ύφεση (και δίεση)

Η δημαγωγία πάει ως εξής: το ελληνικό αεπ (ακαθάριστο εθνικό προϊόν) παρουσίασε μείωση το 2012 περισσότερο από 6,5% (ίσως και 7%) ενώ οι προβλέψεις των τεχνοκρατών των δανειστών (τρόικα) προέβλεπαν μείωση 1,5% (παλίοτερες προβλέψεις τους, του 2010, έκαναν λόγο για αύξηση - του αεπ - το 2012 κατά 1,2%). Συνεπώς οι τεχνοκράτες (και οι μαγικές μαθηματικές φόρμουλες που χρησιμοποιούν) πέφτουν πανηγυρικά έξω. Τέτοιες “αποτυχίες” τις αναγνωρίζουν τελικά και οι ίδιοι οι διεθνείς τεχνοκράτες, ακόμα και σε διεθνή φόρα.
Το να είναι “φανταστική” η μεθοδολογία των υποτιθέμενων επιστημόνων της καπιταλιστικής ανάπτυξης και άρα έωλα τα συμπέρασμά τους, δεν είναι καθόλου παράξενο. Όμως έχουμε την γνώμη ότι αποτυχία σωστών προβλέψεων  για την ελληνική “ύφεση” δεν προϊόν μόνο αυθαίρετων ή λαθεμένων προ-υπολογισμών. Είναι (έχουμε την γνώμη) και συνέπεια του γεγονότος ότι ένα διαρκώς μεγαλύτερο μέρος της “οικονομίας” (άρα και του “ακαθάριστου εθνικού προϊόντος”) περνάει στη “μαύρη” σφαίρα, και συνεπώς δεν καταγράφεται επίσημα. ‘Ετσι, ενώ οι ισχυρισμοί περί λαθών των τεχνοκρατών (υπαρκτών λαθών) παραπέμπουν το ζήτημα του υπολογισμού της ύφεσης σε “τεχνικές”, το πέρασμα ενός μέρους της καπιταλιστικής οικονομίας στη “μαύρη” σφαίρα είναι πολιτικό, και από εργατική σκοπιά. Και θα εξηγήσουμε στη συνέχεια γιατί.
Εν τω μεταξύ ένας (γερμανός;) πανεπιστημιακός, ονόματι Φρίντιχ Σνάιντερ, υποστηρίζει ότι η “παραοικονομία” στην ελλάδα έχει μειωθεί σαν ποσοστό του αεπ, από 25,4% το 2010 σε 24% το 2012· και ότι δεν είναι και τόσο “βλαβερή” αν την δει κανείς με άλλο μάτι. Δεν ξέρουμε πως ο κύριος καθηγητής ή οποιοσδήποτε άλλος υπολογίζει κάτι (τις αδήλωτες οικονομικές συναλλαγές όλων των ειδών) για το οποίο δεν υπάρχουν καταγραφές... Η εμπειρία ωστόσο δείχνει ότι ενώ στον τομέα των ιδιωτικών οικοδομών, για παράδειγμα, υπάρχει πράγματι καθίζηση (οπότε η ανάλογη “παραοικονομία” έχει μειωθεί...) σε άλλους τομείς, όπως στο εμπόριο καυσίμων, τσιγάρων και ποτών, το λαθρεμπόριο έχει εκτοξευτεί. Υπάρχουν κλάδοι ελεύθερων επαγγελματιών (δικηγόροι, μηχανικοί) που έχουν “αξιοποιήσει” την κατάργηση των κατώτατων αμοιβών δηλώνοντας πολύ λιγότερα εισοδήματα απ’ όσα δήλωναν στο παρελθόν. Η “προστασία” επεκτείνεται και σε περιοχές οικονομικών δραστηριοτήτων που ως πρόσφατα βρίσκονταν εκτός, όπως π.χ. στις λαϊκές αγορές. Και διάφορα άλλα.
Η άποψη μας (που δεν είναι ωστόσο στηριγμένη σε ατράνταχτα στοιχεία) είναι ότι ενώ πράγματι το “επίσημο” αεπ μειώνεται λόγω της γενικής και σχεδιασμένης ύφεσης, μειώνεται ακόμα περισσότερο επειδή μετακομίζει σε “ανεπίσημες” δραστηριότητες. Αν αυτή η άποψη είναι βάσιμη, τότε μεθοδικά και συντεταγμένα ένα σημαντικό τμήμα του ντόπιου καπιταλισμού περνάει στις πιο σκληρές μορφές άγριας συσσώρευσης, ενισχύοντας χαρακτηριστικά και τάσεις που υπήρχαν από πριν. Ωστόσο τέτοιου είδους “ενίσχυση”, όσο “αόρατη” κι αν εμφανίζεται, δεν μπορεί παρά να έχει συνέπειες και στο επίσημο σύστημα διοίκησης / εξουσίας... [1]
Ενισχυτικό της άποψής μας είναι το ζήτημα της εργασίας / ανεργίας. Τα (στατιστικά) μεγέθη μιλούν για ένα ποσοστό ανέργων ήδη στο 25% - το 1/4 της διαθέσιμης εργατικής δύναμης στην ελλάδα. Ξέρουμε ωστόσο ότι η τυπική ανεργία σημαίνει επίσης και μαύρη εργασία: δουλειά, δηλαδή, με πολύ χειρότερους όρους απ’ τους ήδη άθλιους που έχουν νομοθετηθεί και νομοθετούνται. Ενώ, για παράδειγμα, ο βασικός αρχικός μισθός του ανειδίκευτου έχει γκρεμοτσακιστεί στα 586 ευρώ (μικτά) για 40 ώρες δουλειάς, ξέρουμε (και ξέρετε) ότι στις μαύρες δουλειές γίνονται ακόμα χειρότερα όργια, τόσο από άποψη μισθών, όσο και από άποψη ωραρίων και σχέσεων εργασίας.
Η παρατήρησή περί “μαύρης” δουλειάς που απλώνεται πίσω και κάτω απ’ την επίσημη ανεργία (επίσης: γύρω απ’ τις επίσημες σκατοπληρωμένες “κανονικές” δουλειές) δεν έχει το νόημα ααααα.... δεν υπάρχουν άνεργοι! Έχει το αντίθετο: και μέσω της σχεδιασμένης μαζικής ανεργίας, τα αφεντικά σπρώχνουν ένα μεγάλο μέρος απ’ την τάξη μας σε ακόμα μεγαλύτερες ταπεινώσεις, ακόμα μεγαλύτερη εκμετάλλευση, ακόμα μεγαλύτερη υποτέλεια. Απ’ την άποψη των αριθμών τελικά, πίσω απ’ τα μεγέθη της “ύφεσης” και της “ανεργίας”, ένα μέρος των ντόπιων αφεντικών είναι πανευτυχή. Όχι μόνο από οικονομική άποψη αλλά και από πολιτική: τσακίζουν κάθε ικμάδα αντίστασής μας.

Κάτι ακόμα. "Σχεδιασμένη μαζική ανεργία”.... Τι είναι αυτό; Μια καινούργια θεωρία συνωμοσίας; Όχι. Είναι μια απλή λειτουργία του καπιταλισμού, αρθρωμένη γύρω απ’ τις τράπεζες που (όπως έλεγε και ο κυρ Κάρολος) αποτελούν το γενικό λογιστήριο των αφεντικών. Όταν λοιπόν οι τράπεζες δεν δανείζουν τις λευκές επιχειρήσεις (ή τις δανείζουν με το σταγονόμετρο και με επαχθείς όρους) σε διάφορους τομείς, ξέρουν τι κάνουν: τις οδηγούν μεθοδικά είτε σε ριζική αναδιάθρωση είτε στην χρεωκοπία. Αυτό το τελευταίο, παρά τα σχετικά “δάκρυα” και την σχετική αγανάκτηση της μικροαστικής αριστεράς, έχει μεσοπρόθεσμα αμελητέες συνέπειες για τα αφεντικά, ειδικά για εκείνα που είχαν πετύχει ικανοποιητική συσσώρευση στο παρελθόν: αργά ή γρήγορα θα “ξαναμπούν στο επιχειρείν”, και εν τω μεταξύ μπορούν να απολαμβάνουν την άνεση της προηγούμενης κερδοφορίας τους. Εκείνο που κυρίως κάνει το κλείσιμο της στρόφιγγας των πιστώσεων (πέρα απ’ την “απαξίωση” ορισμένων μορφών κεφαλαίου, που έχει χαρακτήρα “εξυγίανσης” και αναδιάρθρωσης) είναι η μαζική υποτίμηση της εργασίας, σαν περιττής. Και, φυσικά, δεν είναι κανείς αφελής για να μην ξέρει ότι την ίδια ώρα που δια της βίας εκατοντάδες χιλιάδες εργάτες πετιούνται στα σκουπίδια της “λευκής” οικονομίας, ανοίγουν “δίοδοι” για ένα μεγάλο μέρος τους, δίοδοι ακόμα φτηνότερης εκμετάλλευσης στη “μαύρη”.
Με δυο λόγια: τόσο η “ύφεση” όσο και η “ανεργία” δεν είναι καταστάσεις “τραυματισμένου” καπιταλισμού όπως εννοεί η κυρίαρχη δημαγωγία. Είναι επίσης (σε μεγάλο βαθμό) καταστάσεις μετασχηματισμών - σε βάρος των εργατών, και με σταθερό πάντα στόχο την άγρια υποτίμησή μας. Κι αν η “μεγαλύτερη ύφεση” σημαίνει ακόμα μεγαλύτερη “λιτότητα” και ακόμα πιο βίαιη “λευκή” υποτίμηση, ποιός να έχει αντίρρηση για την επέκταση και την όξυνση της “μαύρης”; Ο καθηγητής Σνάιντερ πάντως όχι! Απαριθμώντας τα καλά της μαύρης οικονομίας (εφ. “καθημερινή” 27/10/2012) δεν παραλείπει απ’ την μια να σημειώσει την συνεισφορά της στη γενική αύξηση της (καπιταλιστικής προφανώς!) παραγωγής, αφετέρου την συνεισφορά της στην εργατική υποτέλεια. Λέει με έμφαση:
- το 40 έως 50% των δραστηριοτήτων που εμπλέκονται με την παραοικονομία έχει συμπληρωματικό χαρακτήρα [σ.σ.: εννοεί “συμπληρωματικό της κανονικής οικονομίας”], κάτι που σημαίνει επιπλέον προστιθέμενη αξία και αύξηση της γενικής παραγωγής (ανάπτυξη)...
- οι άνθρωποι που εργάζονται στην παραοικονομία έχουν λιγότερο χρόνο να κάνουν άλλα πράγματα, όπως π.χ. να συμμετέχουν σε διαδηλώσεις...
Αναίδεια; Ή καπιταλιστικός ρεαλισμός;

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

1 - Είναι μεν άσχετο με το συγκεκριμένο θέμα, όχι όμως και με την κρίση. Η στατιστική επεξεργασία της κερδοφορίας των ντόπιων καπιταλιστικών επιχειρήσεων που είναι στο χρηματιστήριο δείχνει ότι παρά την υποτιθέμενη “γενική καταστροφή” κάποιες τα καταφέρνουν μια χαρά. Οι πετρελαϊκές (motor oil, ελ.πε.), η μετκα, η αθηναϊκή ζυθοποιία, η nestle ελλας, η ελβαλ (μεταλλουργική), η jumbo, 4 αλυσίδες σούπερ μάρκετ (α-β βασιλόπουλος, σκλαβενίτης, μασούτης, μετρό), ο οπαπ και αρκετές άλλες έχουν κρατήσει ψηλά την κερδοφορία τους το 2011. Σα σύνολο οι κερδοφόρες εταίρειες έχουν λιγοστέψει αριθμητικά, συνεπώς εμφανίζεται κάτι σαν “συγκεντροποίηση κερδών”. Αλλά όχι ότι (μόνο) τα “μονοπώλια” επωφελούνται, ε;
[ επιστροφή ]