διαμορφώσουμε μια κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας, και θα έδινε την δυνατότητα στην ευρώπη να αναλάβει τις ευθύνες της στον κόσμο... Η εικόνα της ευρώπης υποφέρει δραματικά, και σ’ ότι αφορά την εξωτερική πολιτική δεν φαίνεται να μας λαμβάνουν σοβαρά υπόψη...
Η γερμανίδα υπ.αμ. Ursula von der Leyen έσπευσε να καλωσορίσει την ιδέα του Juncker:
... Το μέλλον μας σαν ευρωπαίοι, κάποια στιγμή, θα οδηγήσει σ’ έναν ευρωπαϊκό στρατό... αν και αυτό δεν πρόκειται να γίνει άμεσα...
Αντίθετα, στο Λονδίνο, δεν χάρηκαν καθόλου. Ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης δήλωσε με βρετανική αυστηρότητα:
... Η θέση μας είναι ξεκάθαρη. Η άμυνα είναι εθνική και όχι ευρωπαϊκή ευθύνη, και δεν πρόκειται να αλλάξουμε αυτή τη θέση, ούτε πρόκειται να φτιαχτεί ευρωπαϊκός στρατός... Αυτή η προσπάθεια πρέπει να σταματήσει. Για τους ευρωκράτες κάθε κρίση θεωρείται ευκαιρία να συγκεντροποιηθούν ακόμα περισσότερο οι δραστηριότητες της ε.ε.... Σε κάθε περίπτωση οι φιλοδοξίες για ευρωπαϊκή άμυνα είναι αντίθετες με τα εθνικά μας συμφέροντα, αντίθετες με το νατο, και με την στενή συμμαχία που έχει η βρετανία με τόσα κράτη εκτός ε.ε., τις ηπα, τα κράτη του κόλπου και πολλές χώρες της κοινοπολιτείας... Ο κύριος Juncker ζει σε φανταστικό κόσμο...
Η ιδέα του “ευρωστρατού” είναι παλιά, και μόνιμα κολλημένη στη λάσπη των “εθνικών ιδιαιτεροτήτων” των ευρωπαϊκών κρατών, πολλά απ’ τα οποία υπήρξαν στο όχι μακρινό παρελθόν αυτοκρατορίες. Επειδή το Λονδίνο αποκλείεται να θέσει τα εθνικά του συμφέροντα και τον στρατό του υπό άλλη διοίκηση εκτός εκείνης των ηπα, δηλαδή έξω απ’ το νάτο, οι προσπάθειες για τον “ευρωστρατό” στο παρελθόν ξέπεφταν σε κανά δυο μικτά γερμανογαλλικά συντάγματα, καμιά “μονάδα ταχείας επέμβασης”, κι ως εκεί.
Αλλά ο αρχιεπίτροπος της κομισιόν δεν ξύπνησε ένα πρωί μερακλωμένος να σταματήσει τα ρωσικά τανκς πριν φτάσουν στον ατλαντικό! Το ακριβώς αντίθετο. Λίγες ημέρες νωρίτερα ο (αμερικάνος) στρατηγός Philip Breedlove, αρχιδιοικητής του νατο στην ευρώπη, είχε δηλώσει σε συνέντευξη τύπου στην Ουάσιγκτον:
... Ο Πούτιν ανατρέπει την ισορροπία δυνάμεων στην ανατολική ουκρανία.... με πάνω από χίλια τεθωρακισμένα, εξελιγμένα συστήματα αεράμυνας και μεραρχίες πυροβολικού, ο ρωσικός στρατός δείχνει ότι είναι αποφασισμένος να επιδεινώσει την κατάσταση μέρα με την ημέρα...
Στο Βερολίνο έχουν αρχίσει να δείχνουν ανοικτά και δημόσια τον εκνευρισμό τους για την αμερικανική στάση στο “ουκρανικό” - ειδικά αφότου η τελευταία προσπάθεια της γερμανικής εξωτερικής πολιτικής για εκεχειρία στην ανατολική ουκρανία φαίνεται να αποδίδει (ως τώρα). Οι αμερικανικές δηλώσεις για το τι συμβαίνει στην ανατολική ουκρανία είναι σταθερά λάθος δήλωνουν διάφοροι αξιωματούχοι του γερμανικού καθεστώτος. Ο Breedlove μόνιμα (δηλώνει ότι) βλέπει χιλιάδες ρώσους να εισβάλλουν στην ανατολική ουκρανία, κι αν έπαιρνε κανείς τοις μετρητοίς τις καταγγελίες του θα υπέθετε πως όλος ο ρωσικός στρατός βρίσκεται πια εντός της ουκρανίας. Το θέμα είναι το αξίωμά του: αν ο αρχιδιοικητής του νατο στην ευρώπη “βλέπει” στην ανατολική ουκρανία χιλιάδες κάνες ρωσικών τανκς, τότε οι αμερικάνοι πολιτικοί έχουν κάθε δικαίωμα να βοηθήσουν στρατιωτικά το ουκρανικό καθεστώς. Το αμερικανικό μοντελάκι είναι γνωστό απλό: η εκστρατεία κατάληψης στο ιράκ “πουλήθηκε” σαν απόλυτα αναγκαία με κανα δυο χοντρά ψέμματα για μαζική κατανάλωση.
Και δεν είναι μόνο το νατο σ’ αυτό το κόλπο. Η γνωστή “γάμησέ την την ε.ε.” Victoria Nuland έχει πολλούς φίλους στην Αθήνα (τόσο στο ελληνικό βαθύ κράτος όσο και στις ελληνικές κυβερνήσεις, παλιές και νέες...) οπότε τα κατορθώματά της δεν είναι γνωστά στα μέρη μας. Αλλά στην υπόλοιπη ευρώπη, και ειδικά στο Βερολίνο, είναι και παραείναι. Όταν η Μέρκελ και ο Ολάντ πήγαν στη Μόσχα, στα μέσα του περασμένου Φλεβάρη, για συνομιλίες με τον Πούτιν σχετικά με την ουκρανία, η Nuland μίλησε για “τα ρωσικά σκατά της Μέρκελ”. Η Nuland είναι βασικό “χέρι” του αμερικανικού ιμπεριαλισμού στην ευρώπη, κι αν στις προεδρικές εκλογές του 2016 κερδίσουν οι συντηρητικοί είναι πολύ πιθανό ότι θα γίνει υπουργός εξωτερικών.
Μ’ αυτά και μ’ αυτά ο Juncker νοστάλγησε έναν κάποιο “ευρωπαϊκό στρατό”: όχι εναντίον της Μόσχας, αλλά εναντίον της αμερικανικής στρατιωτικής ηγεμονίας· εναντίον του νατο. Η ελπίδα είναι, πράγματι, “φανταστική” - αλλά ο κόσμος στον οποίο εκδηλώνεται δεν είναι καθόλου τέτοιος. Είναι ο κόσμος του εντεινόμενου ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού, ο κόσμος του εντεινόμενου 4ου παγκόσμιου πολέμου. Πόσο μακρυά εναντίον των ευρωκαπιταλιστικών συμφερόντων θα προχωρήσουν άραγε οι ηπα και οι σύμμαχοί τους;
Αριστερά η fuck the eu... Δεξιά ο fuck I don’t know what....
Εκεί που αυτός ο πόλεμος δεν γίνεται ανοικτά με όπλα αλλά γίνεται με λεφτά, οι εξελίξεις κυλάνε πιο εύκολα· τουλάχιστον επιφανειακά. Τον περασμένο Οκτώβρη το Πεκίνο ανακοίνωσε, με όλες τις παράτες, την δημιουργία μιας ασιατικής επενδυτικής αναπτυξιακής τράπεζας (asian infrastructure investment bank - aiib). Το Πεκίνο έχει το χρήμα να στηρίξει την aiib, αλλά το “πρόβλημα” (και η μεγάλη αμερικανική ενόχληση) μ’ αυτήν είναι ότι αποτελεί ακόμα ένα από τα σοβαρά δείγματα του εντεινόμενου ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού. Η aiib, και μια ανάλογη διεθνής επενδυτική / αναπτυξιακή τράπεζα που δημιουργούν οι brics (η ίδρυσή της ανακοινώθηκε τον Ιούλη του 2014, συμμετέχουν βραζιλία, νότια αφρική, ρωσία, ινδία και κίνα), είναι ευθέως ανταγωνιστικές προς το διεθνές νομισματικό ταμείο και την παγκόσμια τράπεζα, και τα δύο υπό αμερικανική ηγεμονία, “παιδιά” των παλιών πια συμφωνιών του Bretton Woods.
Μέχρι πρόσφατα τόσο το δ.ν.τ. όσο και η παγκόσμια τράπεζα ήταν τα μόνα “διεθνή εργαλεία” άντλησης χρήματος από κράτη με σοβαρά (έως δομικά) προβλήματα. Φυσικά με τους ηγεμονικούς πολιτικο-οικονομικούς όρους της “δύσης”, των ηπα και όχι μόνο. Το τι σήμαινε αυτή η ηγεμονία το κατάλαβαν καλά πολλά ασιατικά κράτη στην κρίση του 1997. Πολλά απ’ τα “κτυπημένα” απ’ την τότε κρίση ασιατικά κράτη, με πρώτη και καλύτερη την μαλαισία, απέρριψαν τις “συνταγές” του δντ, και άρχισαν να προσανατολίζονται στη δημιουργία ενός ασιατικού νομισματικού ταμείου, που θα δούλευε με διαφορετικούς κανόνες. Η Ουάσιγκτον απέρριψε την ιδέα και το Πεκίνο, παρότι συμφωνούσε, δεν προχώρησε. Το ίδιο θέμα ξαναπροέκυψε μετά το ξέσπασμα της τελευταίας φάσης της κρίσης, το 2008. Τότε το Πεκίνο, πιο φωναχτά, άρχισε να υποστηρίζει την δημιουργία ενός μηχανισμού που θα βασίζεται σ’ ένα “καλάθι νομισμάτων” που έχουν περιθωριοποιηθεί απ’ το δντ - και πάλι η Ουάσιγκτον απέρριψε την ιδέα. Εν τω μεταξύ, όλα αυτά τα χρόνια, η Ουάσιγκτον και οι δυτικοί σύμμαχοί της απέκρουσαν με διάφορους τρόπους τις προσπάθειες του Πεκίνου (και άλλων “αναδυόμενων” καπιταλισμών) για αναπροσαρμογή των ποσοστών ψήφου στα όργανα του δντ και της παγκόσμιας τράπεζας: ούτε στο ένα ούτε στο άλλο η Ουάσιγκτον σκοπεύει να παραιτηθεί απ’ την ηγεμονία της.
Συνεπώς, η δημιουργία της aiib συνιστά εκείνο το “ένα ακόμα βήμα”, κρίσιμο στον τομέα του, αμφισβήτησης της παγκόσμιας (οικονομικής) αμερικανικής ηγεμονίας: μια παγκόσμια επενδυτική αναπτυξιακή τράπεζα στην οποία το Πεκίνο θα έχει τον πρώτο λόγο, θα χρηματοδοτεί κράτη με διαφορετικούς όρους απ’ ότι το δντ (και η ξεχασμένη παγκόσμια τράπεζα). Δεν είναι καθόλου συμπτωματικό που μια σειρά πρωτοκλασσάτων ευρωπαϊκών κρατών, όπως η αγγλία, η γερμανία, η γαλλία και η ιταλία έτρεξαν να δηλώσουν ότι θα συμμετάσχουν στη δημιουργία του κεφαλαίου της aiib - έναντι των ανάλογων ψήφων στο δ.σ. της, φυσικά. Τριάντα συνολικά κράτη έχουν δηλώσει συμμετοχή, και την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές (31/3) δεν έχει ξεκαθαριστεί αν θα συμμετάσχει η ιαπωνία· σημαντικός σύμμαχος των ηπα στον ειρηνικό. Η Ουάσιγκτον δήλωσε την ενόχλησή της [1Τον Οκτώβρη του 2014 η αυστραλία ανακοίνωσε ότι δεν θα συμμετάσχει στην aiib, ύστερα από “προσωπικό αίτημα” του αμερικάνου υπ.εξ. John Kerry προς τον αυστραλό πρωθυπουργό Tony Abbott. Όταν στις αρχές Μάρτη το Λονδίνο ανακοίνωσε ότι θα συμμετάσχει, διάφοροι αμερικάνοι αξιωματούχοι άρχισαν ξινές δηλώσεις. Με αυτές σαν αφορμή να τι έγραψε το κινεζικό κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Xinhua:
"... Οι ηπα ξαναέπεσαν σε παρανοϊκή υστερία εκδηλώνοντας τον σκεπτικισμό τους για την δημιουργία απ’ την κίνα της ασιατικής επενδυτικής αναπτυξιακής τράπεζας... Αυτή η αντίδραση της αμερικανικής κυβέρνησης [εννοεί την αντίδραση στην αγγλική συμμετοχή] δεν είναι τίποτα περισσότερο από παιδιάστικη παράνοια εναντίον της κίνας, κάτι που δεν θα έπρεπε να προκαλεί έκπληξη αν λάβουμε υπ’ όψη ότι εδώ και πολύ καιρό η Ουάσιγκτον κινείται σ’ ένα κύμα καχυποψίας...]: θα ήταν αδύνατο να αποκτήσει αυτή (με τους στενούς συμμάχους της) την πλειοψηφία ή, έστω, μια στρατηγική μειοψηφία στη διοίκηση αυτής της παγκόσμιας τράπεζας, και η συμπεριφορά άσπονδων συμμάχων όπως το Βερολίνο ή η Ρώμη (ακόμα και το Παρίσι) δεν είναι η “πολιτικά” πρέπουσα.
Δεν είναι καθόλου φιλολογική η ανησυχία της Ουάσιγκτον. Τέτοιου είδους διεθνείς τράπεζες, σαν την aiib ή την “νέα αναπτυξιακή τράπεζα” των brics δεν πρόκειται να χρησιμοποιούν το δολάριο σαν κύριο αποθεματικό νόμισμα ή σαν κύριο νόμισμα δανείων και συναλλαγών. Η aiib θα χρησιμοποιεί σαν τέτοιο το γουάν. Η τράπεζα των brics θα χρησιμοποιεί τα νομίσματα των βασικών μετόχων της. Όσο αυξάνει ο κύκλος διεθνούς κυκλοφορίας άλλων νομισμάτων, τόσο θα περιορίζεται, μεσοπρόθεσμα, ο κύκλος διεθνούς κυκλοφορίας του δολαρίου: θα μειώνεται η ζήτηση του δολαρίου στις διεθνείς συναλλαγές, άρα η αμερικανική νομισματική ηγεμονία.
Πριν πάνω από 40 χρόνια, το Νοέμβρη του 1971, όταν η τότε αμερικανική κυβέρνηση (Νίξον) ανακοίνωσε την αποσύνδεση του δολαρίου απ’ τον “κανόνα του χρυσού” προκειμένου να έχει το περιθώριο να τυπώνει απεριόριστες ποσότητες δολαρίων πλημμυρίζοντας τον κόσμο με ένα νόμισμα του οποίου η μόνη πραγματική ισχύς έμελλε να είναι, πια, η ισχύς των αμερικανικών όπλων, ο αμερικάνος υπ.οικ. είχε πει με κυνισμό στους υπόλοιπους υπ.οικ των (τότε) g-10 (συμμάχους των ηπα...) την γνωστή κουβέντα: το δολάριο είναι το νόμισμά μας αλλά είναι το δικό σας πρόβλημα. Το πρόβλημα όλων των υπόλοιπων ήταν απτό: η αμερικανική fed λειτούργησε επί δεκαετίες σαν η de facto “παγκόσμια κεντρική τράπεζα”, ορίζοντας ωστόσο την πολιτική της σύμφωνα με τα αμερικανικά συμφέροντα και μόνο. Τώρα πολλοί (και η ευρωζώνη σαν τέτοια) επιστρέφουν εκείνο το διάγγελμα στην πηγή του: το δολάριο είναι το νόμισμά σας και είναι δικό σας πρόβλημα!
Αν, τώρα, μέσα σ’ αυτές τις ανοικτά εμπόλεμες παγκόσμιες περιδινήσεις, βάλει κανείς την δήθεν μεγαλοφυή “ανεξάρτητη εθνική γεω-πολιτική” του ελληνικού μικρομεγαλισμού (και ιμπεριαλισμού...), με τα πετρελαϊκά “δώρα” απ’ την μια μεριά και τους λιμανίσιους πόντους απ’ την άλλη, ανάμεσα σε βαρέλια και κοντέινερ, τότε δεν μπορεί παρά να καγχάσει. Θα ήταν, τουλάχιστον, πιο τίμιες οι ντόπιες πολιτικές βιτρίνες αν πρότειναν να γίνει επίσημα το ελλαδιστάν ένα διεθνές hub λαθρεμπορίου· κάθε είδους και ποσότητας. Εκεί ίσως υπάρχει μια καλή προοπτική...
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
1 - Τον Οκτώβρη του 2014 η αυστραλία ανακοίνωσε ότι δεν θα συμμετάσχει στην aiib, ύστερα από “προσωπικό αίτημα” του αμερικάνου υπ.εξ. John Kerry προς τον αυστραλό πρωθυπουργό Tony Abbott. Όταν στις αρχές Μάρτη το Λονδίνο ανακοίνωσε ότι θα συμμετάσχει, διάφοροι αμερικάνοι αξιωματούχοι άρχισαν ξινές δηλώσεις. Με αυτές σαν αφορμή να τι έγραψε το κινεζικό κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Xinhua:
... Οι ηπα ξαναέπεσαν σε παρανοϊκή υστερία εκδηλώνοντας τον σκεπτικισμό τους για την δημιουργία απ’ την κίνα της ασιατικής επενδυτικής αναπτυξιακής τράπεζας... Αυτή η αντίδραση της αμερικανικής κυβέρνησης [εννοεί την αντίδραση στην αγγλική συμμετοχή] δεν είναι τίποτα περισσότερο από παιδιάστικη παράνοια εναντίον της κίνας, κάτι που δεν θα έπρεπε να προκαλεί έκπληξη αν λάβουμε υπ’ όψη ότι εδώ και πολύ καιρό η Ουάσιγκτον κινείται σ’ ένα κύμα καχυποψίας...
[ επιστροφή ]
