ζητήματα εθνικού συμφέροντος (1)

Έχουμε καιρό να ασχοληθούμε με τις ελληνικές τράπεζες, και με την κατάστασή τους. Ισχύει όμως πάντα η άποψή μας ότι στον πυρήνα της όξυνσης της κρίσης και της διαχειρισής της α λα ελληνικά βρίσκονται (ακριβώς!) αυτές. Θυμίζουμε ότι (πάντα κατά την άποψή μας...) το περιβόητο “πρόβλημα δημόσιου χρέους”, ελληνικό ή άλλου κράτους, ήταν δευτερογενές: εάν κάποιος δυσκολεύεται να πληρώσει τα χρέη του τότε το πρόβλημα μπορεί να θεωρηθεί δικό του, ή πρόβλημα εκείνων που τον έχουν δανείσει. Το πως θα θεωρηθεί είναι, προφανώς, ζήτημα που αφορά άλλα θέματα, παρά το χρέος αυτό καθ’ εαυτό.
Επανερχόμαστε λοιπόν στην κατάσταση των ελληνικών τραπεζών επειδή, έμμεσα αλλά καθαρά, συνδέεται με το “απελευθερωτικό πρόγραμμα” της wegonnabe κυβερνοαριστεράς. Μπορεί να το θυμάστε, μπορεί όχι, αλλά έχει τη σημασία του: στο “συμβόλαιο με το λαό” που ανακοίνωσε ο κυρ. Τσίπρας απ’ την διεθνή έκθεση Θεσσαλονίκης, τον περασμένο Σεπτέμβρη, υπήρχε και ένα υποκεφάλαιο για την δημιουργία κρατικής τράπεζας (ή την μετατροπή του ταμείου παρακαταθηκών και δανείων σε τέτοια). Μια τέτοια κρατική τράπεζα είναι κεντρική στο ψευτοκεϋνσιανό σχέδιο της Κουμουνδούρου, κυρίως σε ότι αφορά τις χρηματοδοτήσεις (δάνεια) προς τους μικρομεσαίους, δάνεια τα οποία οι υπάρχουσες χρεωκοπημένες τράπεζες είτε αρνούνται εντελώς είτε δίνουν με το σταγονόμετρο. Στην ερώτηση “και που θα βρείτε τα λεφτά για να δημιουργήσετε αυτήν την κρατική τράπεζα” οι οικονομολόγοι της Κουμουνδούρου είχαν έτοιμη την απάντηση: απ’ το υπόλοιπο (“μαξιλάρι” λέγεται στην καθεστωτική αργκώ) των 50 δισ. ευρώ που έχει δανειστεί το ελληνικό κράτος για την διάσωση των ιδιωτικών τραπεζών, το οποίο παραμένει αδιάθετο. Όντως, πρόκειται για ένα ποσό λίγο παραπάνω από 11 δισ. που δεν έχει δοθεί (ακόμα...) στις ελληνικές τράπεζες, αλλά παραμένει δεσμευμένο “υπέρ σωτηρίας και εύρυθμης λειτουργίας του ελληνικού τραπεζικού συστήματος”. Κατά την επιχειρηματολογία της Κουμουνδούρου, εφόσον και μία κρατική τράπεζα υπέρ αυτής της σωτηρίας και εύρυθμης λειτουργίας θα δούλευε, κανονικά οι καταραμένοι “δανειστές” δεν θα έπρεπε να έχουν αντίρρηση να χρησιμοποιηθεί αυτό το “μαξιλάρι”. Εν πάσει περιπτώσει και αυτό το θέμα “θα μπει στο τραπέζι της σκληρής διαπραγμάτευσης”, όταν ο συ.ριζ.α. έρθει εν τη βασιλεία του...

Για κάμποσο διάστημα μέσα στο 2014 διάφοροι ειδικοί της ε(υρωπαϊκής) κ(εντρικής) τ(ράπεζας) έκαναν τα περιβόητα “stress test” σε κάτι λιγότερο από 150 ευρωπαϊκές τράπεζες· απ’ αυτές που θεωρούνται “συστημικές”, δηλαδή εκείνες στις οποίες ένα πιθανό φαλιμέντο θα προκαλούσε μείζονα προβλήματα. Αυτά τα “τεστ αντοχής” αφορούν μελέτη του “ενεργητικού” και του “παθητικού” κάθε μίας απ’ αυτές, και υπολογισμούς για το κατα πόσο θα “άντεχαν” σε χοντρά προβλήματα χρηματοπιστωτικού χαρακτήρα. Δείκτες αυτής της αντοχής, τουλάχιστον στον συγκεκριμένο έλεγχο, ήταν δύο. Ο ένας λέγεται “tier 1” και, για να μην (σας) μπλέκουμε με τα κορακίστικα του χρηματοπιστωτισμού, αφορά (με δικά μας λόγια) το ποσοστό “σίγουρων περιουσιακών στοιχείων” σε σχέση με τα “αμφιλεγόμενα”, εκείνα δηλαδή που μπορεί να υποστούν κάποια απότομη “απομείωση αξίας”. Αυτό το ποσοστό είναι 8% (σα να λέμε ότι στα 100 ευρώ “άνοιγμα” μιας τράπεζας, σε δάνεια, σε επενδύσεις διαφόρων ειδών, κλπ αν τα 8 θεωρούνται σίγουρα, τότε η τράπεζα είναι “υγιής”...)· οπότε μπορείτε να αναρωτηθείτε γιατί δεν έχετε ανοίξει ακόμα μια ή δυο τράπεζες ο καθένας σας... Ο άλλος δείκτης είναι παρόμοιος, αλλά αφορά το “πιο άσχημο σενάριο”, και απαιτεί ένα 5,5% “ασφαλών κεφαλαίων”.

Τον περασμένο Ιούλη, όταν εσείς ποιός ξέρει σε τι ταπεινό είχατε το μυαλό σας, ο έλληνας υπουργός οικονομικών κυρ Χαρδούβελης έβγαλε ένα μεγάλο βογγητό κάπου στην μακρινή ευρώπη. Δεν το ακούσατε, αλλά είχε μια ορισμένη σημασία· γενικά αλλά και για το θέμα μας σ’ αυτήν εδώ την αναφορά. Σύμφωνα με την καθεστωτική “καθημερινή” το βογγητό πήγαινε ως εξής:

τίτλος: Πώς το stress test απειλεί τη ρευστότητα στην αγορά
ρεπορτάζ: “Η ελληνική οικονομία και το ελληνικό τραπεζικό σύστημα στρεσάρονται συνεχώς τα τέσσερα τελευταία χρόνια, σε βαθμό που δεν έχει προηγούμενο. Τώρα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θέλει να αυξήσει το στρεσάρισμα στο τετράγωνο. Εάν επιμείνει, τότε ο κίνδυνος είναι να ενταφιάσει την οικονομία σε μια στιγμή που δείχνει να σταθεροποιείται”.
Όταν το πρωινό της Τρίτης 8 Ιουλίου ο κ. Γκίκας Χαρδούβελης πήρε τον λόγο στη συνεδρίαση του Ecofin, οι Ευρωπαίοι ομόλογοί του, αλλά και οι άλλοι συμμετέχοντες, όπως ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι, ο πρόεδρος της ΕΒΑ (European Banking Authority) Αντρέα Ένρια και ο επίτροπος αρμόδιος για τις Χρηματοπιστωτικές Υπηρεσίες Μισέλ Μπαρνιέ, αιφνιδιάστηκαν. Ο έμπειρος τεχνοκράτης με το χαμηλό προφίλ, όταν η συζήτηση έφτασε στο τελευταίο θέμα της ατζέντας που ήταν τα στρες τεστ της ΕΚΤ, ανέβασε τους τόνους. Κι αυτό, γιατί ο κ. Χαρδούβελης θεωρεί πως εάν η ΕΚΤ υιοθετήσει υπερβολικά αυστηρές παραδοχές στα τεστ αντοχής και προκύψουν νέες μεγάλες κεφαλαιακές ανάγκες για τις ελληνικές τράπεζες, θα οξυνθούν τα προβλήματα ρευστότητας στην οικονομία και θα υπονομευθούν οι προοπτικές ανάκαμψης. Κατά συνέπεια, για τον κ. Χαρδούβελη το διακύβευμα των στρες τεστ δεν είναι το εάν θα περισσέψουν κεφάλαια από το ΤΧΣ, ώστε να καλυφθεί τυχόν χρηματοδοτικό ή δημοσιονομικό κενό, αλλά η ίδια η προσπάθεια σταθεροποίησης και ανάκαμψης της οικονομίας.
Ο ίδιος εκτιμά ότι στα στρες τεστ που προετοιμάζει η ΕΚΤ υπάρχουν τουλάχιστον δύο στοιχεία που, εάν υιοθετηθούν τελικά, θα έχουν αρνητικές επιπτώσεις: α) η απομείωση της αξίας των ελληνικών ομολόγων που έχουν στην κατοχή τους ξένες κυρίως τράπεζες και επενδυτές, κατά 10% με το βασικό σενάριο και κατά 16% με βάση το δυσμενές, β) να μη ληφθούν υπόψη τα εγκεκριμένα από την Κομισιόν business plans με τα μέτρα κεφαλαιακής ενίσχυσης που υλοποιούν ήδη οι ελληνικές τράπεζες.

Στο πλαίσιο της παρέμβασής του, ο υπουργός Οικονομικών υπογράμμισε τα εξής:
1. Η ελληνική οικονομία περνάει πραγματικά στρες τεστ κι όχι στα χαρτιά τα τελευταία χρόνια και φαίνεται να φτάνει σε επίπεδο σταθεροποίησης. Με τους όρους της άσκησης της ΕΚΤ, η ελληνική οικονομία στρεσάρεται στο τετράγωνο. “Εάν χειριστείτε με αυτόν τον τρόπο τα ελληνικά ομόλογα, ενταφιάζετε την ελληνική οικονομία”, φέρεται να είπε ο κ. Χαρδούβελης. Τα ήδη “κουρεμένα” ελληνικά ομολόγα βρίσκονται στην κατοχή ξένων επενδυτών. Τα σενάρια περαιτέρω απομείωσής τους ενισχύουν την επιφυλακτικότητά τους έναντι της Ελλάδας.
2. Για τις ελληνικές τράπεζες θα πρέπει να ισχύσει το δυναμικό κι όχι το στατικό σενάριο. Δηλαδή, ο υπολογισμός των κεφαλαιακών τους αναγκών δεν πρέπει να γίνει με βάση την κατάσταση του ενεργητικού τους στις 31/12/2013, αλλά θα πρέπει να ληφθούν υπόψη τα μέτρα κεφαλαιακής ενίσχυσης που λαμβάνουν οι ίδιες οι τράπεζες. “Είναι αντιφατικό να μη δέχεται η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τα σχέδια αναδιάρθρωσης των ελληνικών τραπεζών, τα οποία έχει δεχθεί και εγκρίνει η Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής”, είπε ο κ. Χαρδούβελης, κοιτώντας προς την πλευρά που καθόταν ο κ. Ντράγκι. Ωστόσο, ενώ με τη χρήση του δυναμικού σεναρίου συμφώνησαν οι κ. Μπαρνιέ (Κομισιόν) και Ένρια (ΕΒΑ), ο πρόεδρος της ΕΚΤ ήταν αρνητικός.
3. Μετά την αρνητική αντίδραση του κ. Ντράγκι, ο υπουργός Οικονομικών πήρε εκ νέου τον λόγο για να υπενθυμίσει ότι η Τράπεζα της Ελλάδος, που είναι μέλος του Ευρωσυστήματος (δηλαδή του συστήματος των Κεντρικών Τραπεζών της Ευρωζώνης με επικεφαλής την ΕΚΤ), πραγματοποίησε ήδη στρες τεστ και ζήτησε από τις ελληνικές τράπεζες να αυξήσουν την κεφαλαιακή τους επάρκεια κατά 6 δισ. Οι τράπεζες άντλησαν από την αγορά 8 δισ. ευρώ. Εάν η ΕΚΤ έρθει λίγους μήνες αργότερα και βγάλει σημαντικά διαφορετικά αποτελέσματα από την ΤτΕ, θα εκπέμψει ένα αρνητικό μήνυμα στους ιδιώτες επενδυτές για την αξιοπιστία και του Ευρωσυστήματος και της ελληνικής οικονομίας.

Αν δεν το καταλάβατε, τον περασμένο Ιούλη βογγώντας και κρατώντας το στομάχι του ο κυρ Χαρδούβελης ζήτησε μια χάρη απ’ την ευρωτραπεζική διοίκηση. Χάρη πολιτική βέβαια: να μην μετρήσουν τις ελληνικές τράπεζες όπως τις υπόλοιπες αλλά κάπως πιο “φιλικά”. Να φανούν κοτσανάτες. Γιατί αλλιώς... [1Με μια άλλη ορολογία, του συρμού, θα λέγαμε ότι ο κυρ υπουργός των ελληνικών οικονομικών και τραπεζών “διαπραγματεύτηκε”, και μάλιστα “σκληρά”. Προς τιμήν του αυτήν την σκληρή διαπραγμάτευση δεν την έκανε θέμα εσωτερικής κατανάλωσης· a true hero!!!]
Ήρθε, λοιπόν, ο καιρός της ανακοίνωσης των αποτελεσμάτων των stress tests, στις 26 του περασμένου Οκτώβρη, και σύμφωνα μ’ αυτήν 25 τράπεζες της ευρωζώνης ΔΕΝ πέρασαν αυτές τις ρημάδες τις εξετάσεις. Μέσα σ’ αυτές τις 25 ήταν, τι κρίμα, οι 3 απ’ τις 4 ελληνικές “συστημικές” (και 3 απ’ τις 4 κυπριακές αντίστοιχες...). Πιο συγκεκριμένα, βρέθηκαν να λείπουν:
- απ’ την eurobank 4,628 δισ. ευρώ·
- απ’ την εθνική 3,433 δισ. ευρώ· και
- απ’ την πειραιώς 660 μύρια.
Τα ποσά δεν είναι τραγικά, ειδικά εάν τα συγκρίνει κανείς με τα πολύ πολλαπλάσια που έχουν καταβροχθίσει οι ελληνικές τράπεζες ως τώρα (ποσά “διάσωσης” απ’ το κράτος που, φυσικά, εμφανίζονται με τον έναν η τον άλλο τρόπο σαν “δημόσιο χρέος”).  Ωστόσο, κανονικά και σύμφωνα με τα στάνταρ τέτοιων “δοκιμών αντοχής” οι 3 ελληνικές τράπεζες κόπηκαν. Μπορεί να είναι καλές, χνουδωτές, φιλότιμες, ευγενικές· αλλά κόπηκαν.
Ωστόσο ήταν κι εκείνο το καλοκαιρινό βογγητό, η παράκληση (;), η σκληρή διαπραγμάτευση (;) του κυρ Χαρδούβελη. Οπότε, προς δικαίωση όσων αγωνίζονται σκληρά μέσα στην ε.ε., ενώ οι ελληνικές τράπεζες περιλαμβάνονται στις 25 που κόπηκαν, στις υποσημειώσεις της ευρωτραπεζικής ανακοίνωσης ΔΕΝ είναι κομμένες! Πώς γίνονται αυτά τα μαγικά; Θα σας πούμε· κι αν χρωστάτε σε καμιά τράπεζα δοκιμάστε να χρησιμοποιήσετε κάποιο ανάλογο κόλπο, μπας και την πείσετε ότι δεν χρωστάτε.
Λοιπόν το μαγικό με το οποίο η ευρωτραπεζική διοίκηση έκανε την (προσωρινή, έστω) χάρη στον κυρ Χαρδούβελη και στους έλληνες τραπεζίτες να μην τους βγάλει εντελώς στο κλαρί, ήταν ότι ειδικά για τις ελληνικές τράπεζες έκανε έναν έξτρα υπολογισμό, αυτόν που ο κυρ Χαρδούβελης είχε ονομάσει “δυναμικό” σενάριο. Σύμφωνα με το άλλο, το “κακό”, το “στατικό”, που ίσχυε για όλες, οι ελεγκτές έβαζαν κάτω τα κιτάπια έως τέλος του 2013, μετρούσαν, ζύγιζαν, εκτιμούσαν, και έβγαλαν τα συμπεράσματά τους. Το ίδιο έκαναν και με τις ελληνικές (και κόπηκαν)· αλλά, στις σημειώσεις, πρόσθεσαν και το εξής: ... εάν, όμως, υπολογίσουμε και την δυναμική που έχουν (οι ελληνικές τράπεζες...) και τις αυξήσεις του μετοχικού κεφαλαίου που έκαναν το 2014, τότε .... ντάξει είναι!
Εννοείται ότι αυτή τη χάρη δεν την έκαναν γενικά στις υπόλοιπες κομμένες· ίσως επειδή τα αφεντικά εκείνων είναι βλαμένα, και δεν έκαναν αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου μέσα στο 2014, αν και ήξεραν τα χάλια τους... Το σίγουρο είναι ότι για τον “δυναμισμό” των ελληνικών τραπεζών υπολογίστηκαν μεν οι αυξήσεις κεφαλαίου του 2014, όχι όμως και οι αυξημένες καινούργιες επισφάλειες που προστέθηκαν την ίδια χρονιά, απ’ τα καινούργια “κόκκινα δάνεια”, κλπ κλπ. Μπόρεσαν, για παράδειγμα, να υπολογίσουν τι καινούργιο μπορεί να προστεθεί σε “κόκκινα δάνεια” το Νοέμβρη και τον Δεκέμβρη του 2014, ή τι μπορεί να γίνει απ’ τις αρχές του 2015; Όχι. Σα να λέμε: εάν οι τεχνοκράτες θέλουν βδομάδες ή και μήνες για να βρουν σε τι κατάσταση είναι μια τράπεζα το 2013, αλλά για το 2014 ξεμπερδεύουν με προφητικές σημειώσεις, τότε αυτές οι τελευταίες ελέγχονται ως “σικέ” - για να το πούμε ήπια.

Σικέ - ξεσικέ, το κόλπο αυτό άρεσε. Όχι μόνο στους τραπεζίτες. Στους πάντες, κρίνοντας απ’ την σχετική ειδησειογραφία. Εκτός απ’ τους συνηθισμένους φίλους των ελληνικών τραπεζών και η κυβερνοαριστερά υιοθέτησε την επιχειρηματολογία της “τράπεζας της ελλάδας” (κυρ Στουρνάρας...) αλλά και του υπ.οικ. (κυρ Χαρδούβελης), αφού, υποθέτουμε, δεν είναι καιρός για “κακά νέα” για τις ελληνικές τράπεζες. Ούτε για γκρίνιες - θα ήταν ανεύθυνο για μελλοντικούς κυβερνήτες. Όμως, εάν τα τραπεζικά νέα είναι τελικά “καλά”, τότε έχουν ένα κάποιο δίκιο αυτοί:

Ο Αντώνης Σαμαράς σε δήλωσή του υποστήριξε ότι η επιτυχής δοκιμασία για τα τραπεζικά ιδρύματα είναι ένα ακόμα βήμα για την ανάκαμψη της χώρας σημειώνοντας χαρακτηριστικά ότι “πλέον, βήμα- βήμα, πάνω σε στέρεες βάσεις, βγαίνουμε από την κρίση. Έτσι μόνον δημιουργείται μια νέα Ελλάδα και υπερήφανη και οικονομικά ισχυρή και κοινωνικά δίκαιη. Αυτή την πορεία δεν επιτρέπεται να την ανακόψει κανείς”.
Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ευ. Βενιζέλος υπογράμμισε ότι η επιτυχία των ελληνικών τραπεζών αποτελεί ένα ακόμη βήμα για έξοδο από το μνημόνιο και κάλεσε τις τράπεζες να στραφούν στην ενίσχυση της οικονομίας.

Ο κυρ Χαρδούβελης χάρηκε διπλά. Όχι μόνο για την καλή υγεία των ελληνικών τραπεζών αλλά επιπλέον επειδή (όπως δήλωσε):

... Είναι, επίσης, εξαιρετικά σημαντικό ότι διατηρούνται αδιάθετα τα αποθέματα των 11,4 δισ. του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.

Πρόκειται για το “μαξιλάρι”... Όμως απ’ αυτόν το Νοέμβρη (αν δεν κάνουμε λάθος...) και οι ελληνικές τράπεζες, όπως όλες οι ευρωπαϊκές, κομμένες και μη, εισέρχονται σε μια καινούργια φάση· σε μόνιμο κεντρικό ευρωπαϊκό έλεγχο. Και μπορεί μεν οι ελληνικές τράπεζες να τα πηγαίνουν καλά στις ευρω-δημόσιες σχέσεις (γιατί όχι άλλωστε;), μπορεί να “κόβονται” αλλά ταυτόχρονα να “μην κόβονται” ταυτόχρονα επειδή “έχουν μέσο” στον διευθυντή, αλλά δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι δεν θα συνεχίσουν να μαζεύουν σκελετούς στα ντουλάπια τους. Πράγμα που σημαίνει ότι αυτό το παλιο τ.χ.σ. έχει ανανεωμένα τα επιχειρήματά του να μην θέλει να δώσει το “μαξιλάρι” στην κυβερνοαριστερά, ειδικά εάν αυτή έρθει εν τη βασιλεία της τους επόμενους μήνες. [2Να θυμίσουμε ότι αυτά τα 11,4 δισ. είναι δανεισμένα μεν, αλλά εάν δεν χρησιμοποιηθούν και επιστραφούν, θα μειώσουν ανάλογα το περιβόητο “δημόσιο χρέος”...]

Τι εννοεί, λοιπόν, ο κυρ υπουργός με την χαρά του για το αδιάθετο απόθεμα; Ότι “τι ωραία, να το πάρει η επόμενη κυβέρνηση να φτιάξει την προίκα της”; Ότι “ευτυχώς που δεν χρειάστηκε τώρα επειδή μπορεί να χρειαστεί - για τις τράπεζές μας - αργότερα”; Ότι “ουφ, θα τα γυρίσουμε πίσω τα 11 δισ. να “κουρέψουμε” μόνοι μας λιγάκι το χρέος”;
Δεν ξέρουμε. Καταλαβαίνουμε όμως ότι διάφορα μικρο-μεγαλειώδη σχέδια “σωτηρίας του λαού και του τόπου” μπορούν μια χαρά να τσακιστούν πάνω στις τραπεζικές και χρηματοπιστωτικές ξέρες. Συνεπώς, η συγκεκριμένη “εθνική συνεννόηση” για την “υγεία” των ελληνικών τραπεζών, έχει τις προεκτάσεις της.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1 - Με μια άλλη ορολογία, του συρμού, θα λέγαμε ότι ο κυρ υπουργός των ελληνικών οικονομικών και τραπεζών “διαπραγματεύτηκε”, και μάλιστα “σκληρά”. Προς τιμήν του αυτήν την σκληρή διαπραγμάτευση δεν την έκανε θέμα εσωτερικής κατανάλωσης· a true hero!!!
[ επιστροφή ]

2 - Να θυμίσουμε ότι αυτά τα 11,4 δισ. είναι δανεισμένα μεν, αλλά εάν δεν χρησιμοποιηθούν και επιστραφούν, θα μειώσουν ανάλογα το περιβόητο “δημόσιο χρέος”...
[ επιστροφή ]