sarajevo

το αστείο και ο θάνατος: stürmer

Οι ιστορικές συγκρίσεις είναι χρήσιμες εάν δείχνουν όχι μόνον ομοιότητες (εάν υπάρχουν) αλλά, κυρίως, τις διαφορές εκείνες που υποδεικνύουν την γενεαλογία και την “συγκρότηση” των κυρίαρχων ιδεολογιών σήμερα. Η ελευθερία της έκφρασης είναι ένα τέτοιο ιδεολογικό ζήτημα· ένα ζήτημα που έχει αποικιοποιηθεί όχι μόνο απ’ το κεφάλαιο και το εμπόρευμα γενικά, αλλά συχνά και απ’ τις τακτικές των αφεντικών.
Η εβδομαδιαία εφημερίδα der stürmer (“ο επιθετικός”) ήταν μια ρατσιστική / εθνικιστική / ναζιστική εφημερίδα που κυκλοφορούσε στη γερμανία απ’ το 1923 έως το 1945. Εκδότης της ήταν ο Julius Streicher, στέλεχος του ναζιστικού κόμματος. Η προπαγανδιστική δουλειά του der stürmer γινόταν σε μεγάλο βαθμό μέσω σκίτσων, επειδή η εικόνα έχει προφανώς πιο εύκολη (άρα και μεγαλύτερη) διεισδυτικότητα στη “μεταφορά” και την “εσωτερίκευση” των μηνυμάτων. Βασικός στόχος του der stürmer, των σκίτσων (και της αρθρογραφίας) ήταν οι εβραίοι. Και, στη συνέχεια, ο κομμουνισμός, ο καθολικισμός, ο καπιταλισμός, οι βασιλιάδες.
Η ύλη, οι “απόψεις” και η εικονογραφία του der stürmer ήταν συχνά τόσο ωμές ώστε προκαλούσαν τις διαφωνίες ακόμα και επιφανών ναζί. Ο Γκαίρινγκ είχε απαγορεύσει την κυκλοφορία της σ’ όλα τα τμήματα που είχε στον έλεγχό του, ενώ αντίθετα ο ο Χίμμλερ την προωθούσε. Όπως και να ‘χει η ρατσιστική ελεεινολογία σε βάρος των εβραίων δεν ήταν απ’ την μεριά του der stürmer (και άλλων ναζιστικών εντύπων) άσκηση “ελευθερίας της γνώμης”. Κι αυτή είναι μια ουσιαστική διαφορά απ’ την σύγχρονη “άσκηση ελευθερίας” μέσω της γελοιοποίησης, της ελεεινολογίας, του ρατσισμού κατά των μουσουλμάνων.
Στις μεταπολεμικές δίκες της Νυρεμβέργης ο εκδότης του der stürmer Julius Streicher δικάστηκε, με βασικό κατηγορητήριο τις εκδόσεις της εφημερίδας, τα σκίτσα, τα κείμενα, και τις ομιλίες του. Ο Streicher δεν κατηγορήθηκε για άμεση εμπλοκή στην εξόντωση των εβραίων. Όμως θεωρήθηκε (και σωστά) ότι η ιδεολογική / προπαγανδιστική δουλειά του der stürmer συνιστούσε ηθική αυτουργία σε εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Ο Streicher καταδικάστηκε σε θάνατο, και εκτελέστηκε δι’ απαγχονισμού. Κανείς δεν διανοήθηκε να πει ότι στην περίπτωσή του καταδικάστηκε η “ελευθερία της έκφρασης”...

Ο καιρός πέρασε και μερικά πράγματα άλλαξαν... Το ένα σίγουρο είναι πως οι μουσουλμάνοι και όχι οι εβραίοι είναι πλέον ο στόχος της γελοιοποίησης, της μείωσης, της συνειδητής, σχεδιασμένης και μεθοδικής προσβολής· και της κερδοφορίας απ’ αυτές. Όχι οι ινδουϊστές, οι ταοϊστές, οι ανιμιστές, οι οπαδοί του ζωροαστρισμού ή οι άθεοι· οι μουσουλμάνοι. Το δεύτερο σίγουρο είναι πως οποιαδήποτε απόρριψη αυτής της στοχοποίησης είναι υπόλογη απέναντι στο ιερό δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης. Αν ζούσε τώρα ο Streicher θα έβγαζε μια εφημερίδα σαν την δανέζικη Jyllands-Posten, σαν την γαλλική Charlie Hebdo ή σαν άλλες, θα θεωρούνταν “λειτουργός της ελευθερίας της έκφρασης”, και θα έβγαζε λεφτά πουλώντας ελεύθερα στερεότυπα και προκαταλήψεις, αρκεί να ήταν κατά των μουσουλμάνων...

το αστείο και ο  θάνατος: stürmer

Αριστερά είναι το πιο διάσημο εξώφυλλο του der stürmer, “ειδικού τεύχους” του Μάη του 1934. Το σκίτσο δείχνει εβραίους να συμμετέχουν σε τελετουργική δολοφονία χριστιανών για να “πιούν” το αίμα τους. Ο τίτλος γράφει: αποκαλύπτουμε το δολοφονικό σχέδιο των εβραίων κατά της ανθρωπότητας. Το φύλλο αυτό απαγορεύτηκε απ’ τους ναζί, όχι επειδή ήταν αντι-σημιτικό, αλλά επειδή συσχέτιζε την υποτιθέμενη εβραϊκή ανθρωποφαγία με την χριστιανική “θεία κοινωνία”...
Δεξιά είναι το εξώφυλλο του τεύχος νο 41, του Οκτώβρη του 1936. Το κύριο άρθρο ασχολείται με τις δίκες της Μόσχας. Το σκίτσο λέει “Οι εβραίοι δεν θέλουν να σκλαβώσουν κάποιον μεμονωμένα. Θέλουν να κατακτήσουν όλο τον κόσμο”.

κορυφή