Υπήρχε παλιά μια σειρά σύντομων ανέκδοτων, στα οποία πρωταγωνιστούσε ο ελέφαντας και το ποντίκι. Ήταν ανέκδοτα που σατίριζαν τον μικρομεγαλισμό, και τέτοια ήταν η συμπεριφορά του ποντικού. Ένα απ’ αυτά τα ανέκδοτα, για παράδειγμα, πήγαινε κάπως έτσι:
Ο ελέφαντας και ο ποντικός τρέχουν στην έρημο. Κάποια στιγμή γυρίζει ο ποντικός το κεφάλι του πίσω, και λέει όλο έπαρση: “πω πω σκόνη που σηκώνουμε μωρ’ αδελφάκι μου!”.
Διαβάζουμε κάτι ανάλογο [1Εφ. συντακτών, 25 Ιούνη (2014), η αριστερά, δύναμη προωθητική για τις μεγάλες ανατροπές, Πάνος Γκαργκάνας (διευθυντής της “εργατικής αλληλεγγύης” και μέλος του πανελλαδικού συντονιστικού της ανταρσυα).], που έχει αξιώσεις σοβαρότητας και όχι ανέκδοτου:
...Η Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ στις ευρωεκλογές του 2009 άθροιζαν 69%, ενώ υπήρχε και μια ακροδεξιά εφεδρεία με το ΛΑΟΣ στο 7%. Τώρα έχουν χάσει 39 ποσοστιαίες μονάδες και μόνο ένα μικρό μέρος πήγε προς την Ακροδεξιά. Το άθροισμα ΣΥΡΙΖΑ - ΚΚΕ - ΑΝΤΑΡΣΥΑ μαζί με τα υπόλοιπα σχήματα της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς πλησιάζει το 35%. Υπάρχει ένα μαζικό ρεύμα προς τα αριστερά με διάρκεια, επιμονή και πολιτικά προχωρήματα. Πότε άλλοτε η αντικαπιταλιστική επαναστατική Αριστερά είχε φτάσει να συγκεντρώνει 130.000 ψηφόφορους στις τοπικές εκλογές, όπως έγινε με την ΑΝΤΑΡΣΥΑ στις περιφερειακές;...
Χμμμ.... ναι, σηκώνει μεγάλη σκόνη το αριστερό άθροισμα. Κι αφού ο Περισσός έχει δηλώσει και δηλώνει σε όλους τους τόνους ότι δεν έχει και δεν θέλει καμία σχέση με την Κουμουνδούρου, συμπεραίνει κανείς ότι αφού εδώ και χρόνια οι της “αντικαπιταλιστικής επαναστατικής αριστεράς” προσπαθούν να γίνουν ο κοινοβουλευτικός “3ος πόλος της αριστεράς” χωρίς να φτάνουν καν στη βρύση, άρχισαν να τρέχουν μαζί με τον συριζα, οπότε “...σχεδόν 30% σκόνη σηκώνουμε μωρ’ αδελφάκι μου”. Ταμάμ.
Η μεγάλη επιτυχία είναι ότι “η αντικαπιταλιστική επαναστατική αριστερά” έφτασε να συγκεντρώνει 130.000 ψηφόφους, στις περιφερειακές. Αυτό θα πρέπει να θεωρηθεί κατόρθωμα. Όμως δυο λεπτά. Οποιοδήποτε κόμμα, μικρότερο ή μεγαλύτερο, για να πάρει άδεια συμμετοχής σε οποιεσδήποτε εκλογές στην εθνοκρατική επικράτεια, εκλογές οργανωμένες απ’ το κράτος, υπογράφει δια του νόμιμου εκπροσώπου του στον άρειο πάγο μια δήλωση ότι “σέβεται τους νόμους και το σύνταγμα της χώρας”. Όποιους νόμους και όποιο σύνταγμα είναι σε ισχύ. Πρέπει να είναι πολλά κιλά αντικαπιταλιστές κι ακόμα περισσότερα κιλά επαναστάτες αυτοί που υπογράφουν ότι “σέβονται τους νόμους και το σύνταγμα”, και ύστερα βγαίνουν στη γύρα να συγκεντρώσουν ψηφοφόρους... Ούτε να διανοηθούμε δεν μπορούμε πόσους τόνους αντικαπιταλισμού και επανάστασης κρύβει ο σεβασμός στους (καπιταλιστικούς) νόμους και στο (καπιταλιστικό) σύνταγμα [2Ναι... χμμμ.... “αυτά είναι τυπικά”.... και δεν έχουν σημασία.... Την παραμονή της “μεγάλης νύχτας” όλες αυτές οι δηλώσεις θα σκιστούν... Αλλά ως τότε; Ίσως θα ήταν τίμιο ως την παραμονή εκείνη να μην κοκορεύονται διάφοροι για “επαναστάτες”...].
Ας δείξουμε κατανόηση. Διπλή γλώσσα, συνηθισμένα πράγματα... Όμως είναι οι εκλογές αντιπροσώπων κάτι που, με οποιαδήποτε σύγχρονη έννοια, θα μπορούσε να υπονοεί έστω και στο ελάχιστο “αντικαπιταλιστική” και “επαναστατική” διάθεση; Αξίζει να δείξουμε την κοινοτοπία, που ανήκει στην κατηγορία “φαίνεται ο κώλος του βασιλιά αλλά όλη θαυμάζουν τη στολή του”: ψήφος (στις τοπικές / περιφερειακές εκλογές, για παράδειγμα) σημαίνει ανάθεση “αντιπροσώπευσης”, μη ελεγχόμενη, για μια πλήρη 5ετία. Όλοι όσοι/όσες εκλέγονται σ’ αυτές εκλογές (και κατά προέκταση όσοι/ες επιδιώκουν να εκλεγούν) είναι αμετακίνητοι επί 5 χρόνια, που σημαίνει ότι “έκτακτες εκλογές” και “θα φύγουν με υδροπλάνο” δεν παίζουν. Θα πληρώνονται, θα απολαμβάνουν κάθε προνόμιο, ό,τι και να κάνουν, όσο κι αν είναι πιστοί ή όχι στην “εντολή εκπροσώπησης” που έλαβαν· και θα “κριθούν” στις επόμενες εκλογές που θα γίνουν (μαζί με τις ευρωεκλογές) τον Μάη του 2019.
Ερώτηση πρώτη, και σχετικά πιο εύκολη να απαντηθεί: πόσους τόνους επαναστατικό και αντικαπιταλιστικό είναι το να συμμετέχει κανείς σαν υποψήφιος θαπιάσωτηνκαρέκλαγιαπεντεχρονάκια και, άρα, να ενισχύει θεσμούς τυφλής ανάθεσης με fix συμβόλαιο διαρκείας, χωρίς καμία πρακτική δυνατότητα είτε να ελεγχθεί είτε, κυρίως, να καθαιρεθεί;
Ερώτηση δεύτερη, και ζόρικη: η τυφλή ανάθεση, η αντιπροσώπευση χωρίς κανένα έλεγχο, η καλοπληρωμένη “εκπροσώπηση” με κλειστό συμβόλαιο (εποχές που ζούμε “σίγουρη δουλειά για 5 χρόνια” δεν βρίσκει κανείς ούτε με δίκανο!), κρινόμενη σαν διαδικασία, είναι “προοδευτική” ή μήπως είναι “αντιδραστική”, εξαιρετικά αντιδραστική μάλιστα;
Όχι, δεν θα επικαλεστούμε την γνωστή κουβέντα του κυρ Κάρολου περί εκλογών. Θα θυμηθούμε όμως ότι απ’ τα ‘60s και μετά, ειδικά τα φλογερά χρόνια των ‘60s και ‘70s, αλλά ακόμα και αργότερα, οτιδήποτε συλλογικό και ανταγωνιστικό συνέβη στον καπιταλιστικό κόσμο, ήταν εκτός εκλογικών διαδικασιών και αντιπροσώπων· συνήθως μάλιστα ήταν εντελώς εχθρικό μ’ αυτά. Είτε οι πράξεις αφορούσαν άγριες (δηλαδή μη συνδικαλιστικές) απεργίες, είτε αφορούσαν άλλες κινηματικές πρακτικές (και τέτοιες, με το βάρος και την αξία των λέξεων “ανταγωνιστικό κίνημα”, έχουν υπάρξει πάρα πολλές) ποτέ και πουθενά η μεθοδολογία της “αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας” δεν έγινε αποδεκτή ή σεβαστή.
Αντίθετα, πριν από εκείνη την μαζική αμφισβήτηση (που αποτελεί πλέον ιστορικό δεδομένο) και ακόμα περισσότερο μετά, η “αντιπροσωπευτική δημοκρατία” σε όλες τις μορφές της (συνδικάτα, δήμοι, κοινοβούλια, σύλλογοι κάθε είδους) έχει δείξει τη νοσηρότητά της, 99,9 φορές στις 100. Σε γενικές (αλλά όχι αφηρημένες) γραμμές, εκείνοι που δέχονται (και καταδέχονται) να αναθέσουν σε άλλους, μέσω μιας ψήφου, την εξυπηρέτηση και την ικανοποίηση εκείνου που θεωρούν συμφέρον τους, είναι άνθρωποι οκνηροί σε ότι αφορά την συμμετοχή τους στα κοινά, με πολλές δεύτερες και τρίτες σκέψεις στο κεφάλι τους, ή ακόμα πιο σωστά άνθρωποι ιδιώτες / idiots, ό,τι ιδεολογία και να υποστηρίζουν. Είναι άνθρωποι που ΔΕΝ θέλουν να αναλάβουν οι ίδιοι τον κόπο και τους κινδύνους των υποθέσεων που τους αφορούν, ΔΕΝ θέλουν να εμπλακούν σε δυσκολίες, αλλά ευχαρίστως μεταθέτουν την ευθύνη στους “εκπροσώπους” τους. Με άλλα λόγια είναι, με βάση τα δεδομένα των όψιμων καπιταλιστικών κοινωνικών, είναι άνθρωποι δομικά ε.π.ε.: εξαιρετικά περιορισμένης ευθύνης.
Το γεγονός ότι όσοι καταδέχονται να είναι “ψηφοφόροι” είναι ε.π.ε., κάνει τους κάθε φορά υποψήφιους της εκλογικής ανάθεσης να φαντάζουν τέρατα υπευθυνότητας. Δεν είναι. Αν είναι μια φορά ντροπή το να καταδέχεσαι, στα τέλη του 20ου αιώνα και στις αρχές του 21 αιώνα, να “εμπιστεύεσαι την τύχη σου” σε όποιον σε κολακέψει ότι “σε εκφράζει”, είναι 10 φορές ντροπή το εμφανίζεσαι σαν ο κόλακας υποψήφιος σωτήρας, ξέροντας εκ των προτέρων ότι στην πράξη δεν θα μπορεί να σε ελέγξει κανείς για το τι κάνεις. Και δεν μπορεί να σε ελέγξει κανείς, επειδή κανείς δεν έχει δικαίωμα να αποσύρει την εμπιστοσύνη του στο πρόσωπο σου, απαιτώντας την άμεση αντικατάστασή σου. Αυτών δοθέντων, όποιος παραμυθιάζεται με την ιδέα ότι υπάρχουν κάμποσοι ανεύθυνοι (δεκάδες; χιλιάδες;) που θα του αναθέσουν την εκπροσώπησή τους, είναι στο συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος των περιπτώσεων ή ψωνισμένος ή απατεώνας.
Ακόμα κι αν ο υποψήφιος και, μετέπειτα, εκλεγμένος “εκπρόσωπος”, ήταν ο απόλυτος άγιος, με ένα απέραντο φωτοστέφανο, γρήγορα θα ένοιωθε και θα παραδινόταν στα ζεστά χάδια της εξασφάλισης οφελημάτων για τον ίδιο και τους φίλους του. Για πόσο καιρό και με πόση ένταση να “τρέχει” κανείς για τα (συχνά αλλοπρόσαλα και αντικρουόμενα) συμφέροντα των ψηφοφόρων του, χωρίς να νοιάζεται ούτε στο ελάχιστο για την δική του “αμοιβή”; Όποιος ζήσει τον εσωτερικό ψυχοσυναισθηματικό πόλεμο ανάμεσα στην ιδιοτέλεια των άλλων (που πρέπει να υπηρετήσει) και στην δικιά του, θα πρέπει πολύ γρήγορα να παραιτηθεί: δεν αντέχονται οι ψηφόφοροι!!! Το πιο πιθανό, κι αυτό που συμβαίνει λογικά, είναι η ατομική ιδιοτέλεια του εκπροσώπου (ό,τι σκατά κι αν ευαγγελίζεται) πρώτα να πλασσαριστεί ανάμεσα στις ιδιοτέλειες των ψηφοφόρων, και ύστερα να αρχίσει να τις σπρώχνει πιο κει, ανοίγοντας χώρο για ατομικές απολαύσεις και επιβραβεύσεις.
Η ανάθεση και η αντιπροσώπευση διαρκείας κολάζουν και τον πιο “άγιο” (αν υπάρχει τέτοιος!) γιατί απλά, πολύ απλά, είναι ιστορικά ξεπερασμένες απ’ την άποψη των πραγματικών δυνατοτήτων των κοινωνικών υποκειμένων αλλά και των πραγματικών χαρακτηριστικών του σύγχρονου καπιταλιστικού κόσμου. Η ανάθεση και η αντιπροσώπευση διαρκείας έλκουν τα πιο συντηρητικά, τα πιο αντιδραστικά, τα πιο καιροσκοπικά ήθη και έθιμα, τα πιο αντιδραστικά, καιροσκοπικά, ψωνισμένα έως και άτιμα κοινωνικά υποκείμενα, κι αυτό αφορά το ίδιο τους ψηφόφορους και τους υποψήφιους, τους εκλέκτορες και τους εκλεγόμενους. [3Είναι λογικό που μέσα σε θεσμούς που εξυπηρετούν σαν τέτοιοι τον συντηρητισμό και την υποτέλεια, οι πιο καθαρόαιμοι αντιδραστικοί και οπισθοδρομικοί (οι “μετα”φασίστες κάθε είδους) κολυμπούν όπως το ψάρι στο νερό, αυξανόμενοι και πληθυνόμενοι (ποσοστιαία...). Οπότε τα “επαναστατικά” και “αντικαπιταλιστικά” στηρίγματα της δημοκρατικής μάσκας της καπιταλ-ολιγαρχίας, το ρίχνουν στη δημιουργική λογιστική...]
Δεν κυνηγάμε κάποιο φάντασμα “άμεσης δημοκρατίας”, ούτε μιλάμε από κάποια ιδεολογική χοάνη. Είναι πιθανό (έως και λογικό) ότι σε πολύ συγκεκριμένες περιπτώσεις, χρειάζεται μια ορισμένη αντιπροσώπευση μιας (όποιας) συλλογικής απαίτησης. Αλλά η πείρα της εργατικής αντιπολίτευσης (και άλλων ανταγωνιστικών κινημάτων) δείχνει σ’ όλο τον 20ο αιώνα, και με ιδιαίτερη ένταση και σταθερότητα τις τελευταίες δεκαετίες του, ότι αυτή η αντιπροσώπευση πρέπει να είναι πολύ συγκεκριμένης (περιορισμένης) διάρκειας, πολύ συγκεκριμένου σκοπού (αποστολής) και πάντα άμεσα και από πολύ κοντά ελεγχόμενη. Ακόμα και τότε δεν είναι όλα ρόδινα· δεν είναι οι ανθρώπινες σχέσεις αγγελικές. Αλλά η δυνατότητα και η διάπραξη της άμεσης ανάκλησης οποιουδήποτε εκπροσώπου και η αντικατάστασή του, είναι ιστορικά το ελάχιστο αναγκαίο μέτρο ενάντια στη νοσηρότητα των “επαγγελματιών” αντιπροσώπων.
Οι επαγγελματίες (και κάθε είδους μόνιμοι, από εκλογές σε εκλογές) αντιπρόσωποι, είτε είναι κομματικοί, είτε συνδικαλιστικοί, είτε δημοτικοί, είτε περιφερειακοί, είτε κοινοβουλευτικοί, είτε οτιδήποτε άλλο, αποτελούν (μαζί με τους ψηφόφορους τους) τμήμα της αντιδραστικότητας, του ψέματος και της υποτέλειας που κατ’ ευφημισμό λέγεται “δημοκρατία”· και σαν τέτοιοι εξυπηρετούν απόλυτα τα σύγχρονα καπιταλιστικά και κρατικά συμφέροντα ανθρωποδιοίκησης και ελέγχου. Δεν είναι “παλιάνθρωποι” εξ αρχής. Υπηρετώντας όμως ένα ξεπερασμένο μοντέλο εξουσιο-δότησης, γίνεται κανείς τέτοιος “φυσιολογικά”. Αυτό δεν είναι δικιά μας εξυπνάδα· είναι η πείρα των μαχόμενων υποκειμένων στην ελλάδα και παντού. Αυτού του είδους οι εκπρόσωποι είναι de facto φρένο σε οποιαδήποτε αληθινά ανταγωνιστική συλλογική πράξη· είναι de facto φρένο σε ότι τους αμφισβητεί και τους ξεπερνά· είναι γνήσιοι υπηρέτες του νόμου και της τάξης όταν κληθούν να τα υπηρετήσουν, όπως άλλωστε υπογράφουν.
Το γεγονός είναι ότι υπάρχουν σε ικανό αριθμό, στις σύγχρονες καπιταλιστικές κοινωνίες, υποκείμενα που έχουν (συνήθως εκτός ταξικού / κοινωνικού ανταγωνισμού) εμπειρίες αυτοοργάνωσης και ελεγχόμενης (όπου χρειάζεται) αντιπροσώπευσης. Εάν αυτά τα υποκείμενα δεν ανήκουν (επειδή δεν θέλουν ή δεν μπορούν) στο δέντρο της πολιτικής προσόδου, δεν ψηφίζουν τίποτα και κανέναν. Δεν είναι “αναρχικοί” - απλά συχαίνονται αυτήν την άθλια τελετουργία της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και των ανεξέλεγκτων εξουσιο-δοτήσεων. Αλλά, ταυτόχρονα, απέχουν συνήθως αρκετά απ’ το να θέσουν τις όποιες εμπειρίες τους στην υπηρεσία σκοπών που, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, (θα) είναι συγκρουσιακοί. Λέμε “απέχουν συνήθως” - όχι πάντα. Όπου εκδηλώνονται αυτές οι εμπειρίες, οι κομματικοί του “αντικαπιταλισμού” και της “επανάστασης” είτε τρώνε πόρτα, είτε ζορίζονται για να εγκαθιδρυθούν, να ηγεμονεύσουν· και να τα σαπίσουν όλα “από μέσα”.
Σε ένα άλλο ανέκδοτο της ίδιας σειράς, το ποντίκι και ο ελέφαντας προχωρούν μαζί· το ποντίκι πάνω στον ελέφαντα, μάλλον ξεκουράζεται. Ξαφνικά εμφανίζεται μπροστά τους ένα επικίνδυνο λιοντάρι. Τότε το ποντίκι πλησιάζει το αυτί του ελέφαντα και του ψιθυρίζει: τυχερός είσαι που είμαστε δύο, γιατί μπορούμε να το κυκλώσουμε... Λοιπόν, εγώ θα πάω από πίσω...
Όποιος είναι επικεφαλής 130.000 (επαναστατών) ψηφοφόρων μπορεί να κάνει μια σπουδαία κυκλωτική κίνηση - σε βάρος του ντόπιου καπιταλισμού και κράτους. Περιμένουμε όλο αγωνία.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1 - Εφ. συντακτών, 25 Ιούνη (2014), η αριστερά, δύναμη προωθητική για τις μεγάλες ανατροπές, Πάνος Γκαργκάνας (διευθυντής της “εργατικής αλληλεγγύης” και μέλος του πανελλαδικού συντονιστικού της ανταρσυα).
[ επιστροφή ]
2 - Ναι... χμμμ.... “αυτά είναι τυπικά”.... και δεν έχουν σημασία.... Την παραμονή της “μεγάλης νύχτας” όλες αυτές οι δηλώσεις θα σκιστούν... Αλλά ως τότε; Ίσως θα ήταν τίμιο ως την παραμονή εκείνη να μην κοκορεύονται διάφοροι για “επαναστάτες”...
[ επιστροφή ]
3 - Είναι λογικό που μέσα σε θεσμούς που εξυπηρετούν σαν τέτοιοι τον συντηρητισμό και την υποτέλεια, οι πιο καθαρόαιμοι αντιδραστικοί και οπισθοδρομικοί (οι “μετα”φασίστες κάθε είδους) κολυμπούν όπως το ψάρι στο νερό, αυξανόμενοι και πληθυνόμενοι (ποσοστιαία...). Οπότε τα “επαναστατικά” και “αντικαπιταλιστικά” στηρίγματα της δημοκρατικής μάσκας της καπιταλ-ολιγαρχίας, το ρίχνουν στη δημιουργική λογιστική...
[ επιστροφή ]
