Μοιάζει σα να κλωτσάμε τον αέρα. Το καθεστώς της καπιταλιστικής διεύθυνσης (μαζί με τις αριστερές εκδοχές του) δεν είναι κάτι σα συμπαγές φρούριο εκτεθειμένο στον κίνδυνο κάποιας μεγάλης, έστω εκρηκτικής πίεσης. Είναι ένας διαρκής βομβαρδισμός μανιχαϊσμών, στερεοτύπων, ψεμμάτων και αντιστροφών της λογικής και της πραγματικότητας· κάτι σαν βάλτος που κοχλάζει από μεθάνιο: αρκετά ευέλικτο, αρκετά “πλαστικό”, αρκετά “ζωντανό” και, επιπλέον, ικανό να γεννάει και απορροφά “αμφισβητήσεις” τόσο παρανοϊκές όσο και η ίδια η κεντρική προπαγάνδα. Τι απομένει; Αυτό που διαπιστώνουμε εμπειρικά είναι η εξάπλωση της Μεγάλης Ταπείνωσης (με κεφαλαία): της ταπείνωσης της σκέψης. Οι συμβιβασμοί και η παραίτηση απ’ την εξονυχιστική κριτική έρχεται το ίδιο γλυκά όσο ο ύπνος· ο ύπνος της λογικής. Τα τέρατα γεννιούνται αμέσως μετά. Και έχουν γίνει “φυσιολογικά”.
Παράδειγμα, κι όχι μόνο, για να αρχίσουμε ξανά τις κλωτσιές στον αέρα. Θέσαμε (στο ανύπαρκτο, στο φανταστικό συνέδριο της προλεταριακής κριτικής) τα εξής τρία ερωτήματα:
α) Γιατί, άραγε, η δεξιά / ακροδεξιά βιτρίνα του ελληνικού κράτους επιτάχυνε κατά τρεις μήνες την περιβόητη εκλογή προέδρου, αποφεύγοντας να ολοκληρώσει τις “σκληρές διαπραγματεύσεις” της με την ε.ε. για το “τέλος της δανειακής σύμβασης / μνημονίου”, αν και είχε αρκετό χρόνο στη διάθεσή της (ολόκληρο το δεύτερο εξάμηνο του 2014) και ασφαλώς θα ήθελε να πουλήσει σαν δικό της κατόρθωμα την “έξοδο απ’ το τούνελ”;
β) Γιατί, άραγε, αυτή η δεξιά / ακροδεξιά βιτρίνα απέφυγε να κάνει οτιδήποτε ουσιαστικό και αποτελεσματικό για να εκλέξει πρόεδρο (όπως, για παράδειγμα, να υποδείξει έναν υποψήφιο / μια υποψήφια με δεδομένη την ευρεία αποδοχή του κοινού, δίνοντας έτσι επιχειρήματα και στους “προβληματιζόμενους” βουλευτές να πουν το “ναι”) και, αντίθετα, προτίμησε να φέρει τις βουλευτικές εκλογές πριν το περιβόητο “τέλος της δανειακής σύμβασης / μνημονίου”;
γ) Γιατί, τέλος, τα βοθρολύματα πήραν εντολή απ’ τα αφεντικά τους να δώσουν χέρι βοήθειας στην επίσπευση των βουλευτικών εκλογών (κάτι που δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα τα ωφελήσει απ’ την άποψη της κοινοβουλευτικής τους εκπροσώπησης) και όχι στην εκλογή προέδρου; [1Η δημόσια δήλωση του υποψήφιου προέδρου Σ. Δήμα ότι “δεν γουστάρει ψήφους εγκληματιών” δεν είναι, βέβαια, καθόλου η αιτία της γραμμής των βοθρολυμάτων. Το ανάποδο ακριβώς είναι πολύ λογικότερο: έχοντας δεδομένο ότι δεν χρειάζεται να εκλεγεί απ’ την (προηγούμενη πια) βουλή πρόεδρος αλλά χρειάζονται εκλογές, απ’ την μια επιλέχτηκε σαν υποψήφιος ο νεοδημοκράτης Σ. Δήμας και απ’ την άλλη τα βοθρολύματα έπαιξαν τους “σκληρούς”...]
Το τρίτο ερώτημα είναι σκανδαλώδες (όμως “εντάξει” - όλα ξεχνιούνται). Τα βοθρολύματα έχουν κάθε δικαίωμα να επαίρονται για το ίδιο που πανηγυρίζει η κυβερνοαριστερά (και οι ψεκασμένοι έλληνες) και για τους ίδιους ακριβώς λόγους: με τα επαναλαμβανόμενα “παρών” τους [2Ο φορμαλισμός της εξουσίας για τον οποίο γράφουμε αλλού πέτυχε εδώ, τον Δεκέμβρη του 2014, και το πέτυχε εύκολα και συναινετικά, εκείνο που τον Νοέμβρη του 2011, μπροστά στην πιθανότητα ενός δημοψηφίσματος, θεωρούνταν καταραμένο, το απόλυτο ανάθεμα, πρώτα απ’ τον Περισσό και ύστερα απ’ την Κουμουνδούρου και τις λοιπές “ανατρεπτικές” δυνάμεις: εξομοίωσε απόλυτα, τυπικά και ουσιαστικά, τα “όχι” στη νεοδημοκρατική προεδρική υποψηφιότητα. Οι “περιορισμοί της διαδικασίας” είναι μια δικαιολογία κατάλληλη για νηπιαγωγεία...] “γκρέμισαν τη μισητή μνημονιακή κυβέρνηση” και... τα λοιπά. Οι ρητορικές, οι κοροϊδίες και οι κατάρες για το ενδεχόμενο να ψηφίσουν τα βοθρολύματα υπέρ του προεδρικού υποψηφίου ήταν εύκολες και ανέξοδες. Όμως δεν το έκαναν. Γιατί; Δεν ήταν άραγε αυτοί που έπαιρναν γραμμή για τις κοινοβουλευτικές ψηφοφορίες απ’ τον πρωθυπουργικό αρχισύμβουλο; Δεν ήταν άραγε αυτοί που ψήφισαν και ξαναψήφισαν νεοφιλελεύθερους νόμους; Δεν ήταν άραγε αυτοί που σα συμμορία βρωμούσαν απ’ τη μια άκρη ως την άλλη εντολοδόχους, υπαλλήλους του βαθέος κράτους / κεφάλαιου; Αυτοί ακριβώς ήταν και είναι! Ώστε αυτό το σκανδαλώδες ερώτημα να έχει την εξής άμεση λογική και ακόμα πιο προκλητική συνέπεια / ερώτημα: γιατί το ελληνικό βαθύ κράτος (στο οποίο ανήκουν βέβαια και οι ως πρόσφατα κυβερνώντες) ήθελε, θέλει αυτές τις εκλογές - και έδωσε διαταγή σε μερικά απ’ τα πιο βρώμικα δάκτυλά του να τις συν-προκαλέσουν, και οπωσδήποτε να μην τις εμποδίσουν; Τι είναι αυτό που έκανε / κάνει αυτές τις εκλογές, την συγκεκριμένη ιστορική στιγμή, ελκυστικές όχι μόνο στην κυβερνοαριστερά αλλά και στον σκληρό πυρήνα του ελληνικού καθεστώτος;
Το φανταστικό συνέδριο της προλεταριακής κριτικής δεν μπορούσε να (μας) απαντήσει. Αναμενόμενο: είναι φανταστικό, είναι χωρίς υπόσταση, είναι αδύναμο. Αναζητήσαμε απαντήσεις ή έστω κάποιες ενδείξεις απαντήσεων στον “πραγματικό κόσμο”. Βρήκαμε μία - δυο, αλλά στραμπουληγμένες. [3] Μήπως πρέπει να ψάξουμε στον βούρκο για κάτι πιο στέρεο;
Πριν προχωρήσουμε όμως κάτι βασικό. Όταν επί μήνες και χρόνια “ο λαός στενάζει” και οι πολιτικοί εκπρόσωποι αυτού του “λαού” δεν μπορούν (ή δεν θέλουν ή και τα δύο) να επιβάλλουν τις εκλογές με όρους “πεζοδρομίου” αλλά καταφεύγουν σ’ ένα ήσσονος σημασίας θεσμικό γεγονός (την εκλογή ή μη προέδρου της δημοκρατίας), τότε αυτοί οι εκπρόσωποι είναι δεμένοι χειροπόδαρα σε κάθε ελιγμό που θα επιχειρηθεί απ’ τους αντιπάλους τους γύρω απ’ αυτό το ασήμαντο (για τους στεναγμούς - του - λαού) γεγονός. Έχουμε εμπιστοσύνη στην Κουμουνδούρου και στους συμμάχους τους: προφανώς και η εκλογή ή μη προέδρου ήταν το πιο εύκολο (και σε τελευταία ανάλυση “φτηνό”) παιχνίδι που θα μπορούσαν και θα ήθελαν να παίξουν. Όμως θα ήθελαν να το κερδίσουν πριν η τρισκατάρατη “μνημονιακή κυβέρνηση” ολοκληρώσει τη δουλειά της; Έχουμε πολύ σοβαρές αμφιβολίες. Κι αν έχουμε δίκιο, τότε μπορεί να αρχίσει το ξεκαθάρισμα του ελιγμού που έκανε αυτή η τρισκατάρατη κυβέρνηση: έπιασε το έξυπνο πουλί (τον συ.ριζ.α.) απ’ τη μύτη (την μη-εκλογή προέδρου) και το έσυρε σε αρκετά διαφορετικό “γήπεδο” απ’ αυτό που το έξυπνο πουλί λογάριαζε. Διαφορετικό, δύσκολο, επικίνδυνο.
Αλλά γιατί έγινε αυτός ο ελιγμός;
Θα πάμε μερικούς μήνες πριν, χοντρικά στο περασμένο καλοκαίρι, όταν άρχισαν οι συζητήσεις για την τελική “πρόοδο” και την αποτελεσματικότητα των “ελληνικών μεταρρυθμίσεων” στα γραφεία των πολιτικών δανειστών και των ντόπιων πολιτικών βιτρινών. Στο κέντρο αυτών των συζητήσεων, στην αρχή και στο τέλος τους, βρίσκεται (και βρισκόταν απ’ την αρχή, το 2010 ή και νωρίτερα) το ίδιο ερώτημα: τα έσοδα του ελληνικού κράτους και η σχέση τους με τα έξοδά του. Το πράγμα φαίνεται απλό, αλλά δεν είναι καθόλου τέτοιο για ένα καπιταλιστικό κράτος σαν το ελληνικό. Στα έσοδα (και μάλιστα στα έσοδα που μπορούν να θεωρηθούν διαρκή, επαναλαμβανόμενα κάθε χρόνο) δεσπόζουν οι φόροι, άμεσοι και έμμεσοι. Στα έξοδα απ’ την άλλη, περιλαμβάνονται απ’ τους μισθούς των δημόσιων υπαλλήλων και τα κάθε είδους έξοδα της διοίκησης ως τις κρατικές συνεισφορές στην κοινωνική πρόνοια και στα δημόσια έργα, τα στρατιωτικά εξοπλιστικά προγράμματα, τα “μυστικά κονδύλια”, κλπ κλπ.
Ενώ, λοιπόν, η διάγνωση “δανείζεστε ακατάσχετα επειδή έχετε μόνιμα περισσότερα έξοδα από έσοδα· κι έτσι φτάνετε περιοδικά στο σημείο να μην μπορείτε καν να εξυπηρετείτε τα δάνειά σας, δηλαδή να χρεωκοπείτε” παρέπεμπε σε μια δυσλειτουργική (από την άποψη του λογιστηρίου) κρατική / καπιταλιστική δομή, οποιαδήποτε λογιστική διόρθωσή της που θα παρέκαμπτε τις βαθύτερες αιτίες της θα γινόταν ασταθής, αβέβαιη, προβληματική σε βάθος χρόνου. Δύο δρόμοι είχαν για τον παράδεισο των “ισοσκελισμένων προϋπολογισμών” και του “εμπορικού πλεονάσματος”, υπό το βάρος μάλιστα της αποπληρωμής δανείων. Ο ένας, εξαιρετικά δύσκολος αλλά μεσομακροπρόθεσμα αποτελεσματικός θα ήταν η αλλαγή του ελληνικού μοντέλου κρατικής / καπιταλιστικής οργάνωσης. Ο δεύτερος, ίσως πιο ικανός να πετύχει άμεσα αποτελέσματα, αλλά αβέβαιος αργότερα και σε βάθος χρόνου, θα ήταν η σκλήρυνση του υπαρκτού (προσοδικού) μοντέλου.
Δεν ξεγελιόμαστε, ούτε θέλουμε να ξεγελάσουμε κανέναν. Ο πρώτος δρόμος είναι αδύνατος χωρίς ένα μαζικό κοινωνικό υποκείμενο που να τον υποστηρίζει ενεργά βήμα βήμα· και πάντα υπό την πιθανότητα τέτοιες αλλαγές να εξελιχθούν σε ανοικτό εμφύλιο: ο προσοδισμός έχει χιλιάδες οπαδούς. Ο θεωρούμενος σαν ο μεγαλύτερος έλληνας αστός μεταρρυθμιστής του 20ου αιώνα, ο Βενιζέλος, στηριγμένος σε ένα όντως μαζικό κοινωνικό (και διαταξικό) υποκείμενο, επιχείρησε έναν εκτεταμένο μετασχηματισμό του τότε ελληνικού κράτους, πριν έναν αιώνα. [4Θα έπρεπε εδώ να αναρωτηθούμε εάν “εκσυγχρονιστής” ήταν μόνο ή κυρίως ο Βενιζέλος, ή αν ήταν κυρίως το διαταξικό κοινωνικό υποκείμενο το οποίο τον στήριξε εκλογικά / πολιτικά. Η mainstream ιστορία φωτίζει γενικά τα άτομα της εξουσίας και όχι τις “μάζες”. Ωστόσο η κατεύθυνση που πήραν οι πεποιθήσεις και οι πρακτικές του κύριου μέρους των “βενιζελικών” πολύ μετά τον θάνατο του Βενιζέλου, στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, δηλαδή η “στροφή αριστερά” και η γιγάντωση του ένοπλου απελευθερωτικού / μεταρρυθμιστικού εαμικού κινήματος, δείχνει ότι για μερικές κρίσιμες δεκαετίες αυτές οι “μάζες” ήταν πιο μπροστά απ’ τις “ηγεσίες” τους. Η απέναντι συντηρητικό/φασιστική μεριά “ένοιωθε” πως, προκειμένου να επικρατήσε, δεν ήταν αρκετό να “δέσει” ή να “στριμώξει” κάποιους ηγέτες εδώ ή εκεί• αλλά ότι θα έπρεπε να εξοντώσει “κεφάλι - κεφάλι” την κοινωνική βάση εκείνου του κινήματος. Και αυτό ακριβώς έκανε. ] Αλλά πέτυχε πολύ λιγότερα απ’ όσα διακήρυξε και, παρά τις ιμπεριαλιστικές επιτυχίες του “νέου κράτους”, όχι ανθεκτικά στο χρόνο. Η πόλωση μεταξύ “βενιζελικών” (με την σημερινή ορολογία: κεντροαριστερών) και “βασιλικών” (δεξιών / ακροδεξιών) εξελίχθηκε σ’ έναν εμφύλιο μεγάλης διάρκειας, τον οποίο κέρδισαν τελικά οι δεύτεροι.
Υπάρχουν πολλές και ισχυρές ενδείξεις ή και αποδείξεις ότι απ’ την αρχή των συμφωνιών για αλλαγές πάνω σ’ αυτόν τον καμβά (απ’ την αρχή των “μνημονίων” δηλαδή) ενώ το δ.ν.τ. και η ε.ε. είχαν το γενικό πρόσταγμα και know how μιας ισχυρής νεοφιλελεύθερης “προσαρμογής” του ελληνικού κράτους / κεφάλαιου, προς όφελος της καπιταλιστικής κερδοφορίας, οι πρακτικές εξειδικεύσεις αυτής της “προσαρμογής” ήταν ελληνικής, ελληνικότατης προέλευσης. Με απλά λόγια τα ντόπια αφεντικά (συχνά αυτοπροσώπως) μετέφεραν τις “ανάγκες” τους στους τεχνοκράτες εκπροσώπους της “τρόικας” και αυτοί, σύμφωνα με τις διεθνείς εντολές για υποστήριξη των ντόπιων αφεντικών μετέτρεπαν αυτές τις εσωτερικές καπιταλιστικές ανάγκες σε έξωθεν “απαιτήσεις”. Έχουμε γράψει την άποψή μας αναλυτικά επ’ αυτού.
Υπάρχουν όμως εξίσου ισχυρές ενδείξεις έως αποδείξεις ότι οπουδήποτε η έξωθεν “μεταρρυθμιστική δεοντολογία” ήταν άσχετη ή διαφορετική απ’ τα ντόπια προσοδικά έως μαφιόζικα συμφέροντα ερχόμενη ίσως και σε σύγκρουση μ’ αυτά, κέρδιζαν οι έλληνες. Συνήθως με την μέθοδο της χρονοτριβής, των αναβολών, των μεταθέσεων. Τα πιο διάσημα παράδειγματα αυτού του είδους είναι η “απελευθέρωση των ταξί” και η “απελευθέρωση των υπεραστικών κτελ”: άσχετα με το πραγματικό αποτέλεσμα που θα είχαν αυτές οι “απελευθερώσεις” στο κόστος των αστικών ή/και των υπεραστικών συγκοινωνιών, οι μαφίες των ιδιοκτητών ταξί και υπεραστικών λεωφορείων, μαζί με τις πολιτικές βιτρίνες τους, αποδείχθηκαν εξαιρετικά αποτελεσματικές στο μπλοκάρισμά τους. Ποιά “τρόικα”; Η ελλάδα ανήκει στους έλληνες!
Όμως το πιο κεντρικό θέμα, που αφορά τον κορμό των κρατικών εσόδων και εξόδων, ήταν και είναι αυτό του φορολογικού συστήματος απ’ την μια μεριά και ενός μικρού μεν αλλά σημαντικού γαλαξία στρατηγικών προσοδικών παροχών απ’ την άλλη. Η φράση τα συνηθισμένα φορολογικά υποζύγια, οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι, ήταν κοινοτοπία στο ελλαδιστάν επί πολλές δεκαετίες. Και ήταν ένα συνηθισμένο και ευχάριστο δημοσιογραφικό παιχνίδι, κάθε χρόνο, όλα τα χρόνια της ευδαιμονίας, να συγκρίνονται οι άμεσοι φόροι που πλήρωναν οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι με τους φόρους των ελεύθερων επαγγελματιών (γιατρών, δικηγόρων, μηχανικών, εμπόρων) και τους φόρους των επιχειρηματιών, με το ίδιο πάντα διασκεδαστικό συμπέρασμα: το ελληνικό σύμπλεγμα κράτους / κεφάλαιου είχε φτωχή μεσαία τάξη και πάμφτωχη “μπουρζουαζία”. Σε ότι αφορούσε, δε, την έμμεση φορολογία; Που και που φυσιοδίφες οικονομολόγοι παρουσίαζαν τους σχετικούς πίνακες με το ελληνικό παράδοξο της σχέσης / αναλογίας έμμεσων και άμεσων φόρων, υπενθυμίζοντας κι απ’ αυτήν τη μεριά, για όποιον είχε όρεξη να ασχοληθεί, την σκληρά ταξική διάρθρωση των ελληνικών κρατικών εσόδων.
Κάθε συζήτηση, λοιπόν, για την εξισορρόπηση εσόδων / εξόδων κατέληγε πρακτικά εκεί που ξέρουμε. Τα μεν ιδωτικά θησαυροφυλάκια να μένουν ανέγγικτα, ακόμα κι αν έπρεπε να χαθούν “λίστες”, να “χαλάσουν” ηλεκτρονικά συστήματα, να χρονοτριβούν “έλεγχοι” και δικαστικές υποθέσεις, να αλλάζουν οι “νόμοι” με διευκρινιστικές εγκυκλίους ή προεδρικά διατάγματα, να “ευλογούνται” απ’ τους εκπροσώπους του μεγαλοδύναμου πολιτικές βιτρίνες του ενός ή του άλλου φυράματος. Η δε εργατική βάση του ελληνικού συμπλέγματος κράτους / κεφάλαιου να υποστεί, βουτηγμένη στις μικροαστικές αυταπάτες της, όσα ζείτε και ζούμε.
Μια ακόμα παραλλαγή αυτού του παιχνιδιού άρχισε να παίζεται το καλοκαίρι του 2014, εν όψει του τελικού ελέγχου της αξιοπιστίας και της αποτελεσματικότητας των “ελληνικών μεταρρυθμίσεων”: στο τέλος του Δεκέμβρη του ‘14 τέλειωναν τα χρονοδιαγράμματα τόσο των δανειακών δόσεων εκ μέρους της ε.ε. (του δ.ν.τ. τυπικά τελειώνουν το 2016) όσο και των “μέτρων” νεοφιλελεύθερου εξορθολογισμού του ελληνικού κράτους. Εμφανίστηκε όμως ένα αγκάθι. Κατά τις Βρυξέλλες και το δ.ν.τ. το ελλαδιστάν θα εμφάνιζε το 2015 μια “χρηματοδοτική τρύπα” 2 δισ. ευρώ· με άλλα λόγια θα χρειαζόταν ένα επιπλέον (μικρό δάνειο) αλλά και επιπλέον “μέτρα” εξισορρόπησης. Κατά την Αθήνα αυτή η τρύπα προβλεπόταν αισθητά μικρότερη (γύρω στο μισό δισ.) και θα μπορούσε να καλυφθεί εύκολα χωρίς επιπλέον πολιτικό δανεισμό. Κατά τις Βρυξέλλες η Αθήνα θα έπρεπε να κάνει πράγματα που είχε αποφύγει ως τότε: ας πούμε να ολοκληρώσει το κτηματολόγιο ώστε να μπορεί να φορολογήσει με ακρίβεια τα ακίνητα (συμπεριλαμβανόμενων των εκκλησιαστικών...)· ή να διαφοροποιήσει την ρύθμιση των 100 δόσεων για χρέη προς το δημόσιο, εξαιρώντας απ’ αυτήν εκείνους που έχουν λεφτά... Διαφορετικά, κατά την πάγια τακτική που ακολουθήθηκε ως τώρα, θα έπρεπε να πάρει “ισοδύναμα μέτρα”. Αυτά θα μπορούσαν να είναι του είδους αύξηση της έμμεσης φορολογίας (φπα), περισσότερες απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων... Και άλλα παρόμοια.
Η δημαγωγική μούσα υποστηρίζει ότι οι ντόπιες πολιτικές βιτρίνες “μούτρωσαν” με τις τέτοιες “απαράδεκτες απαιτήσεις της τρόικας”! Τις πρώτες (λέμε)... Αρχικά, για κάποιο διάστημα, προσπάθησαν να πείσουν τους δανειστές του ελληνικού κράτους ότι η “χρηματοδοτική τρύπα” είναι μικρή και χαριτωμένη και δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Θα κλείσει μόνη της. Στη συνέχεια, απ’ το φθινόπωρο και μετά, άρχισαν να επικαλούνται σοβαρές δυσκολίες “λαϊκών αντιδράσεων” (σε ενδεχόμενο “νέων μέτρων”) και, φυσικά, τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών και την επερχόμενη απειλή της κυβερνοαριστεράς. Η ίδια δημαγωγική μούσα συμπληρώνει πως οι παλιο-τροϊκανοί (και το Βερολίνο) δεν συγκινήθηκαν καθόλου· πως έφτασαν να πουν ή να υπονοήσουν ότι “δεν μας νοιάζει ποια είναι η κυβέρνηση”· οι διαπραγματεύσεις ναυάγησαν και η (τελική) “αξιολόγηση” του “ελληνικού προγράμματος”, που θα έπρεπε να αρχίσει κάπου τον Σεπτέμβρη, ύστερα τον Οκτώβρη, ύστερα το Νοέμβρη και ύστερα τον Δεκέμβρη, δεν έγινε ποτέ μέσα στο 2014. Μην έχοντας κάτι άλλο να κάνει (;) η δεξιά / ακροδεξιά κυβέρνηση αποφάσισε έτσι να φέρει τρεις μήνες νωρίτερα την κυβερνοαριστερά στην εξουσία.(;)
Είναι έτσι; Η όψιμη κοινωνική ευαισθησία των αφεντικών και των ιστορικών πολιτικών βιτρινών τους είναι, πράγματι, συγκινητική. Ανατριχιάζουμε με την ιδέα πως περσόνες σαν τον άνθρωπο του βαθέος κράτους / νυν πρόεδρο του πασοκ και τον άλλο άνθρωπο του βαθέος κράτους / νυν αρχηγό της ν.δ., ακόμα και το στέλεχος της eurobank / υπουργό οικονομικών, πρόταξαν τα φαρδιά τους στήθη σαν ασπίδα προστασίας των χαμηλοσυνταξιούχων ή λίγων χιλιάδων δημόσιων υπαλλήλων. Δακρύζουμε με την ιδέα ότι τα ντόπια αφεντικά αποφάσισαν να πετάξουν την μπάλα στο γήπεδο “μπολσεβίκων” έως “αναρχοεξτρεμιστών” προκειμένου να μην γίνουν άλλες απολύσεις στο δημόσιο και να μην αυξηθεί ο φπα στα βιβλία. Ίσως το ελληνικό βαθύ κράτος να είναι καλό και τρυφερό, και το έχουμε αδικήσει. Ή, μπορεί να ξέμεινε από κόλπα, και να προτιμάει να παραδοθεί σε έλληνες “ανατροπείς” και όχι σε ξένους δανειστές - κάτι σαν Κούγκι δηλαδή, αλλά στο postmodern.
Στα σοβαρά: η θεωρία του “πολιτικού κόστους” έχει εξαφανιστεί εδώ και πολλά χρόνια απ’ την καθεστωτική δημαγωγία, για προφανείς λόγους. Επιπλέον, αυτό που θα ονομαζόταν “κοινωνική αγανάκτηση”, έχει περάσει προ πολλού στη φάση της μοιραλατρικής αναμονής. Είναι γνωστό πως το ρεύμα ψηφοφόρων προς την μεριά του συ.ριζ.α. είναι γεμάτο αμφιβολίες και δυσπιστία· κάποιοι “με την κρεμάλα παρά πόδας”, και πάντως δεν συνιστά κάποιον παράγοντα ενόχλησης έξω απ’ τα όρια της νομιμότητας και των θεσμών. Η επίσημη δημαγωγία, λοιπόν, για τις αιτίες των δισταγμών (;) ή και της άρνησης της δεξιάς / ακροδεξιάς συγκυβέρνησης να τελειώσει με την “ουρά του γαϊδάρου” δεν είναι (για εμάς) καθόλου πειστική. Σαν κάτι να προσπαθεί να κρύψει. Σαν κάποιο τελευταίο “χοντρό φίδι” να έπρεπε να βγει απ’ την τρύπα του, ένα λεπτό πριν τελειώσει το ματς, και οι ως εκείνη την στιγμή παμπαίκτες και παμπροπονητές, αφού δοκίμασαν την τιμημένη ελληνική ποδοσφαιρική πρακτική του να πέφτουν και να ξαναπέφτουν στο χορτάρι βογγώντας και σφαδάζοντας χωρίς να πείσουν, προτίμησαν να δώσουν τη δουλειά πάσα σε άλλη ομάδα, σε άλλα χέρια, χέρια πρόθυμα έως ξεροσταλιασμένα στην προοπτική των κυβερνητικών καρεκλών.
Ας δουμε λοιπόν που ακριβώς έγινε το pause στην προγραμματισμένη “έξοδο απ’ το μνημόνιο”.
Η τυπικά τελευταία δουλειά που απέμενε να γίνει, κάπου στις αρχές ή στα μέσα του φθινοπώρου του 2014, ήταν η “αξιολόγηση” του ελληνικού προγράμματος, η επιθέωρηση δηλαδή της εφαρμογής όσων είχαν συμφωνηθεί και δεν είχαν γίνει ως τότε. Η πετυχημένη “αξιολόγηση” θα σήμαινε, με την σειρά της, την εκταμίευση της τελευταίας δόσης των δανεικών εκ μέρους της ε.ε., και μιας ακόμη δόσης εκ μέρους του δντ.
Παράλληλα, και μαζί με την ανακήρυξη της πετυχημένης ολοκλήρωσης του προγράμματος δανειακής υποστήριξης του ελλαδιστάν, θα έπρεπε να εκτιμηθεί η βιωσιμότητα του ελληνικού (πολιτικού) χρέους. Το κατά πόσον, δηλαδή, θα ήταν δυνατό για τις επόμενες δεκαετίες να αποπληρώνει τις δόσεις των δανείων, χωρίς να κατρακυλήσει ξανά σε έναν γκρεμό καινούργιων δανείων. Οι προβλέψεις και οι εκτιμήσεις για τα “βασικά μεγέθη” που θα ήταν απαραίτητα για να υπάρχει μια τέτοια δυνατότητα σταθερά και επί πολλά χρόνια, προβλέψεις και εκτιμήσεις που διατυπώθηκαν στις αρχές του 2012, ήταν υπερβολικές έως εξωπραγματικές. Το δντ κοιτώντας το θέμα τεχνοκρατικά επέμεινε ξανά και ξανά από τότε ότι ακόμα κι αν το πρόγραμμα ολοκληρωθεί κανονικά, η αποπληρωμή των (πολιτικών) δανείων είναι αδύνατη. Αλλά στις Βρυξέλες (και στο Βερολίνο) είχαν δεσμευτεί πως όταν έρθει εκείνη η ώρα (η ώρα που ήρθε!) θα κάνουν κάτι για να βοηθήσουν την κατάσταση. Τι; Θα πολλαπλασιάσουν αισθητά τον αριθμό των δόσεων (“επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής”) και θα μειώσουν το επιτόκιο, έτσι ώστε να μικρύνουν ποσοτικά οι δόσεις και αφενός να είναι εφικτό να πληρώνονται, αφετέρου να υπάρχει ένα ικανοποιητικό “περίσσευμα” απ’ τα κρατικά έσοδα, προς διάθεση στο εσωτερικό. Η επισημοποίηση αυτής της υπόσχεσης “ελάφρυνσης της αποπληρωμής του ελληνικου χρέους” περίμενε, με τη σειρά της, την ανακήρυξη του τέλος - των - μνημονίων. [5]
Τέλος, επειδή η προσπάθεια απευθείας δανεισμού της Αθήνας απ’ τις “αγορές” απέτυχε (μέσα στο 2014) και επειδή μέσα στο 2015 (ή και αργότερα) η Αθήνα θα χρειαζόταν κάποια καινούργια δανεικά (“μικροποσά” σε σχέση με τα πάνω από 200 δισ. του πολιτικού δανεισμού), οι ευρωδανειστές πρότειναν την δημιουργία μιας ανοικτής / προληπτικής πιστωτικής “γραμμής”, την τοποθέτηση δηλαδή του ποσού που έχει περισσέψει απ’ το τ(αμείο) χ(ρηματοπιστωτικής) σ(ταθερότητας) και την “σωτηρία των ελληνικών τραπεζών”, ενός ποσού λίγο πάνω απ’ τα 11 δισ., σ’ έναν λογαριασμό διαθέσιμο στην Αθήνα για δανεισμό in case of emergency. Σύμφωνα με τους ειδικούς του χρηματοπιστωτισμού, μια τέτοια εναλλακτική δυνατότητα (πολιτικού) δανεισμού με χαμηλό επιτόκιο, θα έριχνε σημαντικά τα επιτόκια δανεισμού στην “αγορά”, εφόσον οι αγοραίοι δανειστές θα ήξεραν ότι για την Αθήνα υπάρχουν κι αλλού πορτοκαλιές που κάνουν πορτοκάλια.
Φυσικά, και αυτή η “ανοικτή γραμμή” θα δινόταν υπό πολιτικο / τεχνικούς όρους. “Επιτήρηση” εάν προτιμάτε.
Πριν γίνουν όλα αυτά, όμως, η “μαυροπράσινη μνημονιακή κυβέρνηση” αποφάσισε ότι θα ήταν καλύτερο την δουλειά να την χειριστεί μια “ροζ αντιμνημονιακή κυβέρνηση”. Που “κόλλησε” το πράγμα; Απ’ όλα όσα εκθέσαμε τα αγκάθια βρίσκονται στην αρχή. Στην “αξιολόγηση”. Και στα πιθανά “επιπλέον μέτρα” που θα χρειάζονταν για την αύξηση των κρατικών εσόδων κατά 2 δισ. ευρώ, όσο η προβλεπόμενη “τρύπα” του 2015.
Όμως παρά τις διακηρύξεις περί “τέλους των μνημονίων” ή, ίσως, εξαιτίας αυτών ακριβώς, σε μια ιστορική στιγμή που υπάρχει όντως μια τυπική “έξοδος” με συγκεκριμένες προϋποθέσεις, η μετάθεση (αυτής) της δουλειάς στον συ.ριζ.α. και στους όποιους συμμάχους του μοιάζει σαν απασφαλισμένη χειροβομβίδα.
Αρχίζοντας ανάποδα, καμία ελληνική κυβέρνηση (είτε με κορμό τον συ.ριζ.α. είτε οποιονδήποτε άλλο) δεν μπορεί ακόμα να δανειστεί στην “αγορά” με εύλογα χαμηλό επιτόκιο. Και είναι άγνωστο το πότε θα γίνει δυνατόν κάτι τέτοιο. Κατά συνέπεια, παρότι η ροζ αντιμνημονιακή αντιπολίτευση κατηγορούσε έως πρόσφατα την “ανοικτή πιστωτική γραμμή” σα “νέο μνημόνιο”, η αλήθεια είναι ότι δεν μπορεί να την αποφύγει αν γίνει κυβέρνηση.
Ύστερα, το ζήτημα της “βιωσιμότητας του χρέους”. Ως πολύ πρόσφατα έμοιαζε πως η ανατρεπτική Κουμουνδούρου ξεπερνούσε το θέμα ανεμίζοντας την “σκληρή διαπραγμάτευση” που θα κάνει και θα καταλήξει στην “διαγραφή μεγάλου μέρους του”. Ακόμα και σε συνέντευξή του στον guardian, στις 18/12, ο igonnabe κύριος Τσίπρας, δεν παρέλειψε να τονίσει ότι θα ζητήσει την “διαγραφή μεγάλου μέρους του χρέους”, όχι εκ μέρους του δντ ή της εκτ αλλά απ’ την μεριά του ε(υρωπαϊκού) μ(ηχανισμού) σ(τήριξης). [6Μάλιστα, χρησιμοποίησε και ένα βαρύ ιστορικό παράδειγμα / διαπραγματευτικό χαρτί. Μεταφέρουμε αυτούσια την σχετική φράση απ’ το ρεπορτάζ του guardian: "...He said that Europe should "cut or erase" a big chunk of Greek debt as a sign of solidarity with Greece, as international lenders did with Germany's war debt in 1953..." Μ’ άλλα λόγια ο επικεφαλής του συ.ριζ.α. βρίσκει αναλογίες μεταξύ (δυτικής) γερμανίας του 1953 και ελλάδας του 2015... Και το λέει δημόσια, χωρίς να φοβάται μην πέσει ο ουρανός της καπιταλιστικής ιστορίας και τον πλακώσει...] Πρόκειται για κάτι αδύνατο, για πολλούς λόγους, που κολακεύει την ελληνική ιδιαιτερότητα και μαγκιά, αλλά θα έπρεπε να εγκριθεί από σχεδόν δυο δεκάδες κοινοβούλια κρατών απ’ τα οποία κάποια δανείζονται ακριβότερα απ’ ότι δανείζουν την Αθήνα· χλωμό, λοιπόν, το να πάθουν τέτοιο φιλελληνικό πυρετό που να πετάξουν μερικά δισ. ευρώ στον Σαρωνικό... Το σίγουρο είναι, πάντως, ότι η λέξη “βιωσιμότητα” δεν υπήρχε μέσα στο λεξιλόγιο ευγενών στόχων και σκοπών της Κουμουνδούρου.
Ώσπου έφτασε η 30 Δεκέμβρη για να μάθουμε, απ’ την εις Κεραμεικόν ομιλία, ότι (ο τονισμός δικός μας):
...Όσοι αποδέχονται το πρόγραμμα που εκφωνήσαμε στη Θεσσαλονίκη αλλά και τη δέσμευσή μας για ουσιαστική και σκληρή διαπραγμάτευση με τους εταίρους μας για τη βιωσιμότητα του χρέους και την επόμενη μέρα, είναι καλοδεχούμενοι...
Πώς;;; Η λέξη “βιωσιμότητα” ήρθε· και είναι λογικό να μείνει!!! Η “βιωσιμότητα” όμως είναι εντελώς διαφορετικό πράγμα απ’ την “διαγραφή”, επειδή η πρώτη μπορεί να επιτευχθεί και με άλλους τρόπους πλην της δεύτερης - όπως παρατήρησε σε ραδιοφωνική συνέντευξή του ο εκ των ρεάλος της Κουμουνδούρου κύριος Σταθάκης. Για την ακρίβεια με τον εξής έναν: πολλαπλασιασμό του αριθμού των δόσεων, μείωση του επιτοκίου, και ίσως κάτι παραπάνω...
Εάν αυτή η ρεαλιστική στροφή ακόμα και του κυρίου Τσίπρα είναι αληθινή (κάποιοι θα μιλήσουν για “κωλοτούμπα” - any way “καλώς ήλθατε στο δωμάτιο των αντικατοπτρισμών της εξουσίας”), δεν θα πρέπει να αναμένονται ιδιαίτερες δυσκολίες και ιδιαίτερη σκληρότητα στις συζητήσεις για το θέμα της βιωσιμότητας. Όμως αυτό έπεται. Προηγείται το κλείσιμο του τρέχοντος προγράμματος. Κι εκεί;
Αυτή (εκτιμάμε πως) είναι η παγίδα στην οποία έπεσε η Κουμουνδούρου έχοντας κάνει άξονα περιστροφής της τακτικής της την εκλογή προέδρου - κι είναι (λέμε) επίσης ένα καλό μέρος της απάντησης στα 2 + 1 ερωτήματα με τα οποία ξεκινήσαμε αυτήν εδώ την αναφορά. Εάν αυτή η εκλογή πήγαινε τον Μάρτη (όπως προβλεπόταν ως τις αρχές Δεκέμβρη), τότε οι εκλογές θα γίνονταν ΜΕΤΑ το “κλείσιμο του προγράμματος”, η πιθανή “κυβέρνηση με κορμό τον συ.ριζ.α.” θα κληρονομούσε ένα σχετικά “καθαρό πεδίο” (κακών;) συμφωνιών της Αθήνας (κακών με την έννοια ότι η δεξιά / ακροδεξιά συγκυβέρνηση δεν θα είχε φροντίσει, και για το δικό της καλό, να εξασφαλίσει μια “ελάφρυνση” της προκοπής...), και τότε η κυβερνοαριστερά θα μπορούσε να ασχοληθεί αποκλειστικά με το θέμα της “βιωσιμότητας του χρέους” (δηλαδή της απ-αίτησης καλύτερων όρων αποπληρωμής των δανείων) “απειλώντας” (για εσωτερική κατανάλωση...) με στάση πληρωμών για ανθρωπιστικούς λόγους. Εάν πετύχαινε (όχι δύσκολο) μια ετήσια ελάφρυνση μερικών δισ. ευρώ θα μπορούσε να πανηγυρίσει για το “τέλος της λιτότητας”, κρατώντας ωστόσο ισοσκελισμένους τους προϋπολογισμούς της κυβέρνησής της, και προσπαθώντας να αποφύγει έξτρα δάνεια.
Τι μπορεί όμως να υποστηρίξει μια κυβέρνηση με κορμό τον συ.ριζ.α. όταν βρίσκεται στη δυσάρεστη θέση να διαχειριστεί την τελευταία “αξιολόγηση” και αυτά που εκκρεμούν; Θα μπορούσε, για παράδειγμα, να υποστηρίξει “εμείς είμαστε καινούργιοι στη δουλειά, εξάλλου δεν συμφωνούμε με τίποτα απ’ αυτά, οπότε δεν κάνουμε τίποτα;”. Θεωρητικά θα μπορούσε. Αλλά τότε το πρώτο που θα έλεγαν οι κακοπροαίρετοι δανειστές θα ήταν ... καλά, θα παρατέινουμε μερικούς μήνες ακόμα το παλιομνημόνιο, και εν τω μεταξύ ρίξτε μια ματιά αν μπορείτε να τα βγάλετε πέρα μόνοι σας· τον Μάρτη και τον Απρίλη και τον Μάη και τον Ιούνη του 2015.... Τζίφος!.. Θα μπορούσε, ίσως, να υποστηρίξει “εμείς είμαστε καινούργιοι στη δουλειά, δεν συμφωνούμε, αλλά αν επιμένετε θα βάλουμε τις απαράδεκτες απαιτήσεις σας σε δημοψήφισμα”. Ίσως... Τότε οι παλιοδανειστές θα έλεγαν κάτι του είδους κάντε όπως νομίζετε... εμείς θα περιμένουμε.
Φυσικά δεν είμαστε ούτε μάγοι ούτε αριστεροί. Ίσως υπάρχουν κι άλλα να ειπωθούν και να αντι-ειπωθούν που μας διαφεύγουν. Μπορεί, για παράδειγμα, το Βερολίνο να πει στην κυβερνοαριστερή Αθήνα επειδή είστε τσίφτηδες και μάγκες θα σας δώσουμε Χ δισ. να τελειώνουμε με τα κατοχικά χρέη και δάνεια. Ποιός ξέρει; Πολλοί υποστηρίζουν ότι υπάρχει ο θεός ή ο μπάτμαν. [8]
Η εξέλιξη της ιστορίας όμως δείχνει κάτι που δεν είναι καθόλου μαγικό: ο συ.ριζ.α. είναι ένα κόμμα που ΔΕΝ έχει αξιόπιστους τακτικιστές. Ανθρώπους, δηλαδή, που “να το έχουν” με τους ελιγμούς κόντρα στους ελιγμούς των αντιπάλων τους. Όταν η Κουμουνδούρου είδε (είδε;) ότι οι αντίπαλοί της είναι έτοιμοι και διατεθειμένοι να της “παραχωρήσουν” προς λύση έναν πολύ δύσκολο κόμπο παρασέρνοντάς την στην επιτάχυνση της προεδρικής εκλογής έμεινε μαρμαρωμένη στον αρχικό σχεδιασμό της και προτίμησε να διαδίδει ότι τα βοθρολύματα “θα βγάλουν τελικά” πρόεδρο αντί να αντεπιτεθεί προτείνοντας εμφατικά (πριν τον τρίτο γύρο...) κάτι του είδους “έναν δικό της υποψήφιο ‘ευρύτερης αποδοχής’ + εκλογές (όχι τον Μάρτη αλλά) τον Ιούνη”. Τι θα έχανε ανακτώντας πρακτικά την πρωτοβουλία των κινήσεων στη συγκεκριμένη φάση; Και τι θα κέρδιζε αν ξανάφερνε τους αντιπάλους τους ενώπιον του “κλεισίματος του προγράμματος” αφαιρώντας τους μάλιστα το άλλοθι του “δεν μπορούμε να κάνουμε τη δουλειά λόγω της αστάθειας που προκαλεί ο συ.ριζ.α.”; Δεν θα έπεφταν στα σκοινιά ο κυρ Αντώνης, ο κυρ Βαγγέλης και οι υπόλοιποι εάν απέρριπταν αυτήν τη γενναιόδωρη πρόταση “δημοκρατικής σταθερότητας”; Τι ελιγμούς θα μπορούσαν να κάνουν μπροστά σε μια γερή “αντι-πρόταση πακέτο” που θα περιλάμβανε μια υποψηφιότητα για την προεδρία της δημοκρατίας του είδους, ας πούμε ενδεικτικά, του συνταγματολόγου Γ. Κασιμάτη (μεταξύ άλλων σύμβουλος του Α. Παπαντρέου για χρόνια, αλλά και σφόδρα “αντιμνημονιακός”) ή κάτι ανάλογο;
Μπορείτε να κρίνετε... Και η ιστορία θα δείξει... Όμως εάν δεν έχεις ικανότητες, ευελιξία και πλουραλισμό τακτικών έναντι αντιπάλων κλάσης Α εθνικής, με φορ που σέρνονται και χαφ που είναι για γέλια αλλά με ικανό (βαθυκρατικό) προπονητικό team, πώς θα τα καταφέρεις στο champion league; Προφανώς, το να σε κολακεύουν οι οπαδοί σου και οι δικοί σου δημοσιογράφοι για το “πόσο καλά τα κατάφερες να ρίξεις την κυβέρνηση με αφορμή την εκλογή προέδρου” [9Παραδείγματος χάριν, μια επιτυχημένη στρατηγική, Φώτης Παπούλιας, “εφ. συν” 30/12/14.] είναι ελάχιστης σημασίας. Το μέτρο της επιτυχίας ενός τακτικιστή δεν είναι να παρανοεί ή να συκοφαντεί την τακτική των αντιπάλων του, αλλά να την στριμώχνει αποτελεσματικά. Στην ιστορία δεν μένουν οι εσωκομματικές γκρίνιες και οι οικογενειακοί συσχετισμοί, αλλά οι “κινήσεις ματ” - έτσι δεν είναι;
Όπως, όμως, είναι γνωστό, η χώρα της φαιδράς πορτοκαλέας βγάζει διαρκώς ομάδες πανέτοιμες να τσακίσουν κάθε αντίπαλο στον κόσμο. Σε όλα τα αθλήματα.
Αυτό μέχρι την ώρα που ανεβαίνουν στο αεροπλάνο.
ΥΓ 1: Το είπαμε εξ αρχής ότι πρόκειται για βούρκο. Ασφαλείς προβλέψεις δεν θέλουμε να κάνουμε, ειδικά όταν η κεντρική πολιτική σκηνή δεν είναι απλά ένα θέατρο ψεμμάτων, αλλά ψεμμάτων μέσα σε ψέμματα, κ.ο.κ. Το γεγονός, για παράδειγμα, ότι θεωρούμε δεδομένο ότι η Κουμουνδούρου θα κυβερνήσει τελικά, δεν συνεπάγεται πως αυτό είναι απόλυτα σίγουρο. Ωστόσο δεν μπορούμε να αναλύσουμε εδώ, λόγω χώρου, τι νόημα θα έχει ο δεξιός / ακροδεξιός ελιγμός σε περίπτωση άλλης κυβέρνησης, χωρίς “κορμό τον συ.ριζ.α.”. Καθόλου ευνοϊκό για την Κουμουνδούρου, πάντως...
ΥΓ 2: Το πρωί της Παρασκευής 2 Γενάρη, παραγωγός (Άγγελος Τσέκερης) του κομματικού ρ/σ της Κουμουνδούρου, σχολιάζοντας το “ναύαγιο”, ας το πούμε έτσι, των διαπραγματεύσεων (“σκληρών”;) μεταξύ συ.ριζ.α. και δημ.αρ., παρατήρησε: Δεν μπορείς να αγοράσεις κάτι στην τιμή που γράφει στο κουτί, αλλά μόνο στην τρέχουσα τιμή, της αγοράς... Δεν μπορείς να αγοράσεις δημ.αρ. στο 6,5% [το ποσοστό της στις εκλογές του 2012] αλλά στο 1% που είναι τώρα... Μπορεί να ακούγεται ωμό, αλλά είναι αληθινό. Έτσι δουλεύουν οι πολιτικοί νταραβεριτζήδες, όλοι από δαύτους, όχι μόνο οι κοινοβουλευτικοί αλλά και οι εξωκοινοβουλευτικοί: με τους κανόνες της αγοράς. Βέβαια το πιο πάνω σχόλιο είναι η μισή αλήθεια. Η άλλη μισή είναι οτι, όσο διαρκούσε η εκκρεμότητα της εκλογής προέδρου, η Κουμουνδούρου “διαπραγματευόταν” με την Αγ. Κωνσταντίνου με βάση την “τιμή του κουτιού”: 9 βουλευτές... Never mind. Τότε ήταν “τότε”... Αυτό συμπληρώνει την αλήθεια και την ωμότητα των πολιτικών νταραβεριών: όποιος έχει τα “λεφτά” κάνει και τα κουμάντα, πότε έτσι και πότε αλλιώς, κατά πως τον βολεύει.
Από μια άποψη είναι ευχάριστο που η Κουμουνδούρου είναι αυτό (νταραβεριτζής) και όχι εκείνο που πουλάει (“κοινωνικός απελευθερωτής”). Γιατί οι κανόνες του εμπορίου ισχύουν γενικά, όχι μόνο εντός ελληνικών συνόρων. Συνεπώς, αν και εφόσον έλθει εν τη βασιλεία του, ο συ.ριζ.α., θα πρέπει να φροντίσει να στείλει στα ξένα σαν “διαπραγματευτές” ανθρώπους που να έχουν επαρκή επίγνωση του πόσο χαμηλή είναι η “τιμή της αγοράς”, της ευρωπαϊκής κατ’ αρχήν, για το ελλαδιστάν και τις κυβερνήσεις του. Όσο για την “τιμή του κουτιού” (: ποσοστά εκλογών, αριθμός βουλευτών); Ας την κρατήσουν για την εσωτερική “αγορά”.
ΥΓ 3: Η πολιτική βιτρίνα Παναδρέου ο Γ προσπαθεί να επιστρέψει, λέγοντας διάφορα. Παρακάμπτουμε το αν εννοεί αυτά που λέει: υποτίθεται πως ένας αληθινός “μεσίας” μπαίνει στην κεντρική σκηνή στα χέρια των χιλιάδων πιστών του κι όχι προσπαθώντας να τους φτιάξει ο ίδιος με προίκα το όνομά του και το ένδοξο παρελθόν του (που οφείλεται πάλι στο οικογενειακό του δένδρο - θα πειτε βέβαια πως και ο άλλος “γυιός του θεού” ήταν...). Αν, πάλι, είναι “μεταρρυθμιστής μεσίας” έχει φροντίσει να έχει τόσους “συν-μεταρρυθμιστές” στην πρώτη γραμμή ώστε δύσκολα να μπορείς να τον ξεχωρίσεις στη φωτογραφία. Δεν φοράει ζιβάγκο αλλά ούτε και κουστούμι, δεν μιλάει από πόντιουμ αλλά χύμα (σαν Θεοδωράκης ένα πράμα...), και ξεκαθαρίζει πως δεν θέλει να τον διακόπτουν με συνθήματα, γιατί αυτό είναι γηπεδικό και δεν ταιριάζει σε οραματιστές, φίλους του Διαφωτισμού, κλπ κλπ...
Εντάξει. Αυτό που μισολέει και το εννοεί είναι ότι ο τωρινός πρόεδρος του πασοκ και οι πέριξ του ανήκουν στην “πελατοκρατία” και ότι τον φάγανε. Ο.Κ. Αυτό ισχύει... Μόνο που άμα σε φάνε μία μπορεί να φάνε και δεύτερη.
ΥΓ 4: Το μεγαλύτερο μερος των προβλέψεων, των εκτιμήσεων, των δηλώσεων εντός και εκτός συνόρων στηρίζεται ... στα γκάλοπ. Αλλά με τόση “πόρτα” που τρώνε οι δημοσκόποι, το πιο πιθανό με τις έρευνές τους είναι το να πέφτουν έξω. Προς τα πάνω; Προς τα κάτω; Πάντως έξω. Οπότε: don’t believe the hype!!!!
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
* Οι παρακάτω συλλογισμοί έχουν σαν προϋπόθεση ότι τα βασικά στελέχη του συ.ριζ.α., παρά τα χειροφιλήματα σε διάφορους εθνικούς capo, δεν ανήκουν οργανικά στο βαθύ κράτος. Εάν όμως κάτι τέτοιο ισχύει τότε αυτή η αναφορά περιέχει λάθος εκτιμήσεις. Επιπλέον ΔΕΝ ψηφίζουμε, και ΔΕΝ έχουμε ούτε υπονοούμε συμβουλές για οποιονδήποτε ψηφοφόρο.
[ επιστροφή ]
1 - Η δημόσια δήλωση του υποψήφιου προέδρου Σ. Δήμα ότι “δεν γουστάρει ψήφους εγκληματιών” δεν είναι, βέβαια, καθόλου η αιτία της γραμμής των βοθρολυμάτων. Το ανάποδο ακριβώς είναι πολύ λογικότερο: έχοντας δεδομένο ότι δεν χρειάζεται να εκλεγεί απ’ την (προηγούμενη πια) βουλή πρόεδρος αλλά χρειάζονται εκλογές, απ’ την μια επιλέχτηκε σαν υποψήφιος ο νεοδημοκράτης Σ. Δήμας και απ’ την άλλη τα βοθρολύματα έπαιξαν τους “σκληρούς”...
[ επιστροφή ]
2 - Ο φορμαλισμός της εξουσίας για τον οποίο γράφουμε αλλού πέτυχε εδώ, τον Δεκέμβρη του 2014, και το πέτυχε εύκολα και συναινετικά, εκείνο που τον Νοέμβρη του 2011, μπροστά στην πιθανότητα ενός δημοψηφίσματος, θεωρούνταν καταραμένο, το απόλυτο ανάθεμα, πρώτα απ’ τον Περισσό και ύστερα απ’ την Κουμουνδούρου και τις λοιπές “ανατρεπτικές” δυνάμεις: εξομοίωσε απόλυτα, τυπικά και ουσιαστικά, τα “όχι” στη νεοδημοκρατική προεδρική υποψηφιότητα. Οι “περιορισμοί της διαδικασίας” είναι μια δικαιολογία κατάλληλη για νηπιαγωγεία...
[ επιστροφή ]
3 - Ο Δημήτρης Τρίμης, σε ένα σχόλιο στην “εφ. συν.” στις 29/12/14 κάτω απ’ τον τίτλο τελικά οι εκλογές συμφέρουν παρακάμπτει το 3ο απ’ τα ερωτήματά μας (για την ακρίβεια δεν το θέτει στον εαυτό του), μοιάζει όμως να ασχολείται με τα άλλα δύο - ο τονισμός δικός μας:
... Στο Μαξίμου κατάλαβαν ότι αν επιχειρούσαν να περάσουν νέα μέτρα (περικοπές στις συντάξεις, επώδυνες αλλαγές στο Αφαλιστικό, κατάργηση συνδικαλιστικού δικαιώματος, αυξήσεις ΦΠΑ, νέες απολύσεις από το Δημόσιο, “απελευθέρωση” των κατασχέσεων, επιτάχυνση του ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσίας, κ.α.) θα έσπαγαν τα μούτρα τους.
Η συγκυβέρνηση θα έπεφτε και ο ίδιος ο πρωθυπουργός θα έφευγε “νύχτα” από το κόμμα του. Γι’ αυτόν τον λόγο επιχειρήθηκε η ηρωϊκή, πλην όμως ατυχής, έξοδος στις αγορές, η έναρξη της ... “επαναδιαπραγμάτευσης” του χρέους και η υπόσχεση για ... το οριστικό τέλος των μνημονίων, που βεβαίως δεν έπεισε τους δανειστές και τη Μέρκελ, ούτε τον ελληνικό λαό.
Μετά επινοήθηκε ένα plan B. Η φόρμουλα, δηλαδή, του “παγώματος” για 2 - 3 μήνες της εφαρμογής των μνημονιακών υποχρεώσεων, ώστε να εκβιαστεί η Βουλή να εκλέξει Πρόεδρο της Δημοκρατίας και εάν όχι, ο κ. Σαμαράς να πάει στις υποχρεωτικές πρόωρες εκλογές ρίχνοντας την ευθύνη για την βεβαιότητα και την επικείμενη “καταστροφή” αποκλειστικά στον ΣΥΡΙΖΑ.
Ο πρωθυπουργός είναι έτοιμος από καιρό να “νίψει τας χείρας του”, να κάνει τη χώρα “μπάχαλο” ώστε να χάσει με τη λιγότερη δυνατή διαφορά για να αποτρέψει την αυτοδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ και να προκαλέσει μαζί με τους συμμάχους του όσο το δυνατόν ταχύτερα νέες εκλογές...
Σας φαίνονται αυτές οι “εξηγήσεις” λογικές; Σ’ εμάς όχι. Πρώτον επειδή αναφέρονται σε ένα διαζευκτικό του πανούργου πρωθ, είτε εκβιάζεται η εκλογή προέδρου είτε όχι, ενώ δεν υπάρχει κανένα σοβαρό στοιχείο υπέρ του πρώτου “είτε”. Πολύ απλά δεν εκβιάστηκε καμία προεδρική εκλογή· έγινε η προσπάθεια βαρετά, για να προχωρήσει το πράγμα στις εκλογές. Και δεύτερον, επειδή αποδίδεται στην ελληνική κυβερνητική πανουργία ο σχεδιασμός να “ξεγελαστούν” οι πάντες, απ’ τον “ελληνικό λαό” μέχρι την ε.ε., την Μέρκελ, κλπ - πράγμα που δεν ταιριάζει καθόλου με την διαδεδομένη αριστερή πεποίθηση περί “ενεργούμενων” (ελλήνων) πολιτικών, υποχείριων, κλπ κλπ. Είναι το ακριβώς αντίθετο...
Τελικά ποιός είναι αυτός ο αποτυχημένος μεσσήνιος πολιτευτής που θέλει και (του) επιτρέπεται “να κάνει τη χώρα μπάχαλο”; Ντόπιους εργοδότες δεν έχει;
Δύο ημέρες νωρίτερα, στις 27/12, στο “δρόμο της αριστεράς”, υπό τον τίτλο οι δύο τακτικές του αστικού μπλοκ ο Γιάννης Κιμπουρόπουλος είχε δοκιμάσει τις δικές του ερμηνείες - και τα όρια αντοχής της λογικής και της ευθυκρισίας των αναγνωστών / αναγνωστριών του:
...
Αυτή είναι η ιδιομορφία της συγκυρίας. Ενώ το κομματικό σύστημα, σχεδόν στο σύνολό του, είναι προσανατολισμένο στη διέξοδο των εκλογών, το βαθύ σύστημα εξουσίας, τραυματισμένο και αποδιοργανωμένο από την υφεσιακή καταστροφή, ήθελε να κερδηθεί κρίσιμος χρόνος. Το αποτέλεσμα είναι ένας διχασμός τακτικής στο αστικό μπλοκ, που ίσως ερμηνεύει τις διαφοροποιήσεις ανάμεσα στους “μέσα” και στους “έξω”, τους οικονομικούς παράγοντες και τους βασικούς πολιτικούς εκφραστές τους. Τα σενάρια για μεταβατικές λύσεις, κυβερνήσεις ειδικού σκοπού, διευκολυντικούς ελιγμούς στο θέμα της προεδρικής εκλογής και τα παρεμφερή, που με πείσμα απέκλεισε ο Σαμαράς, είχαν πολύ συγκεκριμένους υποβολείς. Οι τραπεζίτες, που αναρωτιούνται αν θα είναι στο τιμόνι των κρατικών τραπεζών σε δυο μήνες, τα επιχειρηματικά λόμπι που χρειάζονται χρόνο για να εξαφανίσουν ή να εξωραΐσουν τους σκελετούς στις ντουλάπες των τραπεζικών δανείων, το μιντιακό καρτέλ που εξαρτάται πλήρως από το τραπεζικό, οι μνηστήρες ή ιδιοκτήτες, ήδη, της ληστρικά πωλούμενης δημόσιας περιουσίας, οι προμηθευτές και εργολάβοι που περιμένουν τις “εμπροσθοβαρείς” εκταμιεύσεις του νέου ΕΣΠΑ και, γύρω από αυτούς, ένα συνονθύλευμα από επιχειρηματικές “μαφίες” και τροφίμους του Πρυτανείου, όλοι απαιτούν χρόνο για να δημιουργήσουν νέες πολιτικές σταθερές και να αποσαφηνίσουν τη στρατηγική τους και έναντι του ΣΥΡΙΖΑ.
...
Δεκτή η χοντρική περιγραφή του “βαθέος συστήματος εξουσίας” (λείπουν πολλά...). Αλλά προκύπτουν δύο κρίσιμα ζητήματα. Πρώτον, ότι το “κομματικό σύστημα” (σχεδόν στο σύνολό του...) είναι ανεξάρτητο απ’ το “βαθύ σύστημα εξουσίας”, έχοντας τους δικούς του λογαριασμούς και σχεδιασμούς - πώς γίνεται αυτό; Δεύτερον, ότι το “κομματικό σύστημα” νικάει (στην “ιδιόμορφη συγκυρία”...) το “βαθύ σύστημα εξουσίας”, εφόσον το πρώτο βιάζεται για εκλογές ενώ το δεύτερο το αντίθετο. Πως μπορεί να δικαιολογήσει κανείς το πρώτο (την έστω και σχετική ή συγκυριακή “ανεξαρτησία” των κομμάτων απ’ τα αφεντικά) δεν το ξέρουμε. Όσο για το δεύτερο; Αν είναι έτσι τότε το βαθύ κράτος θα πρέπει να εμποδίσει άμεσα και πρακτικά τις επερχόμενες εκλογές, καταγγέλοντάς τες σαν το πραξικόπημα - των - ανεύθυνων...
[ επιστροφή ]
4 - Θα έπρεπε εδώ να αναρωτηθούμε εάν “εκσυγχρονιστής” ήταν μόνο ή κυρίως ο Βενιζέλος, ή αν ήταν κυρίως το διαταξικό κοινωνικό υποκείμενο το οποίο τον στήριξε εκλογικά / πολιτικά. Η mainstream ιστορία φωτίζει γενικά τα άτομα της εξουσίας και όχι τις “μάζες”. Ωστόσο η κατεύθυνση που πήραν οι πεποιθήσεις και οι πρακτικές του κύριου μέρους των “βενιζελικών” πολύ μετά τον θάνατο του Βενιζέλου, στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, δηλαδή η “στροφή αριστερά” και η γιγάντωση του ένοπλου απελευθερωτικού / μεταρρυθμιστικού εαμικού κινήματος, δείχνει ότι για μερικές κρίσιμες δεκαετίες αυτές οι “μάζες” ήταν πιο μπροστά απ’ τις “ηγεσίες” τους. Η απέναντι συντηρητικό/φασιστική μεριά “ένοιωθε” πως, προκειμένου να επικρατήσει, δεν ήταν αρκετό να “δέσει” ή να “στριμώξει” κάποιους ηγέτες εδώ ή εκεί· αλλά ότι θα έπρεπε να εξοντώσει “κεφάλι - κεφάλι” την κοινωνική βάση εκείνου του κινήματος. Και αυτό ακριβώς έκανε.
[ επιστροφή ]
5 - Κάτι επιπλέον που θα μπορούσαν να “προσφέρουν” οι δανειστές, είναι αυτό που έχει ονομαστεί “αποπληρωμή του χρέους με ρήτρα ανάπτυξης” ή κάποια παραλλαγή του. Το πρώτο σημαίνει πως οι δόσεις του δανείου πληρώνονται μόνο όταν “ο ρυθμός αύξησης του α.ε.π.” ξεπερνάει κάποιο όριο, ας πούμε το 2% ή το 3%. Μια παραλλαγή αυτής της διαχείρισης είναι (μαζί τον πολλαπλασιασμό των δόσεων και τη μείωση του επιτοκίου) να σταματήσει η πληρωμή των δόσεων για κάποια (λίγα) χρόνια, ας πούμε 2 ή 3, έως ότου ο ρυθμός αύξησης του α.ε.π. σταθεροποιηθεί σε ένα σχετικά υψηλό νούμερο.
Παρόμοιες διευκολύνσεις είναι σαφώς σημαντικές για οποιοδήποτε “χρεωμένο πορτοφόλι”. Το δύσκολο δεν είναι να σχεδιάσει κανείς κάτι τέτοιο. Το δύσκολο είναι να πείσει α) πως το δικαιούται και β) πως θα το αξιοποιήσει. Γιατί υπάρχει ένας διεθνής καγχασμός απέναντι στην Αθήνα ότι ενώ της παρέχονται σημαντικά ποσά (δωρεάν) μέσω ε.σ.π.α. αυτή είναι ανίκανη να τα πάρει επειδή δεν μπορεί να σχεδιάσει στα σοβαρά τα ανάλογα προγράμματα.
Επιπλέον, ας το ξαναπούπε, την δεδομένη χρονική / ιστορική στιγμή, οποιαδήποτε συζήτηση (ή διαπραγμάτευση ή σκληρή διαπραγμάτευση) για τέτοιες διευκολύνσεις έρχεται μετά την επίσημη (και προφανώς με συμφωνία και των δύο πλευρών, Αθήνας και πολιτικών δανειστών) “λήξη του προγράμματος”.
[ επιστροφή ]
6 - Μάλιστα, χρησιμοποίησε και ένα βαρύ ιστορικό παράδειγμα / διαπραγματευτικό χαρτί. Μεταφέρουμε αυτούσια την σχετική φράση απ’ το ρεπορτάζ του guardian:
...He said that Europe should "cut or erase" a big chunk of Greek debt as a sign of solidarity with Greece, as international lenders did with Germany's war debt in 1953...
Μ’ άλλα λόγια ο επικεφαλής του συ.ριζ.α. βρίσκει αναλογίες μεταξύ (δυτικής) γερμανίας του 1953 και ελλάδας του 2015... Και το λέει δημόσια, χωρίς να φοβάται μην πέσει ο ουρανός της καπιταλιστικής ιστορίας και τον πλακώσει...
[ επιστροφή ]
7 - Για να είμαστε δίκαιοι, κάποιοι αριστεροί μεταρρυθμιστές υπήρχαν στο παλιο κκε-εσωτερικού, και ύστερα στις διάφορες μεταμορφώσεις του συνασπισμού. Ήταν λίγοι όμως. Και (τέτοιους καιρούς) αναπνέουν (αν αναπνέουν) με καλάμι, στον πάτο του πλατιού πασοκοχείμαρου της κυβερνοαριστεράς.
[ επιστροφή ]
8 - Όποιος / όποια ασχολείται με αυτά που λέγονται ή γράφονται εκτός συνόρων για τις επερχόμενες εκλογές και την πιθανότητα μιας “αριστερής κυβέρνησης”, θα έχουν προσέξει πως ακόμα και φίλα προσκείμενοι σ’ αυτό το ενδεχόμενο σημειώνουν πως τώρα πια η Αθήνα δεν έχει τα περιθώρια “τσαμπουκά” απέναντι στην ε.ε. που είχε (θεωρητικά πάντα...) πριν 4 ή και 2 χρόνια. Η χρηματοπιστωτική “υγειονομική ζώνη” γύρω της έχει διαμορφωθεί εδώ και καιρό, κι αν η κουβέντα του Παπαντρέου του Γ περί “γεμάτου πιστολιού πάνω στο τραπέζι” κατέληξε σε κάτι σαν εκπυρσοκρότηση, πιθανοί λεονταρισμοί το 2015 μπορεί να αποδειχθούν πολύ πιο χάρτινοι.
Υπάρχουν βέβαια και κάτι σκληροπυρηνικοί γερμανοί χριστιανοδημοκράτες σαν τον Michael Fuchs, κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο του κόμματος, που, βλέποντας το θέμα υπερβολικά ιδεολογικά, το μόνο που δεν είπε είναι “αν μας τα ζαλίσουν να πα να γαμηθούν”. Συγκεκριμένα, συνεντευξιαζόμενος στις 31/12 στην εφημερίδα Rheinische Post, ξεκάθαρισε ότι “οι έλληνες δεν μπορούν να εκβιάζουν τους εταίρους τους στην ευρωζώνη... επειδή έχει περάσει η εποχή που έπρεπε να σώσουμε την Ελλάδα. Η Ελλάδα δεν έχει πλέον συστημική αξία για το ευρώ”.
Λίγα τέτοια γρυλίσματα ακόμα και θα ξεσπάσει η “αριστερή πλατφόρμα”, προτείνοντας να φύγει η ελλάδα απ’ την ε.ε. και να προσχωρήσει στην “ευρασιατική ένωση”. Υπάρχει βέβαια σοβαρός κίνδυνος σε τέτοια περίπτωση να γίνει κι εδώ “της ουκρανίας”, αλλά μπρος τα κάλλη τι είναι ο πόνος;
[ επιστροφή ]
9 - Παραδείγματος χάριν, μια επιτυχημένη στρατηγική, Φώτης Παπούλιας, “εφ. συν” 30/12/14.
[ επιστροφή ]
