μια εποχή στην κόλαση

...
Πέρασα ταραγμένη νύχτα. Δεν μπόρεσα να σχεδιάσω, ούτε να ζωγραφίσω, αν και πολλές φορές προσπάθησα ν’ αρχίσω κάτι.
Βγήκα να περπατήσω και ξαφνικά βρέθηκα στην οδό Κοριέντες. Μου συνέβαινε κάτι πολύ παράξενο. Κοιτούσα με συμπάθεια όλο τον κόσμο. Πιστεύω πως έχω πει, πως πρόθεσή μου είναι να δώσω αυτή τη διήγηση με τρόπο απόλυτα αμερόληπτο και τώρα θα δώσω την πρώτη απόδειξη, ομολογώντας ένα από τα χειρότερα ελαττώματά μου: πάντα έβλεπα με αντιπάθεια, ακόμα και με αηδία, τον κόσμο, και μάλιστα τον κόσμο το μαζεμένο, το συνωστισμένο. Ποτέ δε χώνεψα τις ακρογαλιές, το καλοκαίρι. Ορισμένοι άντρες, ορισμένες γυναίκες, μεμονωμένα, μου ήταν πολύ αγαπητοί. Γι’ άλλους ένιωθα θαυμασμό (δεν είμαι φθονερός), γι‘ άλλους έτρεφα πραγματική συμπάθεια. Για τα παιδιά ένιωθα πάντα τρυφερότητα και συμπόνοια (κυρίως όταν, με μια διανοητική προσπάθεια, αγωνιζόμουν να ξεχάσω πως στο τέλος θα γίνονταν άνθρωποι σαν όλους τους άλλους).
Αλλά, σε γενικές γραμμές, η ανθρωπότητα μου φαινόταν πάντα απεχθής. Δε μ’ ενοχλεί να διαδηλώσω ότι, πολλές φορές, το γεγονός πως είχα παραστεί μάρτυρας σε κάτι άσχημο μ’ εμπόδιζε να φάω μια ολόκληρη μέρα ή μ’ εμπόδιζε να ζωγραφίσω μια βρομάδα.
Είναι απίστευτο μέχρι ποιού σημείου η απληστία, ο φθόνος, η παραφορά, η χυδαιότητα, η πλεονεξία και γενικά όλο αυτό το συνοθύλευμα των ιδιοτήτων που συγκροτούν την ανθρώπινη υπόσταση, είναι δυνατόν να καθρεφτίζονται πάνω σ’ ένα πρόσωπο, στον τρόπο που περπατάει κανείς, σ’ ένα βλέμμα. Μου φαίνεται φυσικό, μετά από μια συνάντηση με κάτι τέτοιο, να μην μπορείς να φας, να ζωγραφίσεις, ούτε ακόμη και να ζήσεις. Πάντως θέλω να ξεκαθαρίσω πως δεν υπερηφανεύομαι γι’ αυτό το χαρακτηριστικό: ξέρω πως είναι δείγμα αλαζονείας και ξέρω ακόμα πως στην ψυχή μου έχει φωλιάσει πολλές φορές η απληστία, η νευρικότητα, η χυδαιότητα. Αλλά είπα πως προτίθεμαι να διηγηθώ αυτή τη ιστορία με απόλυτη αμεροληψία κι αυτό θα κάνω.
Αυτή τη νύχτα λοιπόν, η αντιπάθειά μου για την ανθρωπότητα φαινόταν να έχει καταργηθεί ή, τουλάχιστον παροδικά, ν’ απουσιάζει.
...

Ernesto Sabato, Το τούνελ