Επάνω: από video wall και την τηλεόραση του λιβάνου, ο Νασράλα ανακοινώνει την επίσημη συμμετοχή της Χεζμπ’ Αλλάχ στο πλευρό του Άσσαντ.

Κάτω: Ερείπα σε δρόμο της Qusair.

δεν είναι πια καν και καν “εμφύλιος”...

Η απόφαση της ε.ε. στις 27 Μάη, να σταματήσει το εμπάργκο πώλησης όπλων προς την συριακή αντιπολίτευση, είναι το πιο ηχηρό σημείο μιας σειράς διεθνών εξελίξεων, σε ότι αφορά την συριακή επικράτεια - και προφανώς όχι μόνον αυτήν.
Κατ’ αρχήν οι σύριοι αντάρτες εξοπλίζονταν ήδη, μυστικά και “παράνομα”, απ’ το κατάρ και τη σαουδική αραβία. Ανάμεσα στα δύο αραβικά καθεστώτα υπάρχει μάλιστα μια όχι ασήμαντη κόντρα, επειδή το Ριάντ θεωρεί πως ο εμίρης του κατάρ ανακατεύεται υπέρ το δέον στα πόδια του, και έχει αποκτήσει δυσανάλογα μεγάλη επιρροή σε ομάδες σύριων ενόπλων, δυσκολεύοντας τους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς της σαουδικής αραβίας.
Στα πεδία των μαχών τα δεδομένα άλλαξαν τον Μάιο, αφότου ο ηγέτης της λιβανέζικης Χεζμπ’ Αλλάχ ανακοίνωσε επίσημα, στις 30 Απρίλη, ότι η οργάνωση θα πολεμήσει στο πλευρό του καθεστώτος Άσσαντ. Να θυμίσουμε ότι για πολύ καιρό μετά το ξέσπασμα της εξέγερσης στη συρία και την μετατροπής της σε εμφύλιο απ’ τον Άσσαντ, η Χεζμπ’ Αλλάχ είχε κρατήσει αποστάσεις απ’ τον παλιό σύμμαχο.
Η μεταστροφή της Χεζμπ’ Αλλάχ προσέφερε στο συριακό καθεστώς ένοπλους πειθαρχημένους, ιδεολόγους, με εμπειρία και πολύ καλή οργάνωση στον πόλεμο πόλεων. Η διαφορά φάνηκε στην προσπάθεια του στρατού του Άσσαντ να καταλάβει την στρατηγικής σημασίας πόλη Qusair, στα ανατολικά, δίπλα στα σύνορα με το λίβανο. Η Qusair βρισκόταν επί μήνες στα χέρια των ανταρτών, και σε συνδυασμό με τον εκ μέρους τους έλεγχο της Homs, είχε δυσκολευτεί σοβαρά η επικοινωνία του καθεστώτος, και ειδικά της πρωτεύουσας Δαμασκού, με το λιμάνι του Tartus (όπου υπάρχει και η ρωσική ναυτική βάση...). Αν και την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές δεν έχει επικρατήσει απόλυτα ο στρατός του Άσσαντ και η πολιτοφυλακή της Χεζμπ’ Αλλάχ, οι αντάρτες της αντιπολίτευσης βρίσκονται σε συνεχή υποχώρηση στην Qusair, με μεγάλες απώλειες σε άντρες και ηθικό.

Μπροστά στη διαγραφόμενη γενική στρατιωτική ήττα της ένοπλης συριακής αντιπολίτευσης, την ίδια ημέρα που η ε.ε., με “πίεση” του Λονδίνου (που υποστηριζόταν απ’ την Ουάσιγκτον), ανέστειλε το εμπάργκο πώλησης όπλων, με στόχο να οπλιστούν ακόμα καλύτερα οι αντάρτες, ένας αμερικάνος γερουσιαστής περνούσε κρυφά τα τουρκοσυριακά σύνορα, συνοδευόμενος απ’ τον Salem Idris, επικεφαλής του “ανώτατου στρατιωτικού συμβουλίου” του “ελεύθερου συριακού στρατού”, των ανταρτών δηλαδή. Επρόκειτο για τον γνωστό (υποψήφιο πρόεδρο των ηπα στο παρελθόν) John McCain. O McCain είχε πριν επαφές με διάφορους αξιωματικούς των ανταρτών σε τουρκικό έδαφος· και παρέμεινε στο συριακό για “μερικές ώρες”.
Τυπικά αυτό το λαθραίο πέρασμα των συνόρων αποτελεί χοντροκομμένη ενέργεια. Ο McCain δεν είναι όποιος όποιος. Αλλά η αποστολή και ο συμβολισμός έπρεπε να επιδειχθεί. Ο Idris δεν μπορούσε να είναι σαφέστερος όταν δήλωνε:

Αυτό που θέλουμε απ’ την κυβέρνηση των ΗΠΑ είναι να πάρει την απόφαση να στηρίξει την συριακή επανάσταση με όπλα και πυρομαχικά, αντιαρματικές ρουκέτες και αντιαεροπορικούς πυραύλους. Η επίσκεψη του γερουσιαστή McCain στη συρία είναι πολύ σημαντική και πολύ χρήσιμη, ειδικά αυτή τη στιγμή. Χρειαζόμαστε την αμερικανική βοήθεια για να αλλάξουμε την κατάσταση στο έδαφος· τώρα βρισκόμαστε σε πολύ κρίσιμη κατάσταση... Φυσικά θέλουμε μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων, και επίσης ζητάμε στρατηγικά κτυπήματα κατά της Χεζμπολλάχ τόσο εντός λιβάνου όσο και ενός συρίας.

Δεν είναι και λίγα. Που θα είχαν γίνει ήδη προ πολλού, εάν η Μόσχα (και σε δεύτερο επίπεδο το Πεκίνο) δεν είχαν τα δικά τους επιτακτικά συμφέροντα στην υπόθεση “συρία”, πολύ πιο επιτακτικά απ’ την υπόθεση “λιβύη”. Επίσημα η Ουάσιγκτον, δια του υπ.εξ της John Kerry, έχει συναποφασίσει με την Μόσχα την διεξαγωγή μιας διεθνούς διάσκεψης για τη συρία, τις επόμενες εβδομάδες. Το καθεστώς Άσσαντ, βελτιώνοντας σημαντικά υπέρ του την κατάσταση επί του εδάφους (και στο βαθμό που έχει επιπλέον νίκες) έχει δηλώσει ότι θα συμμετάσχει· με άλλον αέρα σε σχέση με ένα χρόνο πριν. Ανεπίσημα όμως το αμερικανικό πεντάγωνο επεξεργάζεται (σε προχωρημένο στάδιο) διάφορα σχέδια “ημι-επέμβασης”. Για παράδειγμα, σχεδιάζεται η διεξαγωγή στο έδαφος της ιορδανίας μιας σειράς μεγάλων στρατιωτικών “ασκήσεων”, με πάνω από 15.000 στρατιώτες από 18 αραβικά και άλλα συμμαχικά προς την Ουάσιγκτον κράτη. Μετά το τέλος των ασκήσεων (πιθανολογείται ότι...) διάφορα αμερικανικά όπλα (και οι χειριστές τους) θα παραμείνουν σε ιορδανικό έδαφος· κι αν μέσα σ’ αυτά τα “όπλα” είναι και κάποιο αεροπλανοφόρο στην ανατολική Μεσόγειο, αυτό θα σημαίνει την απειλή εγκαθίδρυσης “ζώνης απαγόρευσης πτήσεων” για την αεροπορία του Άσσαντ.

Η Μόσχα δεν κάθεται με σταυρωμένα χέρια. Μετά την απόφαση της ε.ε. ο ρώσος υπ.αμ. Sergei Shoigu σχολίασε ότι:

“Κάθε απόφαση έχει δύο όψεις. Εάν η μία πλευρά άρει τις απαγορεύσεις, τότε η άλλη πλευρά μπορεί να θεωρήσει ότι είναι ελεύθερη από παλιότερες δεσμεύσεις”.

Ο υπαινισμός αφορά ένα συμβόλαιο του 2010 μεταξύ Δαμασκού και Μόσχας για αγορά όπλων, και μια επιπλέον “παραγγελία” του καθεστώτος Άσσαντ τον Μάρτη του 2011, που η Μόσχα κρατάει υποτίθεται στον πάγο. Στην πράξη η Μόσχα δεν ανακοινώνει κατηγορηματικά τι κάνει μ’ αυτές τις συμφωνίες, αλλά δηλώνει σταθερά ότι πρόκειται για απόλυτα νόμιμες ενέργειες μεταξύ δύο κυρίαρχων κυβερνήσεων. Αυτό που θέλει η Μόσχα είναι να κρατηθεί η Ουάσιγκτον και οποιοδήποτε άλλο πρωτοκοσμικό κράτος έξω απ’ τον πόλεμο στη συρία· και ως τώρα προτιμάει να δημιουργείτα ομίχλη για το τι είδος ρωσικών όπλων υψηλής τεχνολογίας έχει η Δαμασκός, ελπίζοντας ότι αυτό είναι αρκετό.
Τυπικά, για να επιβληθεί ζώνη απαγόρευσης πτήσεων, χρειάζεται απόφαση του συμβουλίου ασφαλείας του οηε· εκεί, σε αντίθεση με την περίπτωση της λιβύης, ούτε η Μόσχα ούτε το Πεκίνο θα ψηφίσουν “λευκό”. Αλλά ο ανεξάρτητος από τέτοιες διαδικασίες παράγοντας είναι εκεί δίπλα, και λέγεται ισραηλινό κράτος. Στις αρχές Μάη, τη νύχτα 3ης προς 4η, κι ενώ είχε αρχίσει να διαφαίνεται απ’ τις προηγούμενες ημέρες ότι η συμμετοχή της πολιτοφυλακής της Χεζμπ’ Αλλάχ αλλάζει τα δεδομένα υπέρ του καθεστώτος Άσσαντ, η ισραηλινή αεροπορία κτύπησε με δύο πυραύλους στα περίχωρα της Δαμασκού. Η επίσημη δικαιολογία του Τελ ΑΒιβ ήταν πως κτύπησε αποθήκες όπου ήταν αποθηκευμένοι ιρανικοί πύραλοι fateh 100, που προορίζονταν για την Χεζμπ’ Αλλάχ. Ο πραγματικός λόγος, όμως, ήταν να ελέγξει ο ισραηλινός στρατός την κατάσταση των συριακών αντιαεροπορικών συστημάτων.
Είναι γεγονός ότι την εκδούλευση που ζήτησε απ’ τις ηπα ο Idris θα μπορούσε να την αναλάβει το Τελ Αβίβ. Αλλά οι βομβαρδισμοί σε βάρος της Χεζμπ’ Αλλάχ σε λιβανικό έδαφος έχουν γίνει πιο δύσκολοι τώρα από ποτέ, όχι μόνο λόγω του βελτιωμένου οπλοστασίου της οργάνωσης, αλλά εξαιτίας και της συμμαχίας που υπέγραψε στις 27 του περασμένου Απρίλη, στη Βυρηττό, με τη λιβανέζικη κυβέρνηση ο ρώσος αναπληρωτής εξωτερικών Michael Bogdanof. Συστηματικοί βομβαρδισμοί, πάλι, σε συριακό έδαφος (το να γίνει η ισραηλινή αεροπορία αεροπορία των ανταρτών...) θα ενίσχυε πολιτικά το καθεστώς Άσσαντ, και θα δημιουργούσε πραγματικούς κινδύνους για το ισραηλινό έδαφος· τους οποίους κάπως θα έπρεπε να “εξηγήσει” το καθεστώς στους υπηκόους του.

Υποτίθεται πως όλα κρέμονται απ’ την έκβαση της διεθνούς διάσκεψης στη Γενεύη, η ημερομηνία της οποίας δεν έχει οριστικοποιηθεί ακόμα. Αλλά θα είναι άβολο για μερικούς εάν ως τότε το καθεστώς Άσσαντ έχει δημιουργήσει τέτοια (υπέρ) του δεδομένα στο έδαφος ώστε στη διάσκεψη να πρέπει να αντιμετωπιστεί σαν νικητής. Κι αυτό δημιουργεί τις προϋποθέσεις, έστω κι αν δεν ομολογηθούν ανοικτά, για αποτυχία της διάσκεψης...