spirit Αν υπάρχουν, ακόμα, στο μέλλον άνθρωποι που θα μελετούν την ιστορία σαν υλιστικό-διαλεκτική εξέλιξη ίσως να ξύνουν το κεφάλι τους με απορία για το γεγονός ότι, σε διάφορες κοινωνίες (συμπεριλαμβανομένων εκείνων του αναπτυγμένου καπιταλισμού) απ’ τις τελευταίες δεκαετίες του επίσημα χρονολογημένου 20ου αιώνα, απ’ το 1980 και μετά δηλαδή, διάφοροι - καθ’ όλα έντιμοι - εμπλέκονται σε λιγότερο ή περισσότερο σχολαστικές αναζητήσεις (και αναλύσεις) περί “φασισμού” ή και άλλων πολιτικοϊδεολογικών ονομάτων και εννοιών. Τέτοια είναι (κατά την άποψή μας) και η περίπτωση του δημοσιογράφου Δ. Ψαρρά, σε ότι αφορά (τουλάχιστον) την εισήγησή του στην ανοιχτή εκδήλωση ενάντια στο φαινόμενο του Νεοναζισμού - Φασισμού από την Κίνηση Αλληλεγγύης και Πολιτισμού, ΟΜΠΡΕΛΕΣ, στα μέσα Γενάρη του 2014. Αναδημοσιεύουμε περίπου την μισή εισήγηση (παραλείποντας τα περισσότερα απ’ αυτά που σχετίζονται με τα ντόπια βοθρολύματα) και περιγράφουμε επ’ ευκαιρία την δική μας εντελώς διαφορετική προσέγγιση στο “φαινόμενο”... |
ο φασισμός, οι φασίστες κι εμείς Ο φασισμός υπήρξε ένα πολιτικό και κοινωνικό φαινόμενο του πρώτου μισού του 20ού αιώνα. Διανύουμε ήδη τη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα κι ακόμα αυτό το φάντασμα του φασισμού, αυτή η “φαιά πανούκλα”, όπως τον ονόμασε ο Ντανιέλ Γκερέν δεν παύει να μας στοιχειώνει. Επανέρχομαι στο πρόβλημα του σημερινού φασισμού. Ο κλασικός ορισμός που έδωσε την περίοδο της ανόδου του το 13ο [*] Συνέδριο της Διεθνούς είναι ότι πρόκειται για την “ανοιχτή τρομοκρατική δικτατορία των πιο αντιδραστικών, σοβινιστικών, ιμπεριαλιστικών στοιχείων του χρηματιστικού κεφαλαίου”. Ο Άγγελος Ελεφάντης, στο επίμετρο του κλασικού βιβλίου του Νίκου Πουλαντζά “Φασισμός και δικτατορία” αναφέρεται στο ζήτημα του ορισμού του φασισμού και αφού περιγράφει την ειδική βαρβαρότητα που συνδέθηκε με το πολιτικό αυτό καθεστώς καταλήγει περίπου σε ταυτολογία: “Ίσως ο πιο αξιόπιστος χαρακτηρισμός του φασισμού είναι ο ίδιος ο όρος φασισμός, νεολογισμός κι αυτός του 20ού αιώνα”. Και συνεχίζει: “Ήταν η πιο βάρβαρη στιγμή της ανθρωπότητας διότι υπερέβη κάθε πολιτισμικό προηγούμενο ή μάλλον κατάργησε κάθε πολιτισμικό προηγούμενο ανοχής, κάθε οικουμενική αξία, αναγορεύοντας ως απόλυτη τη διάκριση φίλος/εχθρός, όπως δίδαξε και ο θεωρητικός του υποστηρικτής Καρλ Σμιτ”. Η ανάλυση του Πουλαντζά για το φασισμό είναι σημαντική. Γραμμένη την περίοδο της δικτατορίας στην Ελλάδα αυτή η ανάλυση δίνει μια πειστική απάντηση στο ερώτημα για το χαρακτήρα των φασιστικών κομμάτων και των φασιστικών καθεστώτων του μεσοπολέμου και απαντά σε ψυχολογίζουσες ή μηχανιστικές ερμηνείες που κυκλοφορούν ακόμα στο χώρο της αντιφασιστικής βιβλιογραφίας. Με άλλα λόγια, ο μόνος χαρακτηρισμός που αρμόζει στη Χρυσή Αυγή είναι αυτός της ναζιστικής οργάνωσης. Γιατί τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ναζισμού, δηλαδή ο ακραίος ρατσισμός και η αναγόρευση σε υπέρτατη αξία της φυλής-έθνους προσδιορίζουν τον τρόπο δράσης της οργάνωσης, με τις ομάδες κρούσης που εύστοχα έχουν ονομαστεί Τάγματα Εφόδου και τη συνοδεύουν ως μέθοδος “κατάκτησης του πεζοδρομίου” από τα πρώτα της χρόνια. Δεν μπορεί κανείς να κατανοήσει τη χρυσαυγίτικη βία αν δεν αντιληφθεί ότι γι’ αυτήν όσοι δεν ανήκουν στη “φυλή”, όπως την ορίζουν οι ίδιοι, είναι “υπάνθρωποι”, ισοδύναμοι του ζώου, και επομένως η βία εναντίον τους μπορεί να φτάσει στα όρια της εξόντωσης, για το καλό της πατρίδας, δηλαδή της φυλής. “Υπάνθρωποι” είναι οι μετανάστες, οι Εβραίοι, οι ρομά, οι ξένοι, αλλά και οι γραικύλοι Έλληνες, οι αριστεροί. Θα τελειώσω με μια παρατήρηση σχετικά με τις συνέπειες που έχει η διάδοση των φασιστικών ιδεών και της ατζέντας της Ακροδεξιάς στη διαμόρφωση του πολιτεύματος στις λεγόμενες “δυτικού τύπου” δημοκρατίες. Επανέρχομαι στον Πουλαντζά. Στα τελευταία του κείμενα είχε διαβλέψει (ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1970) την τάση αυξανόμενου αυταρχισμού που χαρακτηρίζει το σύγχρονο καπιταλιστικό κράτος. Την τάση αυτή ενίσχυσε η ανάπτυξη των διακρατικών ομαδοποιήσεων, όπως είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση, με τον τρόπο που συγκροτήθηκε, δηλαδή ως απλά οικονομική και στη συνέχεια νομισματική σύνθεση, αλλά κυρίως αυτό που ονομάστηκε “παγκοσμιοποίηση”, όσο κι αν ο όρος σημαίνει τα πάντα και τίποτα. Και είδαμε στην κρίση του 2008 να αναδεικνύεται ο κυρίαρχος ρόλος σε παγκόσμια κλίμακα των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και των “αγορών”, απέναντι στις πολιτικές κυβερνήσεις. Υπάρχει ένα λάθος εδώ, είτε στο κείμενο είτε στην ομιλία την ίδια. Πρόκειται όχι για το 13ο αλλά για το 7ο συνέδριο της κομμουνιστικής διεθνούς (καλοκαίρι του 1935), με γ.γ. τον Δημητρόφ, όπου έγινε η στροφή 180 μοιρών σε ότι αφορούσε τον φασισμό, και υιοθετήθηκε η κατεύθυνση της συγκρότησης “λαϊκών μετώπων” κατά των φασιστών. |
||
Sarajevo