replay:
η σεξουαλικότητα στα χρόνια του συνδρόμου [*]

Στα τέλη του αιώνα το aids έδεσε ξανά στις “πολιτισμένες” κοινωνίες την σεξουαλικότητα με την υγεία. Έδεσε αυτούς τους δύο κόσμους σημασιών και πρακτικών, όχι για να απελευθερώσει αλλά για να “τιμωρήσει” το σώμα, το απείθαρχο σώμα. Στο φόντο αυτού του κόμπου, του κόμπου του aids, που επιβλήθηκε (προς τέρψιν των ηθικολόγων) με την απειλή του θανάτου, ο κοινωνικός φασισμός βρήκε καινούργια τροφή τρόμου... Τα “περιθώρια” ξαναονοματίστηκαν σε “ομάδες υψηλού κινδύνου”... Τα προτάγματα της ερωτικής ελευθερίας (καρφί έτσι κι αλλιώς στο μάτι ενός συστήματος που επιτηρεί και κανονίζει την παραγωγικότητα - άρα την υποταγή - των σωμάτων) αντικαταστάθηκαν από τους κανόνες της ασφάλειας.
Είναι ανόητο, κι ακόμα χειρότερο: είναι απόδειξη υποταγής το να αγνοήσουμε όλα αυτά τα ζητήματα οχυρωμένοι πίσω από έναν (ρηχό έτσι κι αλλιώς) ανθρωπισμό. Γιατί γύρω από το aids (όπως και γύρω από κάθε τι που αφορά είτε την υγεία είτε την σεξουαλικότητα) δημιουργείται μια καινούργια βάση για την οργάνωση κρατικών μεθοδεύσεων... Αναπροσαρμόζονται καθημερινές συμπεριφορές... Βρίσκονται ή εφευρίσκονται αφορμές και άλλοθι για την πρόοδο της ιατρικής αλλά και για την “ανάπτυξη” της βιομηχανίας της υγείας... Παράγονται και καταστρέφονται πρότυπα... Αλλάζουν τα πάθη των σωμάτων... Καλλιεργούνται καινούργιοι μύθοι.
Με λίγα λόγια το aids, πολύ περισσότερο από μια (συζητήσιμη έτσι κι αλλιώς) παθολογία του σώματος στην ιδιωτικότητά του, είναι ένα πολιτικό σήμα των (καπιταλιστικών) κοινωνιών - και δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς. Στην συζήτηση που ακολουθεί (και για την οποία σκόπιμα θα αποφύγουμε την προκαταβολική παρουσίαση της ταυτότητας των ομιλητών, αφήνοντας τους αναγνώστες να αναγνωρίσουν τα λεγόμενα και όχι την “υπογραφή” τους) θίγονται μερικά απ’ αυτά τα ζητήματα. Δεν είναι ένας διάλογος “αποκάλυψης”, ούτε αναζήτησης οριστικών συμπερασμάτων. Είναι μαλλον η εισαγωγή σε μια πολιτική πρόταση: η υπόθεση του aids είναι πολύ σοβαρή για να την εμπιστευτούμε στους ειδικούς...

“περιθώρια”

- Αναρωτιέμαι κατά πόσο αυτό που τόσο απλά ονομάζεται “ομοφυλόφιλοι” ή “τοξικομανείς” (που χρεώθηκαν σαν “ομάδες υψηλού κινδύνου” το aids) είναι πράγματι ιδιαίτερες κοινωνικές ομάδες... Αναρωτιέμαι δηλαδή αν πρόκειται πράγματι για ομάδες “ενιαίες”, με την έννοια πως τα κοινά στο “εσωτερικό” τους είναι τόσα και τέτοια που να τις διαφοροποιούν απ’ την “υπόλοιπη” κοινωνία... Συμβαίνει πράγματι κάτι τέτοιο;

- Υπήρχαν σίγουρα έντονες διαφορές μεταξύ τοξικομανών και ομοφυλόφιλων, σαν ομάδες, με την υπόλοιπη, την “υγιή” κοινωνία. Γι’ αυτό πιστεύω κιόλας πως έγινε κατορθωτό να χρεωθούν αυτές οι ομάδες το aids.
Πριν σκάσει το aids, στην αμερική, είχε προηγηθεί ολόκληρη αυτή η εποχή του ρηγκανισμού, με την επιστροφή στην οικογένεια, στα παιδιά, στη θρησκεία, κλπ - μια πολιτική που κατά τη γνώμη μου δεν χαράχτηκε μονάχα από πάνω, από κάποιους μεγιστάνες, από κάποιους αφέντες, αλλά που βοηθήθηκε και από αυτές τις ομάδες...

- Με ποιόν τρόπο;

- Τα πρεζόνια, για παράδειγμα, φτάνοντας σε μεγάλη αθλιότητα, που ναι, βέβαια, αυτό ήταν μια πολιτική του συστήματος για να ελέγξει τη νεολαία - αλλά δεν υπήρξε κάποια αντίσταση ουσιαστική σ’ αυτό, ούτε από τους τοξικομανείς σαν κοινωνική ομάδα, που να συγκρατήσει την ίδια τους την εξαθλίωση... Εύκολα λοιπόν από ένα σημείο και ύστερα τους χρησιμοποίησαν σα μπαμπούλα.
Οι ομοφυλόφιλοι πάλι είχαν αρχίσει να φτάνουν σε κάποιες - κατά τη γνώμη μου - απερίγραπτες και φοβερές πρακτικές. Στο όνομα της κάβλας, της ηδονής, της ευχαρίστησης, είχαν αρχίσει να ξεφεύγουν εντελώς...και σε σχέση με τα drugs, γιατί και αυτοί χρησιμοποιούσαν ναρκωτικά, αλλά και σαν τρόπους ζωής.

- Τώρα αυτά όμως αφορούν μόνο τους ομοφυλόφιλους ή τους τοξικομανείς;

- Κοίταξε να δεις: στην αμερική υπάρχουν τεράστιες επιχειρήσεις που στην επιλογή του προσωπικού τους, ειδικά αν πρόκειται για στελέχη, προτιμούσαν ομοφυλφιλους. Γιατί; Γιατί ο ομοφυλόφιλος είχε περισσότερες φιλοδοξίες...

- Είχε πειρσσότερες φιλοδοξίες επειδή ήταν ομοφυλόφιλος;

- Ναι, γιατί τον ενδιέφερε περισσότερο να καταξιωθεί σε ένα ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον, που αλλιώς θα τον απέριπτε... σαν επιλογή ζωής δηλαδή, γιατί η επιτυχία σε έναν ομοφυλόφιλο προσφέρει σιγουριά, ασφάλεια, εμπιστοσύνη, κοινωνικότητα, αναγνώριση, πράγματα δηλαδή που δεν μπορεί να τα βρει έξω από μια καταξίωση επαγγελματική. Άλλα πάλι προσόντα των ομοφυλόφιλων (αυτά εκτιμούσαν τέλος πάντων τότε οι επιχειρήσεις) ήταν πως δεν θα είχαν να ασχολούνται με οικογένεια, παιδιά, αλλά και όλη την κατανάλωση της εξασφάλισης της οικογένειάς τους. Ο καταναλωτισμός των ομοφυλόφιλων ήταν πιο έντονος, αλλά και πιο εφήμερος - πράγμα που σήμαινε ένα μεγαλύτερο νταραβέρι με τα χρήματα. Αυτό που χαρακτήριζε τον ομοφυλόφιλο και τον έκανε ιδανικό για στέλεχος ακριβώς επειδή ήταν ομοφυλόφιλος ήταν η πιο έντονη ανάγκη του, αν θες, να ανεβαίνει κοινωνικά και να έχει περισσότερα χρήματα για να διασκεδάζει καλύτερα.
Λοιπόν σ’ αυτή τη διασκέδαση έσκασε το “έκσταση”, το οποίο σημειωτέον στην αρχή ήταν νόμιμο και το χρησιμοποιούσαν σαν φάρμακο για σχιζοφρένειες, καταθλίψεις, κλπ. Έσκαγες στον γιατρό σου, και σου έλεγε “πάρε πέντε μπουκάλια”. Έκανες τη δουλειά σου. Μόνο που στην πορεία αποδείχθηκε πως το “έκσταση” ήταν αρκετά “ανεβαστικό”. Βγαίνανε επώνυμα διάφοροι γιατροί, δικηγόροι, κλπ, και λέγανε πως “εγώ πριν ήμουνα με τα αρντάν, τα ταβόρ, και σερνόμουνα - καμία σχέση με την παραγωγή. Παίρνοντας όμως το έκσταση, ξαναμπήκα στην παραγωγή, άρχισαν πάλι να δουλεύω, να αποδίδω”.
Παίρνοντας λοιπόν το έκσταση οι ομοφυλόφιλοι επειδή ήταν και αφροδισιακό, σπιντάρανε γενικά στη διασκέδαση, αλλά βέβαια από την άλλη ξεφύγανε από την παραγωγή. Γιατί άμα είσαι δεκατέσσερεις ώρες την ημέρα με έκσταση, μετά θες να ξεκουραστείς - και αυτομάτως δεν σε ενδιαφέρει η δουλειά. Οπότε, με λίγα λόγια,αυτό στο οποίο είχαν επενδύσει πάνω του οι επιχειρήσεις, οι ομοφυλόφιλοι δηλαδή, άρχισε να γίνεται αντιπαραγωγικό - όχι από κάποια αμφισβήτηση, αλλά μέσα από αυτήν την υπερένταση της διασκέδασης, της σεξουαλικότητας κλπ, που σου είπα πριν.
Αλλά και οι σεξουαλικές τους συμπεριφορές είχαν φτάσει σε επικίνδυνα σημεία. Και οι πρακτικές αυτές, σαν θέμα δημόσιας υγείας, είχαν φτιάξει ένα έδαφος στο οποίο θα μπορούσε να καλλιεργηθεί το οτιδήποτε - εννοώ οτιδήποτε διάφοροι “ειδικοί” και “επιστήμονες” φτιάχνουν στα εργαστήριά τους και το ρίχνουν μετά προς τα έξω, είτε σκόπιμα είτε χωρίς να ελέγξουν τι αλληλοεπιδράσεις μπορεί να έχει με άλλουςε παράγοντες. Με αποτέλεσμα το aids.

- Έστω. Αλλά αυτά που περιγράφεις δεν ισχύανε για τους ετεροφυλόφιλους;

- Ισχύανε και ισχύουν, γι’ αυτό εξάλλου αποδείχθηκε πως αυτές οι ομάδες “υψηλού κινδύνου” ήταν ένα παραμύθι. Απλά αυτές οι ομάδες ήταν πιο επιρρεπείς...

- Τι πάει να πει “πιο επιρρεπείς”; Που ήταν πιο επιρρεπείς; Στην “ακολασία”; Στην “υπερβολική” σεξουαλικότητα;

- Κοίταξε να δεις. Όταν ήμουνα πιτσιρικάς, μαθητής, κόλλησα πρώτη φορά βλενόρροια. Πόναγε το πουλί μου, έτρεχαν κάτι κίτρινα υγρά - αλλά εγώ ντρεπόμουνα να το πω στους γέρους μου, δεν ήξερα τι είναι, μου είχαν κοπεί τα πόδια. Εν τέλει το είπα, με πήγανε σε ένα γιατρό, που έδωσε μια θεραπεία, εντάξει.
Έρχομαι μετά από χρόνια στην Αθήνα. Νταραβερίζομαι με διάφορους ανθρώπους, ξανακολλάω, ξέρω από ποιόν την κόλλησα. Του λέω “το και το”, τρομαγμένος πάλι. Μου λέει μην ανησυχείς, με πάει σε ένα φαρμακείο, μου πατάνε μια ένεση, ξαναπερνάω την άλλη μέρα και μου κάνουν άλλη μία, και αυτό ήταν, τελείωσε.
Κάποια φορά λοιπόν που το συζήταγα με κάποιους άλλους, μπασμένους σ’ αυτόν τον τρόπο ζωής, γυρνάει ο άλλος και μου λέει “σιγά, πώς κάνεις έτσι για μια βλενόρροια; η βλενόρροια στους ομοφυλόφιλους είναι όπως η γρίπη στον υπόλοιπο κόσμο”. Κι αυτό ίσχυε για μια σειρά αρρώστιες, όπως τα κονδυλώματα, κλπ. Αυτό εννοώ με το “πιο επιρρεπείς”.

- Ναι, αλλά το ίδιο συνέβαινε και στις ετεροφυλόφιλες σχέσεις, την ίδια εποχή.

- Όχι, δεν ήταν στον ίδιο βαθμό.

- Δεν ξέρω σε τι βαθμό ήτανε. Αλλά από τις δικές μου παρέες και σχέσεις, μπορεί μεν εγώ συμπτωματικά να μην κόλλησα ποτέ κάτι, αλλά πολύ κοντινοί και κοντινές μπορεί να τύχαινε, μέσα σε τέσσερα - πέντε χρόνια, να κολλ΄ήσουν μια ή δυο φορές κονδυλώματα πχ. Και φυσικά δεν υπήρχε τίποτα δραματικό ή παράξενο σ’ αυτό - μάλλον αστεία αντιμετωπιζόταν, με εικασίες του ποιός κόλλησε ποιά, που είχε κολλήσει από την άλλη, που την άρπαξε από εκείνον, που μπορεί να κόλλησε από εκείνην, κλπ. Θέλω να πω ότι στον βαθμό που οι σεξουαλικές, οι ερωτικές πρακτικές, ήταν τουλάχιστον στη νεολαία αρκετά απελευθερωμένες μια ορισμένη εποχή, είτε ομοφυλόφιλες ήταν είτε ετεροφυλόφιλες, διέτρεχαν ανάλογους “κινδύνους”, από την άποψη κάποιας αρρώστιας τουλάχιστον.

- Όχι, δεν ήταν ακριβώς έτσι τα πράγματα. Έπαιξε ρόλο και κάτι ακόμα: πως αυτοί οι άνθρωποι είχαν και μια συγκεκριμένη ιδεολογία, και έναν συγκεκριμένο τρόπο ζωής, ειδικά μέχρι την άνθηση του aids, μιας και μιλάμε γι’ αυτή την εποχή.

- Δυο λεπτά. Τι εννοείς “ιδεολογία”;

- Εννοώ το peace brothers, κάνουμε έρωτα όχι πόλεμο, κλπ.

- Ναι, αλλά αυτό δεν αφορούσε ειδικά τους ομοφυλόφιλους. Θέλω να πω ότι έτσι κι αλλιώς υπήρξε μια εποχή σεξουαλικής απελευθέρωσης, ειδικά στη νεολαία, που μπορούσε να φτάσει οπουδήποτε στις καθημερινές της πρακτικές. Αλλά αυτό αφορούσε το ίδιο είτε την ομοφυλόφιλη είτε την ετεροφυλόφιλη επιθυμία, δεν είναι έτσι;

- Όσον αφορά τις ετεροφυλόφιλες σχέσεις, αυτή η απελευθέρωση έπιανε ένα συγκεκριμένο κομμάτι της κοινωνίας ή της νεολαίας. Αντίθετα οι ομοφυλόφιλες σχέσεις, σαν “όχι κανονικές” για την κοινωνία γενικά, διατρέχουν - και διέτρεχαν - όλες τις κοινωνικές ομάδες, κι όχι μόνο τις “απελευθερωμένες” στις ερωτικές τους πρακτικές. Αυτός είναι ο ένας παραπάνω λόγος που οι ομοφυλόφιλοι ήταν περισσότερο εκτεθειμένοι, αν θες, σε αρρώστιες σχετικές με σεξουαλικές πρακτικές.
Ο δεύτερος λόγος αφορά την ίδια την συμπεριφορά του ομοφυλόφιλου. Ένας ετεροφυλόφιλος δεν έχει τις ίδιες δυνατότητες, με τίποτα.
Εγώ για παράδειγμα, μπορούσαν να βγω καβλωμένος σήμερα και να ψωνιστώ πέντε, δέκα, είκοσι ή τριάντα φορές - όσο κράταγε η όρεξή μου και οι αντοχές μου. Εσύ, σαν ετεροφυλόφιλος δεν είχες, ούτε έχεις αυτήν την δυνατότητα, με τίποτα. Πού να πας να ψωνιστείς; Εγώ μπορούσα να πάω σε ένα πάρκο, και μέσα σε τρεις ώρες να παρθώ με δέκα άτομα. Εσύ που θα μπορούσες να το κάνεις αυτό; Πουθενά.

- Δεν θα μπορούσα να το κάνω, όχι.

- Άσε που θα μπορούσα να αλλάξω τα δέκα πάρκα, τις δέκα δημόσιες τουαλέτες, ή τους δέκα κινηματογράφους, ή τις δυο τρεις σάουνες, ή τα δέκα μπαρ... Εγώ μπορούσα να πάω σε ένα μπαρ, και πριν καν πιω το ποτό μου να φύγω ή να πάω στην τουαλέτα, να ψωνιστώ, να πλύνω το πουλί μου στο νιπτήρα, να ξαναγυρίσω, να πιω μια γουλιά ποτό, και πάει λέγοντας... Εσύ, στο μπαρ δεν έχεις αυτή την δυνατότητα. Σαν ετεροφυλόφιλος θα το έκανες μια στο τόσο, με μια, δυο γυναίκες - το ίδιο πάνω κάτω ισχύει και για τις ετεροφυλόφιλες γυναίκες, εκτός βέβαια από τις επαγγελματίες της σεξουαλικότητας.
Αλλά, εν πάσει περιπτώσει, είναι πολύ πιο δύσκολο σε σένα σαν ετεροφυλόφιλο να ματώσεις όταν έρχεσαι σε επαφή με μια γυναίκα. Γιατί θα κατεβάσει τα υγρά της... τέλος πάντων υπάρχουν συγκεκριμένοι βιολογικοί παράγοντες που επιτρέπουν κάτι τέοιο. Αντίθετα ο ομοφυλόφιλος έχει πιο βεβαρυμένο ιστορικό στα αφροδίσια, εξαιτίας του είδους των ερωτικών επαφών που έχει, και αυτό φυσικά επιβαρύνει τη θέση του απέναντι στο ενδεχόμενο του aids. Υπάρχει εξάλλου και ο παράγοντας της χρονικής πίεσης που χειροτερεύει τα πράγματα: άμα ήσουνα στο πάρκο, πολύ λίγοι κυκλοφορούσαν με κρεμούλες... Εντάξει υπήρχαν μερικές αδελφές που πριν βγουν κάνανε το μπάνιο τους, βάζανε τις κρεμούλες τους και βγαίνανε να γαμηθούν πιο άνετα. Υπήρχαν άλλοι που δεν το κάνανε. Υπήρχε λοιπόν η πίεση αυτή, άμα είχες επιπλέον κάποιες μικρές πληγές από κάποιο άλλο αφροδίσιο, καταλαβαίνεις πως η πιθανότητα μόλυνσης αυξάνεται πολύ.

- Άρα, υποστηρίζεις, πως αυτές οι έντονες πρακτικές φέρνουν πιο κοντά μεταξύ τους ομοφυλόφιλους, και τους κάνουν μια λίγο πολύ ενιαία ομάδα, όχι στο επίπεδο του γούστου, αλλά στο επίπεδο αυτής της πρακτικής ερωτικής έντασης;

- Ναι, έτσι είναι. Και αυτό επίσης αποδεικνύει πως αυτές οι περιβόητες “ομάδες υψηλού κινδύνου” σε σχέση με το aids ήταν ένα παραμύθι, που τελικά το παραδέχτηκαν και εκείνοι που το λάνσαραν. Γιατί αν υπάρχει κάτι επικίνδυνο σε σχέση με το aids, αυτό είναι μερικές ερωτικές πρακτικές, μερικές σεξουαλικές συμπεριφορές, και όχι η ίδια η ομοφυλόφιλη επιθυμία. Γιατί και ένας ετεροφυλόφιλος άντρας ή γυναίκα, ένα καλοκαίρι σε ένα νησί, εκεί που τα σώματα είναι πιο ελαφρά ντυμένα, πιο ελκυστικά, τέλος πάντων υπάρχει ένας διάχυτος ερωτισμός, αν αρχίσει να ψωνίζεται αβέρτα κουβέρτα και απρόσεχτα, έχει το ίδιο αυξημένες πιθανότητες να βρεθεί κάποια στιγμή θετικός ή θετική.

- Τελικά φαίνεται πως ισχύει αυτό που έλεγε ο Φουκώ, ότι δηλαδή οι απαγορεύσεις που αφορούν την σεξουαλικότητα, όλα αυτά τα “μη” που αποτελούν σημαντικό μέρος του ρεπερτορίου των ερωτικών κανόνων της “υγιούς” κοινωνίας, το “μη μαλακίζεσαι”, “μη κάνεις αυτό”, “μη κάνεις το άλλο”, δεν εξαφανίζουν τις αντίστοιχες επιθυμίες ή τις αντίστοιχες πρακτικές, αλλά λειτουργούν εντείνοντάς τες, δίνοντάς τους παραπάνω σημασίες, και ίσως επιπλέον απολαύσεις... Δεν ξέρω αν στην ομοφυλοφιλία κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει ορατό στην προσωπική ιστορία του καθενός...

- Για μένα είναι πολύ ορατό και πολύ ξεκάθαρο. Γιατί αν είχα την ελευθερία να συνευρίσκομαι, να συνυπάρχω με όλους αυτούς τους ανθρώπους, είτε ομοφυλόφιλους είτε ετεροφυλόφιλους, να μπορώ να εκφραστώ ελεύθερα και άνετα, να μπορώ να κάνω το καμάκι μου στον κινηματογράφο, ή σε ένα οποιοδήποτε μπαρ, δεν θα είχα την ανάγκη αυτού του μύθου, να βρίσκομαι σε γκέι μπαρ, να γκετοποιώ την ζωή μου. Προσπάθησα πολύ για να καταφέρω να ξεφορτωθώ αυτό το λούκι - σκέψου πως για καναδυό χρόνια δεν πήγαινα πουθενά αλλού παρά μόνο στα στέκια ή στα μαγαζιά όπου πίστευα ότι θα βρω την ζεστασιά, το όμορφο κλίμα, θα νιώθω άνετα... που τελικά όλα αυτά ήταν μια απάτη. Αλλά αυτήν την απάτη μου την είχε επιβάλει η κοινωνία - δεν ήταν δημιούργημα δικό μου.
Αν υπήρχε τελικά αυτή η δυνατότητα του “ζήσε ελεύθερα”, δεν θα υπήρχαν τα πάρκα ή τα δημόσια ουρητήρια, κι ό,τι φέρνουν μαζί τους σαν σχέσεις· ή θα υπήρχαν σε πολύ μικρότερη κλίμακα.

περιθώρια και τάξεις

- Έστω λοιπόν πως στη βάση των ερωτικών πρακτικών, και επειδή βέβαια υπάρχει το στίγμα πως αν είσαι ομοφυλόφιλος είσαι περιθώριο (κάτι που μπορεί να καθορίζει προκαταβολικά την συμπεριφορά, μιας και είναι το πρώτο πράγμα που μαθαίνει κάποιος όταν ανακαλύπτει την ομοφυλοφιλία του) διαμορφώνεται η κοινότητα των ομοφυλόφιλων. Μια κοινωνική ομάδα δηλαδή που είναι διακριτή από όλες τις υπόλοιπες.
Αλλά παρ’ όλα αυτά συνεχίζω να αναρωτιέμαι: μέσα σε αυτήν την κοινότητα δεν υπάρχουν διαφορές; Ο πλούσιος και ο φτωχός, αυτός που έχει δυνατότητες κοινωνικής ανόδου και αυτός που δεν έχει, ο καλλιτέχνης και ο αγράμματος, όλοι αυτοί είναι πάνω από όλα ομοφυλόφιλοι; Αυτές οι διαφορές δεν έχουν αξία; Αφήνουν ανεπηρέαστες τις καθημερινές συμπεριφορές;

- Από την δικιά μου εμπειρία μπορώ να σου πω πως άσχετα από κοινωνικές τάξεις, κοινωνικές ομάδες κλπ, υπάρχουν οι ίδιες συμπεριφορές. Έχω δει ανθρώπους που άσχετα από το αν είχαν εκατομμύρια ή ό,τι άλλο, κατέβαιναν για να ψωνιστούν στα πάρκα. Υπάρχουν βέβαια άνθρωποι που έχοντας περισσότερα ταμπού, δεν θα πιαστούν χεράκι χεράκι στο δρόμο όπως θα έκανα εγώ, ή δεν θα χαμουρευτούν μέσα στο μπαρ, ή μέσα στην πλατεία Κολωνακίου. Αλλά ψαχνόντουσαν. Μπορεί δηλαδή το κοινωνικό πρεστίζ να δεσμεύει κάποιον στο να έχει μια πιο μεγάλη άνεση, μια πιο μεγάλη ελευθερία που εγώ την είχα και αυτός ζήλευε γι’ αυτό... Αλλά στα μέρη που εγώ νταραβεριζόμουν θα ήταν κι αυτός. Δεν θα ήταν μπροστά μπροστά στο πάρκο, θα ήταν πίσω από το θάμνο.
Τώρα βέβαια υπήρχαν και οι βολεμένοι, οι κοινωνικά πετυχημένοι, οι καταξιωμένοι, οι πλούσιοι κλπ, που έχοντας και κάποιες αναστολές, δεν θα τους έβλεπες στα πάρκα. Φυσικά βρίσκονταν στην ίδια “ομάδα”, τέλος πάντων είχαν και έχουν ανάλογες ερωτικές πρακτικές. Απλά, αυτοί ήταν πιο προφυλαγμένοι από ανθρώπους όπως εγώ, που δεν χαμπάριαζα.
Εν τέλει, αν θες να το δεις έτσι, η μόνη διαφορά στο “εσωτερικό” της ομοφυλόφιλης κοινότητας έχει να κάνει με το αν κάποιος κατεβαίνει στο δρόμο για να ψωνιστεί ή όχι, το ίδιο αναλογικά που ισχύει και με αυτούς που είναι στην πρέζα. Αυτή η διαφορά που μπορεί να έχει σχέση με την κοινωνική θέση του Χ ατόμου, αλλά μπορεί και όχι... Με λίγα λόγια δεν υπάρχει κατευθείαν αναλογία μεταξύ “πλούτου” και ομοφυλόφιλης συμπεριφοράς.

- Μεταξύ πλούτου και προσωπικής φροντίδας της υγείας; Νομίζω ότι ένας αστός θα φροντίσει το πουλί του, αλλά θα φροντίσει και το στομάχι του. Θα πάει να καλοφάει, πάντα φυσικά σύμφωνα με τα πρότυπα που έχει...

- ... Και τις δυνατότητες που έχει, έτσι; Γιατί αν εγώ με το πεντοχίλιαρο που είχα την βδομάδα κάποτε έπρεπε να καλύψω drugs, διασκέδαση και φαγητό, ε, έριχνα το φαΐ. Ή έριχνα το νοίκι. Πάντως ναι, κι εγώ αν μπορούσα οικονομικά, μετά τα ξύδια, μετά τα drugs, μετά το ψώνισμα, θα ήθελα να καταλήγω σε ένα εστιατόριο να γεμίζω την κοιλιά μου και να κοιμάμαι ήσυχος, και να μην ξυπνάω την άλλη μέρα με καούρες θέλοντας μερικές ώρες για να συνέλθω...

- Και τελικά, μιλώντας για τους ασθενείς του aids, το ποιούς θα δεις στο Συγγρού, κάτι δείχνει. Γιατί σίγουρα θα υπάρχουν κάποιοι που τους είδες στο πάρκο, κόλλησαν κάποια στιγμή, αλλά σίγουρα δεν θα τους δεις στο Συγγρού, ούτε φυσικά θα τους δεις να ασχολούνται με τίποτα άλλο εκτός από το τομάρι τους.

- Αυτό είναι σίγουρο. Το λιγότερο να τον δω στο Υγεία. Αλλά στο Συγγρού, στο Σωτηρία, στο Κρατικό, όχι, σίγουρα όχι...

η ασφάλεια στη θέση της ελευθερίας

- Κάτι άλλο που σκεφτόμουν είναι το ότι ανεξάρτητα από τις σκοπιμότητες, το να αποδοθεί το aids σε ομοφυλόφιλους και τοξικομανείς, έβαλε ξανά στο κοινωνικό φαντασιακό, όχι δηλαδή κατ’ ανάγκη σε επίπεδο δημόσιων λόγων αλλά σε επίπεδο δημόσιων υπονοούμενων, αυτό το δίπολο “αίμα - σπέρμα”, που η η προηγούμενη ιστορική περίοδος της εμφάνισής του ήταν επί φασισμού / ναζισμού. Εκεί βέβαια έμπαινε σαν “η καθαρότητα της φυλής”, δηλαδή σαν το “δυνατό αίμα - σπέρμα”, ενώ τώρα μπαίνει σαν το “υγιές αίμα - σπέρμα”. Αλλά ξαναμπήκε! Είναι δεδομένο πλέον στο κοινωνικό φαντασιακό (όπως και μερικές ακόμα έννοιες που δεν αφορούν το aids, αλλά λειτουργούν παράλληλα σε διαφορετικά πεδία των δημόσιων σημασιών). Ε, αυτό κατά τη γνώμη μου είναι ήδη φασισμός.

- Εγώ αυτό που δεν μπορώ να καταλάβω είναι το εξής: κτυπώντας την ομοφυλοφιλία, τις ομοφυλόφιλες ομάδες, τον έρωτα τελικά, στερούν από τον κόσμο την δυνατότητα της έκφρασης, της ελευθερίας, της επιλογής, του να νιώθει ο καθένας κυρίαρχος του σώματός του, να είναι ευτυχισμένος και ευχαριστημένος, να νιώθει ηδονή, να νιώθει την χαρά της ζωής, όλα αυτά που τα στερείσαι βλέπεις τον κόσμο διαφορετικά... Αλλά κτυπώντας τους τοξικομανείς που το πάνε;

- Αυτό που καταλαβαίνω εγώ είναι ότι χρεώνοντας την ομοφυλοφιλία με το aids, και επίσης χρεώνοντας την ελεύθερες σχέσεις με τον κίνδυνο του aids, αυτό που “αναδεικνύεται” σαν η ιδανική, ασφαλής σχέση, δεν είναι βέβαια η σχέση με προφυλακτικό, αλλά η μόνιμη, αποκλειστική σχέση, δηλαδή η οικογένεια. Το ίδιο, χρεώνοντας ουσιαστικά την πρέζα με το aids, αυτό που “αναδεικνύεται” σαν η διανική, ασφαλής τοξικο-χρήση, δεν είναι βέβαια η σύρριγγα μιας χρήσης, αλλά η επόμενη γενιά των smart drugs. Ήδη εξάλλου η πρέζα θεωρούνταν κολασμένη επειδή μπορεί να σε στείλει - αντίθετα, άλλα drugs που σε φτιάχνουν χωρίς να σε σκοτώνουν, τουλάχιστον σωματικά, είναι μάλλον της μόδας, ακόμα και στην συντηρητική, οικογενειοκεντρική αμερική.
Τελικά πιστεύω ότι το aids χρησιμοποιήθηκε (γιατί περί χρησιμοποίησης πρόκειται) ενάντια σε μια ελευθερία που ναι μεν είχε αρχίσει να υποχωρεί, αλλά δέχτηκε με το aids ένα μετωπικό χτύπημα. Εννοώ την σεξουαλική ελευθερία.
Όχι δηλαδή ότι πριν από το aids οι σχέσεις ήταν ιδιαίτερα αντικορφομιστικές. Μάλλον υπήρχε μια επιφανειακή ελευθεριακότητα συνδυασμένη με έναν συναισθηματικό συντηρητισμό, αυτό το είδος των χύμα σχέσεων χωρίς το ρίσκο του πάθους για τον άλλο ή την άλλη... Αλλά το aids χρησιμοποιείται ενάντια σε κάθε τι...

- ... Ισοπεδωτικά. Γιατί, εντάξει, είτε έτσι είτε αλλιώς εγώ έζησα κάποια πράγματα, δοκίμασα κάποια πράγματα, μπήκα στο πετσί μερικών καταστάσεων. Αλλά ένας πιτσιρικάς σήμερα δεν θα ακούσει “δοκίμασε, ψάξε, μάθε, με προσοχή”. Θα ακούσει “μη, μακρυά, όχι εφήμερες σχέσεις, όχι με τον καθένα, μόνιμη σχέση, μονογαμική”... Εγκράτεια δηλαδή, το σλόγκαν των θρησκειών.
Οπότε νομίζω πως υπάρχουν καταστάσεις που τώρα διαμορφώνονται και δεν έχουν φανεί ακόμα καθαρά. Θα φανούν προσεχώς.
Γιατί εμείς μεγαλώσαμε σε μια κατάσταση που το ιδανικό ήταν η ελευθερία. Έστω κι αν δεν αγωνιστήκαμε εμείς γι’ αυτήν την ελευθερία, πάντως τα ερεθίσματά μας ήταν σχετικά μ’ αυτήν. Τώρα δεν μεγαλώνουν οι επόμενοι έτσι. Μεγαλώνουν με την απαίτηση, με τους όρους της ασφάλειας. Μεγαλώνουν μέσα στην κατανάλωση αλλά με τεράστιες στερήσεις της ελευθερίας τους με “όφελος” την ασφάλειά τους.

- Μονάχα που πρέπει να πούμε πως και η ελευθερία που προηγήθηκε, η ελευθερία που γνωρίσαμε και μεγαλώσαμε μέσα της, ήταν ψιλοψόφια - εξ ου και η ευκολία αυτής της μετατόπισης από την ελευθερία στην ασφάλεια. Εγώ ελάχιστους ανθρώπους γνώρισα που ζούσαν την όποια ελευθερία τους βαθιά, πίνοντας και τα πικρά ποτήρια της. Ελάχιστοι ήταν αυτοί οι άνθρωποι που γνώρισα να τιμούν την ελευθερία τους πληρώνοντάς την. Οι υπόλοιποι ήθελαν και θέλουν μια ελευθερία ασφαλή: πάντα να είσαι καλά, πάντα να είσαι ευχαριστημένος, κλπ.

- Ναι αλλά, παρόλα αυτά, η αμφισβήτησή σου τότε μπορούσε να περάσει σε πρακτικό επίπεδο, σε έργα, σε στάση ζωής, Ενώ τώρα ο έλεγχος είναι πιο γενικός, και πιο απόλυτος.
...

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Σαμποτάζ νο 9, τον Φλεβάρη του 1994.