Πάνω: ενώ η επιστήμη “κάνει απλά την δουλειά της”... 
Κάτω: ...οι 4 ιππότες της Αποκάλυψης ετοιμάζονται να βγουν στη σύνταξη...

η γρίπη και οι τρομοκράτες

Αν, μέσα σ’ όλα τα δεινά της κρίσης (και τα δεινά της σωτηρίας μας) βγάλαμε σχεδόν τον φετεινό χειμώνα χωρίς μια γενική απειλή φονικού ιού γρίπης, δεν πρέπει να είμαστε ήσυχοι. Γιατί αυτοί οι μικροοργανισμοί με ονόματα όλο γράμματα και αριθμούς, που τόσες αφορές έχουν απειλήσει να στείλουν την ανθρωπότητα στον άλλο κόσμο (ευτυχώς όμως την στέλνουν στο ταμείο των φαρμακοβιομηχανιών), μόνο λίγο καιρό ξαποσταίνουν. Κι αν τους βάλουν στο χέρι οι κατάλληλοι ειδικοί, τότε πράγματι μπορούν να γίνουν (οι ιοί της γρίπης) exterminators.
Αυτός ο καινούργιος γύρος απειλών, που διαδραματίζεται μακριά απ’ την “πλατιά δημοσιότητα” (αφού θα μπορούσε να προκαλέσει μερικούς όχι και τόσο νομοταγείς συνειρμούς) ξεκίνησε το περασμένο φθινόπωρο προς αρχές χειμώνα. Ήταν τότε που δύο συνεργαζόμενες ομάδες βιοτεχνολόγων έστειλαν προς δημοσίευση (επιστημονικές) ανακοινώσεις σε κατάλληλα περιοδικά (το Science και το Nature) παρουσιάζοντας, με δικαιολογημένη υπερηφάνεια, την βιοτεχνολογική μετατροπή του Η5Ν1 (του ιού της “γρίπης των πτηνών” - do you remember;) σε βιολογικό όπλο πρώτης γραμμής. Για να είμαστε ειλικρινείς οι ερευνητές δεν μιλούσαν με τέτοιον απρεπή τρόπο. Εξηγούσαν όμως πως κατάφεραν, και μάλιστα όχι με εξαιρετικά δύσκολο τεχνικά τρόπο, να μετατρέψουν τον H5N1 έτσι ώστε, ενώ σαν ιός της “γρίπης των πτηνών” δεν μπορεί να μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο (παρά μόνο από πουλί σε άνθρωπο), να φτιάξουν μια παραλλαγή που μεταδίδεται άνετα ανάμεσα στα θηλαστικά. Άρα και στο είδος μας.
Τι τους έπιασε αυτούς τους καλούς ανθρώπους και δαπάνησαν χρόνο και χρήμα για να κάνουν τον Η5Ν1 αυτό που η τρομοκρατία (και τα λογιστήρια) των φαρμακοβιομηχανιών (και όχι μόνο) θα ήθελαν; Οι ίδιοι εξηγούν ότι έκαναν αυτήν την σχεδιασμένη μετάλλαξη έτσι ώστε ύστερα να φτιαχτούν εμβόλια που να αντιμετωπίζουν (και) τις μεταλλάξεις των ιών της γρίπης... Οφείλουμε να τους πιστέψουμε, κι αυτό για δύο βασικούς λόγους. Πρώτον επειδή οι επιστήμονες (όλοι οι επιστήμονες) κοιμούνται και ξυπνάνε με την έγνοια του καλού της ανθρωπότητας, και όχι των χρηματοδοτών τους. Και δεύτερον, επειδή - αν θυμάστε - αυτό το ενδεχόμενο φονικής μετάλλαξης κάποιου ιού γρίπης ήταν που στοίχειωσε την ανθρωπότητα δυο φορές, μία με την “γρίπη των πτηνών” και δεύτερη με την “γρίπη των χοίρων”. Αν είναι, λοιπόν, να περιμένεις το μοιραίο (κι αυτό να μην έρχεται), ε, καλύτερα φτιάξτο μόνος σου. Να είσαι σίγουρος.

Ενώ, λοιπόν, οι επιστημονικές ανακοινώσεις για τον turbo H5N1 είχαν ελεχθεί (αυτός είναι πάντα ο δρόμος) από παρόμοιους ειδικούς ως προς την ακρίβεια και την πρωτοτυπία τους, και ενώ είχαν εγκριθεί απ’ τις συντακτικές επιτροπές του Science και του Nature, ενώ δηλαδή όλη η παγκόσμια επιστημονική βιοτεχνολογική κοινότητα ήταν έτοιμη να διαβάσει πόσο εύκολο είναι να φτιαχτεί ένα ακόμα όπλο μαζικής καταστροφής, έγινε κάτι που συντάραξε - και κατά κάποιο τρόπο μπέρδεψε - αυτήν την κοινότητα: παρενέβη η αμερικανική “αντιτρομοκρατία”! Πιο συγκεκριμένα η “εθνική επιτροπή ασφαλείας για την βιοτεχνολογία” (national security advisory board for biotechnology - NSABB).  Απαιτώντας, για λόγους ασφαλείας, να μην δημοσιευτούν όπως ήταν έτοιμες οι επιστημονικές ανακοινώσεις, αλλά να περικοπούν. Για να μην διευκολυνθούν τυχόντες υποψήφιοι βιο-τρομοκράτες με γνώσεις και μεθόδους. Κι έτσι, στην ποδιά του Η5Ν1 άρχισαν να σφάζονται όλα τα καλά τα παληκάρια: απ’ την μια οι επιστήμονες και τα περιοδικά τους, που κατ’ αρχήν θεωρούν την παρέμβαση του NSABB σαν ανεπίτρεπτη λογοκρισία σε βάρος της επιστημονικής προόδου· απ’ την άλλη οι υπεύθυνοι βιο-ασφαλίτες (και κάποιοι λίγοι βιοτεχνολόγοι ελευθέρας βοσκής) που υποστηρίζουν, με το δίκιο τους οι άνθρωποι, ότι δεν θέλουν να εμποδίσουν την επιστημονική πρόοδο, αλλά δεν γίνεται κιόλας να μάθουν οι παλιο βιο-τρομοκράτες να φτιάχνουν turbo Η5Ν1 στην κουζίνα του σπιτιού τους. Αυτή η διένεξη άρχισε τον περασμένο Νοέμβρη, και συνεχίζεται ως τώρα - με τα περιοδικά Science και Nature να μην έχουν κάνει τις δημοσιεύσεις, και τις συσκέψεις να πηγαίνουν και να έρχονται...
Πιθανόν οι αναγνώστες και οι αναγνώστριες αυτών εδώ των σελίδων να μην καταλαβαίνουν την λεπτή σοβαρότητα του “προβλήματος” που προκάλεσε αυτός ο καταραμένος ιός της “γρίπης των πτηνών”, όχι στην ανθρωπότητα αλλά σε διάφορες κοινότητες (μηχανισμούς και κυκλώματα) προστασίας της. Οι επιστημονικές δημοσιεύσεις είναι το ιερό δισκοπότηρο κάθε επιστήμονα. Το όνειρό του, ο εφιάλτης του, η ευκαιρία του να καταξιωθεί, η ευκαιρία του να κάνει ρόμπα κάποιους αντίπαλούς του. Ουσιαστικά και τυπικά αυτές οι δημοσιεύσεις, σε έγκυρα επιστημονικά περιοδικά, για οποιοδήποτε είδος, κλάδο και γνωστικό πεδίο των (καπιταλιστικά εγκεκριμένων) επιστημών είναι η επίσημη κατοχύρωση και αναγνώριση της πνευματικής ιδιοκτησίας και του κύρους της! Εάν κάποιος κάνει μια εφεύρεση, μια ανακάλυψη, ή εμπνευστεί μια “θέση” για οτιδήποτε, και στείλει να δημοσιευτεί το μισό κείμενο, τότε κινδυνεύει άμεσα να βρεθεί μελλοντικά μπροστά σε κάποιον που θα (το εφεύρει, θα το ανακαλύψει ή να το εμπευστεί, και θα) το δημοσιεύσει ολόκληρο... Λέγοντας απλά και πανηγυρικά εγώ το βρήκα όλο.

Όταν, λοιπόν, έρχονται οι ασφαλίτες και λένε “ώπα! μαγκιά σας μεν, αλλά θα δημοσιεύσετε μια περίληψη και τα συμπεράσματα μόνο”, προκαλούν μεγάλη αναταραχή. Στις επιστημονικές κοινότητες. Βάζουν θέμα όχι (τουλάχιστον άμεσα) “ερευνητικής ελευθερίας” αλλά οπωσδήποτε δικαιώματος κατοχύρωσης των συμπερασμάτων. Οι βιοτεχνολόγοι στην συγκεκριμένη περίπτωση, βέβαια, δεν αντιδρούν χρησιμοποιώντας αυτό το επιχείρημα, επειδή αφενός όλοι το ξέρουν μεταξύ τους, και επειδή αφετέρου είναι πιο εγωϊστικό και άκομψο μπροστά στο δεύτερο επιχείρημά τους: με τέτοιους περιορισμούς και λογοκρισίες εμποδίζεται η κυκλοφορία των επιστημονικών γνώσεων, κι άρα η πρόοδος των επιστημών.
Σωστό. Υπάρχει όμως κι ένα τρίτο ερώτημα, διαφορετικού είδους, που προκύπτει απ’ την εμπλοκή των ασφαλιτών στα πόδια των βιοτεχνολόγων, και των δυο μαζί στα αόρατα πόδια ενός ιού γρίπης: μήπως οι επίσημοι βιοτεχνολόγοι είναι οι ίδιοι βιο-τρομοκράτες;
Στην πιο ήπια εκδοχή του ένα τέτοιο ερώτημα στοχεύει τις λεγόμενες “καλές” και “κακές” χρήσεις της ίδιας ακριβώς γνώσης, τεχνικής, καινοτομίας ή εφεύρεσης. Ένα μέρος των υπερασπιστών της πλήρους δημοσίευσης των ευρημάτων απ’ την γενετική τροποποίηση του H5N1 λένε αυτό: απ’ την εποχή της τιθάσευσης της φωτιάς τα ίδια know how έχουν διπλή χρήση. Για καλούς σκοπούς, για κακούς σκοπούς. Εξαιρετική απλότητα: ούτε ασφαλίτες υπήρχαν τότε, ούτε κράτη, ούτε νομοθεσίες. Κι ας αφήσουμε το ότι η φωτιά φαίνεται ενώ ο H5N1, στο φυσικό του ή στο εργαστηριακό του, “δεν”...
Συνεπώς, ας το αναγνωρίσουμε, οι βιο-ασφαλίτες έχουν τα δίκια τους. Που συνοψίζονται στη φράση και τι δουλειά κάνουμε εμείς τόσα χρόνια; - ρε!; Πιο αναλυτικά (και λιγότερο ευγενικά) θα μπορούσαν πουν: έχουμε δημιουργήσει εδώ και χρόνια τις ιδεολογικές προϋποθέσεις για να σπέρνονται οι βιο-πανικοί με τον τόνο· άρα έχουμε δημιουργήσει τις δυνατότητες στο σύνολο της βιοτεχνολογίας να είναι ο σωτήρας· άρα έχουμε δημιουργήσει την βάση ώστε οι βιομηχανίες, δηλαδή οι εργοδότες σας, να γεμίζουν χοντρά τα ταμεία τους· άρα έχουμε δημιουργήσει το περιβάλλον να χρηματοδοτούνται οι έρευνές σας· εν τέλει έχουμε κάνει όλη τη βρωμοδουλειά για να μπορείτε εσείς να γεμίζετε το στομάχι σας, το κρεβάτι σας, το βιογραφικό σας... και ερχόσαστε τώρα να μας κάνετε μαθήματα ηθικής φιλοσοφίας περί “καλού” και “κακού”; Τραβάτε πιο κει ρε! Μήπως να πούμε καλύτερα δυο κουβέντες περί “δυνατού” και “αδύνατου”;
Γιατί έτσι είναι τα πράγματα! Ακόμα κι αν κάναμε την παραδοχή ότι οι συγκεκριμένοι ερευνητές είναι οι πιο καθαροί και οι πιο αλτρουϊστές εκπρόσωποι του είδους μας πάνω στον πλανήτη, δεν είναι σίγουρα επαρκώς ενημερωμένοι: η ιδέα περί ελευθερίας (και μάλιστα επιστημονικής) έχει μπαγιατέψει. Πράγμα που σημαίνει ότι τελικά, και σ’ ότι αφορά την επιστημονική ελευθερία, θα γίνει (και θα γίνεται) αυτό που εγκρίνουν οι βιο-ασφαλίτες.
Φυσικά - ποιός δεν το ξέρει; - αυτό καθόλου δεν θα εμποδίσει τους πιθανούς μελλοντικούς βιο-τρομοκράτες. Για τον απλό, απλούστατο λόγο ότι θα προέρχονται κι αυτοί απ’ τις τάξεις της επιστήμης. Όσο εύκολο κι αν είναι να μεταλλάξει κανείς τον Η5Ν1 ή οποιονδήποτε άλλο ιό, είναι “εύκολο υπό όρους”. Όρους καλών γνώσεων, πρακτικής εμπειρίας, κλπ. Δεν είναι δουλειά για απόφοιτους σομαλέζικου σχολείου...