καθεστωτικές φάρσες (πάλι γελάσαμε)

Είναι δυνατόν ένας ακροδεξιός καραγκιόζης, ένας κομφερασιέ μέσα στην “κυβερνητική” σαπουνόπερα της διαχείρισης της κρίσης, να τραβάει με τέτοιον τρόπο την προσοχή ως εάν απ’ αυτόν εξαρτιέται η διαχείριση / αναδιάρθρωση / ιδιωτικοποίηση του δημόσιου συστήματος υγείας; Είναι δυνατό να περνάει τέτοια αποπροσανατολιστική “προσωποποίηση”; Είναι και παραείναι: η νούμερο 1 χρεωκοπία της εποχής δεν είναι του δημόσιου προϋπολογισμού αλλά της νοημοσύνης και της κριτικής ικανότητας εκείνου του μέρους των υπηκόων που άλλοτε (πριν πολλά πολλά χρόνια) ήταν πολύ λιγότερο υπάκουοι - επειδή μπορούσαν να ξεχωρίζουν τι είναι τι.
Αναφερόμαστε στη γενική φάρσα της μείωσης της τιμής των γενοσήμων φαρμάκων, χωρίς να μπαίνουμε στις τωρινές λεπτομέρειες του θέματος, καθώς αγνοούμε μερικά βασικά στοιχεία της υπόθεσης. Όμως το θέμα έχει παρελθόν. Πολύ μεγαλύτερο απ’ την ελληνική εκδοχή του. Γύρω απ’ την παραγωγή (ή μη) αντιγράφων των (συνήθως ακριβών έως πανάκριβων) φαρμάκων, που παγκόσμια παράγονται από μια χούφτα τερατώδεις φαρμακοβιομηχανίες (τις “big 7”), έχει γίνει μεγάλος πόλεμος. Ο περιβόητος “παγκόσμιος οργανισμός υγείας” για παράδειγμα, έχει παίξει τον ρόλο κανονικού γκάγκστερ εναντίον εκείνων των κρατών (καπιταλιστικών κρατών...) που αποφάσισαν να κτυπήσουν τα φαρμακευτικά μονοπώλια, μέσω της παραγωγής αντιγράφων.
Ο πόλεμος τελείωσε με μια φαινομενική υποχώρηση των μεγάλων φαρμακοβιομηχανιών. Λέμε “φαινομενική” επειδή εκεί που μπορούν αντικαθιστούν τρέχοντα φάρμακα λίγο πριν τη λήξη της μονοπωλιακής κάλυψης που προσφέρει η “πατέντα” με καινούργια, “καλύτερης τεχνολογίας”, ανανεώνοντας την απόλυτη εξουσία και κερδοφορία τους.

Όταν τέθηκε το ζήτημα των γενόσημων στην ελλάδα ξέσπασε μεγάλο σούσουρο. Εναντίον τους. Τα αντίγραφα φάρμακα έχουν την ίδια δραστική ουσία με τα πρωτότυπα, και άρα την ίδια φαρμακολογική δράση. Διαφέρουν ωστόσο (ή μπορεί να διαφέρουν) στις συμπληρωματικές ουσίες (“έκδοχα”) οι οποίες υποτίθεται ότι είναι “ουδέτερες” φαρμακολογικά. Ίσως να είναι, ίσως να μην είναι - δεν έχουμε τις γνώσεις. Όμως όταν επικεφαλής της εκστρατείας για την “επικινδυνότητα των γενόσημων” (σχεδόν σα δηλητήρια παρουσιάστηκαν...) είναι ο ιατρικός σύλλογος αθηνών (απευθείας αλλά και μέσω πολλών και διάφορων δημοσιογράφων), δηλαδή ο κατ’ εξοχήν εκφραστής των συμφερόντων των γιατρών (μεταξύ των οποίων και οι πάμπολλοι, ιδιώτες ή του δημοσίου συστήματος, που επί πολλά χρόνια χρηματίζονταν απ’ τις φαρμακοβιομηχανίες, ελληνικές και διεθνείς, για να συνταγογραφούν συγκεκριμένα φάρμακα...) τότε οφείλει ο καθένας να διπλό-τριπλοκουμπώνεται. Είναι άλλωστε γνωστό πως σε ότι αφορά την υγεία η τρομοκρατία είναι το μόνιμο όπλο για να επιβάλλονται τα συμφέροντα των αφεντικών κάθε είδους πάνω στους ασθενείς.
Η ελληνική κοινοβουλευτική αριστερά δεν πήρε σαφή θέση σ’ εκείνη την εκστρατεία κατά των αντιγράφων. Η ουδετερότητα (;) αποδείχθηκε όμως κακό προηγούμενο. O παρανοϊκός Λουδοβίκος ο Ελάχιστος τρέφεται απ’ την δημοσιότητα, ακόμα περισσότερο επειδή του έχει ανατεθεί να κάνει βίδες ό,τι έχει απομείνει απ’ το δημόσιο σύστημα υγείας. Στριμωγμένος απ’ τις αντιδράσεις απ’ τη μια μεριά, φωνάζοντας, φτύνοντας και εκδηλώνοντας το παρανοϊκό σύνδρομο μεγαλείου του απ’ την άλλη, έκανε ό,τι μπορούσε για να στολιστεί και να εμφανιστεί ως “η Υγεία Είμαι Εγώ” με μια δήθεν καινούργια απόφαση (για την μείωση της τιμής όλων των φαρμάκων, γενόσημων, πατενταρισμένων και με ληγμένη πατέντα), διαδικασία που όμως συμβαίνει εδώ και 2 τουλάχιστον χρόνια. Και βρήκε συνέταιρο τον wewillgovern συ.ριζ.α. Πέταξε μια μπανανόφλουδα προς τη μεριά της Κουμουνδούρου (τις διαφημίσεις ξένων φαρμακοβιομηχανιών στον ρ/σ “κόκκινο”...) και άφησε τα στελέχη του συ.ριζ.α. να ντελαπάρουν ο ένας πάνω στον άλλο· κι όλους μαζί υπέρ του κομπλεξικού του μεγαλείου.
Οι αγορανομικές διατάξεις για τις τιμές (γενικά) και οι διοικητικές / κυβερνητικές μειώσεις τιμών (πάλι γενικά) άλλους οφελούν και άλλους βλάπτουν - κοινότυπο. Όμως είναι άλλο το να μειώνονται διοικητικά οι τιμές στο Α ή στο Β είδος, και άλλο το πως και απο ποιούς πληρώνονται αυτές οι τιμές. Σε ό,τι αφορά τα φάρμακα, μπορεί να εξελίσσονται δύο αντίθετες κινήσεις (να μειώνονται οι τιμές αλλά να αυξάνεται η “συμμετοχή” των ασθενών στην αγορά τους) - όμως πρόκειται για διαφορετικά ζητήματα! Κι όποιος τα μπερδεύει μόνο δόλο μπορεί να έχει: να προκαλέσει σύγχυση.
Τον φαρμακοβιομήχανο (ντόπιο ή ξένο) δεν τον ενδιαφέρει ποιός πληρώνει· τον ενδιαφέρει να πληρώνεται, τον ενδιαφέρει η τιμή και η ποσότητα εκείνων που πουλάει. Τον ασθενή δεν τον ενδιαφέρουν τα συμφέροντα του φαρμακοβιομήχανου· τον ενδιαφέρει η τιμή, η ποιότητα του φαρμάκου, τον ενδιαφέρει επίσης να μην το πληρώνει δεύτερη και τρίτη φορά (αφού και τα φάρμακα έχουν ουσιαστικά προπληρωθεί συλλογικά / κοινωνικά μέσα απ’ τις κρατήσεις στους μισθούς). Διαφορετικές θέσεις, διαφορετικές οπτικές γωνίες, διαφορετικά συμφέροντα. Εάν οι τιμές μειώνονται αλλά, ταυτόχρονα, η συμμετοχή των ασθενών γίνεται μεγαλύτερη, ο μόνος οφελημένος είναι ο δημόσιος προϋπολογισμός· και ο σίγουρα χαμένος είναι ο ασθενής. Συνεπώς το κοινωνικά (και ταξικά...) απαραίτητο είναι να μειωθεί η συμμετοχή των ασθενών· όχι να σωθούν οι χ ή οι ψ βιομηχανίες με υψηλότερες τιμές.

Αν απέμεινε κάτι απ’ τον θεαματικό θόρυβο και τους θεατρινισμούς ήταν πως η Κουμουνδούρου νοιάζεται για τις ντόπιες φαρμακοβιομηχανίες και τον κίνδυνο η μείωση των τιμών να ευνοήσει, τελικά, διεθνείς ανταγωνιστές τους. Υπάρχουν πράγματι στην ελλάδα θυγατρικές πολυεθνικών φαρμακοβιομηχανιών, γίνονται όντως εισαγωγές, αλλά επίσης υπάρχουν ανθηρότατες ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες, εκ των οποίων μερικές δουλεύουν και σαν εργολάβοι ξένων. Και επίσης είναι πιθανό (ή απλά λογικό) ότι η βιομηχανία των γενοσήμων (παγκόσμια), που κινείται με χαμηλότερες τιμές (σε σχέση με τα πρωτότυπα) αλλά παρ’ όλα αυτά με ψηλά περιθώρια κέρδους, θα περάσει απ’ την φάση της διασποράς σε φάση συγκεντροποίησης. Το παράδειγμα της ισραηλινής πολυεθνικής Teva (είναι “μικτή” βιομηχανία, βγάζει δηλαδή και “πρωτότυπα” / πατενταρισμένα και αντίγραφα / γενόσημα) που σερβιρίστηκε σαν φόβητρο, είναι ίσως διαφωτιστικό.
Η Teva τραβάει ζόρια, και μπορεί σε όχι πολύ καιρό να εξαγοραστεί από ανταγωνιστές της. Με πολλά εργοστάσια στα προάστεια της (αμερικανικής) Philadelphia, η Teva είχε σαν διαμάντι στο στέμμα της το υπό πατέντα Copaxone, ένα φάρμακο για την πολλαπλή σκλήρυνση (πάνω από 20% των εσόδων της το 2012 και το πρώτο εξάμηνο του 2013). Όμως τα δικαστήρια των ηπα αποφάσισαν οριστικά ότι η πατέντα δεν ισχύει, συνεπώς άλλες (και αμερικανικές) εταιρείες αντιγράφων (γενοσήμων) μπορούν να πουλάνε τα δικά τους - αισθητά φτηνότερα. Οι προβλέψεις μετά απ’ αυτό είναι ότι ο τζίρος και η κερδοφορία της Teva θα πέσουν κατακόρυφα, ως το σημείο να γίνει στόχος εξαγοράς. Ένα μικρότερο πρόβλημα (αλλά πρόβλημα) για την Teva είναι ότι μια γαλλική ανταγωνίστριά της την κατηγορεί ότι το “χάπι της επόμενης ημέρας” (της Teva) δεν δουλεύει σε γυναίκες βαρύτερες από 80 κιλά. Αυτή η (έστω μικρή) ανεπιθύμητη αύξηση του γαλλικού πληθυσμού (ή οι ανάλογες εκτρώσεις) είναι ένα καλό χαστουκάκι για το κύρος της ισραηλινής πολυεθνικής.
Ας υποθέσουμε όμως ότι αυτή η κακιά Teva καταφέρνει να περάσει τα ζόρια της. Έχει στην ευρώπη 25 θυγατρικές (και επιπλέον 12 στη βόρεια αμερική, 4 στη νότια αμερική, και 4 στην ασία)· απ’ την άλλη μεριά οι ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες δουλεύουν, το είπαμε, και σαν υπεργολάβοι άλλων. Ο κατώτατος (μικτός) μισθός για ανειδίκευτο εργάτη φαρμακοβιομηχανίας (άνω των 25 χρονών) είναι στα μέρη μας ο ίδιος όπως παντού στην επικράτεια, δηλαδή 586 ευρώ. Για να αναθέτουν τα διεθνή βαριά ονόματα (του είδους Novartis, Bayer ή Lilly) εργολαβίες σε ντόπιους βιομήχανους, πάει να πει ότι αυτό τα συμφέρει (τα βαριά ονόματα και τα ελαφρύτερα ντόπια). Γιατί όχι και την Teva;

Σε μια κοινωνία όπου η διάχυτη νοσηρότητα του υγιεινισμού έχει “δέσει” μια χαρά με τα συμφέροντα των εμπόρων φαρμάκων (εταιρειών ή/και γιατρών...) σ’ αυτόν τον κόμπο που λέγεται “υπερκατανάλωση φαρμάκων”, οποιοσδήποτε (καπιταλιστικός) εξορθολογισμός θα κατέληγε σε μείωση της χρήσης / κατανάλωσης, άρα μείωση των πωλήσεων, άρα μείωση των κερδών (των φαρμακοβιομηχανιών). Αυτό το τελευταίο θα προκαλούσε εξαγορές, συγχωνεύσεις, ακόμα και κλεισίματα. Οπότε ποιό είναι το ηθικό δίδαγμα; Η υπεράσπιση των συμφερόντων των εμπόρων υγείας ή των πραγματικών κοινωνικών (εργατικών επιμένουμε να λέμε....) συμφερόντων;
Δυστυχώς τα φάρμακα (και πολλά άλλα) δεν παράγονται από δομές “κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας” που τόσο πολύ θεωρούνται το ελιξήριο της “ανάπτυξης”. Οπότε όλες οι πλευρές της φαρμακοπαραγωγής είναι πεδίο πολέμου. Μεταξύ ανταγωνιζόμενων εταιρειών· και μεταξύ των συμφερόντων των εταιρειών και των εμπόρων απ’ τη μια, και των ασθενών απ’ την άλλη. Ο Λουδοβίκος ο Ελάχιστος ήθελε να παίξει έναν ρολάκο “κοινωνικά ευαίσθητου” επειδή είναι καθίκι μεγάλου διαμετρήματος. Ο συνήθως ευαίσθητος σε θέματα μονοπωλίων Περισσός κράτησε θέση “πάσο”, που σημαίνει “δεν μπορούμε να καταγγείλουμε τον καραγκιόζη για το προκείμενο, αλλά δεν θα του δώσουμε και δίκιο”. Αλλά η Κουμουνδούρου έσκισε τα ρούχα της (“αντιμονοπωλιακά” υποτίθεται) σε ένα φτηνό θέαμα “αντιπολίτευσης” που έκανε μάγκα τον δάγκα, μαζί με τον υπόλοιπο θίασο.

Το πρόβλημά (μας) εν προκειμένω δεν είναι βέβαια οι παρόλες του ενός και του άλλου. Είναι η διαρκής παραγωγή και αναπαραγωγή της σύγχισης και της βλακείας. Απ’ όπου κι αν προέρχεται.