Δαμασκός, Κάιρο

Η Ιστορία κινείται σαν τις τεκτονικές πλάκες αυτού εδώ του πλανήτη. Ράθυμα, αργά, βασανιστικά αργά, εκνευριστικά αργά (αν κάποιος έχει βάλει στοίχημα και περιμένει το αποτέλεσμα), ένας μικρός σεισμούλης εδώ, ένας λίγο μεγαλύτερος πιο κει, ύστερα ηρεμία. Και ξαφνικά μια έκρηξη.
Το πρόβλημα, πρόβλημα βαθύ, συναισθηματικό, ηθικό, πολιτιστικό και - τελικά - πολιτικό, είναι ότι σαν πρωτοκοσμικοί υπήκοοι βομβαρδιζόμαστε τόσο συστηματικά από καθημερινές “πληροφορίες” (που άμεσα ή έμμεσα αφορούν την κίνηση της Ιστορίας) ώστε περιμένουμε την “έκρηξη” αύριο - ή το πολύ την άλλη βδομάδα. Οι νοητικές κλίμακές μας για την αντίληψη του ιστορικού χρόνου (και για την αντίληψη αιτίων και αποτελεσμάτων...) έχουν συρρικνωθεί σε μέγεθος βδομάδας, ημέρας ή ώρας. Η Ιστορία σαν κονσέρβα! Κι όλες οι αναμονές που παράγονται έτσι είναι το συνώνυμο της αδράνειας: κάθεται (κανείς) και περιμένει. “Να γίνει κάτι”...
Αυτή, λοιπόν, η άλλοτε αργόσυρτη και άλλοτε εκρηκτική Ιστορία, διδάσκει ότι οι (και πολεμικές) εκστρατείες - “περίπατοι” δεν διαρκούν πολύ. Γιατί παράγουν αποτελέσματα - “άντε γειά”, και αργά ή γρήγορα αυτό δεν είναι αρκετό. Οι έμμεσοι πόλεμοι, οι πόλεμοι - δια - αντιπροσώπων, οι “proxy wars” όπως είναι η τωρινή διεθνής ορολογία, είναι ένα διάλειμμα (μπορεί και μεγάλο) βλέποντας - και - κάνοντας διαχείρησης σε αντιθέσεις συμφερόντων που απαιτούν τον δραστικό περιορισμό ή και την εξαφάνιση του αντιπάλου. Κι αν δεν το καταλάβατε, να το πούμε με κρατικο-γεωγραφική ορολογία. Πακιστάν, αφγανιστάν, διάφορες περιοχές εντός του ιράν, ιράκ, και (πια...) συρία: δεν είναι δα και μικρή αυτή η περιοχή του κόσμου για proxy wars, έτσι δεν είναι; Και δεν είναι καν η μοναδική.

συρία

Η εξέγερση στη συρία πήρε εδώ και πολλούς μήνες τον πιο βολικό δρόμο - βολικό για τους μείζονες ιμπεριαλισμούς του πλανήτη, και καθόλου για τις ζωές των σύριων αντικαθεστωτικών. Ο δρόμος προς τη Δαμασκό είναι δρόμος για την κόλαση. Η επανάληψη της “λιβυκής εκδοχής” έχει πάντως πολιτικά μαθήματα για τους πάντες.
Το 2003, μετά την πετυχημένη (κατά τη γνώμη της Ουάσιγκτον) “απελευθέρωση” του ιράκ, το καθεστώς του Άσσαντ βγήκε στο κλαρί, με τέτοια ένταση ώστε έμοιαζε ότι ο επόμενος “απελευθερωτικός” στόχος της παρακμάζουσας πλανητομπατσαρίας θα ήταν η Δαμασκός. Το συριακό καθεστώς ενοχοποιήθηκε άμεσα για την δολοφονία του Χαρίρι (στον λίβανο), είχε άλλωστε ανακηρυχθεί απ’ τα πριν “κράτος παρίας”, “κράτος τρομοκράτης”, και τα υπόλοιπα, μαζί με το ιράν, την βόρεια κορέα, και άλλους τυχερούς. Το 2003 και το 2004 το καθεστώς Άσσαντ έμοιαζε να έχει μόνο ένα εφιαλτικό περιθώριο: για το αν η “τιμωρία” του θα προερχόταν κατευθείαν απ’ τα αμερικανικά αεροπλανοφόρα και ειδικά σώματα ή απ’ το πάντα πρόθυμο να προσφέρει υπηρεσίες νταβατζή ισραηλινό καθεστώς. Αλλά μόνο “έμοιαζε” έτσι. Γιατί η Δαμασκός είχε πολύτιμους σύμμαχους. Όχι μόνο την Μόσχα αλλά και το Παρίσι. Ακόμα ακόμα και το Λονδίνο δεν καλόβλεπε (παρά την περιβόητη “ειδική σχέση” με τις ηπα) αυτήν την παρατεταμένη επίδειξη αυτοκρατορικού μεγαλείου της Ουάσιγκτον. Κι έτσι το συριακό καθεστώς επέζησε, και πέρασε τα στενά (εκείνης) της ιστορικής περιόδου.
Από την άλλη μεριά κανείς δεν είναι σύμμαχος τσάμπα. Είτε γιατί αυτό επέβαλαν οι συμμαχίες, είτε γιατί αυτό συμβούλευε η σοφία της εποχής, το συριακό καθεστώς αποφάσισε να “φιλελευθεροποιήσει” ορισμένες πλευρές του συριακού καπιταλισμού. Κι όπως συμβαίνει πάντα σε τέτοια εγχειρήματα, ειδικά εάν το κράτος έχει παίξει για δεκαετίες και κεντρικό οικονομικό ρόλο, η “φιλελευθεροποίηση - της - οικονομίας” είναι για άλλους ευλογία και για άλλους κατάρα, παράγει καινούργιες αντιθέσεις ή οξύνει παλιές, και δεν είναι εύκολο να συμβαδίσει με αυταρχικές, “μοντέρνες” διοικητικές και πολιτικές δομές.

Η εξέγερση στη συρία είχε, στην αφετηρία της, αυθεντικά κοινωνικές αιτίες. Απ’ το 2005 το συριακό καθεστώς ξεκίνησε ένα πρόγραμμα ελεγχόμενης προσαρμογής στα διεθνή (καπιταλιστικά) πρότυπα: “άνοιγμα” της εσωτερικής αγοράς στη διεθνή κίνηση του εμπορεύματος και του χρήματος, “περιορισμός” της κρατικής παρέμβασης εδώ ή εκεί. Για παράδειγμα: το 2006 καταργήθηκαν οι επιδοτήσεις στην αγροτική παραγωγή, παράλληλα με το άνοιγμα στις εισαγωγές αγροτικών προϊόντων. Αυτό οδήγησε τους σύριους αγρότες σε ραγδαία επιδείνωση της οικονομικής τους κατάστασης. Μια μακριά περίοδος ανομβρίας ήρθε να κάνει ακόμα χειρότερα τα πράγματα, οδηγώντας 1,5 εκατομμύριο σύριους αγρότες σε εσωτερική μετανάστευση προς τις πόλεις. Η ανάλογη απελευθέρωση των εισαγωγών σε εμπορεύματα του δευτερογενούς είχε παρόμοιες συνέπειες σε χιλιάδες τεχνίτες, μαστόρους και χειρώνακτες κατασκευαστές μικρής κλίμακας, που στριμώχτηκαν στα σκοινιά της εσωτερικής αγοράς απ’ τα εντυπωσιακότερα εισαγόμενα. Μεγάλο μέρος των μικροαστών μαγαζατόρων βρέθηκε επίσης κάτω από πίεση.
Δεν ήταν, φυσικά, όλοι χαμένοι απ’ αυτήν την προσαρμογή. Οι καθεστωτικές κλίκες στη διοίκηση, το κράτος και τις επιχειρήσεις επωφελήθηκαν τα μέγιστα απ’ τα καινούργια τους νταραβέρια με διεθνείς κατασκευαστές, εμπόρους, προμηθευτές (του κράτους και όχι μόνο) και χρηματιστές. Από κοντά και μεγάλο μέρος της μεσαίας τάξης που άμεσα ή έμμεσα ήταν συναρθρωμένη είτε με το κράτος είτε με τις εισαγωγές και το σχετικό εμπόριο, είτε με τα στρατηγικά “ελεύθερα επαγγέλματα”. Και ύστερα οι δημόσιοι υπάλληλοι: εξασφαλισμένοι μισθωτοί του καθεστώτος, στον στρατό, στην αστυνομία, στις (καθόλου ολιγομελείς!) μυστικές υπηρεσίες, στη διοίκηση, είδαν απ’ το 2005 - 2006 την σχετική τους θέση να βελτιώνεται - σε σχέση με εκείνους που έπαιρναν αργά αλλά σταθερά την κατηφόρα.
Η εξέγερση που καθυστερημένα και, στην αρχή, δειλά, προστέθηκε στη λίστα των αραβικών εξεγέρσεων την άνοιξη του 2001, προήλθε απ’ αυτά κυρίως τα κοινωνικά υποκείμενα: αγρότες, πληβείους των πόλεων / εσωτερικούς μετανάστες, ξεπεσμένους ή απειλούμενους μικροαστούς. Η απαίτηση πολιτικών μεταρρυθμίσεων (μιας “πολιτικής φιλελευθεροποίησης”) κανονικά θα ταίριαζε στη μεσαία τάξη· αλλά είναι ένα απ’ τα συνηθισμένα καπρίτσια της Ιστορίας το γεγονός ότι επηρεασμένοι απ’ τον ριζοσπαστικό / μεταρρυθμιστικό άνεμο που έμοιαζε να ριζώνει μέσω ανατροπών στην τυνησία και στην αίγυπτο (παραμένοντας αβέβαιος ως προς την εξέλιξή του στο λιβύη, στο μαρόκο, στο μπαχρέιν και - ίσως - στην εχθρική σαουδική αραβία) δεν ήταν τόσο οι σύριοι μεσοαστοί όσο τα πιο χαμηλά κοινωνικά στρώματα που τόλμησαν να αμφισβητήσουν την σοφία - Άσσαντ. Έπαιξε ρόλο σ’ αυτό η ανισοβαρής “ιδεολογική” δομή του συριακού καθεστώτος: το σύνολο των κρίσιμων (για την εξουσία) θέσεων, πολιτικών, διοικητικών και οικονομικών, ελέγχεται απ’ την μειοψηφία (15% του πληθυσμού) των αλεβιτών, με την συμμαχική υποστήριξη των (περί τα 2 εκατομμύρια) χριστιανών. Ένα τέτοιο είδος γραφειοκρατικής απολυταρχίας είναι δύσκολο να βγει απ’ το στόχαστρο της απαίτησης γενναίων μεταρρυθμίσεων, ακόμα κι αν τα αρχικά κίνητρα είναι οικονομικά - κι άλλωστε το αίτημα για περισσότερη ελευθερία ή/και δημοκρατία μπορεί, άλλοτε άγουρα και άλλοτε ώριμα, να πολιτικοποιεί τις προσδοκίες κοινωνικής ανόδου, όταν αυτή εννοείται σαν σπάσιμο αυστηρών φραγμών.

Μια ιστορική διαδρομή λοιπόν, που άρχισε σαν (πετυχημένη) προσπάθεια του καθεστώτος Άσσαντ να απαλλαχτεί απ’ την αμερικανο-ισραηλινή θηλειά, το 2005 και το 2006, κατέληξε μισή δεκαετία αργότερα στο να έχει εντείνει τις εσωτερικές κοινωνικές ανισότητες και αντιθέσεις. Και, με την εξωτερική βοήθεια των διαδοχικών εκρήξεων της αραβικής άνοιξης, στην κατευθείαν αμφισβήτηση του πολιτικού συστήματος. Το οποίο αντέδρασε με την κατασταλτική ωμότητα και βία που συνηθίζεται όταν η νομή των προσόδων είναι περιορισμένη.
Όμως - αυτή είναι η διατυπωμένη εδώ και καιρό γνώμη μας - ο αποφασιστικός παράγοντας για την απόλυτη σκλήρυνση του καθεστώτος Άσσαντ, μετά από μια μικρή περίοδο “μαστίγιου και καρότου” απέναντι στο (σε μεγάλο βαθμό επικεντρωμένο σε λίγες πόλεις “εκτός κέντρου”) κίνημα αμφισβήτησης και μεταρρυθμίσεων, ήταν το λιβυκό παράδειγμα. Η συρία δεν έχει πολλά κοινά με την λιβύη, και επιπλέον είναι καλύτερα τοποθετημένη κατά μήκος συγκεκριμένων ιμπειραλιστικών γραμμών: αφενός σύμμαχος της Τεχεράνης και της Μόσχας, αφετέρου “λιγότερο φανερός” σύμμαχος του Παρισιού και του Πεκίνου. Η τακτική της όξυνσης της βίας και της καταστολής εκ μέρους του καθεστώτος Καντάφι στηρίχτηκε σε (ψευδείς όπως αποδείχθηκε τελικά) διαβεβαιώσεις των φίλων του στο Λονδίνο, στο Παρίσι και στην Ουάσιγκτον· και στις παραδοσιακές συμμαχίες του λιβυκού με διάφορα άλλα αφρικανικά καθεστώτα, με πρώτο εκείνο του τσάντ. Το έφαγε τελικά το κεφάλι του ο Καντάφι, πρόλαβε όμως να προσφέρει ένα πολύτιμο μάθημα σε κάθε ενδιαφερόμενο: η μόνη βάσιμη πιθανότητα να την γλυτώσεις σ’ αυτήν την περιοχή του πλανήτη απ’ την πολιτική αφύπνιση τμημάτων των υπηκόων (γλυτώνοντας και τα συμφέροντα των εκτός συνόρων συμμάχων σου), είναι το να διεθνοποιήσεις την εσωτερική σύγκρουση / αντιπαλότητα, τραβώντας την ένταση όσο μακρύτερα γίνεται. Αντί, λοιπόν, ο Άσσαντ να δίνει ομιχλώδεις υποσχέσεις για “αλλαγές”, που αντί να μικραίνουν την αντίσταση άνοιγαν την όρεξή της, όπως έκανε τους πρώτους μήνες, πέρασε στην τακτική της ατσάλινης φτέρνας. Εξαπόλυσε στην εξεγερμένη Χομς και αλλού την “προεδρική φρουρά” και, κυρίως, την διαβόητη “4η μεραρχία”, σώματα απόλυτα πιστά και διοικούμενα απ’ το ίδιο του το σόι.

Μετά από τόσους μήνες αίματος και καταστροφής, αυτό που ξεκίνησε σαν εξέγερση στη συρία έχει σταθεροποιήσει τα χαρακτηριστικά ενός παρατεταμένου “εμφυλίου” που είναι πόλεμος δι’ αντιπροσώπων διεθνούς, σχεδόν πλανητικής, κλίμακας. Απ’ αυτήν την εκτροπή το καθεστώς Άσσαντ έχει κερδίσει πολύτιμο χρόνο: Μόσχα και Πεκίνο, σε επίπεδο συμβουλίου ασφαλείας του οηε, έχουν μπλοκάρει κάθε υπόνοια επανάληψης του σεναρίου “ανθρωπιστική επέμβαση στη λιβύη”. Αλλά αυτός ο εμφύλιος βολεύει μεσοπρόθεσμα λιγότερο τα ρωσικά (και τα κινεζικά, και τα ιρανικά, και τα γαλλικά) συμφέροντα και περισσότερο τα ισραηλινά (και ως ένα βαθμό τα αμερικανικά, καθώς κι εκείνα των δεσποτιών της αραβικής χερσονήσου). Γιατί;
Στη γραμμή Τεχεράνη - Δαμασκός - Βηρυτός (Χεζμπ’ αλλάχ) θα ήταν παρανοϊκό να συμφέρει κάτι άλλο απ’ το ότι κάθε κρίκος πρέπει να είναι ισχυρός. Το μιλιταριστικό καθεστώς του Τελ Αβίβ παράγει μόνιμα την raison d’ etre του πίσω απ’ τα πυρηνικά όπλα της Τεχεράνης· και, παρά την ήττα στο λιβανέζικο νότο το 2006 απ’ τους πολιτοφύλακες της Χεζμπ’ αλλάχ, είναι ίδιο της καραβανίστικης παράνοιας να υποτιμάει σαν δευτερεύον ό,τι δεν είναι στο στόχαστρό της. Στο Τελ Αβίβ δεν θεωρούσαν σοβαρό αντίπαλο τον συριακό στρατό, ακόμα κι αν ήταν εξοπλισμένος με made in russia όπλα· τον τσέκαραν και βρέθηκε “λίγος”. Όμως τι ευτυχία να είναι μπλεγμένος στο αδιέξοδο της εσωτερικής καταστολής, ε; Αντίστροφα η Τεχεράνη έχει λόγους να ανησυχεί: ένας αξιόπιστος σύμμαχος λιγότερος είναι ένας αξιόπιστος σύμμαχος λιγότερος, ακόμα κι αν δεν επρόκειτο να δράσει σαν πρώτη γραμμή στην περίπτωση ισραηλινής επίθεσης στο ιράν.
Το να παρατείνει, λοιπόν, το καθεστώς Άσσαντ έναν εμφύλιο που δεν πρόκειται να κερδίσει, απλά και μόνο επειδή ποντάρει στις πιθανότητες να μην το χάσει, μπορεί να είναι αποδοτικό ροκάνισμα του χρόνου, αλλά έχει κάνει την συρία αδύναμο κρίκο. Στη Μόσχα το καταλαβαίνουν καλά. Ενίσχυσαν γι’ αυτό την στρατιωτική (ναυτική) δύναμή τους στη βάση του Ταύρου, πράγμα που σημαίνει όχι - και - τόση - εμπιστοσύνη στην μακροημέρευση του Άσσαντ· και, αντίθετα, πως “ό,τι και να γίνει εμείς δεν θα φύγουμε εύκολα από εδώ”. Το καταλαβαίνει με τον τρόπο του και το Πεκίνο. Γιατί μπορεί, μεν, να μην έχει άμεσα στρατηγικά συμφέροντα και διακυβεύσεις στη Μεσόγειο, έχει όμως στο αφγανιστάν, στο πακιστάν και στο ιράν. Το να είναι απασχολημένοι οι αντιπαλοί του με ισχυρές αλυσίδες (ακόμα κι αν αυτές φτάνουν στον Δ του Κενταύρου) είναι σαφώς προτιμότερο απ’ το να μην είναι· οι αντιπερισπασμοί ποτέ δεν έχασαν την τακτική (και μερικές φορές την στρατηγική) σημασία τους.
Χαρούμενοι, κατ’ αρχήν σίγουρα, με το συριακό σφαγείο, είναι οι φεουδάρχες / βασιλιάδες της αραβικής χερσονήσου. Αρχίζοντας απ’ τον οίκο των Σαούντ στη σαουδική αραβία, και φτάνοντας ως το υποτιθέμενα “δημοκρατικό” κατάρ. [1] [2] Οι σαουδάραβες συνέβαλαν τα μέγιστα στην καταστολή της εξέγερσης στο μπαχρέιν, όμως ούτε οι αιτίες ούτε οι διαθέσεις εκεί έχουν εξαφανιστεί. Ως ένα βαθμό αυτό ισχύει και στα ίδια τα σαουδαραβικά εδάφη. Συνεπώς το να συνεχίσουν οι σαουδάραβες την δική τους ιμπεριαλιστική εξαγωγή, πότε στο ιράκ και πότε στη συρία, είναι μια γεωπολιτική αναβάθμιση, που την πουλάνε στην Ουάσιγκτον και (γιατί όχι;) στο πάντα πρόθυμο για τέτοιες συμμαχίες Τελ ΑΒίβ. Και η Ουάσιγκτον ανταποδίδει με τον τρόπο της, πουλώντας δηλαδή όπλα: 30 δισ. δολάρια η τελευταία παραγγελία F-15 για την σαουδαραβική πολεμική αεροπορία (τα οποία θα πιλοτάρουν, όπως και τα υπόλοιπα, πακιστανοί μισθοφόροι πιλότοι...)· 4,5 δισ. δολάρια η τελευταία παραγγελία μονάδων αντιαεροπορικών πυραύλων και ελικόπτερων Chinook για τα ενωμένα αραβικά εμιράτα· 1,4 δισ. δολάρια η τελευταία παραγγελία πολεμικών αεροπλάνων απ’ το Ομάν.

Το κράτος που ίσως “προβληματίζεται” είναι το τουρκικό. Ως το ξέσπασμα της εξέγερσης η Άγκυρα, στη λογική των “μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες”, είχε αναπτύξει θερμές σχέσεις με το καθεστώς Άσσαντ, κάτι επωφελές από πολλές απόψεις. Πρώτον επειδή μια τέτοια φιλία μείωνε δραστικά οποιοδήποτε μπελά απ’ την μεριά της κουρδικής μειονότητας. Δεύτερον, επειδή ήταν τμήμα της αποκατάστασης του τουρκικού κύρους στον αραβικο κόσμο. Τρίτον, επειδή ακουμπούσε στον άξονα Τεχεράνης - Δαμασκού - Βηρυτού, δίνοντας (στην Άγκυρα) καλά πατήματα ακόμα και για μελλοντική υπερφαλάγγισή του.
Στη διάρκεια των εξεγέρσεων στην τυνησία και την αίγυπτο η Άγκυρα αύξησε θεαματικά το πολιτικό και το γεωπολιτικό της κεφάλαιο, γινόμενη ένα είδος πρότυπου πετυχημένου ισλαμο-δημοκρατικού κράτους. Αλλά η διαχείριση της εξέγερσης στη συρία απ’ το καθεστώς Άσσαντ, δίπλα στα σύνορά της, ήταν πρακτικά εχθρική ενέργεια για τα τουρκικά συμφέροντα. Όχι εξαιτίας των προσφύγων (80.000). Αλλά εξαιτίας του γεγονότος ότι εάν έχεις συμπαρασταθεί σε μία, δύο, τρεις αντικαθεστωτικές εξεγέρσεις είναι δύσκολο να ταχθείς εναντίον στην τέταρτη, ειδικά όταν καταστέλλεται βίαια και για καιρό. Εγκαταλείποντας την καλών καιρών κατεύθυνση των “μηδενικών προβλημάτων” (και προεξοφλώντας ίσως μια σχετικά γρήγορη αλλαγή καθεστώτος στη συρία) η Άγκυρα παραχώρησε το συνοριακό έδαφός της (και τους ειδικούς της) για την εκπαίδευση και την επιμελητεία των σύρων ανταρτών, επανερχόμη τυπικά (αν και όχι ουσιαστικά) στην “τσετσένικη περίοδο” της εξωτερικής πολιτικής της. Κατόπιν αυτού τα τουρκοσυριακά σύνορα έγινα de facto ζώνη πρακτόρων κάθε είδους και προέλευσης. Ύστερα, σαν απάντηση, το καθεστώς της Δαμασκού (προκειμένου, επιπλέον, να έχει έναν αντίπαλο λιγότερο) παραχώρησε στην κουρδική του μειονότητα, άτυπα μεν αλλά ουσιαστικά, ένα είδος “μισοαυτονομίας”: ο συριακός στρατός και η αστυνομία αποσύρθηκαν και, πρακτικά, το κουμάντο το κάνουν οι ίδιες οι κουρδικές κοινότητες. Το Τελ Αβίβ θα πρέπει να πανηγύρισε: αφού εκπαίδευσε αντάρτες του pkk στο ιρακινό κουρδιστάν, θα έχει τώρα την ευκαιρία να κάνει το ίδιο στο συριακό· για να μάθει η Άγκυρα να στέλνει πλοία και εθελοντές στη Γάζα - και όχι μόνο.
Πιο φανερά από άλλους η Άγκυρα διακινδυνεύει να γίνει “μέρος του προβλήματος” εάν το καθεστώς Άσσαντ αντέξει για καιρό. Απέναντι στην Τεχεράνη (με την οποία επίσης έχει αναπτύξει δεσμούς...) μπορεί να φυσικά να εξηγηθεί: καλύτερα να έχουμε (και) δικούς μας στην αντι-Ασσαντ πλευρά, παρά να αλωνίζουν μόνοι τους οι “άλλοι”. Αλλά η κουρδική πληγή είναι πάντα ανοικτή, όχι με την μορφή της μαζικής ανταρσίας των ‘90s, αλλά σαν hit ‘n’ run επιθέσεις (και) “απ’ έξω”. Η παρατεταμένη αστάθεια στη συρία δεν βολεύει καθόλου την Άγκυρα - βολεύει όμως τους αντιπάλους της: να ένας λόγος να μισογελάνε στην Αθήνα... 

Πέρα απ’ την γεωπολιτική έκβαση του συριακού σφαγείου (μια έκβαση που αποκλείεται να είναι “καλή” για τους πληβείους αυτής της χώρας, με τα σημερινά δεδομένα), τα αποτελέσματά του φτάνουν ως τις ελληνικές ακτές. Αφού σε δεξιά κι αριστερά έχει γίνει πια κοινός τόπος ότι “δεν χωράμε άλλους” (μετανάστες ή πρόσφυγες - “χωράμε” όμως απεριόριστους τουρίστες, εκατομμύρια τουρίστες, πολλά εκατομμύρια τουρίστες “χωράμε”...) οι φυγάδες απ’ την συρία δεν θα γίνουν δεκτοί παρά σαν ένα ακόμα “βάρος”. Κάποιοι έξυπνοι θα τους μεμφθούν που δεν μένουν στις πόλεις και τα χωριά τους “να πολεμήσουν τον ιμπεριαλισμό”. Κάποιοι εξυπνότεροι θα τους αντιμετωπίσουν σαν (εν δυνάμει) εγκληματικά στοιχεία ή σαν υγιειονομικές βόμβες. Κι έτσι, ενώ οι σύριοι είχαν παραδοσιακά καλή γνώμη για τους έλληνες, θα ανακαλύψουν τι εστί “ελληνική φιλοξενία” - όπως το έχουν μάθει όλα τα προηγούμενα “κύματα” προσφύγων πολέμου και μεταναστών.

αίγυπτος

Ενώ οι τελευταίες φάσεις των εξεγέρσεων του 2011, στη λιβύη και στη συρία, φαίνεται ότι χειραγωγήθηκαν έτσι ώστε να υπηρετούν διαφόρων προελεύσεων ιμπεριαλιστικά συμφέροντα του καπιταλιστικού βορρά, μοιάζει ότι οι πρώτες φάσεις, και ειδικά η αιγυπτιακή, συνεχίζουν να δημιουργούν καινούργια δεδομένα.
Κατ’ αρχήν η παραδοχή του λάθους μας: είχαμε εκτιμήσει ότι η μουσουλμανική αδελφότητα στην αίγυπτο δεν θα βιαζόταν να αναλάβει κυβερνητικές ευθύνες, και ότι θα προτιμούσε να μείνει στην αντιπολίτευση στην πρώτη μεταΜουμπάρακ περίοδο. Υπερτιμήσαμε τις δυνατότητες των “κοσμικών” πολιτικών δυνάμεων, που υπήρξαν βασικές για το ξέσπασμα και την συνέχιση της εξέγερσης, ως προς το ότι θα μπορούσαν να διαχειριστούν την κρατική εξουσία τα πρώτα χρόνια “πολιτικής δημοκρατίας”. Κάναμε λάθος. Η μουσουλμανική αδελφότητα όχι μόνο κέρδισε καθαρά τις πρώτες ελεύθερες βουλευτικές εκλογές στην αίγυπτο, αλλά τον περασμένο Ιούλιο εξέλεξε και ένα στέλεχός της, τον Μωχάμεντ Μόρσι, σαν πρόεδρο του κράτους.
Το κατ’ αρχήν ενδιαφέρον είναι ότι στο ενδιάμεσο διάστημα, απ’ την πτώση του Μουμπάρακ ως τις προεδρικές εκλογές, για ένα χρόνο, το στρατιωτικό συμβούλιο που αποτελούσε την “μεταβατική κυβέρνηση”, έμοιαζε να ενδιαφέρεται πρώτα απ’ όλα για την προφύλαξη των προνομίων του. Και, απ’ αυτή τη θέση, να κάνει “ένα βήμα μπροστά / ένα πίσω” ως προς το άνοιγμα του δρόμου προς μια δημοκρατικά εκλεγμένη διοίκηση στην αίγυπτο. Τελικά, ακόμα και η εκλογή του Μόρσι, θεωρήθηκε από αρκετούς σαν προϊόν συνδιαλλαγής μεταξύ του αιγυπτιακού στρατού και της μουσουλμανικής αδελφότητας.
Κάποιου είδους συνεννόηση πιθανότατα υπήρξε, όμως διαφορετικού είδους. [3] Προς μεγάλη έκπληξη όσων ήταν σίγουροι ότι η κορυφή της μιλιταριστικής ιεραρχίας στην αίγυπτο (κορυφή που είχε διαμορφωθεί τα χρόνια της εξουσίας Μουμπάρακ) διαπραγματεύτηκε με την μουσουλμανική αδελφότητα την μακροημέρευσή της, και ότι ο Μόρσι θα κυβερνούσε σαν μαριονέτα στα χέρια του αιγυπτιακού επιτελείου, ένα μήνα μετά την εκλογή του, στα μέσα του Αυγούστου, ο Μόρσι - σε μια κίνηση με ισχυρούς συμβολισμούς - ζήτησε (και πήρε) τις παραιτήσεις μιας σειράς στρατηγών: του αρχηγού του γενικού επιτελείου αρχιστράτηγου Μωχάμεντ Χουσεϊν Ταντάουι, και του στρατηγού Σάμι Χαφέζ Ανάν, που προαλειφόταν για διάδοχος του Ταντάουι. Παραιτήθηκαν επίσης οι αρχηγοί του ναυτικού και της αεροπορίας. Ειδικά ο Ταντάουι δεν ήταν κάποιος τυχαίος: είχε διατελέσει για 2 δεκαετίες υπουργός άμυνας του Μουμπάρακ.
Η εξέλιξη αυτή δίνει βάρος σε μια εκτίμηση που είχε γίνει κατά την διάρκεια της αιγυπτιακής εξέγερσης / επανάστασης. Ότι, δηλαδή, τα μεσαία στελέχη του αιγυπτιακού στρατού προτιμούσαν σαφώς τις δημοκρατικές (εντός ή εκτός εισαγωγικών) μεταρρυθμίσεις στο σύστημα εξουσίας της αιγύπτου παρά την διαιώνιση του καθεστώτος Μουμπάρακ. Και πως η πιο σθεναρή αντίσταση στο να αναλάβει ο στρατός την καταστολή των εξεγερμένων προερχόταν απ’ αυτά ακριβώς τα μεσαία στελέχη (και, φυσικά, τους στρατιώτες τους ίδιους). Η ταχύτητα με την οποία αντικατάσταθηκαν οι αρχικαραβανάδες που είχαν συνδέσει την κορύφωση της καριέρα τους με τον Μουμπάρακ, ένα μήνα μόνο μετά την ανάληψη των προεδρικών καθηκόντων απ’ τον Μόρσι, και η απουσία οποιασδήποτε αντίδρασης εκ μέρους του στρατού στα επόμενα μέτρα που πήρε, δείχνει ότι οι αρχικαραβανάδες διαπραγματεύτηκαν (με την μουσουλμανική αδελφότητα) την “ήρεμη αντικατάστασή” τους (και την διατήρηση ορισμένων προσωπικών προνομίων) διαβλέποντας ότι σε διαφορετική περίπτωση αργά ή γρήγορα θα βρίσκονταν αντιμέτωποι με τους ίδιους τους αξιωματικούς τους. Πράγματι, ο καινούργιος υφυπουργός άμυνας, μέλος του στρατιωτικού συμβουλίου και στρατηγός επίσης, ο Μωχάμεντ αλ-Άσσαρ, δήλωσε ότι οι αποφάσεις του Μόρσι βασίστηκαν σε συζητήσεις με το σύνολο του συμβουλίου. [4]
Ειδωμένη στο σύνολό της η συγκεκριμένη κίνηση του Μόρσι δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί “αντι-στρατιωτική”. Ο καινούργιος υπουργός άμυνας (του) δεν είναι πολιτικό πρόσωπο αλλά αρχικαραβανάς επίσης: πρόκειται για τον στρατηγό Αμντούλ-Φατάχ ελ-Σισί, επικεφαλής των στρατιωτικών μυστικών υπηρεσιών. Φαίνεται πως το σημείο συμβιβασμού ανάμεσα στην “προβληματική” στρατιωτική δομή της αιγύπτου και την ισχυροποιημένη πολιτικά και ιδεολογικά μουσουλμανική αδελφότητα είναι ένα είδος “συμπληρωματικότητας”, υπό την διεύθυνση ωστόσο των πολιτικών (του Μόρσι) και όχι του στρατού. Για παράδειγμα, σαν αντιπρόεδρος της αιγύπτου, επιλέχτηκε ο Μαχμούντ Μεκκί, ένας υψηλόβαθμος δικαστικός, που είχε “αντιστασιακές” περγαμηνές στα χρόνια Μουμπάρακ.
Η τελική μεταβίβαση της κεντρικής εξουσίας στους πολιτικούς έμελλε να ξεκαθαριστεί στο αμέσως επόμενο βήμα του Μόρσι. Ακύρωσε την απόφαση του συνταγματικού δικαστηρίου (την οποία είχε ζητήσει το στρατιωτικό συμβούλιο νωρίτερα την άνοιξη) που ακύρωνε την εκλογή του 1/3 περίπου των νέων βουλευτών παραλύοντας ουσιαστικά το κοινοβούλιο, και μετέφερε όσες αρμοδιότητες είχε συγκεντρώσει ο επικεφαλής του στρατιωτικού συμβουλίου (σαν προσωρινός / μεταβατικός πρόεδρος) στο πρόσωπό του. Για παράδειγμα μπορεί να αντικαταστήσει την επιτροπή που διαμορφώνει το καινούργιο αιγυπτιακό σύνταγμα εάν αυτή δεν τελειώσει την δουλειά της έγκαιρα. Ή έχει αυξημένη δυνατότητα να νομοθετήσει, αν και ο ίδιος έχει δεσμευτεί ότι η νομοθετική εξουσία θα περάσει εξ ολοκλήρου στο κοινοβούλιο.  Έχοντας σημαντικό έρεισμα στους αιγύπτιους και την υποστήριξη (κατά τα φαινόμενα) ικανού μέρους του στρατού, ο Μόρσι, από “χλωμό πρόσωπο” της μουσουλμανικής αδελφότητας [5] έχει αναδειχθεί σε ελάχιστο χρόνο σ’ έναν καινούργιο “ισχυρό άνδρα”, όχι μόνο στην αίγυπτο αλλά στην ευρύτερη Μέση Ανατολή.
Κι αν χρειάζονταν αποδείξεις ότι το καινούργιο σύστημα εξουσίας / διακυβέρνησης της αιγύπτου, προϊόν ασφαλώς και της εξέγερσης / επανάστασης αλλά και των αναγκαίων “ιστορικών συμβιβασμών” μέσα στις δομές, το εννοεί στ’ αλήθεια να βάλει το αιγυπτιακό κράτος μέσα στα σύγχρονα δεδομένα και τους συσχετισμούς, αυτές ο Μόρσι τις προσέφερε απλόχερα. Πριν καλά καλά “στεγνώσει” το μελάνι των πρώτων “εσωτερικών” αποφάσεών του, άρχισε τα διεθνή ταξίδια. Συνηθίζεται, και δεν είναι αβάσιμο, ότι τα ταξίδια των αρχηγών κρατών, και ακόμα περισσότερο τα πρώτα ταξίδια (εντελώς) καινούργιων αρχηγών κρατών, δείχνουν τους προσανατολισμούς “εξωτερικής πολιτικής” του αντίστοιχου κράτους. Προς ποιές πρωτεύουσες έκανε, λοιπόν, τις τρεις πρώτες του εξόδους ο καινούργιος πρόεδρος της αιγύπτου; Προς την Ουάσιγκτον, την παλιά και παραδοσιακή σύμμαχο; Προς κάπου στην ευρώπη; Ούτε το ένα, ούτε το άλλο. Στο Πεκίνο πήγε - και αμέσως μετά στην Τεχεράνη. Ύστερα στην Άγκυρα. Ο δεύτερος προορισμός χρειάζεται θαυμαστικά: στην Τεχεράνη!!!!
Στο Πεκίνο πήγε (και) για δουλειές, αλλά όχι μόνο - όπως είναι αυτονόητο. Ως τώρα ο κινέζικος καπιταλισμός έχει επενδύσει σχετικά λίγο στην αίγυπτο, γύρω στα 500 εκατομύρια δολάρια· συνεπώς υπάρχει μεγάλο περιθώριο για καινούργια συμβόλαια. Όμως ήδη το 2011 οι κινεζικές εξαγωγές εμπορευμάτων προς την αίγυπτο ήταν στα 7,3 δισεκατομμύρια δολάρια, ξεπερνώντας τις αμερικανικές προς τα εκεί (6,2 δισ.). Με δεδομένο το οικονομικό και όχι μόνο ενδιαφέρον του Πεκίνου για την αφρική και την μέση Ανατολή, η επίσκεψη του Μόρσι εκεί σημαίνει πολλά και από γεωπολιτική άποψη.
Ακόμα σημαντικότερη ήταν η παρουσία του Μόρσι στην Τεχεράνη, με αφορμή την σύνοδο των “αδεσμεύτων”. Η απόφαση της συνόδου (των 120 κρατών) ότι το ιράν έχει πλήρες δικαίωμα στην ειρηνική ανάπτυξη και χρήση πυρηνικής ενέργειας τονίστηκε ιδιαίτερα στα διεθνή μήντια, επειδή επιβεβαιώνει τους δυσμενείς (σε βάρος της Ουάσιγκτον και, κυρίως, του Τελ Αβίβ) διεθνείς συσχετισμούς. Όμως οι συναντήσεις του Μόρσι με τους επικεφαλής του ιρανικού καθεστώτος και η αναγγελία μιας μακρόχρονης συνεργασίας ήταν εξίσου σημαντικά γεγονότα. Απ’ την μια ανατρέπει μια αντιπαλότητα δεκαετιών (το καθεστώς Μουμπάρακ δεν ήταν καθόλου φιλικό προς το σιϊτικό ιράν), και αφ’ ετέρου - εφόσον ευοδωθεί - υπερακαλύπτει την “απώλεια” της συρίας. Γιατί; Επειδή η μουσουλμανική αδελφότητα, αν και “σουνιτική” ως προς το θρησκευτικό της ιδίωμα, έχει καλύψει, στηρίξει και εμπνεύσει για δεκαετίες τόσο την παλαιστινιακή “σουνιτική” Χαμάς όσο και την λιβανέζικη “σιϊτική” Χεζμπ’ Αλλάχ. Η σταθερή συνεργασία ανάμεσα το αιγυπτιακό και στο ιρανικό κράτος σφίγγει - σαν - πένσα την ευστάθεια των δικτατοριών της αραβικής χερσονήσου, με πρώτη εκείνην του Ριάντ [6], που προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την υπόκοφη εξέγερση των σιϊτικών μειοψηφιών (που αντιμετωπίζονται ιδιαίτερα μειωτικά, με “θρησκευτικά κριτήρια” απ’ τις φιλοδυτικές σαλαφιστικές χούντες των σεϊχηδων και των εμίρηδων) με σκληρή βία - παράδειγμα η εξέγερση στο μπαχρέιν. Η μουσουλμανική αδελφότητα χαίρει εκτίμησης στον αραβικό κόσμο, έχει παρουσία και δράση στα εμιράτα, και επιπλέον μορφοποιεί τώρα ένα “ολοκληρωμένο” παράδειγμα εξέγερσης. Εάν το Κάιρο μοιραστεί με την Τεχεράνη τις γεωπολιτικές προοπτικές της ευρύτερη περιοχής, και έχει την κάλυψη τόσο της Μόσχας όσο και του Πεκίνου, τότε είναι πιθανό ότι η “αραβική άνοιξη” θα δοκιμάσει έναν δεύτερο γύρο στην αραβική χερσόνησο, αυτή τη φορά στηριγμένη σε διεθνείς βάσεις. Εάν η γραμμή Καϊρου - Τεχεράνης σταθεροποιηθεί, κι αν το παλιό τρίγωνο Άγκυρα - Δαμασκός - Τεχεράνη γίνει Άγκυρα - Κάιρο - Τεχεράνη, τότε η γεωπολιτική αντιπαλότητα στην ευρύτερη περιοχή (με το Τελ Αβίβ στο κέντρο, την Ουάσιγκτον στην όλο και πιο αδύναμη θέση που κυλάει, και τους άραβες συμμάχους της να ακολουθούν) θα αποκτήσει καινούργια δραματικότητα.
Έχει το ενδιαφέρον της, για όλα αυτά, η πρόσφατη συνέντευξη του Μόρσι στους New York Times. Γιατί μπορεί να βρει κανείς σ’ αυτήν πολλά στοιχεία ισλαμικού Νασερισμού, με ό,τι αυτό θα μπορούσε να σημαίνει στους τωρινούς καιρούς. Στα κυριότερα σημεία της συνέντευξης, ο Μόρσι ξεκαθάρισε ότι:
- “Μεγάλωσα με την μουσουλμανική αδελφότητα. Έμαθα τις αρχές μου στη μουσουλμανική αδελφότητα. Έμαθα να αγαπάω την χώρα μου στην μουσουλμανική αδελφότητα. Έμαθα την πολιτική στην μουσουλμανική αδελφότητα. Ήμουν ηγέτης της μουσουλμανικής αδελφότητας”...
- “Διαδοχικές αμερικανικές κυβερνήσεις χάλασαν τα λεφτά των αμερικάνων φορολογούμενων με τέτοιους τρόπους ώστε να προκαλέσουν τελικά την αποστροφή, ή ακόμα και το μίσος των λαών της περιοχής”...
- Εξαρτιέται απ’ την Ουάσιγκτον το αν θα επιδιορθώσει τις σχέσεις της με τον αραβικό κόσμο κι αν θα ξαναδώσει ζωή στη συμμαχία της με την αίγυπτο...
- Οι ηπα πρέπει να σέβονται την ιστορία και την κουλτούρα του αραβικού κόσμου, ακόμα κι αν αυτές συγκρούονται με τις δυτικές αξίες...
- “Εάν οι ηπα θέλουν να μετράνε το κατά πόσο ο αιγυπτιακός λαός ταιριάζει στα στάνταρ της γερμανικής ή της κινέζικης ή της αμερικανικής κουλτούρας, τότε δεν υπάρχει περιθώριο συνεννόησης. Όταν οι αιγύπτιοι αποφασίζουν κάτι μπορεί και να μην βολεύει τις ηπα. Όταν οι αμερικάνοι αποφασίζουν κάτι μπορεί, εξίσου φυσικά, να μην βολεύει την αίγυπτο”...
- Οι άραβες και οι αμερικάνοι έχουν “ένα κοινό αντικειμενικό σκοπό, να ζει ο καθένας ελεύθερος στη γη του, σύμφωνα με τα έθιμα και τις αξίες του, με τίμιο και δημοκρατικό τρόπο... σε μια αρμονική και ειρηνική συνύπαρξη”...
- Οι αμερικάνοι “έχουν μεγάλη ευθύνη” για τους παλαιστίνιους, γιατί υπέγραψαν την συμφωνία του Καμπ Ντέιβιντ το 1978. “Για όσο καιρό δεν υπάρχει ειρήνη και δικαιοσύνη για τους παλαιστίνιους, η συμφωνία παραμένει ανεφάρμοστη”.
- Εάν η Ουάσιγκτον ζητάει απ’ την αίγυπτο να τιμήσει την συγκεκριμένη συμφωνία με το ισραήλ, τότε θα πρέπει να κάνει αυτό που έχει δεσμευτεί να κάνει, με την ίδια συμφωνία, για την παλαιστινιακή ανεξαρτησία.
Η υπενθύμιση της συμφωνίας του Καμπ Ντέιβιντ, όπου με την αμερικανική μεσολάβηση και πίεση, συμφωνήθηκε ειρήνη μεταξύ του Καΐρου και του Τελ Αβίβ, η αίγυπτος αναγνώρισε επίσημα το κράτος του ισραήλ και, σε αντάλλαγμα, ο ισραηλινός στρατός αποχώρησε απ’ τη χερσόνησο του Σινά την οποία είχε καταλάβει απ’ τον πόλεμο του 1973, είναι ιδιαίτερης σημασίας. Εκείνη η συμφωνία απετέλεσε τον ακρογωνιαίο λίθο της αμερικανικής ιμπεριαλιστικής στρατηγικής στη μέση ανατολή (ως τότε η αίγυπτος όπως και η συρία ανήκε στην σφαίρα επιρροής της Μόσχας) και για τους ισλαμιστές στην αίγυπτο θεωρήθηκε προδοσία - πράγμα που κατέληξε στην δολοφονία του Σαντάτ, του αιγύπτιου προέδρου που την είχε υπογράψει. Ο Μόρσι (και η μουσουλμανική αδελφότητα, και, δίπλα τους, ο αιγυπτιακός στρατός...) δεν αμφισβητεί στο σύνολό της την συμφωνία, αντίθετα έχει δηλώσει ότι θα την σεβαστεί. Είναι όμως κοινό μυστικό ότι το αιγυπτιακό κράτος θέλει αλλαγές σ’ αυτήν την συμφωνία. Πράγμα που προκαλεί εκνευρισμό στο Τελ ΑΒίβ: “δεν υπάρχει ούτε η ελάχιστη πιθανότητα να δεχτεί το ισραήλ οποιαδήποτε αλλαγή” δήλωσε αμέσως μετά την συνέντευξη Μόρσι στους N.Y.T. ο γνωστός πολεμοχαρής ισραηλινός υπεξ Αβιγκόρ Λίμπερμαν.

Κατά της αμερικανικής πρεσβείας στο Κάιρο, στις 11/9...

Όσοι εκτιμούσαν ότι η Ουάσιγκτον και η ευρώπη έχουν ξαναποκτήσει “το πάνω χέρι” στην αίγυπτο μετά την θεαματικλη πτώση του Μουμπάρακ και του καθεστώτος του πέρυσι, φαίνεται να διαψεύδονται. Και πως αλλιώς θα μπορούσε να γίνει; Στην μεγάλη, πλανητική κλίμακα η εξελισσόμενη κρίση είναι σύμπτωμα και των συνεχιζόμενων αλλαγών (έως ανατροπών) στους συσχετισμούς “οικονομικής δύναμης”. Όταν, για παράδειγμα, διαδηλωτές επιτέθηκαν στην αμερικανική πρεσβεία στο Κάιρο, ο Μόρσι είχε την άνεση να μην την καταδικάσει, περιοριζόμενος μόνο στην καταγγελία του αμερικανικού φιλμ που προσβάλει τους μουσουλμάνους. Πριν 5 μόνο χρόνια μια τόσο ανοικτή δημόσια προεδρική υποστήριξη μιας επίθεσης διαδηλωτών σε αμερικανική πρεσβεία αραβικού κράτους θα ήταν απλά αδιανόητη. Τώρα, η μόνη δημόσια αντίδραση της Ουάσιγκτον, ήταν ότι “ο αμερικάνος πρόεδρος είναι απασχολημένος με την προεκλογική του εκστρατεία και δεν θα μπορέσει να συναντήσει τον αιγύπτιο" κατά την διάρκεια της συμμετοχής και των δύο στη συνέλευση του οηε στη Ν. Υόρκη. Σου κρατάω μούτρα - δηλαδή. [7]
Φυσικά η σχέση Ουάσιγκτον - Καΐρου είναι πιο οργανική απ’ ότι εννοεί η διπλωματία. Ειδικά των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών, που ως τουλάχιστον την πτώση του Μουμπάρακ είχαν μετατρέψει το Κάιρο σε “ασφαλές λιμάνι” και τις αιγυπτιακές μυστικές υπηρεσίες σε θυγατρική τους. Όμως, απ’ την άλλη μεριά, η μουσουλμανική αδελφότητα δεν είναι χτεσινό κόλπο. Έζησε και μεγάλωσε στην παρανομία επί δεκαετίες (και προφανώς, έξω απ’ τα ραντάρ της cia) πράγμα που σημαίνει ότι ήταν υποχρεωμένη να κινείται υπόγεια παντού μέσα στους θεσμούς και τους μηχανισμούς του αιγυπτιακού κράτους. Στην κλίμακά της, λοιπόν, δεν είναι καθόλου αμελητέος αντίπαλος.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1 - Το αλ-Τζαζίρα, με έδρα στο κατάρ και στην ιδιοκτησία της βασιλικής οικογένειάς του, έχασε την υπόληψή του σαν “ανεξάρτητο” και “αντικειμενικό” προωθώντας οφθαλμοφανή παραπληροφόρηση, υπέρ των σύριων ανταρτών.
[ επιστροφή ]

2 - Η Ντόχα και το Ριάντ έχουν ανακοινώσει δημόσια ότι διαθέτουν 300 εκατομμύρια δολάρια για να πληρώνουν τους μισθούς όσων αξιωματικών εγκαταλείπουν τον συριακό στρατό, και για τα έξοδα (και την αγορά όπλων) των ανταρτών. Τα αποτελέσματα της δωροδοκίας δεν είναι πάντως, ως τώρα, τα αναμενόμενα.
[ επιστροφή ]

3 - Σύμφωνα με την (άλλοτε καθεστωτική και τώρα φιλελεύθερη) al Ahram, σε άρθρο της ηλεκτρονικής της έκδοσης στις 22 Ιουνίου, το ανώτατο στρατιωτικό συμβούλιο και η μουσουλμανική αδελφότητα βρίσκονταν σε έντονες διαπραγματεύσεις, πριν ανακηρυχθεί επίσημα ο Μόρσι σαν νικητής στις προεδρικές εκλογές. Σύμφωνα με εκείνο το δημοσίευμα το στρατιωτικό συμβούλιο έβαζε σαν όρο να παραμείνει το (προς κατάρτιση) νέο σύνταγμα μέσα στις προδιαγραφές που το ίδιο είχε ορίσει, δηλαδή να παραμείνει η ειδική μεταχείριση του στρατού (σαν θεσμού) και να ισχύσει η διάλυση της κάτω βουλής, που είχε αποφασίσει (το συμβούλιο) νωρίτερα. Απ’ την μεριά της η μουσουλμανική αδελφότητα επέμενε στην ακύρωση της διάλυσης του κοινοβουλίου, και δεχόταν νέες εκλογές (λόγω παρατυπιών) να γίνουν μόνο για το 1/3 των μελών του, που αφορά τις εκλογές μεμονωμένων υποψηφίων, και δεν επηρεάζει τους εκλεγμένους υποψήφιους της οργάνωσης. Η μουσουλμανική αδελφότητα επέμενε ότι στο νέο σύνταγμα θα πρέπει να μην υπονομεύει τις εξουσίες του προέδρου, και ειδικά το δικαίωμά του να ορίζει τον υπουργό άμυνας.
Εκ του αποτελέσματος, και με βάση τις πρώτες κινήσεις του Μόρσι, μπορεί να εκτιμήσει κανείς ότι εκείνες οι διαπραγματεύσεις κατέληξαν υπέρ της αδελφότητας· τουλάχιστον στα περισσότερα απ’ τα πιο πάνω θέματα. Η νίκη του Μόρσι, πάντως, ανακοινώθηκε δυο μέρες μετά το δημοσίευμα.
[ επιστροφή ]

4 - Στις αρχές Αυγούστου, σε μια μάλλον μυστηριώδη ανταλλαγή πυρών, 16 αιγύπτιοι στρατιώτες σκοτώθηκαν στο βόρειο Σινά - υποτίθεται από “τρομοκράτες”. Το γεγονός χρεώθηκε απ’ τους αιγύπτιους στην “ανικανότητα των στρατηγών”, πράγμα που οπωσδήποτε διευκόλυνε την απαλλαγή των πιο διάσημων απ’ αυτούς απ’ τα καθήκοντά τους...
[ επιστροφή ]

5 - Ο Μόρσι δεν ήταν η πρώτη επιλογή της οργάνωσης για την προεδρία. Έγινε υποψήφιος την τελευταία στιγμή, όταν απαγορεύτηκε η υποψηφιότητα του Καιράτ ελ-Σάτερ, που ήταν ο νο 2 στην ιεραρχία της μουσουλμανικής αδελφότητας. Η υποψηφιότητα απαγορεύτηκε επειδή ο ελ-Σάτερ είχε καταδίκη απ’ το καθεστώς Μουμπάρακ.
Ο Μόρσι είναι ο πρώτος εκλεγμένος πρόεδρος στην ιστορία της αιγύπτου. Μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1952, που ανέτρεψε την βασιλεία, πρόεδροι έγιναν διαδοχικά τέσσερεις καραβανάδες: ο Μοχάμεντ Ναγκίμπ, ο Γκαμάλ Αμντέλ Νάσσερ, ο Ανουάρ ελ Σαντάτ και ο Χόσνι Μουμπάρακ.
[ επιστροφή ]

6 - Το σαουδαραβικό καθεστώς προσπαθεί να κρατήσει “δεμένο” το αιγυπτιακό, μέσω υποσχέσεων για μεγάλες επενδύσεις εκεί. Το κατάρ, που ίσως έχει λιγότερους λόγους από άλλα σεϊχάτα και εμιράτα της αραβικής χερσονήσου να ανησυχεί αλλά παίζει έναν γενικό ρόλο “μεσάζοντα”, έχει αναγγείλει σχέδια επενδύσεων 18 δισ. δολαρίων στον τουρισμό και την βιομηχανία της αιγύπτου. Εν τω μεταξύ πολλές ευρωπαϊκές τράπεζες κλείνουν ή πουλάνε τις θυγατρικές τους στην αίγυπτο, προσπαθώντας να σταθούν όρθιες μέσα στον βάλτο των μεγάλων ανοιγμάτων τους - πράγμα που σημαίνει ότι και σ’ αυτόν τον τομέα γίνεται μια σιωπηλή αναδιάρθρωση στην αίγυπτο, που χρειάζεται “ρευστό”...
[ επιστροφή ]

7 - Η Ουάσιγκτον προσπαθεί κι αυτή με “οικονομικά δώρα” να δείξει “φιλική διάθεση” προς το Κάιρο· άλλωστε, οτιδήποτε διαφορετικό, θα ήταν αυτοκτονία. Έτσι, μέσα στον Αύγουστο ανακοίνωσε ότι προτίθεται να “χαρίσει” 1 δισ. δολάρια στην καινούργια κυβέρνηση, και υποσχέθηκε να ασκήσει την επιρροή της στο δ.ν.τ. ώστε να πάρει η αίγυπτος ένα δάνειο 4,8 δισ. δολάρια. (Ακούστε νούμερα δανείων προς κράτη! Στραγάλια...). Το Κάιρο επισκέφτηκε επίσης πολυμελής αντιπροσωπεία κρατικών αξιωματούχων και επιχειρηματιών, προς διερεύνηση των “επενδυτικών δυνατοτήτων”...
[ επιστροφή ]