η γυναίκα απ’ τη μολδαβία

Οδηγώντας βόρεια από την πρωτεύουσα της Μολαδαβίας, Κισινάου, η ύπαιθρος γρήγορα απογυμνώνεται. Ένα ορατό νέφος απελπισίας κρέμεται πάνω απ’ τη χώρα. Φωτιές καίνε, καλύβες καταρρέουν και η μυρωδιά της στάχτης διαχέεται στον αέρα.
...
Η απουσία νεολαίας έξω από την πρωτεύουσα είναι εντυπωσιακή. Περισσότερο από κάθε άλλη χώρα αποτελεί την επιτομή της κοινωνικοοικονομικής καταστροφής που έπληξε την πρώην Σοβιετική Ένωση κατά τη διάρκεια των πολλών ετών της μεσολάβησης, λίγο μετά την ανεξαρτησία. Μέσα στην αναταραχή, εκατοντάδες χιλιάδες Μολδαβές εγκατέλειψαν τη χώρα προς αναζήτηση δουλειάς με σταθερό μισθό. Κάποιες έφυγαν νόμιμα, άλλες παράνομα, και ορισμένες έγιναν θύματα της διεθνούς σωματεμπορίας.
Στα μισά του δρόμου από το Κισινάου στο Μπαλτί, παρατήρησα αρκετές νεαρές κοπέλες να στέκονται στο πλάι του δρόμου. Φορούσαν φούστες και μπλούζες και ήταν μακιγιαρισμένες.
“Τις παίρνουν άντρες με αυτοκίνητα” που εξήγησε η Λίλι, η μεταφράστριά μου. “Τις μεταφέρουν στο Κισινάου, όπου νομίζουν πως θα βρουν δουλειά”.
Επειδή η Μολδαβία είναι η πιο φτωχή χώρα της Ευρώπης, η απελπισμένη αναζήτηση εισοδήματος αποτελεί το πιο ισχυρό εργαλείο στρατολόγησης των σωματεμπόρων. Οι ψευδείς υποσχέσεις για δουλειά αποτελούν το μέσο σε οχτώ από τις δέκα περιπτώσεις σωματεμπορίας Τα υπόλοιπα μέσα που χρησιμοποιούνται είναι ψεύτικα ταξιδιωτικά πρακτορεία, ψεύτικες προτάσεις γάμου και απαγωγή. Μια εφημερίδα δημοσίευσης αγγελιών, η Makler, είναι το βασικό μέσο ψευδών διαφημίσεων. Κάθε μήνα, το προσωπικό της μκο La Strada που υπηρετεί στο Κισινάου κάνει λεπτομερή ανάλυση κάθε διαφήμισης της Makler, η οποία τυπώνεται δυο φορές την εβδομάδα.
...
Μια διαφήμιση που είδα υποσχόταν ευκαιρίες σπουδών στις Ηπα, στο Ηνωμένο Βασίλειο ή στην Ιταλία. Μου φάνηκε αθώα, αλλά η Αλίνα Μπουντέσι της La Strada μου εξήγησε ότι η διαφήμιση προερχόταν από ένα γραφείο ταξιδίων, και τα γραφεία ταξιδίων δεν είχαν άδεια για προγράμματα σπουδών στο εξωτερικό. Οι ευκαιρίες για σπουδές στο εξωτερικό που διαφημίζονταν από τα γραφεία ταξιδίων συγκαταλέγονταν στις πιο συνηθισμένες ψευδείς διαφημίσεις που συναντούσε η κ. Μπουντέσι. Τα πρακτορεία ανήκαν συνήθως σε δίκτυα του οργανωμένου εγκλήματος που τα χρησιμοποιούσαν σαν επιχειρήσεις - βιτρίνες, μέσω των οποίων προμηθεύονταν καινούργιες σκάβες. Πρόσφατα η La Strada παρατήρησε αύξηση των διαφημίσεων ταξιδιών προς τη Μέση ΑΝατολή και τη Βόρεια Αφρική, ιδίως προς τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Τουρκία, τη Σαουδική Αραβία και την Τυνησία. Αρκετές υπηρεσίες που δραστηριοποιούνται κατά της διεθνικής σωματεμπορίας στη Μολδαβία με πληροφόρησαν ότι η Μέση Ανατολή ήταν ο πρώτος προορισμός θυμάτων σωματεμπορίας, λόγω της απουσίας σχετικής νομοθεσίας και της ευκολίας που υπάρχει να προωθηθούν τα θύματα ξανά στη Δυτική Ευρώπη.
...
Όπως μου έδειξε η κ. Μπουντέσι, ένα πρακτορείο άρχισε να προσφέρει δουλειές το καλοκαίρι του 2005 για χορό σε ιαπωνικά νυχτερινά κέντρα με ελκυστικό μηνιαίο μισθό, 2.000 δολάρια, και “με όλα τα χαρτιά στο χέρι”. Σύμφωνα με τη La Strada, οι φράσεις “όλα τα χαρτιά στο χέρι” ή “χαρτιά μέσα σε δέκα ημέρες” αποτελούσαν κόκκινα σημαιάκια ψευδών διαφημίσεων. Ήταν αδύνατο να προμηθευτεί κανείς νόμιμα διαβατήρια και βίζες για την Ιαπωνία μέσα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Τέτοιες υποσχέσεις συνήθως σημαίνουν ότι τα ψεύτικα χαρτιά χρησιμοποιούνταν για να διευκολύνουν το ταξίδι ως πρελούδιο καταναγκαστικής εργασίας στον τομέα του εμπορίου του σεξ. Πολυάριθμες προτάσεις για δουλειά ή σπουδές στην Ιαπωνία εμφανίστηκαν στη Makler την ίδια εποχή που τοπικές μκο επιβεβαιώνουν ότι εγκληματικές ομάδες της ιαπωνικής μαφίας (yakuza) είχαν εγκαταστήσει επιχειρήσεις δουλεμπορίου στη Μολδαβία.
...
Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 μέχρι το 2002, οι περισσότερες Μολδαβές διοχετεύτηκαν από τα δίκτυα σωματεμπορίας κατευθείαν στα Βαλκάνια, στη Ρωσία ή στην Ιταλία. Στα Βαλκάνια, η μεγάλη ειρηνευτική δύναμη που αναπτύχθηκε ύστερα από τη Συνθήκη Ειρήνης του Ντέιτον δημιούργησε άφθονη ζήτηση για σεξουαλικές υπηρεσίες κι έτσι ξεφύτρωσαν εκατοντάδες πορνεία για να ικανοποιήσουν τη ζήτηση. Μολδαβές, Αλβανές, Ρουμάνες, Βουλγάρες και Ουκρανές διοχετεύονταν σε μεγάλους αριθμούς από τους σωματέμπορους για να γεμίσουν αυτά τα πορνεία. Χιλιάδες Μολδαβές μεταφέρθηκαν από τη διεθνή σωματεμπορία στη Ρωσία μέσω των ανοικτών συνόρων της Υπερδνειστερίας, της Ουκρανίας και της Λευκορωσίας.
...
Μετά την αλλαγή της χιλιετίας, η διεθνική σωματεμπορία στα Βαλκάνια υποχώρησε, καθώς η περιοχή σταθεροποιήθηκε και ο αριθμός των ξένων στρατιωτών μειώθηκε. Η σωματεμπορία προς τη Δυτική Ευρώπη παρέμεινε ενεργή, αν και τα θύματα μετά το 2002 με τα οποία μίλησα που είπαν ότι πρώτα είχαν μεταφερθεί στη Ρωσία, την Τουρκία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, απ’ όπου επαναπροωθήθηκαν στη Δυτική Ευρώπη, ύστερα αό μια περίοδο εκμετάλλευσης στις προαναφερθείσες χώρες.
...
Σε ένα όχι πολύ μακρινό χωριό, στα νότια του Κισινάου, συνάντησα μια νεαρή κοπέλα, ονόματι Ίζαμπελ, που βρέθηκε στο νέο κύμα θυμάτων σωματεμπορίας απ’ τη Μολδαβία στην Τουρκία... Η Ίζαμπελ μπήκε δειλά στο δωμάτιο π-ου θα γινόταν η συνέντευξη, κάθισε στην καρέκλα της και κρατούσε σφικτά το τσαντάκι της. Ρώτησε: “Υπάρχει βιντεοκάμερα;” Φοβόταν ότι οι σωματέμποροι μπορούσαν να δουν το προσωπό της και να βλάψουν την ίδια ή τον γιό της Πήτερ. Τη διαβεβαίωσα ότι δεν υπήρχε ούτε βιντεοκάμερα ούτε μαγνητόφωνο. Ήταν η πρώτη φορά που η Ίζαμπελ έλεγε την ιστορία της σε κάποιον και το έκανε γιατί πίστευε πως ένας Αμερικάνος ερευνητής ίσως μπορούσε να βοηθήσει. Πνιγμένη στα δάκρυα μου αφηγήθηκε την παρακάτω ιστορία:

Όταν ήμουν δεκαεννιά, σπούδαζα διακόσμηση εσωτερικών χώρων στο Κισινάου. Ο πατέρας μου πέθανε και δεν είχα κανέναν άλλο να με βοηθήσει. Είδα μια αγγελία στην εφημερίδα του πανεπιστημίου για δουλειά καθαρίστριας σε σπίτι. Η ατζέντισσα, η Άντζελα, υποσχέθηκε μισθό πεντακόσια δολάρια τον μήνα.
Η Άντζελα πλήρωσε για το διαβατήριό μου και με έστειλε με λεωφορεία στην Ιστανμπούλ. Μαζί μου ήταν άλλα έξι κορίτσια. Στον σταθμό της Ιστανμπούλ μας παρέλαβε ένας άντρας που ονομαζόταν Ούρι. Μας οδήγησε σε ένα ξενοδοχείο που ονομαζόταν Μέκε. Ποτέ δεν θα ξεχάσω εκείνο το ξενοδοχείο. Ο Ούρι πήρε τα διαβατήριά μας και είπε: να πλυθείτε και να ντυθείτε. Απόψε θα κάνετε το πρώτο σας πρόγραμμα”. Νόμισα οτι θα πηγαίναμε για καθάρισμα σπιτιών και έτσι έκανα ό,τι είπε.
Εκείνη τη νύχτα, ο Ούρι μας πούλησε σε έναν Γερμανό. Μας βίασε στο ξενοδοχείο μαζί με άλλους πέντε. Μας υποχρέωσαν να κάνουμε σεξ με πολλούς άντρες εκείνο το βράδυ. Οι Γερμανοί με ανάγκασαν να δουλεύω κατ’ αυτό τον τρόπο επί δεκαέξι μήνες. Ήμουν κλειδωμένη στο δωμάτιο του ξενοδοχείου μαζί με τρία άλλα κορίτσια.
Ένας από τους πελάτες ήταν δικηγόρος. Ονομαζόταν Φαρούκ και προσφέρθηκε να με αγοράσει από τον Γερμανό. Ο Γερμανός με πούλησε έναντι τεσσάρων χιλιάδων ευρώ. Ο Φαρούκ με κρατούσε κλειδωμένη και αλυσοδεμένη σε ένα δωμάτιο του σπιτιού του και με ανάγκαζε να κάνω σεξ με άντρες που τον επισκέπτονταν. Όποτε παραπονιόμουν, με χάραζε με μαχαίρι. Ύστερα από δύο μήνες, του είπα πως ήμουν έγκυος. Έλυσε τις αλυσίδες και με άφησε να κινούμαι πιο ελεύθερα μέσα στο σπίτι. Είπε πως θα με πατρευόταν.
Δεν ήθελα να παντρευτώ τον Φαρούκ, έτσι έβαλα σκοπό να δραπετεύσω. Είδα στην τηλεόραση ένα πρόγραμμα το αναφερόταν στις Μολδαβές που φέρνουν οι σωματέμποροι στην Τουρκία και σε μια οργάνωση που τις βοηθούσε να επιστρέψουν στη Μολδαβία. Αυτή η οργάνωση ήταν στην Άγκυρα, έτσι όταν ο Φαρούκ πήγε στο γραφείο του, πήρα ένα λεωφορείο και πήγα σ’ αυτή την οργάνωση. Δεν είχα διαβατήριο, έτσι μου έδωσαν ένα λευκό διαβατήριο για να επιστρέψω στη Μολδαβία. Επέστρεψα στις 13 Ιουλίου του 2005. Ο γιός μου γεννήθηκε στις  3 Οκτωβρίου του 2005.

Η Ίζαμπελ έκλαιγε με σπασμούς τη στιγμή που τέλειωνε την αφήγησή της. Έτρεμε από τον φόβο μήπως κάποια μέρα την ανακαλύψουν οι σωματέμποροι και βλάψουν την ίδια ή τον γιό της. Την ημέρα που συνάντησα την Ίζαμπελ ήταν η πρώτη ημέρα που διάβαινε το κατώφλι της μετά από εβδομάδες. Φοβόταν να ψάξει για δουλειά, μήπως την εντοπίσουν οι σωματέμποροι, και επιβίωνε μέρα με την μέρα μόνο με τη βοήθεια των γειτόνων και μιας τοπικής μκο που παρείχε τροφή και καταφύγιο. Η Ίζαμπελ είχε ξεφύγει από τη σεξουαλική σκλαβιά, αλλά η ζωή της εξακολουθούσε να είναι φυλακισμένη.
...

Η διαρκής φτώχεια και αστάθεια στη Μολδαβία έχει δημιουργήσει άλλη μια απώλεια: το θύμα που ξαναπέφτει στα δίκτυα της σωματεμπορίας. Επειδή τα περισσότερα θύματα επιστρέφουν στις ίδιες συνθήκες φτώχειας και έλλειψης οικονομικών ευκαιριών που εξέθρεψαν αρχικά τη σωματεμπορία, ένας αυξανόμενος αριθμός ατόμων εισέρχεται σ’ αυτά τα δίκτυα πολλές φορές. Στη Μολδαβία, συνάντησα αρκετά θύματα και η πιο καταπονημένη ήταν η Κάτια. Όταν συναντηθήκαμε για πρώτη φορά, η Κάτια δεν ήταν πρόθυμη να συζητήσει τα βάσανά της, αλλά ύστερα από μια εκτενή, χαλαρή συζήτηση για εμένα και τη ζωή μου στην Καλιφόρνια, μου είπε πως ήθελε να μοιραστεί την ιστορία της:

Είμαι από την πόλη Κοστέστι. Είμαι είκοσι τριών ετών. Ο πατέρας μου πέθανε όταν ήμουν μικρή και η μητέρα μου και εγώ ζούσαμε μόνες. Ήρθαν ένα καλοκαίρι μεσάζοντες που ζητούσαν άτομα για δουλειά. Ήμουν δεκαπέντε ετών εκείνη την εποχή. Μία από τις γυναίκες την έλεγαν Άσλι. Έκλεινε συμφωνίες για να εργαστούν νέοι από την πόλη μας σε χώρες του εξωτερικού. Είπα στη μητέρα μου ότι ήθελα να πάω να δουλέψω και να της στέλνω χρήματα. Δεν μπορώ να πω ποιοί με πήραν από την Μολδαβία, αλλά με ανάγκασαν να εργάζομαι κάνοντας σεξ σε τέσσερεις χώρες. Έκανα αυτή τη δουλειά τρία χρόνια. Δεν μπορούσα να έρθω σ’ επαφή με τη μητέρα μου ούτε να της στείλω χρήματα. Με απέλασαν από το Άμστερνταμ. Όταν ήρθα στην πατρίδα η μάνα μου είχε πεθάνει.
Πήγα στο Μπαλτί να βρω δουλειά, αλλά δεν μπορούσα να βρω σταθερό μισθό και ζούσα στους δρόμους Μια νύχτα, καποιοι άντρες με ανάγκασαν να μπω σε ένα φορτηγό και με ξυλοκόπησαν. Με οδήγησαν στην Τουρκία μαζί με τέσσερα άλλα κορίτσια. Μας αλυσοδέσανε μαζί και δεν μας έδιναν φαγητό, Έμεινα στην Τουρκία για μεγάλο διάστημα, όχι όμως τόσο όσο σε άλλες χώρες. Ζούσα σε δύο διαμερίσματα. Εκεί έρχονταν Τούρκοι. Και Ρώσοι. Μερικές φορές οι μαστροποί μας πήγαιναν για ψώνια. Μια απ’ αυτές τις φορές δραπέτευσα.
Επέστρεψα στη Μολδαβία, αλλά και πάλι δεν μπόρεσα να βρω δουλειά. Προσπάθησα να βρω δουλειά στο Κισινάου, αλλά στη χώρα δεν υπήρχαν δουλειές. Κοντά στο πανεπιστήμιο είδα μια διαφήμιση για οικιακή εργασία στο Ηνωμένο Βασίλειο. Οι μεσάζοντες μου ζήτησαν χρήματα για να βγάλουν τα χαρτιά, εγώ όμως δεν είχα. Έβγαλαν τα χαρτιά μου, αλλά μου είπαν ότι πρέπει να τους πληρώσω από τους μισθούς μου. Έμεινα στο σπίτι του μεσάζοντα τρεις ημέρες και θυμάμαι πως είπα στον εαυτό μου: “Κοίτα, Κάτια, τώρα φάνηκες τυχερή”.
Όταν ήρθαν οι οδηγοί, με έσπρωξαν μέσα στο πορτ - παγκάζ του αυτοκινήτου και με οδήγησαν σε ένα νυχτερινό μαγαζί της Μόσχας. Στο αυτοκίνητο είχε απόλυτο σκοτάδι. Ξεφώνιζα συνέχεια. Πίστεψα ότι ήμουν καταραμένη. Πώς μου συνέβαιναν πάντα τόσο κακά πράγματα; Όταν πήγα σε εκείνο το νυχτερινό κέντρο, που έδωσαν αλκοόλ και ήμουν αναγκασμένη να χορεύω γυμνή. Κάθε μέρα μεθούσα. Οι άντρες έκαναν ό,τι ήθελαν και μέσα σε λίγο καιρό αρρώστησα. Οι μαστροποί με εγκατέλειψαν στους δρόμους. Δεν ήθελα να γυρίσω στη Μολδαβία, αλλά η αστυνομία με απέλασε.

...
Η επιτυχία της εμπορίας Ανατολοκοευρωπαίων γυναικών στο εξωτερικό με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση γρήγορα έφερε την έμπνευση για το ακριβώς αντίθετο: τουρίστες που ταξιδεύουν στα αστικά κέντρα της Ανατολικής Ευρώπης με σκοπό τη σεξουαλική απόλαυση των ντόπιων γυναικών. Στη Μολδαβία, η μεγαλύτερη ομάδα τουριστών για σεξ είναι οι Τούρκοι. Αρχίζοντας από το 2002, τουρκικές επιχειρηματικές ομάδες ανέπτυξαν οικονομικές δραστηριότητες στον τομέα του σεξ, πραγματοποιώντας μεγάλες επενδύσεις σε ξενοδοχεία και νυχτερινά κέντρα του Κισινάου. Πολλοί εργαζόμενοι σε μκο έκαναν ειδική μνεία σε ένα ξενοδοχείο, το αποκαλώ Ξενοδοχείο Δ, που ήταν γνωστό σαν καταφύγιο Τούρκων τουριστών του σεξ. Ταυτόχρονα με αυτή την επένδυση στον σεξουαλικό τουρισμό, οι τουρκικές αερογραμμές προσέθεσαν περισσότερες πτήσεις προς το Κισινάου από την Ιστανμπούλ· σήμερα υπάρχουν δύο πτήσεις την ημέρα προς το Κισινάου, πολύ περισσότερες από αυτές άλλων αερογραμμών προς οποιαδήποτε άλλη πόλη. Η αύξηση του τουρισμού με σκοπό το σεξ τροφοδοτήθηκε επίσης από μεγάλη αύξηση στο επίπεδο της εγχώριας σωματεμπορίας.
...

Siddharth Kara, Sex Trafficking - inside the business of modern slavery, 2009. Ελλ. έκδοση εκδ. Ασβός, 2010.