|
|
ασύμμετρη αναμέτρηση
Απολύουν 2600 εργαζόμενους! Είναι σαν ένα εργοστάσιο!! Καταλαβαίνετε; Είναι σα να κλείνουν ένα εργοστάσιο!!!
Φωνή άγνωστης (σ’ εμάς) δημοσιογράφου της ερτ, στη διάρκεια ραδιοφωνικών ειδήσεων άλλου σταθμού, στις 12 Ιούνη 2013.
Δεν έχουμε λόγο να κρύψουμε την έχθρα μας απέναντι στην ευκολία με την οποία το φαινόμενο “αγανακτισμένοι” αναπαράγεται, σαν (επιτρέψτε μας την βλαστήμια) η σύνοδος των άδειων ντενεκέδων. Το reload “όλοι στο ραδιομέγαρο” κατάφερε ωστόσο να είναι ακόμα χειρότερη επίδειξη της διανοητικής και πολιτικής κενότητας (σε σχέση με το πρωτότυπο “όλοι στο Σύνταγμα”) εφόσον αφορούσε ένα ζήτημα “χιλιοκουβεντιασμένο” στη διάρκεια των 3 τελευταίων δεκαετιών: τα media. Με έναν μαγικό (;) τρόπο οποιαδήποτε κριτική [1] εξαφανίστηκε, και μια εξίσου μαγική (;) έλξη τράβηξε ανθρώπους, μυαλά, συναισθήματα σ’ ένα “παιχνίδι” που τους ξεπερνάει.
Να λοιπόν που απ’ αυτές εδώ τις περιθωριακές σελίδες είμαστε αναγκασμένοι να θυμήσουμε τα “παλιά” (που εξακολουθούν να ισχύουν!), ν’ αρχίσουμε απ’ αυτά ακριβώς, για να περιγράψουμε το “επεισόδιο ερτ”, εννοώντας το σαν μια ασύμμετρη αναμέτρηση. Που θα μπορούσε (θεωρητικά τουλάχιστον...) να έχει ακολουθήσει μια εντελώς διαφορετική πορεία απ’ αυτήν που ακολούθησε.
the basics
Η μηντιακή τεχνολογία και η πολιτική (με την έννοια “της εξουσίας”) τεχνολογία είναι δύο διαστάσεις του καπιταλιστικού κόσμου που έχουν προχωρήσει για δεκαετίες σφικταγκαλιασμένες. Με τις λέξεις “πολιτική τεχνολογία” εννοούμε το σύνολο των τεχνικών της (καπιταλιστικής / κρατικής) εξουσίας. Με τις λέξεις “μηντιακή τεχνολογία” εννοούμε όχι μόνο τις μηντιακές μηχανές, αλλά και τις σχέσεις, τις κυρίαρχες χρήσεις, τις υποκειμενικότητες “πομπών” και “δεκτών” - για να θυμηθούμε μια παλιά πόλωση.
Δεν θα αποκαλύψουμε κάποιο μυστικό εάν θυμίσουμε ότι τα κεντρικά ελεγχόμενα δίκτυα εκπομπής πρώτα ήχου (ραδιόφωνο) και ύστερα ήχου και εικόνας (τηλεόραση) αναπτύχθηκαν για λόγους προπαγάνδας· ένα στρατηγικής σημασίας συστατικό της πολιτικής τεχνολογίας. Στην ανάπτυξή τους συνεργάστηκαν και οι έμποροι / διαφημιστές· κι αυτό είναι επίσης γνωστό. Εάν, λοιπόν, στην πολιτική τεχνολογία περιλάβουμε όχι μόνο τις κάθε φορά κυρίαρχες κρατικές “ιδέες” ή τα “εκκλησιαστικά μηνύματα” αλλά και την προώθηση του εμπορεύματος και των εμπορευματικών σχέσεων, αξίζει να θυμόμαστε ότι πραγματική αντίθεση μεταξύ κρατικά ελεγχόμενων μηντιακών δικτύων και ιδιωτικών / επιχειρηματικών συμφερόντων δεν έχει υπάρξει ποτέ, είτε συνυπήρχαν κρατικά ελεγχόμενα και ιδιωτικά ελεγχόμενα δίκτυα είτε όχι. Η μόνη πραγματική αντίθεση δημιουργήθηκε όταν κοινωνικά υποκείμενα (άτομα ή/και συλλογικότητες) έσπασαν το μονοπώλιο των κρατικά ελεγχόμενων δικτύων (όπου υπήρχε τέτοιο) για σκοπούς και χρήσεις διαφορετικές έως κατ’ ευθείαν εχθρικές απέναντι στην καθεστωτική προπαγάνδα. Αναφερόμαστε στους ραδιοπειρατές, ένα φαινόμενο που υπήρξε μαζικό (και ιδιαίτερα ενοχλητικό) σε διάφορα καπιταλιστικά κράτη, στο παρελθόν.
Το πρώτο κύμα κρίσης / αναδιάρθρωσης στις σχέσεις πολιτικής και μηντιακής τεχνολογίας φούσκωσε εκεί που υπήρχαν κρατικά μονοπώλια και καταργήθηκαν, αφήνοντας ελεύθερη την ιδιωτική λειτουργία κεντρικά ελεγχόμενων δικτύων. Η κρίση / αναδιάρθρωση δεν ήταν κυρίως τεχνική (απ’ την άποψη των μηχανών) αν και ο ανταγωνισμός εταιρειών / επιχειρήσεων για ακροαματικότητα και θεαματικότητα αύξησε κατά πολύ την “ισχύ” (των μηχανών) και, ταυτόχρονα, εισήγαγε σταδιακά ορισμένες καινοτομίες - τεχνικές προβολής, ελκυστικότητας, ύπνωσης, με μια λέξη θεάματος: απ’ την τηλεφωνική “συμμετοχή” ακροατών (στο ραδιόφωνο) ως τα “πολλά παράθυρα” (στην τηλεόραση), απ’ την μαζική προώθηση της σκουπιδοφιλίας και του λουμπενισμού, μέχρι την υπερπροβολή των σπορ· ειδικά του ποδοσφαίρου.
Το πιο σημαντικό στοιχείο αυτού του πρώτου κύματος κρίσης / αναδιάρθρωσης ήταν στη μεριά της πολιτικής τεχνολογίας: χωρίς το προηγούμενο μονοπώλιο ήχου και εικόνας οι πολιτικές βιτρίνες (διεύθυνσης) του συστήματος έγιναν “πελάτες” των επιχειρηματικών μηντιακών δικτύων· όμως ταυτόχρονα η πραγματική διεύθυνση, τα πραγματικά αφεντικά, έγιναν περισσότερο “αόρατα”. Για παράδειγμα η ευκολία μόνιμου στρατωνισμού υπουργών, κυβερνητικών εκπροσώπων, οργανικών διανοούμενων ή οργανικών καλλιτεχνών στα ιδιωτικά κανάλια ήταν αντιστρόφως ανάλογη της απουσίας (απ’ τις οθόνες ή τα ερτζιανά) βιομηχάνων, μάνατζερς, αφεντικών του συμπλέγματος της ασφάλειας ή capo di capi. Το πολιτικό προσωπικό μετατράπηκε σε προσωπικό δημόσιων σχέσεων, ενόσω έχανε σταδιακά και συστηματικά οποιοδήποτε “βάρος” πραγματικής εξουσίας.
Δεν υπονοούμε σχέσεις “αιτίας / αποτελέσματος” μεταξύ της “απελεύθερωσης” των μήντια απ’ το κρατικό μονοπώλιο και της “απελευθέρωσης” του πολιτικού προσωπικού απ’ την πραγματική διεύθυνση! Για τις ανάγκες αυτής εδώ της αναφοράς αρκεί να συγκρατήσει κανείς ότι η στρατηγική άρθρωση της πολιτικής τεχνολογίας και της μηντιακής τεχνολογίας δεν διαλύθηκε εκεί που το κρατικό μηντιακό μονοπώλιο αντικαταστάθηκε απ’ την επιχειρηματικό “πλουραλισμό”. Απλά άλλαξε.
Ωστόσο, στο βαθμό που τα πρώην κρατικά / μονοπωλιακά δίκτυα θα έπρεπε, του λοιπού, να λειτουργούν και με ιδιωτικο-οικονομικά κριτήρια (έσοδα - έξοδα), εξαιτίας του “ανταγωνισμού” τους με μηντιακές επιχειρήσεις, θα υπήρχαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο συνέπειες στο εσωτερικό τους. Ακροαματικότητα; Θεαματικότητα; Έσοδα από άμεσες ή έμμεσες διαφημίσεις; “Περσόνες” (δημοσιογραφικές, καλλιτεχνικές) και οι μεταγραφές τους; Χωρίς να μπούμε σε λεπτομέρειες ας κρατήσουμε εδώ ότι σταδιακά (και “αθόρυβα”) κάποιες αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις (κυρίως των τεχνικών / ειδικευμένων εργατών), με σκοπό την “συμπίεση του κόστους”, άρχισαν να γίνονται παράλληλα τόσο στα κρατικά (πρώην μονοπωλιακά) όσο και στα επιχειρηματικά μηντιακά δίκτυα.
Το δεύτερο κύμα ακόμα εντονότερης κρίσης / αναδιάρθρωσης στις σχέσεις πολιτικής και μηντιακής τεχνολογίας ξέσπασε, και συνεχίζει να φουσκώνει, εξαιτίας της γενίκευσης της χρήσης του internet. Το σύνολο του περιεχομένου των (παλιών πια) μηντιακών δικτύων μπορεί να παραχθεί, ή να αναπαραχθεί, ή/και να διαδοθεί έξω απ’ τον κεντρικό έλεγχο· πιο σωστά: έξω απ’ τον έλεγχο παλαιού τύπου. θεωρητικά οι συνέπειες της γενίκευσης της χρήσης του internet θα μπορούσαν να πάνε πολύ μακριά: ως το σχεδόν πλήρες ξεπέρασμα των μηντιακών δικτύων όπως αυτά αναπτύχθηκαν τον 20ο αιώνα. Όμως ακόμα κι έτσι να μην συμβεί, οι συνέπειες είναι ήδη ομολογημένες: απ’ την μείωση των ακροατών / θεατών των παλιών μηντιακών δικτύων, μέχρι την καταστατική αλλαγή της διαφημιστικής προώθησης εμπορευμάτων (εξατομικευμένες διαφημίσεις), κλπ κλπ.
Δεν έχουμε πει τίποτα καινούργιο ως εδώ. Αυτά είναι γνωστά. Όπως γνωστό είναι ότι η τρέχουσα φάση της γενικής καπιταλιστικής κρίσης / αναδιάρθρωσης, σαν “ξεχωριστός παράγοντας”, έχει κτυπήσει ταυτόχρονα τόσο τα κρατικά όσο και τα επιχειρηματικά “παραδοσιακά” μηντιακά δίκτυα. Η μείωση των εσόδων απ’ τις διαφημίσεις είναι μια αιτία. Οι περικοπές στους κρατικούς προϋπολογισμούς είναι μια άλλη. Απολύσεις, καταργήσεις ή συγχωνεύσεις τμημάτων, μειώσεις μισθών, αλλαγές εργασιακών σχέσεων (προς το χειρότερο) γίνονται παντού σ’ αυτά τα μηντιακά “εργοστάσια”, κι όχι μόνο στην ελλάδα...
sign off
Η απόφαση των “συμβούλων” της βιτρίνας / Σαμαράς να κατεβάσουν τους διακόπτες του πιο εκτεταμένου και πληθωρικού ως προς τα περιεχόμενά του κεντρικά ελεγχόμενου μηντιακού δικτύου ήταν η τελική σύνθεση διάφορων και διαφορετικών υπολογισμών ή/και αναγκών της τωρινής φάσης διαχείρισης της κρίσης. Η μαζική απόλυση των 2.656 μισθωτών ήταν το κέντρο αυτών των υπολογισμών. Φαίνεται επιπλέον ότι οι τωρινοί διευθυντές του ελληνικού συστήματος έκριναν ότι δεν έχουν ιδιαίτερη ανάγκη την προπαγάνδα του συγκεκριμένου κρατικού μηντιακού δικτύου, αφού οι πολιτικές βιτρίνες (τους) είναι επί χρόνια πελάτες των επιχειρηματικών μήντια, που έχουν (γενικά) πολύ μεγαλύτερο μερίδιο της αγοράς.
Σκέφτηκαν (αυτοί οι διευθυντές) ότι το lock out στο κρατικό μηντιακό εργοστάσιο είναι της ίδιας “υφής” με το lock out σε οποιοδήποτε άλλο εργοστάσιο... Διαμαρτυρίες, που χάνονται στον ωκεανό του θεάματος. Κι εκεί έκαναν ένα διπλό λάθος. Ενώ σε οποιοδήποτε άλλο εργοστάσιο, πράγματι, ακόμα κι αν οι μισθωτοί του το καταλάβουν, δεν μπορούν να “πουλήσουν” την παραγωγή (ή, ακόμα κι αν τα καταφέρουν, αυτό είναι δύσκολο να γίνει δημόσια αναγνωρισμένο κατόρθωμα) το κρατικό μηντιακό εργοστάσιο “παλιού τύπου” (καθετοποιημένο, έντονα ιεραρχημένο, κλπ) ήρθε να βοηθήσει (να συνεχίσει την “παραγωγή” και την “διάθεση” αυτής της παραγωγής) η πιο πρόσφατη φάση της μηντιακής τεχνολογίας: το internet και οι ιστιοφόροι του! Έσπευσαν και μπορούσαν πράγματι αυτοί να κρατήσουν τον παλιό προπαγανδαστικό μηχανισμό (την ερτ, την όποια ερτ...) στη ζωή επειδή τα νέα μήντια, όπως και τα παλιά, διαχειρίζονται την ίδια “ύλη”, ήχους και εικόνες! Οι διευθυντές δεν υπολόγισαν αυτόν τον παράγοντα, επειδή ανήκουν στην παλιά πολιτική τεχνολογία - έστω κι αν αυτή έχει επιστρατευτεί σήμερα επειδή έχει το γενικό ιδεολογικό πλεονέκτημα του να καθοδηγεί την απαραίτητη (σε συνθήκες κρίσης) ιδεολογική και διανοητική οπισθοδρόμηση των υπηκόων...
Ας το ξαναπούμε, επειδή το κρίνουμε σημαντικό: ενώ αυτοί που αποφάσισαν το lock out του κρατικού μηντιακού εργοστάσιου βρίσκουν την υποστήριξη των ανταγωνιστών του, των επιχειρηματικών μήντια, στο πλευρό αυτού του κρατικού εργοστάσιου, δίπλα του, εμφανίζεται ο πλέον “καθαρός”, “εγγενής”, “δομικός” αντίπαλός του: η ιντερνετική “δημοσιογραφία των πολιτών”!! Κι αυτή η “συμμαχία” δεν οφείλεται, βέβαια, στη συμπάθεια των cyberναυτών στον κρατικό μηντιακό δεινόσαυρο· αλλά στην πολιτική / ιδεολογική τους απέχθεια προς τα αφεντικά του δεινόσαυρου. Η πολλαπλή αναμετάδοση του προγράμματος που, προς στιγμήν, εμφανίζεται σαν πειρατικό (εξαιτίας του lock out) γίνεται η χαρά πολλών στην πιο πρόσφατη μηντιακή τεχνολογία, στο internet: διαισθάνονται ότι εάν το κεντρικά ελεγχόμενο μηντιακό δίκτυο μείνει ανοικτό, θα είναι, μπορεί να γίνει, ένας δεινόσαυρος που τρώει το αφεντικό του.
Επιφανειακή αισιοδοξία - όπως θα δείξουμε αμέσως μετά.
sign on:
στη νύχτα της κριτικής όλες οι ιδέες είναι μαύρες...
Το ότι η ιντερνετική υποστήριξη κράτησε ανοικτό το κρατικό μηντιακό δίκτυο προξένησε, πράγματι, μια κάποια έκπληξη στο προσωπικό της τωρινής πολιτικής τεχνολογίας: το συγκεκριμένο lock out απέτυχε πρακτικά, και μάλιστα απέτυχε με την βοήθεια “παραγόντων” που δεν είχαν ληφθεί υπ’ όψη. Όμως αυτή η έκπληξη ήταν, τελικά, μικρή και εύκολα διαχειρίσιμη: λίγο θέατρο (οι “διαφωνίες” της δημ.αρ.), λίγο η “εγκυρότητα” ενός άλλου βραχίονα της πολιτικής τεχνολογίας (η απόφαση του σ.τ.ε.), και το πράγμα πήρε τον συνηθισμένο δρόμο του.
Γιατί το ζήτημα με έναν μηχανισμό που είχε (στο παρελθόν) ισχυρή προπαγανδιστική λειτουργία και, στην φάση που θα έπρεπε να κλείσει ξαναποκτάει (με τις βοήθειες που ήδη αναφέραμε) τέτοια ισχύ, δεν είναι μόνο το να μείνει σε λειτουργία. Είναι και το τι λέει λειτουργώντας: η αιφνιδιαστικά “πειρατική” ερτ (χάρη στην ιδεολογική σύνθεση των δημοσιογράφων της, στην πολιτική σοφία των υποστηρικτών της, και στη γενική διανοητική παρακμή) δεν έπαψε επί μια τουλάχιστον εβδομάδα, να μιλάει - για - τον - δήθεν επικό - εαυτό - της / παρελθόν - της! Το σημείο περιστροφής αυτής της αυτοαναφορικότητας, η φράση κλισέ, ήταν το “μαύρο στην οθόνη”...
Όμως, μιλώντας τόσο επίμονα και μονότονα για τον εαυτό του αυτό το κρατικό και κεντρικά ελεγχόμενο μηντιακό δίκτυο δεν μπορούσε παρά να νομιμοποιεί (έμμεσα αλλά καθαρά) την πολιτική τεχνολογία της οποίας υπήρξε αναπόσπαστο τμήμα: Έχει δικαίωμα το αφεντικό να με κλείσει έτσι ή όχι; Κι αν με “αναδιάρθρωνε” εν λειτουργία, δηλαδή με “όχι μαύρο στην οθόνη”; Αυτά ήταν τα βασικά “ερωτηματικά” που παρήγαγε η αυτοαναφορικότητα του κρατικού μηντιακού δικτύου· ερωτηματικά που γρήγορα αποκαθιστούσαν την “αξία” της τρέχουσας πολιτικής τεχνολογίας που, αναπόφευκτα, καλούνταν να τα απαντήσει. Και τα απάντησε, πρώτα σαν συμβούλιο της επικρατείας...
Το να πιστεύει κανείς ότι το παρελθόν (ωραιοποιημένο, μυθοποιημένο) του οποιουδήποτε και του οτιδήποτε αποτελεί συνταγή αιώνιας ζωής, είναι σύμπτωμα βαθιά συντηρητικής σκέψης. Ειδικά για το κρατικό μήντιο, η εκνευριστικά ά-κριτη δοξολογία του παρελθόντος του, ένα μονάχα πολιτικό νόημα θα μπορούσε να έχει: αφεντικό έχουμε κάνει τόσα πράγματα - λυπήσου μας. Κι ενώ η τακτικά κρίσιμη πειρατεία έγινε εφικτή χάρη σε εξαιρετικά σύγχρονους παράγοντες της (καινούργιας) μηντιακής τεχνολογίας και των (καινούργιων) μηντιακών σχέσεων, ο μηντιακός δεινόσαυρος δεν μπορούσε ούτε καν να διανοηθεί ότι πρέπει να αναρωτηθεί φωναχτά και δημόσια, ανάμεσα σε άλλα, για την “πως και γιατί” χρησιμότητά του σ’ αυτές τις εντελώς διαφορετικές και εξελισσόμενες (μηντιακές) συνθήκες - εμπλέκοντας στη “μοίρα” του το μέλλον και όχι το παρελθόν.
Το “μαύρο στην οθόνη” ήταν η αφετηρία ξεδιπλώματος της “αξίας” της ερτ, με σημεία αναφοράς του είδους:
- ο απόδημος ελληνισμός·
- οι (ελληνικές) συχνότητες που μένουν “άδειες”, στις ορέξεις εθνικά εχθρικών συχνοτήτων (τούρκικων, βουλγάρικων, “σκοπιανών”, αλβανικών...)·
- ο εθνικός ύμνος και το “τσοπανάκος ήμουνα”·
- η μετάδοση της Κυριακάτικης λειτουργίας·
- το αρχείο·
- η γενική “αποδόμηση” εθνικών θεσμών και αξιών (με Ρεπούση μέσα...)·
- οι ορχήστρες κλασσικής μουσικής·
- οι δημοσιογράφοι και οι παραγωγοί που έγιναν φίρμες μέσω της ερτ·
- η χαρά (ναι, η χαρά...) της τηλεοψίας·
- η ασφαλής μεταφορά των θεμάτων των πανελλαδικών εξετάσεων...
Από κάποια “συστολή” κανείς δεν είπε (και μάλιστα με την έμφαση που χρειάζεται) ότι η βασική διαχρονική αξία και χρησιμότητα ενός κεντρικά ελεγχόμενου μηντιακού δικτύου (άρα και της ερτ) ήταν η προπαγάνδα. Και μάλιστα, εν προκειμένω, η κρατική προπαγάνδα. Αφήνοντας όμως (σε σχέση με την αξία) απ’ έξω αυτό, καθόλου δεν εξαφανιζόταν η πολιτική τεχνολογία (το κράτος και τ’ αφεντικά δηλαδή) απ’ τον ορίζοντα. Αντίθετα εγκαλούνταν (το προσωπικό αυτής της τεχνολογίας) με την πιο πάνω αφήγηση να επανεκτιμήσει το εύρος της εθνικής λειτουργίας της ερτ. Δεν πρέπει να το ξεχνάμε: η πολιτική τεχνολογία (και η προώθηση του εμπορεύματος) είναι ο εργοδότης ενός τέτοιου (κάθε τέτοιου) μηντιακού συμπλέγματος.
Πηγαίνοντας το πράγμα ακόμα πιο μακριά, σε ένα επικο-λυρικό ξέσπασμα που θέλουμε να διασώσουμε, κάτω απ’ τον τίτλο το μαύρο ως απόλυτος συμβολισμός, το φύλλο της “αδέσμευτης γνώμης” (εφημερίδας των απεργών των μμε) που κυκλοφόρησε στις 15 Ιούνη, το “μαύρο στην οθόνη” εμφανίστηκε σαν υπαρξιακός Αρμαγεδώνας:
Το μαύρο είναι σκοτάδι. Πυκνό, αδιαπέραστο, βαρύ και καταθλιπτικό. Δεν είναι νύχτα με φεγγάρι, ούτε αστροφεγγιά κι ούτε βαθιά σαν ορυχείο. Είναι ο απόλυτος φόβος. Το εκμηδενισμένο ανθρώπινο ίχνος, η τσακισμένη ανθρώπινη προσπάθεια. Κάτι σχεδόν σαν μοίρα που επιβάλλει ένα πέπλο ανυπαρξίας, πένθος και αδύναμη οδύνη σε ψυχές και μυαλά ανθρώπων. Η επιβολή της απόλυτης βίας, της σιωπής. Το μαύρο δεν έχει αποχρώσεις και δεν έχει χαραμάδες. Δεν είναι μια κλειστή πόρτα, έστω βαριά και μεσαιωνική με τη διαλεκτική του ξύλου ή του σίδερου, της ύλης τέλος πάντων, δηλαδή την προοπτική ή τη δυνατότητα της φθοράς και της πτώσης της. Είναι ένας αδυσώπητος συμβολισμός απόλυτης ομοιομορφίας και ερέβους, μιας έλλειψης προοπτικής.
Γι αυτό κι εκείνο το μαύρο πέπλο που το βράδυ της Τρίτης απλώθηκε σε όλη τη χώρα και όλες τις οθόνες, προκάλεσε βαθιά αγωνία και οργή. Γιατί, αν το μαύρο δεν το αντιμετωπίσεις, εγκαθίσταται εντός σου, είτε κυρίαρχο είτε ως ίζημα που αναδεύεται σε κάθε κίνηση. Γιατί το μαύρο αυτό ήταν ο βαθύτερος και ουσιαστικότερος συμβολισμός μιας ολόκληρης εποχής, αυτής που διανύουμε, στην οποία βουλιάζουμε σταδιακά, χωρίς αποτελεσματικές αντιστάσεις και χωρίς δεδομένη προσδοκία εξόδου και ανατροπής, πέραν των προγραμματικών υποσχέσεων και των ευχών, σε μια εποχή που ο κατακερματισμός μας έφερε μόνους με τον εαυτό μας όχι σε μια λειτουργία αυτογνωσίας αλλά σε μια πορεία εγκατάλειψης, όπου οι εξεγέρσεις φανταζουν οι μόνες λύσεις αλλά ανέφικτες, μεταφερμένες σε ένα αόριστο μέλλον που δεν πιστεύουν πολλοί, όπου η ανατροπή θεωρείται η αυταπάτη και η ουτοπία των οραματιστών και η μικρή οθόνη η μόνη απτή πραγματικότητα.
Θυμάμαι τη γιαγιά μου στα πρώτα χρόνια της τηλεόρασης, που καθόταν στην οθόνη και πίστευε πως όσα μεταδίδει συμβαίνουν στην πραγματικότητα, κι έτσι, αν ντάλα Αύγουστο έβρεχε στην οθόνη, μας φώναζε να να πάρουμε ομπρέλα γιατί βρέχει έξω. Μήπως με αυτό τον τρόπο δεν σχετιζόμαστε όλοι πλέον κατά βάθος με τη μικρή οθόνη. Και πιστεύουμε ως μόνη πραγματικότητα αυτή που δείχνει;
Και αίφνης η οθόνη βγάζει μαύρο. Η πραγματικότητα χάνει τα χρώματα, τις αποχρώσεις και τις γοητευτικές της παραπλανήσεις. Βγαίνει όπως είναι. Και τρίζει ο καναπές και η ύπαρξή μας.
Βλέπεις αίφνης εμπρός σου, ως ομοιοπαθητική, αυτό που έχεις εντός σου, όπως είναι. Και φόβος πάνω στο φόβο, κάποια στιγμή ο φόβος σβήνει και σε βγάζει βιαίως έξω. Δεν θέλεις πίσω στο σπίτι ούτε το ντέρμπι των “αιωνίων”. Δεν προεκτείνεις τη ζωή σου στα διλήμματα της οθόνης αλλά στη δική σου υπαρξιακή και οριακή σύγκρουση. Μια παριγραφή από κάποιο γνωστό παρελθόν; Ή από ένα προσδοκώμενο μέλλον; Πάντως, σε κάθε περίπτωση, η οθόνη της ζωής μας προβάλλει τα προσεχώς.
Αφού μεταξύ των απεργών των μμε χωράνε κι αυτά, τότε χωράνε τα πάντα...
τίποτα άλλο;
Θα μπορούσε να είναι ζήτημα τακτικής, αν και κατά τη γνώμη μας ήταν απλά θέμα συνήθειας. Οι μισθωτοί της ερτ ήξεραν από βδομάδες πριν την “μαύρη Τρίτη” διάφορες φήμες για την τύχη τους· το ζήτημα της “συρρίκνωσης” του προσωπικού ήταν βέβαιο. Συνεπώς, με την αναγγελία του κλεισίματος, είχαν δύο επιλογές μπροστά τους. Η μία ήταν αυτή που ακολούθησαν: να αναδείξουν το “εθνικό έργο” της ερτ, και να καθήσουν επάνω του. Ήταν η πιασάρικη επιλογή, αφού το “μαύρο στην οθόνη” έγινε η σημαία συγ-κίνησης του εθνικού κοινού, του οποίου την “πρωτοπορεία” έτρεξαν να παραστήσουν οι συνηθισμένοι λάτρεις του πλήθους και του λαού.
Η δεύτερη επιλογή ήταν να βάλουν άμεσα και χωρίς περιστροφές στην πρώτη γραμμή τις 2656 απολύσεις. Εάν έκαναν αυτό θα συναντούσαν κατ’ αρχήν την παγερή αδιαφορία και τα πικρόχολα σχόλια σχεδόν των πάντων... Μέσα σε 1,5 εκατομμύρια ανέργους, άλλες 2.500 χιλιάδες... σιγά!
Όμως εάν η “εθνική γραμμή” φαινόταν ότι είναι η πιασάρικη, είχε de facto συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και όρια. Το ζήτημα της “αναδιάρθρωσης” της ερτ, είτε on είτε off, είναι ζήτημα που διαχειρίζεται το αφεντικό - δηλαδή η εκάστοτε κυβέρνηση. Η αναδιάρθρωση off μπορεί να έκανε την υπόθεση πολύ πιο συγκινητική απ’ την αναδιάρθρωση on, όμως πάντα το θέμα θα παρέμενε ζήτημα πολιτικής τεχνολογίας. Σε τελευταία ανάλυση, εάν το αφεντικό επιμένει να αλλάξει τα φώτα στο κρατικά ελεγχόμενο μηντιακό δίκτυο, η μόνη “ελπίδα” είναι να αλλάξει το αφεντικό. Δηλαδή εκλογές. Και πάλι, όμως, για πόσο καιρό θα βασιλεύει το “καλό αφεντικό”, εάν όλα πάνε κατ’ ευχήν; Δύο χρόνια; Τέσσερα; Οκτώ; Κάποτε θα ξανάρθει το “κακό”... Και για πόσο καιρό το “καλό αφεντικό” θα μπορούσε να παριστάνει ότι δεν καταλαβαίνει την πίεση των ριζικών αλλαγών στη μηντιακή τεχνολογία;
Ενόσω λοιπόν η “εθνική γραμμή σωτηρίας της ερτ” ξελαρυγγιαζόταν με το “πότε θα κάνει ξαστεριά” ούτε την αλλαγή αφεντικού μπορούσε να επιβάλλει (δηλαδή τις εκλογές), ούτε την βασική αλήθεια του θέματος μπορούσε να εξαφανίσει: το γεγονός, δηλαδή, ότι θα γίνουν (είτε με τον έναν τρόπο είτε με τον άλλο) πολλές απολύσεις. Εκείνο που μπήκε στην γωνία απ’ την πρώτη στιγμή, ως “αντιεμπορικό”, δηλαδή το ζήτημα των απολύσεων, θα ερχόταν αργά ή γρήγορα μπροστά.
Απ’ την άλλη μεριά, το να τεθεί κατευθείαν και χωρίς περιστροφές σαν “κεντρικό θέμα” αυτό των απολύσεων, θα συναντούσε μεν αρχικά την παγερή αδιαφορία, όμως θα έδινε άλλου τύπου δυνατότητες. Κι αυτές οι “άλλου τύπου” δυνατότητες δεν θα εξαντλούνταν μόνο στη χρήση του προπαγανδιστικού μέσου (για όσο καιρό αυτό θα λειτουργούσε πειρατικά) για την ανάδειξη της ανεργίας γενικά, και των εργασιακών σχέσεων επίσης γενικά, μέσα στην τωρινή φάση της διαχείρισης της κρίσης. Θα μπορούσε να φτάσει, και μάλιστα σχετικά γρήγορα, σε ένα πρόταγμα κατά των απολύσεων (κι όχι μόνο στην ερτ) του “πλεονάζοντος (λέει το αφεντικό...) προσωπικού”: στη δραστική μείωση του εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας (χωρίς μείωση των χαμηλών μισθών)!
|
|
 |
|
Θα πείτε (για ελόγου μας): ο πεινασμένος καρβέλια ονειρεύεται! Όχι ακριβώς! Οι συμπαραστάτες της ερτ είναι οπαδοί του συνθήματος “χωρίς εσένα γρανάζι δεν γυρνά - εργάτη μπορείς χωρίς τ’ αφεντικά”. Εάν δεν κάνουμε λάθος αυτό το σύνθημα παραπέμπει σε νησίδες “αυτοδιαχείρισης”. Κι αν δεν κάνουμε επίσης λάθος οι περισσότεροι απ’ τους συμπαραστάτες της ερτ είναι και συμπαραστάτες της βιο.με. Όμως, καθόλου παράδοξο, κουβέντα (στα σοβαρά) περί αυτοδιαχείρισης στην ερτ δεν ειπώθηκε! Ο λόγος; Απλός: δεν γίνεται! Ποιος (και πως) θα μπορούσε να πληρώνει (τι) αγοράζοντας ραδιοφωνικό, τηλεοπτικό, ειδησειογραφικό, δημοσιογραφικό, πολιτιστικό ή οτιδήποτε άλλο “πρόγραμμα” από ένα κεντρικά ελεγχόμενο μηντιακό δίκτυο (έστω και το πλέον πλουραλιστικό) όταν τα περισσότερα απ’ όλα αυτά (αν όχι όλα) προσφέρονται δωρεάν, οποιαδήποτε στιγμή (και συχνά σε ακόμα καλύτερη ποιότητα) στην τελευταία φάση της μηντιακής τεχνολογίας, δηλαδή στο ίντερνετ;
Το “μπορείς χωρίς αφεντικά” είναι εξαιρετικά συζητήσιμο για μισθωτούς (δηλαδή για ανθρώπους που ζουν δουλεύοντας) στη βιομηχανία των μήντια. Και, εν πάσει περιπτώσει, ακόμα κι αν υποθέταμε ότι ένα εγχείρημα σαν την “εφημερίδα των συντακτών” μπορεί να είναι βιώσιμο (που δεν είναι...) και πάλι δεν θα έπρεπε να αγνοεί κανείς τον ρόλο της διαφήμισης (π.χ. τραπεζών...) στη χρηματοδότηση ακόμα και της “μηντιακής αυτοδιαχείρισης” - της πιο πριν σίγουρα. Εν τέλει, ο μεγα-οργανισμός της ερτ δεν θα μπορούσε “χωρίς αφεντικό” (είτε το κράτος είτε τους διαφημιστές, είτε και τους δύο) να εξασφαλίσει τα προς το ζην όχι σε 2656 αλλά ούτε σε 656 μισθωτούς.
Μ’ αυτό δεδομένο, το να αφήσει κανείς (σαν υποκείμενο εργασίας) τους ελιγμούς και τα “πιασάρικα κόλπα” και να πάει κατευθείαν στο “ψητό” έστω κι αν αυτό δεν υπόσχεται “περίπατο”, δηλαδή στις εργασιακές σχέσεις, θα μπορούσε να ονομαστεί, απλά, ρεαλισμός! Αλλά επειδή είμαστε και μεις ρεαλιστές, ξέρουμε ότι κάτι τέτοιο θα ήταν αδύνατο ... Σίγουρα για όσο καιρό τον τόνο και την γραμμή της υπεράσπισης της ερτ (θα) τον έδιναν δημοσιογράφοι!
Το στρατηγικό ελάττωμα της συντριπτικής πλειοψηφίας των (ελλήνων σίγουρα!) δημοσιογράφων είναι ότι αυτό που πουλάνε το τρώνε κιόλας· δεν ακούν την συμβουλή των παλιών πρεζέμπορων. Μ’ άλλα λόγια συμβάλλουν σε μια ορισμένη (προπαγανδιστική, για λογαριασμό των εργοδοτών τους) διαμόρφωση περιεχομένων, μορφών, αισθητικής και ηθικής στη “δημόσια σφαίρα” - και γι’ αυτό το λόγο νοιώθουν μικροί (ή μεγάλοι!) θεοί. Μπορεί να πληρώνονται λιγότερα ή περισσότερα, πέρα όμως απ’ την υλική πλευρά απολαμβάνουν και το “κύρος”, την “αναγνωρισιμότητα” (έως και την “σεξουαλικότητα”) μαζί με τα υπόλοιπα ωραία που προσφέρει στους υπηρέτες του το θέαμα.
Απ’ αυτήν τους την θέση, είτε είναι αλήτες - ρουφιάνοι είτε όχι, είναι οι πλέον απρόθυμοι, ακατάλληλοι έως και εχθρικοί να μιλήσουν (και να πολεμήσουν) για τα εργατικά συμφέροντα. Προτιμούν να διαπραγματεύονται (με τα αφεντικά τους) σαν “φορείς ισχύος” και όχι σαν εργατική δύναμη.
Το πρώτο, λοιπόν, που θα χρειαζόταν για να υπάρξει η δυνατότητα όχι της “εθνικής” αλλά της εργατικής γραμμής στην υπόθεση της ερτ, θα ήταν να ανατραπεί η ιεραρχία στο εσωτερικό του κεντρικά ελεγχόμενου μηντιακού δικτύου: να βγουν “απ’ τα αμπάρια” οι τεχνικοί, οι βοηθοί των τεχνικών, οι καθαρίστριες, οι γραμματίνες, και κάθε άλλη εργατική φιγούρα που κάνει εφικτή την λειτουργία του μέσου (και δουλεύει τσάμπα, ή με “μπλοκάκι” ή με μισθό παίρνοντας ελάχιστα...), να καταλάβουν τη γέφυρα και το κατάστρωμα, και να παραμεριστούν (έως απαγορευτούν) οι δημοσιογράφοι και οι γενικά “ειδικοί” της δημοσιο-λογίας. Στην τελική, απ’ τους 2656 απολυμένους, μόνο μια 600άρα είναι δημοσιογράφοι· το 1/4 μόνο...
Αυτό δεν έγινε - και δεν είμαστε εμείς που θα απαντήσουμε στο αν μπορούσε να γίνει ή όχι. Οπωσδήποτε κανένας συμπαραστάτης δεν έβαλε, σαν όρο, την αλλαγή γραμμής· το αντίθετο: οι εθνικές γραμμές είναι εξαιρετικά δημοφιλείς στην αριστέρα, αλλά (απ’ ότι παρατηρούμε ξανά και ξανά) και σ’ ένα μέρος της αντιεξουσίας. Ούτε οι σύμμαχοι της κυβερνόσφαιρας εξέφρασαν οποιαδήποτε δυσπιστία απέναντι στο είδος “δημοσιογράφος”· είτε επειδή συμφωνούν κι αυτοί με την “εθνικοποίηση” του θέματος της ερτ (μιας και τους κολακεύει σα συμμάχους), είτε επειδή αδιαφορούν για ζητήματα (πολιτικών) περιεχομένων και κατευθύνσεων.
όσα έχουμε πει ισχύουν
Είναι σωστό οι μισθωτοί να ταυτίζονται με την επιχείρηση που δουλεύουν; Είναι σωστό οι μισθωτοί, προκειμένου να υπερασπιστούν το δίκιο τους, να διαφημίζουν την επιχείρηση που δουλεύουν; Είναι σωστό οι μισθωτοί της ερτ να εμφανίζονται σαν “5 αστέρων” επειδή είναι υπάλληλοι μιας επιχείρησης που είναι “5 αστέρων για εθνικούς λόγους”; Είναι σωστό οποιοιδήποτε μισθωτοί, προκειμένου να υπερασπιστούν το δίκιο τους, να ζητούν υποστήριξη άλλων μισθωτών ενώ ταυτόχρονα οι ίδιοι θεωρούν τους εαυτούς κάτι ανεπανάληπτο, κάτι μοναδικό, εξ αιτίας της επιχείρησης στην οποία βρέθηκαν να δουλεύουν;
Απλές ερωτήσεις - και ενοχλητικές. Απλές ερωτήσεις στις οποίες οι συμπαραστάτες της ερτ (κι όσο πιο “πολιτικοποιημένοι” τόσο το χειροτερο γι’ αυτούς!) απάντησαν στην πράξη ΝΑΙ! ΝΑΙ, ΑΥΤΑ ΕΙΝΑΙ ΣΩΣΤΑ! Είναι πολλές οι “φυλές της αριστεράς” που καβάλησαν την εθνική γραμμή (για μια ακόμη φορά) σφυρίζοντας αδιάφορα. Ένα χαριτωμένο δείγμα επαίνου για την “πολιτική ενότητα” που πλέον τείνει να γίνει αυτόματη (και να διαλύεται επίσης αυτόματα...), απ’ την ιστοσελίδα iskra στις 17/6 (οι τονισμοί στο πρωτότυπο):
...
Στη διεκδίκηση για τη λειτουργία της Δημόσιας ΕΡΤ και στον αγώνα για την ακύρωση των απολύσεων (που είναι κομβικό σημείο όλων των εκδοχών των μνημονίων - και αυτό αναγνωρίζεται από όλες τις εκδοχές της Αριστεράς) βρίσκεται συστρατευμένη και λειτουργεί ενωτικά ολόκληρη η Αριστερά έως και οι αναρχικοί και οι ελευθεριακοί κομμουνιστές. Αρκεί να κάνει κανείς μια βόλτα στην Αγ Παρασκευή και στην ΕΤ3 για να καταλάβει πως εκεί βρίσκονται όλες οι "φυλές" και σχηματισμοί της Αριστεράς που όχι μόνο διεκδικούν και ξημεροβραδιάζονται μαζί περιφρουρώντας τη λειτουργία της ΕΡΤ (η οποία μέχρι την Τετάρτη δεν ήταν πολιτικά φιλική ή τουλάχιστον ουδέτερη απέναντι σε κανέναν από αυτούς) αλλά επικοινωνούν και ζυμώνονται με πολίτες που μέχρι τώρα δεν είχαν "κινηματική επαφή" με την Αριστερά. Και η συζήτηση γίνεται επάνω σε ένα εκ των πραγμάτων κοινό πλαίσιο.
...
Ολα αυτά μαζί είναι σημαντική τακτική νίκη του λαϊκού κινήματος που έχει οδηγήσει τον εχθρό σε αναζήτηση εναλλακτικών οδών φυγής προς τα εμπρός (σενάρια για αντικατάσταση του Σαμαρά διαρκώς βγαίνουν στο φως).
Η εντύπωσή μου από τις συζητήσεις με συγγενείς, φίλους, συντρόφους αλλά και άγνωστους είναι πως γίνεται κοινή συνείδηση πως η σύγκρουση βρίσκεται πια σε κεντρικό πολιτικό επίπεδο. Το αίτημα να πέσει η τροϊκανή χούντα είναι ώριμο και ακούγεται διάχυτα στους δρόμου. Η ανάγκη να λειτουργήσει η ΕΡΤ ως κέντρο συντονισμού του ανένδοτου αγώνα είναι πια ολοφάνερη και αποτελεί ζωτική προϋπόθεση για τη συνέχιση και κυρίως τη μεγένθυση του αγώνα.
Ο στόχος αυτός περιγράφεται ήδη στις ανακοινώσεις καθεμιάς από τις αριστερές οργανώσεις - ΣΥΡΙΖΑ, ΚΚΕ, ΑΝΤΑΡΣΥΑ - αλλά και από επιμέρους ομαδοποιήσεις (Iskra κλπ).
...
Βάζοντας τα εθνικά συμφέροντα (και πάντα - πάντα - πάντα τις κάλπες) μπροστά, πάνω, στο σβέρκο των εργατικών συμφερόντων, όλοι αυτοί διαδίδουν ότι θα κάνουν του αφεντικού (της ερτ εν προκειμένω) τα μούτρα κρέας. Και πράγματι, σ’ έναν ακόμα γύρο απ’ αυτά τα στημένα ματς, η “μνημονιακή κυβέρνηση” έφαγε χώμα: από τρικέφαλη έγινε δικέφαλη, ο γαμπρός του Μπακατσέλου προήχθη σε βοηθό πρωθυπουργού και υπ.εξ. (να τον βλέπουν στας ευρώπας και να ξερνάνε και τις νύχτες τους), και ο (αγαπημένος μας) Χρυσοχοΐδης ξανάγινε υπουργός... Σκέτη νίλα, πανωλεθρία, ε; [2]
Ενώ υπάρχει πάρα πολύ εργατικό δίκαιο και στο ζήτημα των απολύσεων στην ερτ, (όπως ΑΚΡΙΒΩΣ σε χιλιάδες άλλες περιπτώσεις, χωρίς να οι χ ή ψ μισθωτοί να ‘χουν κανά κέρατο παραπάνω απ’ τους υπόλοιπους) αυτό μένει σκόπιμα θαμένο βαθιά. Το ιδανικό, αν μπορούσε να διατυπωθεί καθαρά, θα ήταν αυτό: να γυρίσουν τα πράγματα 4 χρόνια πριν.
Δεκατέσσερα και τέσσερα χρόνια πριν (όπως και προχτες...) σαν αυτόνομοι εργάτες έχουμε φωνάξει, γράψει, υποστηρίξει τα εξής συνθήματα:
- αλήτες, ρουφιάνοι, δημοσιογράφοι·
- κανάλια και σταθμοί γεννούν νεοναζί·
- μπάτσοι, tv, νεοναζί, όλα τα καθάρματα δουλεύουνε μαζί·
- έγχρωμη tv, ασπρόμαυρη ζωή·
- ο τηλεθεατής δεν είναι εγκληματίας, είναι ο πρεζάκιας της νέας χιλιετίας·
- όταν κλείνει η tv αρχίζει η ζωή...
Εύκολα κατανοητό ότι το σλόγκαν όταν κλείνει η tv πω πω κακό που πάθαμε! μας φαίνεται απλά γελοίο. (Κι ακόμα χειρότερα όταν προέρχεται από κύκλους της “αντιεξουσιαστικής κυβερνοαριστεράς” που, όταν ήταν νεότερη και λιγότερο εκδηλωμένη, τα ‘λεγε αλλιώς...)
Σε κάθε περίπτωση δεν ξεπουλάμε την κριτική για λίγη ανθρωπίλα - του - πλήθους. Όχι επειδή έχουμε ιδεοληψίες ή “κολλήματα”. Αλλά επειδή (θεωρούμε πως) καταλαβαίνουμε πολύ καλά τι συμβαίνει. Κι αυτό το “καταλαβαίνουμε πολύ καλά τι συμβαίνει” συμπεριλαμβάνει κι αυτό το γαϊτανάκι “πολιορκητικών κριών για να πέσει η κυβέρνηση” που μέσα στους τελευταίους 6 μήνες ήταν διαδοχικά η villa Amalias, ύστερα η επιστράτευση των απεργών στο μετρό, ύστερα η επιστράτευση των μη απεργών της ολμε, ύστερα το “αντιρατσιστικό”, ύστερα το “μαύρο στην οθόνη”...
Η πολιτική τεχνολογία που έχουμε απέναντί μας, σα σύγχρονοι εργάτες και εργάτριες, είναι παλιά· και το “λειτουργικό” της μπορεί να αναλυθεί με αρκετή ακρίβεια. Όταν το προσωπικό αυτής της παλιάς πολιτικής τεχνολογίας αποφάσισε να ναρκώσει για λίγο την ίδια την ιερή της αγελάδα, την (επίσης παλιά) μηντιακή τεχνολογία προπαγάνδας, δημιουργήθηκε προς στιγμήν η (θεωρητική) πιθανότητα το προσωπικό αυτής της υπό αναστολή μηντιακής μηχανής να στραφεί όχι απλά ενάντια στο “αφεντικό” αλλά - πολύ σημαντικότερο - ενάντια στα καταστατικά ψεύδη με τα οποία το σύστημα μπορεί ακόμα να κρατάει τις ισορροπίες του· και σε μεγάλο βαθμό ενάντια και στην ίδια την (ιστορική) λειτουργία της μηντιακής τεχνολογίας, άρα ενάντια και στην (ιστορική) λειτουργία του ίδιου τους το εαυτού (εννοούμε αυτούς που δουλεύουν στην ερτ).
Αυτό δεν έγινε. Και δεν έγινε γιατί τόσο εκείνοι οι μισθωτοί της ερτ που “πήραν την υπόθεση στα χέρια τους” όσο και οι απέξω συμπαραστάτες, είναι εκφραστές, “φορείς” (για να το πούμε μ’ έναν παραδοσιακό τρόπο), την ίδιας ακριβώς παλιάς πολιτικής τεχνολογίας. Της ίδιας αντίληψης περί της εξουσίας και περί της νομής της.
Το να “τσακίσει κάτι” στα σοβαρά στους μηχανισμούς ιδεολογικής / πληροφοριακής παραγωγής και αναπαραγωγής του συστήματος, ακόμα κι αν αυτοί οι μηχανισμοί είναι ξεπερασμένοι σε μεγάλο βαθμό, δεν είναι κάτι αδιάφορο (για εμάς). Αλλά δεν τσάκισε! Κανείς δεν το ήθελε.
Πράγμα που σημαίνει: μην αναρωτιέστε ποιός κερδίζει.
|
|
