Πώς το ηλεκτροσόκ “καίει” την κατάθλιψη
Για πρώτη φορά ερευνητές στη Σκωτία ανακάλυψαν πώς μια αμφιλεγόμενη θεραπεία για τη μείζονα κατάθλιψη μπορεί να είναι αποτελεσματική. Οι ειδικοί από το Πανεπιστήμιο του Αμπερντίν αναφέρουν με δημοσίευσή τους στην επιθεώρηση “Proceedings of the National Academy of Sciences” ότι η ηλεκτροσπασμοθεραπεία (το γνωστό ηλεκτροσόκ) αλλάζει τον τρόπο που επικοινωνούν μεταξύ τους οι διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου οι οποίες εμπλέκονται στην κατάθλιψη.
Η ηλεκτροσπασμοθεραπεία (electroconvulsive therapy, ECT) αφορά τοποθέτηση ηλεκτροδίων στους κροτάφους του ασθενούς που διοχετεύουν ηλεκτρικό ρεύμα χαμηλής τάσης. Η τεχνική χρησιμοποιείται από ψυχιάτρους ήδη από τη δεκαετία του 1930 με στόχο την αποκατάσταση της χημικής ισορροπίας του εγκεφάλου. Ωστόσο μέχρι σήμερα ο ακριβής μηχανισμός που κρύβεται πίσω από τη λειτουργία της μεθόδου παρέμενε ασαφής.
Τώρα οι ερευνητές από το Αμπερντίν είδαν ότι η θεραπεία “χαμηλώνει την ένταση” της… υπερδραστήριας επικοινωνίας μεταξύ περιοχών του εγκεφάλου που ελέγχουν τη διάθεση και άλλων που είναι υπεύθυνες για τη σκέψη και τη συγκέντρωση. Με αυτόν τον τρόπο, όπως λένε, μπαίνει “φρένο” στην αρνητική επίδραση που έχει η κατάθλιψη στα θετικά συναισθήματα.
Προκειμένου να καταλήξουν στα συμπεράσματά τους οι επιστήμονες διεξήγαγαν μαγνητική τομογραφία στον εγκέφαλο εννέα ατόμων (έξι άνδρες και τρεις γυναίκες) με σοβαρή κατάθλιψη πριν και μετά την υποβολή τους σε ηλεκτροσπασμοθεραπεία. Ολοι οι ασθενείς που δεν αποκρίνονταν στις συμβατικές φαρμακευτικές θεραπείες υποβάλλονταν στην τεχνική ECT δύο φορές εβδομαδιαίως - υποβλήθηκαν συνολικά σε οκτώ συνεδρίες κατά μέσο όρο.
Όπως προέκυψε, η μείωση της επικοινωνίας μεταξύ διαφορετικών περιοχών του εγκεφάλου που προκαλούσε η ηλεκτροσπασμοθεραπεία οδηγούσε και σε σημαντική βελτίωση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων.
Ο επικεφαλής της μελέτης, καθηγητής Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Αμπερντίν Ιαν Ράιντ ανέφερε ότι “επί δεκαετίες η τεχνική ECT θεωρείται αμφιλεγόμενη και η κύρια κριτική που ασκείται είναι ότι δεν γνωρίζουμε πώς επιδρά στον εγκέφαλο. Πιστεύουμε ότι λύσαμε έναν 70χρονο γρίφο καθώς η μελέτη μας αποκαλύπτει ότι η ηλεκτροσπασμοθεραπεία επιδρά στον τρόπο με τον οποίο διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στην κατάθλιψη επικοινωνούν μεταξύ τους”. Ο καθηγητής προσέθεσε ότι παρά τις αντιδράσεις που συνοδεύουν τον συγκεκριμένο τύπο θεραπείας, αυτός είναι αποτελεσματικός όχι μόνο στην ψυχιατρική αλλά σε ολόκληρο το φάσμα της ιατρικής με δεδομένο ότι το 75%-85% των ασθενών απαλλάσσονται από τα συμπτώματα της νόσου τους.
Αυτά γράφονταν (και λέγονταν) μεταξύ ειδικών της “θεραπείας της ψυχής”, στην ελλάδα, πριν από 3 χρόνια. Ένας έλληνας “γιατρός, ψυχίατρος και ψυχοθεραπευτής”, στο blog του, ξεσπάθωνε κατά των προκατειλημένων (ο τονισμός δικός μας):
Εξαιρετικά διαστρεβλωμένες αντιλήψεις υπάρχουν στον ευρύ πληθυσμό σχετικά με την ηλεκτροσπασμοθεραπεία. Πρόκειται για μια από τις πιο στιγματιστικές έννοιες στο χώρο της ψυχιατρικής. Ο όρος “ηλεκτροσόκ” χρησιμοποιείται με δέος, περιφρόνηση, απέχθεια ή ειρωνεία για να χαρακτηρίσει μια θεραπεία που στο εξωτερικό χρησιμοποιείται ευρύτατα στην αντιμετώπιση διάφορων ψυχιατρικών διαταραχών με κύρια τη σοβαρή κατάθλιψη. Ο κόσμος θεωρεί ότι η ΗΣΘ είναι κάτι το τρομερό. Μια βαριά κατάθλιψη όμως είναι επίσης κάτι τρομερό, μια κατάσταση τόσο διαβρωτική για τον ψυχισμό του ατόμου όσο δύσκολα μπορεί να διανοηθεί κάποιος. Η ΗΣΘ μπορεί να αποβεί σωτήρια για αυτά τα άτομα και να αποτρέψει μια πιθανή αυτοκτονία.
Τα στερεότυπα περιλαμβάνουν συχνά φόβο για πιθανή βλάβη στον εγκέφαλο λόγω της ΗΣΘ. Η σύγχρονη έρευνα δεν έχει στοιχειοθετήσει κάτι τέτοιο. Αν και ο τρόπος δράσης της δεν είναι πλήρως ξεκαθαρισμένος, είναι γνωστό ότι επιφέρει βιοχημικές μεταβολές στους νευροδιαβιβαστές και τις ορμόνες του εγκεφάλου, μεταβάλοντας την επικοινωνία μεταξύ συγκεκριμένων τμημάτων του.
Επιπλέον πρέπει να τονιστεί ότι ο ασθενής δε βιώνει πόνο ή οποιοδήποτε πρόβλημα κατά τη διάρκεια της συνεδρίας καθώς βρίσκεται υπό αναισθησία.
Τα ηλεκτροσόκ είναι εδώ, λοιπόν - και η αλήθεια είναι ότι δεν έφυγαν ποτέ απ’ την “ψυχιατρική πρακτική”. Απλά μπήκαν στην άκρη, συμμαζεύτηκε κάπως η χρήση τους, αναζητήθηκαν σοβαρά (“επιστημονικά”) τεκμήρια, συγκροτήθηκαν επιχειρήματα για την αποτελεσματικότητά τους και την ακίνδυνη (;) φύση τους. Κι αν συμβαίνει να εξακολουθείτε να υποστηρίζετε ότι το ηλεκτροσόκ είναι μια απόδειξη της ψυχιατρικής βαρβαρότητας, τότε είτε είστε θύμα “επαρχιώτικων προκαταλήψεων” είτε έχετε δει την ταινία η φωλιά του κούκου. Όμως έχει περάσει πολύς καιρός από τότε:
Η ιδέα της ECT είναι τρομακτική για πολλούς ανθρώπους, εν μέρει χάρις στην ταινία “Η φωλιά του κούκου”. Πολλοί μπορεί να μην γνωρίζουν ότι τα μυοχαλαρωτικά και η αναισθησία δημιουργούν ένα ασφαλές πλαίσιο για την διαδικασία και ότι αυτή είναι σχεδόν ανώδυνη.
Κάποιοι που είναι υπέρμαχοι της νομοθετικής απαγόρευσης της ECT είναι πρώην ψυχιατρικοί ασθενείς που έχουν υποβληθεί στην διαδικασία και πιστεύουν ότι έχουν θιγεί από αυτήν και ότι εν τέλει “η θεραπεία χρησιμοποιείται για να τους τιμωρήσει και να τους καταστήσει υπάκουους”. Αυτό είναι πέρα για πέρα αναληθές.
Είναι όμως αλήθεια ότι πριν από πολλά χρόνια, όταν η ψυχιατρική γνώση ήταν λιγότερο εξελιγμένη, η ECT χρησιμοποιείτο για ένα ευρύ φάσμα ψυχιατρικών ασθενειών, μερικές φορές ακόμη και για τον έλεγχο των ενοχλητικών ασθενών! Η διαδικασία ήταν τρομακτική για τους ασθενείς, επειδή δεν χορηγούνταν αναισθησία ή μυοχαλαρωτικά, και συνέβαιναν ακόμα και κατάγματα οστών από τους προκλητούς σπασμούς. Επιπλέον, η αδιάκριτη και άκριτη χρήση της για να θεραπεύσει ένα ευρύτερο φάσμα ψυχικών ασθενειών, περιπτώσεων που θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν με άλλες διαθέσιμες μεθόδους, προκάλεσε ακόμα περισσότερες αντιδράσεις για την χρήση της θεραπείας.
Μετά την αλόγιστη χρήση της ECT, ορισμένοι ψυχίατροι είχαν να αντιμετωπίσουν αγωγές που κατατέθηκαν από εκείνους που υπέστησαν κάποιες σοβαρές παρενέργειες της θεραπείας. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την έκδοση αυστηρών κανονισμών από τα δικαστήρια σε ορισμένες πολιτείες των ΗΠΑ για τη διασφάλιση της ασφαλούς και επιλεκτικής χρήσης της ECT. Κατά κάποιο τρόπο, αυτή ήταν και η αρχή του τέλους για την ευρεία χρήση της, καθώς οι ψυχίατροι άρχισαν να φοβούνται αγωγές, ακόμη και σε περιπτώσεις όπου πίστευαν ότι η ECT ήταν απαραίτητη.
Ίσως αυτός είναι ο λόγος, που η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία, (APA), μαζί και άλλα φημισμένα πανεπιστημιακά και ερευνητικά ιδρύματα όπως το Royal College of Psychiatry, ενώ αναγνωρίζουν την αποτελεσματικότητα της ECT, εξέδωσαν αυστηρούς κανόνες για την εφαρμογή της. Έτσι, σήμερα, η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία έχει πολύ αυστηρές κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή της ECT, μόνο για τη θεραπεία συγκεκριμένων σοβαρών ψυχιατρικών νοσημάτων, κατόπιν απολύτων ενδείξεων και αντενδείξεων και ποτέ για έλεγχο συμπεριφοράς. [1Κι αυτά, επίσης, από blog έλληνα “ψυχιάτρου - ψυχοθεραπευτή”.]
Αν νομίζετε πως τα πιο πάνω υπονοούν ότι υπάρχει ένα “πριν” των (κακών) ηλεκτροσόκ και ένα “μετά” των (τωρινών καλών), κάνετε λάθος. Ο ίδιος ψυχογιατρός, σε άλλο σημείο της ίδιας ανάρτησης, το ξεκαθαρίζει:
... Πολυάριθμες μελέτες από το 1940 έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητα της ECT. Κλινικά στοιχεία δείχνουν ότι για περιπτώσεις σοβαρής μείζονος κατάθλιψης, που δεν ανταποκρίνονται σε άλλες μορφές θεραπείας, η ECT παρέχει ουσιαστική βελτίωση σε τουλάχιστον 80% των ασθενών. Η φαρμακευτική αγωγή είναι συνήθως η θεραπεία επιλογής για τη μανία, αλλά και εδώ ορισμένοι ασθενείς δεν ανταποκρίνονται σε αυτήν. Πολλοί από αυτούς τους ασθενείς έχουν θεραπευτεί επιτυχώς με ECT...
“Μελέτες απ’ το 1940”; Σα να λέμε την εποχή της δόξας των “κακών” ηλεκτροσόκ: και τότε, όμως, αποτελεσματικά ήταν...
θεωρίες για την “ψυχή”: τεχνικοί, επιστήμονες και βιαστές
Αν πρέπει να ξεκινήσουμε από κάπου, ας είναι μια παραδοχή. Ναι, αν κάποιος κοιτάξει τα ψυχικά προβλήματα (εντός ή εκτός εισαγωγικών) από συγκεκριμένη οπτική γωνία, και μόνον απ’ αυτήν, μπορεί πράγματι να “αποδείξει” ότι τα ηλεκτροσόκ είναι “αποτελεσματικά”. Και όχι μόνο τα ηλεκτροσόκ. Αλλά και η λωβοτομή (ναι, κι αυτή εξακολουθεί να γίνεται!). Ακόμα και οι εικονικοί πνιγμοί (θεωρούνται βασανιστήριο αλλά φευ! Τι προκατάληψη!!!) θα μπορούσαν να αποδειχθούν αποτελεσματικοί για “θεραπευτικούς σκοπούς”... Γιατί όχι και το κρέμασμα ανάποδα; - με αναισθησία βέβαια!!! Αρκεί να φτιάξει κανείς την κατάλληλη οπτική γωνία. Μήπως δεν μπορεί να αποδειχθεί ότι το ξύλο είναι αποτελεσματικό για τα άτακτα παιδιά; Φυσικά και μπορεί!!! Δεν είναι καθόλου δύσκολο να γίνουν οι κατάλληλες έρευνες... Εκείνο που χρειάζεται είναι μόνο η “σωστή” οπτική για το “πρόβλημα”.
Μ’ αυτό σαν δεδομένο, θα πρέπει τώρα να αναρωτηθούμε ποιά ακριβώς είναι αυτή η (απάνθρωπη, λέμε) “οπτική για τα ψυχιατρικά προβλήματα” η οποία, με όλα τα επιχειρήματα και όλοτο θράσος της μπορεί να ισχυρίζεται ότι είναι “αποτελεσματική”.
Το πρώτο (απ’ το τέλος...) είναι αυτή ακριβώς η ιδέα της “ψυχο-κοινωνικής αποτελεσματικότητας”. Υποτίθεται πως τα “νέα” ηλεκτροσόκ είναι η τέλεια θεραπεία για “βαριές καταθλίψεις” ή για άλλες περιπτώσεις όπου παρά την εξέλιξη της χημείας και των ψυχο-φαρμάκων, ο ασθενής “δεν αντιδρά”. Υπάρχει, λοιπόν, μια προηγούμενη “αποτελεσματικότητα” που είναι χημική, για την οποία δεν υπάρχει θέμα αμφισβήτησης, και για την οποία υπάρχει άπειρη βιβλιογραφία γεμάτη νευροδιαβιβαστές, νευροϋποδοχείς, κύτταρα και περιοχές του ανθρώπινου εγκεφάλου: αν δεν το ξέρετε η “ψυχή” σας βρίσκεται στο κεφάλι σας. Κι αφού είναι έτσι καταστρωμένη η επιστημονική (ψυχιατρική) γνώση περί των ψυχών, με χημικές αντιδράσεις, κι αφού αυτές (έτσι πάει το πράγμα) δεν δουλεύουν σε κάποιες περιπτώσεις, τι απομένει; Το ηλεκτρικό ρεύμα. Το ηλεκτρικό ρεύμα (στους διαβιβαστές, στους υποδοχείς, στα κύτταρα και τις εγκεφαλικές περιοχές) που θα εκβιάσει τις “καλές” χημικές αντιδράσεις οι οποίες είναι ανέφικτες αλλιώς.
Η ιδέα της ηλεκτρικής αποτελεσματικότητας προϋποθέτει, λοιπόν, την ιδέα της χημικής αποτελεσματικότητας. Και οι δύο μαζί προϋποθέτουν, μεταξύ άλλων, την ιδέα της άμεσης, της επείγουσας αποτελεσματικότητας - στην αντιμετώπιση “σοβαρών ψυχικών προβλημάτων”. Κι αυτή η τελευταία, είναι αλήθεια, έχει πολλά αδελφοξάδελφα, τα οποία εξακολουθούν να ζουν και να βασιλεύουν, λίγο κρυφά, επειδή για ιστορικούς λόγους έχουν ντροπιαστεί. Δεν είναι, άραγε, άμεσα και επειγόντως αποτελεσματικό να “καθηλωθεί” κάποιος σοβαρά πάσχων; Είναι. Αν υπάρχει κάποιο ζήτημα μ’ αυτήν την πρακτική, αυτό δεν αφορά την άμεση και επείγουσα αποτελεσματικότητα... Δεν είναι το ίδιο άμεσα και επειγόντως αποτελεσματικό να τον σπάσει κάποιος στο ξύλο ώστε να μην μπορεί να κουνηθεί; Κι αυτό είναι.
Ενώ, λοιπόν, τα “νέα” ηλεκτροσόκ ανεμίζουν θριαμβευτικά την σημαία της “άμεσης”, της “επείγουσας” αποτελεσματικότητας, σε μια διαρκή επίδειξη αδελφικής αλλοϋποστήριξης μεταξύ ηλεκτρικών και χημικών σοκ, στο υπόγειο της οικογένειας έχουν όλους τους υπόλοιπους συγγενείς που έχουν το ίδιο επώνυμο (“άμεση αποτελεσματικότητα”) αλλά έχουν θεωρηθεί (ιστορικά) πιο brutal.
Αλλά, όπως δείχνει η εμπειρία, δεν είναι οι ψυχογιατροί οι μόνοι που νοιάζονται για την “άμεση” αποτελεσματικότητα, κατασκευάζοντάς την σύμφωνα με τις “λευκές” (κι όχι τις “μαύρες”...) μεθόδους που οι ίδιοι (ή διάφορες εταιρείες) κατασκευάζουν. Είναι και οι συγγενείς των πασχόντων. Μιας που τα πρότυπα της ζωής μας εδώ και δεκαετίες καθόλου δεν επιτρέπουν να πολυασχολούμαστε με τους άλλους, ειδικά εάν αυτό έχει κάποιο “κόστος” για την δική μας ζωή, ο “βλαμμένος” (χρησιμοποιούμε τη λέξη μεταφορικά), δηλαδή αυτός / αυτή που “δεν λειτουργεί καλά”, πρέπει να επισκευαστεί άμεσα. Όπως το ψυγείο, το αμάξι ή ο υπολογιστής...
Κι εδώ αρχίζει να ξεδιπλώνεται με φρικαλεότητα το υπέδαφος (και) των “νέων” ηλεκτροσόκ. Εκτός απ’ τις περιπτώσεις σοβαρών κτυπημάτων στο κεφάλι, που προκαλούν ακαριαίες αλλαγές στη “λειτουργία” του εγκεφάλου, κανένας και καμία δεν γίνεται ξαφνικά “βαριά περίπτωση” (κατάθλιψης, ψυχώσεων, κλπ) σε μια στιγμή. Είτε η ψυχή εδράζεται στον εγκέφαλο και στο νευρικό σύστημα είτε εδράζεται στις φτέρνες και στις άκρες των δακτύλων, τα ζόρια μαζεύονται για καιρό και, συνήθως, με φανερό τρόπο. Φανερό στα μάτια των γύρω, εάν υποθέταμε ότι θα είχαν όρεξη και χρόνο να ασχοληθούν.
Η αντι-ψυχιατρική, σαν εφαρμοσμένο κίνημα, στα ένδοξα χρόνια της, απέδειξε πως αυτή είναι η αλήθεια, αδειάζοντας τα ψυχιατρικά κάτεργα όχι μόνο απ’ τις “ελαφριές” αλλά και, σε μεγάλο βαθμό, απ’ τις “βαριές” περιπτώσεις. Ποια ήταν η αλήθεια της αντιψυχιατρικής, ποια ήταν η δική της οπτική γωνία, που όχι μόνο συγκίνησε, ενέπνευσε και απελευθέρωσε αλλά ξαναθεμελίωσε την σημασία των κοινωνικών δεσμών για τον καθένα και την καθεμιά μας; Η αλήθεια της αντι-ψυχιατρικής ήταν πως κανείς ΔΕΝ γεννιέται “ψυχοπαθής” - ο καθένας μας μπορεί να γίνει τέτοιος, όχι τόσο μέσα απ’ την δική του / της “αναπηρία” ή “ανεπάρκεια”, αλλά κυρίως μέσα απ’ την αναπηρία και την ανεπάρκεια των κοινωνικών σχέσεων γύρω του. Η αλήθεια αυτή έλεγε ότι οι κοινωνίες που δεν φροντίζουν για την αξία, τον πλούτο και το ενδιαφέρον των εντός τους σχέσεων (πολεμώντας τις δομικές παραμορφώσεις των κυρίαρχων ιδεολογιών) θα παράγουν μόνιμα “έκπτωτους”, τους οποίους ύστερα θα στέλνουν σαν κρέας σε κάποια “αποτελεσματική θεραπευτική μηχανή”... Που για να αναγνωρίζεται κοινωνικά (και εκ μέρους των “ειδικών” φυσικά) σαν τέτοια θα έχει εξασφαλίσει εκ των προτέρων την υιοθέτηση της δικιάς της αλήθειας, της δικής της οπτικής, της δικής της προβληματογέννεσης και προβληματολύσης.
Θα έρθουν τώρα οι φίλοι του “νέου” ηλεκτροσόκ και θα πουν: Έστω πως είναι έτσι. Όμως δεν υπάρχουν εγκατελειμένοι, παραμελημένοι, παραπεταμένοι απ’ το έγκαιρο κοινωνικό ενδιαφέρον; Υπάρχουν. Δεν υπάρχουν άνθρωποι που αφέθηκαν αβοήθητοι όσο ήταν νωρίς και έφτασαν σε σημείο που...; Υπάρχουν. Κι αφού υπάρχουν τέτοιοι τι περιμένετε από εμάς; Να γυρίσουμε τον χρόνο πίσω εξασφαλίζοντάς τους αναδρομικά αυτό που έπρεπε να έχουν κάποτε; Αυτό δεν μπορούμε να το κάνουμε. Να καταγγείλουμε το περιβάλλον τους για αδιαφορία κι αυτούς να τους παρατήσουμε στην τύχη τους; Ούτε κι αυτό γίνεται. Δεν πρέπει να χρησιμοποιήσουμε κάθε μέθοδο που διαθέτουμε, ακόμα κι αν δεν ξέρουμε πως ακριβώς δουλεύει, ώστε (τουλάχιστον) να έχουμε μια πρώτη “άμεση επισκευή”; Μια “ανάσχεση των συμπτωμάτων”;
Έχει ενδιαφέρον μια τέτοια θέση, επειδή φαίνεται ότι ξεκινάει από καλές προθέσεις. Θα μπορούσε μάλιστα να επικαλεστεί και επιπλέον επιχειρήματα. Όπως, για παράδειγμα, ότι ο ψυχογιατρός δεν μπαίνει ακάλεστος στα σπίτια, αλλά ότι είναι αυτός στον οποίο καταφεύγουν οι συγγενείς των “βαριών περιστατικών” ζητώντας αποτελεσματική βοήθεια. Ή ότι ο ψυχογιατρός έχει πολλούς πελάτες και δεν μπορεί να αναπληρώσει μια διαρκή και ζωντανή φιλική σχέση με τον πάσχοντα· μια σχέση που, ενδεχομένως, θα βελτίωνε την κατάστασή του. Μ’ άλλα λόγια ο γιατρός είναι “γιατρός” κι όχι “οικείο περιβάλλον”.
Όμως... είναι οι καλές προθέσεις αρκετές για να μπει και το ηλεκτροσόκ στις “διαθέσιμες θεραπευτικές μεθόδους”; Για να το κάνουμε λιανά: γιατί αυτή η θεραπευτική - μέθοδος - για - την - ψυχή χρειάζεται γενική (ισχυρή) αναισθησία; Η απάντηση είναι γνωστή: επειδή χωρίς αναισθησία αυτή η μέθοδος είναι βασανιστήριο: πονάει αφόρητα, και οι πάσχοντες υποφέρουν και καταστρέφονται σωματικά! Εάν, όμως, για το “καλό των διαταραγμένων ψυχών” (και για να μην αποδειχθεί η βαρβαρότητα της “θεραπευτικής μεθόδου”) είναι απαραίτητη η αναισθησία, δηλαδή η ακύρωση του σώματος, τότε μεσοτοιχία ακριβώς με όλες τις υπόλοιπες μεθόδους “ψυχοθεραπείας - μέσω - ακύρωσης - του - σώματος” του πάσχοντα (τις παραδοσιακές: η καθήλωση, το ξυλοφόρτωμα, ο ζουρλομανδύας) ανοίγει μια καινούργια περιοχή όπου οτιδήποτε σωματικά οδυνηρό (και ο πόνος του κορμιού είναι αδιάψευστος μάρτυρας του τι είναι τι, εκτός εάν “άλλο είναι το σώμα και άλλο η ‘ψυχη’”) θα μπορεί να επιστρατεύεται για υποτιθέμενους “ψυχοθεραπευτικούς σκοπούς” - με το άλλοθι της μη αίσθησης.
Οι οπαδοί του “νέου” ηλεκτροσόκ έχουν, πιθανόν, έτοιμη την αθώα απάντηση: μα η γενική αναισθησία είναι έτσι κι αλλιώς μέρος της ιατρικής θεραπευτικής μεθοδολογίας· πώς αλλιώς θα γίνονταν οι εγχειρήσεις; Και τότε εμείς θα πρέπει να αναποδογυρίσουμε αυτό το αθώο χειρουργικό τραπέζι: ώστε ένας βιασμός που γίνεται σε βάρος μιας αναισθητοποιημένης γυναίκας δεν είναι βιασμός; Είναι “λιγότερο” βιασμός επειδή η ίδια “δεν κατάλαβε”; Πράγμα που σημαίνει: όχι, δεν πρόκειται να υιοθετήσουμε την άποψη ότι το ηλεκτροσόκ (ή η λωβοτομή...) είναι μια, ακόμα, “χειρουργική επέμβαση” (για το καλό της ψυχής) - ακόμα κι αν αυτό είναι το τελευταίο καταφύγιο της “ηλεκτροσπασμοθεραπευτικής αποτελεσματικότητας”. Όχι, το ηλεκτροσόκ ανήκει στην μεριά του βιασμού, ακόμα κι αν ολόκληρη η ιατρική δημαγωγική / προπαγανδιστική μηχανή πείθει όχι μόνο συγγενείς αλλά και πάσχοντες να το κάνουν “εθελοντικά”.
Κι έχουμε πολύ σοβαρούς λόγους για να μην τρώμε το παραμύθι, όση “αποτελεσματικότητα” κι αν ανεμίζει. Πρώτα απ’ όλα επειδή και το “παλιό” ηλεκτροσόκ και η λωβοτομή προβάλλονταν το ίδιο, σαν εξαιρετικά αποτελεσματικές. Χρειάστηκε να λωβοτομηθούν πάνω από 1 εκατομμύριο άνθρωποι τις δεκαετίες του ‘40, του ‘50 κι ως τις αρχές της δεκαετίας του ‘60 για να “δεχθεί η παγκόσμια ψυχιατρική κοινότητα” πως είχε καταστρέψει εκατοντάδες χιλιάδες ζωές, και πως η λωβοτομή σακάτευε αυτούς που υποτίθεται πως θεράπευε. Δεύτερον επειδή το “επιστημονικό” όνομα του “νέου” ηλεκτροσόκ, ηλεκτροσπασμοθεραπεία, αποκαλύπτει πέρα για πέρα την “οπτική γωνία” στην οποία ανήκει. Μιας και η σύγχρονη ιατρική ΔΕΝ ξέρει καν και καν τις συνέπειες που (μπορεί να) έχει η ισχυρή γενική αναισθησία από μόνη της, όπως επίσης ΔΕΝ ξέρει τι σκατά συμβαίνει με τη διοχέτευση ρεύματος στο κεφάλι (και οι δηλώσεις κάθε Ράιντ είναι προσχηματικές), το μόνο που ισχύει είναι ότι επαναλαμβάνει με (υποτιθέμενα) “καλύτερο” τρόπο μια βάρβαρη παράδοση που κρατάει απ’ την δεκατία του 1920: την θεραπεία ψυχικών παθήσεων μέσω πρόκλησης σωματικών σπασμών. Προηγήθηκαν τα “επεισόδια” της χρήσης ινσουλίνης και του metrazol [2Το metrazol (πενταμεθυλενετετραζόλη) άρχισε να χρησιμοποιείται το 1934 απ’ τον ουγγροαμερικάνο νευρολόγο και ψυχίατρο Ladislas Meduna για την θεραπεία της σχιζοφρένειας μέσω της πρόκλησης επιληπτικών κρίσεων. Αν και κανείς δεν ήξερε πως δουλεύει, ο Maduna ισχυρίστηκε σε πρώτη φάση ότι το δοκίμασε σε 110 ασθενείς και οι μισοί περίπου “έγιναν καλά”. Οι άσχημες παρενέργειες δεν αναφέρθηκαν, φυσικά. Το metrazol μπήκε σε ευρεία χρήση διεθνώς και ο Maduna έγινε μεγάλη μούρη, αλλά το 1939 άρχισε να αντικαθίσταται απ’ τα ηλεκτροσόκ. Παρέμεινε ωστόσο στη λίστα επιτρεπτών θεραπειών στις ηπα ως το 1982...], για να προκαλούνται στους ψυχικά πάσχοντες τεχνιτές κρίσεις επιληψίας, επειδή υποτίθεται ότι έτσι θα θεραπεύονταν... Σακατεύτηκαν πολλοί... Ακολούθησε το ”παλιό” ηλεκτροσόκ, όπου τα χημικά αντικαταστάθηκαν απ’ το ρεύμα... Σακατεύτηκαν πολλοί...
Τρίτον επειδή στο manual της λύσης του “νέου” ηλεκτροσόκ, που διαφημίζεται σαν ανώδυνη και πετυχημένη πολύ περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη (ψυχοφαρμακευτική) μέθοδο, δεν περιλαμβάνονται μόνο οι βαριές περιπτώσεις που “δεν ανταποκρίνονται” στην χημική φαρμακοθεραπεία, αλλά και εκείνες οι περιπτώσεις, ακόμα και σχετικά “ελαφριές”, όπου δεν συνίσταται φαρμακοθεραπεία. Όπως οι έγκυες γυναίκες. Ανάλογα, επιπλέον, με την “ηθική” του ψυχογιατρού, το “νέο” ηλεκτροσόκ μπορεί να προταθεί (και σίγουρα προτείνεται, ας πούμε στις ηπα) σαν θεραπεία για την “κατάθλιψη” της μεταεμμηνοροϊκής φάσης των γυναικών. ΔΕΝ ξέρουν οι ψυχογιατροί τι κάνει η βαριά αναισθησία (αν λένε το αντίθετο είναι απλά ψεύτες) · ΔΕΝ ξέρουν τι ακριβώς κάνουν 100 ή 200 ή 300 volt, 9 amper, για 2 ή 3 ή 5 δευτερόλεπτα στο κεφάλι (αν λένε το αντίθετο είναι απλά ψεύτες)· ΔΕΝ ξέρουν τι συνέπειες έχουν μεσομακροπρόθεσμα οι “μη αισθητές”, “μυοχαλαρωμένες” σωματικές συσπάσεις (αν λένε το αντίθετο είναι απλά ψεύτες), και ΔΕΝ ξέρουν τι συνέπειες μπορεί να υπάρξουν μεσομακροπρόθεσμα στα μωρά (αν λένε το αντίθετο είναι απλά ψεύτες)... Τι άλλο χρειάζεται για να τοποθετήσουμε την “ψυχοχειρουργική” στη μεριά του βιασμού και όχι στη μεριά της μεταμόσχευσης; Χρειάζεται, μήπως, να αρχίσει να χρησιμοποιείται και για “άλλους σκοπούς”;
Τέταρτον επειδή ήδη αναφέρονται “ανεπιθύμητες” συνέπειες για τους θεραπευόμενους απ’ το “νέο” ηλεκτροσόκ: σίγουρα σοβαρές και διαρκείς απώλειες μνήμης. Δεν τίθεται ζήτημα εξηγήσεων, ούτε κατάργησης της μεθόδου· απλά τα “κακά νέα” μπαίνουν στην άκρη.
Η αλήθεια της αντι-ψυχιατρικής προκάλεσε από αμηχανία έως σοβαρή ενόχληση στο κυρίως σώμα των ψυχιάτρων, παγκόσμια: δεν βγαίνουν λεφτά εάν ο κόσμος λύνει τα προβλήματά του με τα δικά του μέσα. Και είναι γεγονός ότι μετά τις ηρωϊκές (και για το συγκεκριμένο ζήτημα) δεκαετίες του ‘60 και του ‘70, η καπιταλιστική ανάπτυξη περιλαμβάνει οργανικά την παραγωγή πολύ περισσότερων “ψυχολογικών προβλημάτων” από ποτέ. Στην πραγματικότητα δεν είναι “ψυχολογικά” αλλά ζητήματα έντασης, υπεράντασης, προτυποποίησης των κοινωνικών σχέσεων και καταστροφής της συναισθηματικής ισορροπίας των υποτελών. Μπορούν όμως να γίνονται, να εννοούνται και να αντιμετωπίζονται σαν “ψυχολογικά” χάρη στο θαύμα της ενσωματωμένης εξατομίκευσης. Συνεπώς, οι σύγχρονες καπιταλιστικές κοινωνίες βουλιάζουν σ’ έναν ωκεανό “ελαφρών”, “μεσαίας σοβαρότητας” και “βαριών” ψυχολογικών προβλημάτων. Κάθε μέθοδος θεραπείας που υπόσχεται θαύματα (το “νέο” ηλεκτροσόκ δεν γίνεται μία φορά, αλλά πολλές και διαδοχικές, ώσπου να υπάρξουν αποτελέσματα...) μπορεί να γίνεται ευμενώς αποδεκτή, και να βελτιώνει τα έσοδα της ψυχιατρικής βιομηχανίας.
Όμως η αλήθεια της αντι-ψυχιατρικής δεν ξεπεράστηκε... Αντίθετα, είναι σήμερα ακόμα περισσότερο αναγκαία και πειστική από ποτέ: πριν αρχίσουμε όλοι και όλες να συνδεόμαστε με γεννήτριες ηλεκτρικού ρεύματος στα διαλείματα της ψηφιακής καλωδίωσής μας, ζώντας από μπρίζα σε μπρίζα και από μπαλαντέζα σε μπαλαντέζα.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1 - Κι αυτά, επίσης, από blog έλληνα “ψυχιάτρου - ψυχοθεραπευτή”.
[ επιστροφή ]
2 - Το metrazol (πενταμεθυλενετετραζόλη) άρχισε να χρησιμοποιείται το 1934 απ’ τον ουγγροαμερικάνο νευρολόγο και ψυχίατρο Ladislas Meduna για την θεραπεία της σχιζοφρένειας μέσω της πρόκλησης επιληπτικών κρίσεων. Αν και κανείς δεν ήξερε πως δουλεύει, ο Maduna ισχυρίστηκε σε πρώτη φάση ότι το δοκίμασε σε 110 ασθενείς και οι μισοί περίπου “έγιναν καλά”. Οι άσχημες παρενέργειες δεν αναφέρθηκαν, φυσικά. Το metrazol μπήκε σε ευρεία χρήση διεθνώς και ο Maduna έγινε μεγάλη μούρη, αλλά το 1939 άρχισε να αντικαθίσταται απ’ τα ηλεκτροσόκ. Παρέμεινε ωστόσο στη λίστα επιτρεπτών θεραπειών στις ηπα ως το 1982...
[ επιστροφή ]
