στρατοαστυνομία:
σε ποιό στάδιο του πολέμου βρισκόμαστε;

Όταν στρατηγοί ανησυχούν για την εξέλιξη της κρίσης (ας πούμε: στην ευρώπη...) και για τις συνέπειές της, τι πρέπει να κάνουμε οι υπόλοιποι; Ίσως να θαυμάσουμε την ευρύτητα πνεύματος (και ενδιαφερόντων) των σύγχρονων καραβανάδων. Ή - μπορεί πιο δύσκολο αλλά και πιο χρήσιμο - να αναρωτηθούμε πόσο μακρυά ετοιμάζονται να το πάνε τα σύγχρονα “αναπτυγμένα” καπιταλιστικά κράτη, κρίσης (και ευκαιρίας) δοθείσης.
Ο τελευταίος ως τώρα τέτοιου είδους ανήσυχος στρατηγός είναι άγγλος. Πρόκειται για τον (και sir) David Richards. Που (σύμφωνα με ρεπορτάζ της καθεστωτικής daily telegraph στις 16/12/2011) δήλωσε πως “είναι ξεκάθαρο ότι ο πιο σημαντικός στρατηγικός κίνδυνος που αντιμετωπίζει το Ε.Β. [ενωμένο βασίλειο] και οι σύμμαχοί του είναι οικονομικός και όχι στρατιωτικός.... γι’ αυτό ακριβώς και η κρίση στην ευρωζώνη έχει τεράστια σημασία ... για όλη τη χώρα και για στρατηγούς όπως εγώ." Η ανησυχία του σερ στρατηγού, η ομολογημένη τουλάχιστον, είναι ότι λόγω οικονομικής δυσπραγίας τα ευρωπαϊκά κράτη κάνουν περικοπές και στα στρατιωτικά τους έξοδα· ενώ οι ηπα, κι αυτές στα δικά τους οικονομικά ζόρια, έχουν ανακοινώσει ότι θα μεταφέρουν το κέντρο της προσοχής τους (και ο καθένας μπορεί να φανταστεί πόσες κάνες χωράνε σε τέτοιο κέντρο τέτοιας προσοχής) απ’ τον Ατλαντικό στον Ειρηνικό και τη νοτιοανατολική Ασία. Πράγμα που, κατά τον σερ στρατηγό, δημιουργεί ένα “κενό στρατιωτικής φροντίδας” στην ευρώπη, όπου βρίσκονται και σύμμαχοι της αυτού εξοχότητας της βασίλισσας της αγγλίας. Και όπου - κατά τις προβλέψεις (ή, αν προτιμάτε, επιθυμίες) των άγγλων οικονομολόγων, “η διάλυση του ευρώ είναι σχεδόν βέβαιη” και “πιθανότατα θα ακολουθηθεί από κοινωνική αταξία”. Όλα αυτά υπονοούν, ανάμεσα απ’ τις καραβανίστικες λέξεις, ότι η αγγλία θα πρέπει να έχει κάποιο σχέδιο για στρατιωτική υποστήριξη των συμμάχων της στην ευρώπη... εάν έχουν κανά πρόβλημα δημόσιας τάξης... Ή, ακόμα καλύτερα, για να μην το αποκτήσουν.
Η πρώτη στρώση αλήθειας στην προκείμενη, αγγλική περίπτωση, είναι ότι το ερχόμενο καλοκαίρι το Λονδίνο έχει ολυμπιακούς αγώνες. Ως γνωστόν το ζήτημα της ασφάλειας είναι εκείνο που πουλάει περισσότερο από κάθε άλλο σε τέτοια event. Στην άλλοτε φιλελεύθερη αγγλία πουλάει τόσο καλά ώστε έχει δηλωθεί πως 13.500 στρατιώτες με τα όλα τους (ελικόπτερα, αεροπλάνα, πλοία...) θα εμπλακούν άμεσα στην προστασία των ολυμπιακών. Πρόκειται για ένα νούμερο που ανεβαίνει σταθερά σε σχέση με τα αρχικά πλάνα, ενώ διευρύνονται και οι αρμοδιότητες δημόσιας τάξης του αγγλικού στρατού. Πιθανόν τους επόμενους μήνες ο πήχυς να ανέβει στις 20 χιλιάδες, ή και παραπάνω - λόγω της κρίσης στην ευρωζώνη oh dear! Ένα το κρατούμενο λοιπόν: ο σερ στρατηγός απευθύνεται προς ένα ακροατήριο εσωτερικού, κατ’ αρχήν εν όψει των ολυμπιακών.
Επιπλέον, όπως συμβαίνει σε κάθε κλάδο κεντρικό στο κράτος έτσι και οι καραβανάδες καθόλου δεν γουστάρουν περικοπές, οποιουδήποτε είδους. Σε διαφοροποίηση όμως με άλλους κλάδους του σύγχρονου κράτους, οι κλάδοι του συμπλέγματος της ασφάλειας μπορούν (ίσως....) να παράξουν την αναγκαιότητά τους· τις αιτίες για να υπάρχουν σε παχιά και ανθηρή κατάσταση. Οπωσδήποτε δεν θα έφταναν να κηρύξουν μόνοι τους τον πόλεμο ανοιχτά σ’ έναν παρόμοιο, “εχθρικό” μηχανισμό, βάζοντας σε περιπέτειες τις διεθνείς σχέσεις της χώρας τους. Μπορούν όμως να κάνουν πόλεμο κατά τμημάτων των υπηκόων. Είναι πιο εύκολο κι ακίνδυνο, μπορεί να είναι και “αυτο-τροφοδοτούμενη απειλή”, από ένα σημείο και μετά. Ειδικά οι άγγλοι ξέρουν πολύ καλά απ’ αυτά: βόρεια ιρλανδία...
Αν οι ανησυχίες του άγγλου αρχικαραβανά ήταν μοναχικές δεν θα δίναμε σημασία. Δεν είναι όμως· και δεν είναι καν ανησυχίες. Εάν (λέμε τώρα ένα άλλο παράδειγμα, που “καμία σχέση δεν έχει με την πραγματικότητα” κλπ κλπ) κάποιος έλληνας καραβανάς λέει, τον περασμένο Νοέμβρη, σε ευέλπιδες ότι “πρέπει να εκπαιδευτούν στην αντιμετώπιση όχλου”, δεν το κάνει επειδή βρίσκεται στο μυαλό του σερ Richards - έτσι δεν είναι;. Στο κάτω κάτω κατά καιρούς ορισμένα ντόπια στρατιωτικά σώματα εκπαιδεύονται (ή κάνουν ότι εκπαιδεύονται) στην καταστολή πλήθους. Φυσικά, όπως έχει τονιστεί και ξανατονιστεί απ’ τους αρμόδιους κάθε φορά που γίνεται το σχετικό κοινοβουλευτικό σούσουρο (απ’ την αριστερά του κράτους), ναι μεν εκπαιδεύονται έλληνες πεζοναύτες στην αντιμετώπιση όχλου... αλλά δεν πρόκειται να ασκήσουν αυτά τα ταλέντα τους εντός επικράτειας... Ίσως σε καμιά “ειρηνευτική αποστολή” τους... Θα ήταν άραγε βάσιμο να υποθέσουμε ότι οι μεν έλληνες πεζοναύτες θα προσφέρουν τις υπηρεσίες τους υπέρ της δημόσιας τάξης στους δρόμους του Λονδίνου, ενώ άγγλοι θα κάνουν το ίδιο στους δρόμους της Αθήνας, στα πλάσια (πάντα) μιας ισόρροπης συμμαχικής σχέσης; Ε;

απώθηση

Η εμφάνιση του στρατού σε καθήκοντα δημόσιας τάξης δεν είναι, βέβαια, μια εξέλιξη του 2011. Είναι όμως (με ιστορική ακρίβεια) μια εξέλιξη της τελευταίας δεκαετίας, αν μιλάμε για την ευρωπαϊκή ήπειρο. Σημειώστε: αγγλία, γαλλία, ισπανία, ιταλία· και όχι για μια και μοναδική φορά σε κάθε περίπτωση. Στην απέναντι μεριά του ατλαντικού, στις ηπα, η “εθνοφρουρά”, ένα στρατιωτικό σώμα εφέδρων, είναι μόνιμο εργαλείο δημόσιας τάξης· στην εξέγερση στο L.A. το 1992 χρησιμοποιήθηκαν όμως και κανονικοί πεζοναύτες. Όπως και στη Νέα Ορλεάνη, το 2005. Σε κάθε περίπτωση και στις ηπα “αυτά δεν είναι αρκετά”: έχουν γίνει θηριώδη βήματα την τελευταία 10ετία, νομοθετικά και οργανωτικά, μέσα στη γενική επέκταση της δράσης των μηχανισμών του συμπλέγματος της ασφάλειας, που προβλέπουν μεγάλης έκτασης χρήση του στρατού στο εσωτερικό της επικράτειας.
Το κακό είναι πως όλα αυτά έχουν γίνει ρουτίνα για τις πρωτοκοσμικές κοινωνίες· ας σημειώσουμε ότι ως προς αυτό το σημείο, την χρήση του στρατού δηλαδή στο εσωτερικό, στην ελλάδα υπάρχει μια καθυστέρηση.... Όμως η τάση είναι τόσο σταθερή, μεθοδική, διεθνής και επίμονη ώστε δεν πρέπει να ξεγελιέται κανείς. Το λιγότερο που πρέπει να κάνουμε είναι να καταλαβαίνουμε τι συμβαίνει όσο αναλυτικότερα γίνεται. Πολύ περισσότερο που, μπορεί μεν να λέει τώρα ένας άγγλος αρχικαραβανάς ότι η “εξέλιξη της κρίσης απαιτεί στρατιωτική ετοιμότητα”, και μπορεί επίσης μια τέτοια αναγγελία να περνάει τώρα πια σχεδόν απαρατήρητη αλλά (τέτοια είναι η άποψή μας σαν αυτόνομων και δεν είναι τωρινή, έχει εκτεθεί δημόσια έγκαιρα ) αυτή η δεκαετής γρήγορη νομιμοποίηση μιας σειράς μέτρων, τακτικών κρατικών και παρακρατικών ενεργειών που άλλοτε θα χαρακτηρίζονταν ευθέως σαν “εκτροπή απ’ την δημοκρατία” μεθοδεύτηκε απ’ τα αφεντικά και τους κοινωνικούς συμμάχους τους εν γνώσει της υποβόσκουσας για καιρό “κρίσης”. Αυτό ήταν που καταλάβαμε νωρίς νωρίς μέσα ή πίσω απ’ τον εξελισσόμενο διεθνή “πόλεμο κατά της τρομοκρατίας”: την ανανέωση, τροποποίηση, και ιστορική αναβάθμιση της καθεστωτικής βίας εν όψει επερχόμενων (και όχι απρόβλεπτων για τ’ αφεντικά) εξελίξεων σε ότι αφορά την καπιταλιστική συσσώρευση, τον ενδοκαπιταλιστικό ανταγωνισμό και τις σχέσεις των τάξεων.
Πριν, όμως, δυο κουβέντες με λίγο διαφορετική εστίαση. Αυτές όλες είναι καταστάσεις δύσκολες και βαριές· ήταν τέτοιες και πριν πέντε ή δέκα χρόνια. Η απώθηση τέτοιων δυσάρεστων εξελίξεων που, εκτός από ζόρικες είναι και μεγάλης κλίμακας, εμφανίζεται σαν η πιο βολική στάση. Χρειάζεται χωριστή ανάλυση του πως ο έλεγχος, η διαχείριση και το πανούκλιασμα των συναισθημάτων, μαζικά, ήταν και παραμένει στρατηγικό όπλο των αφεντικών, σ’ αυτό που ως γνωστόν ονομάζεται “ψυχολογικός πόλεμος”. Όμως στα σίγουρα το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος των πρωτοκοσμικών κοινωνιών έχει πέσει θύμα του άρρωστου συναισθηματισμού που ανέπτυξε και καλλιέργησε τα χρόνια της ευδαιμονίας. Και η ανακλαστική απώθηση των “κακών” (μαζί με το αντίστροφο, την παράλογη μυθοποίησή τους) είναι ήδη κοινωνική νόρμα. Μια νόρμα που παίζει το ρόλο του λαδιού στην κίνηση των γραναζιών. Των γραναζιών των καπιταλιστικών κινήσεων, αλλά και των γραναζιών της ιστορίας έτσι όπως την δημιουργούν τ’ αφεντικά.
Το ψυχοσυναισθηματικό βραχυκύκλωμα και βούλιαγμα είναι δυστυχώς η πραγματικότητα πίσω από κάθε άλλη πραγματικότητα των ημερών. Και δεν αντιμετωπίζεται με γραπτές λέξεις· ή εμείς δεν ξέρουμε να το κάνουμε έτσι. Δηλώνοντας λοιπόν την αδυναμία μας σ’ αυτό το πεδίο προχωράμε παρά κάτω.

ανορθόδοξος πόλεμος

Η έννοια του “ανορθόδοξου πολέμου” μπορεί να είναι περισσότερο ή λιγότερο στενή, και να καταγράφεται συνήθως στα επιχειρησιακά δόγματα διάφορων εθνικών / κρατικών στρατών. Ωστόσο πρέπει να θυμίσουμε ότι τόσο ο “πόλεμος” όσο και το “ορθόδοξο” ή “ανορθόδοξο” της διάπραξής του εξαρτώνται από μια σειρά παράγοντες. Όπως: ποιός πολεμάει εναντίον τίνος· νομικοί, τεχνικοί και, κυρίως, ιδεολογικοί προσδιορισμοί του τι θεωρείται “ορθό” και τι όχι σε μια σύγκρουση· ποιός προσδιορίζει και ποιός ελέγχει τι· πιθανόν και άλλα. Οι βόμβες - στο - ψαχνό εναντίον του τότε κινήματος στην ιταλία στα ‘60s και ‘70s, για παράδειγμα, δεν περιλαμβάνονταν σαν “μέθοδος” σε κανένα επίσημο στρατιωτικό manual. Έγιναν όμως με την συνεργασία φασιστών και ιταλικών μυστικών υπηρεσιών κάτω απ’ την ομπρέλα (οργανωτική, επιμελητειακή) ενός “μυστικού” μεν καθόλα στρατιωτικού δε (νατοϊκού) “ανορθόδοξου” πολέμου. 
Τόσο η έννοια όσο και η πραγματικότητα του κρατικά ή παρακρατικά οργανωμένου “ανορθόδοξου πολέμου” έχει υποστεί διάφορες εξελίξεις, τροποποιήσεις και επεκτάσεις τα τελευταία 70 χρόνια. Κατάγεται απ’ την αντάρτικη αντίσταση στον γερμανικό στρατό σε διάφορα σημεία της κατεχόμενης ευρώπης στη διάρκεια του β παγκόσμιου, κατάγεται δηλαδή απ’ τον ανταρτοπόλεμο στην εσσδ, στη γιουγκοσλαβία, στην ελλάδα, στη γαλλία, στην ιταλία και αλλού.... Αμέσως καταλαβαίνει κανείς ότι η υπαγωγή του ανταρτοπόλεμου σαν μορφής δράσης στην κρατική λογική σήμαινε ήδη μια θεμελιακή ανατροπή.
Το νατοϊκό σχέδιο stay behind, η “ανορθόδοξη” δηλαδή στρατιωτική δράση μέσα στις δυτικές κοινωνίες, “πίσω απ’ τις γραμμές του μετώπου” στην υποτιθέμενη περίπτωση εισβολής των σοβιετικών τανκς στη δυτική ευρώπη, είναι η πρώτη μεγάλης κλίμακας στρατιωτική επιχείρηση (απ’ όσο μπορούμε να γνωρίζουμε) που έγινε “με άλλα μέσα”. Μόνο που αυτά τα “άλλα μέσα” δεν αφορούσαν μόνο την “κάλυψη” της μιλιταριστικής δράσης με διαφορετικά, “πολιτικά”, χαρακτηριστικά ή την οργανωτική διασπορά των δραστών σε μικρούς πυρήνες. Αφορούσαν κατά την ταπεινή μας γνώμη τον γενικό μετασχηματισμό των δυτικών, υποτίθεται “δημοκρατικών”, κρατών. Κι αυτός ο μετασχηματισμός κράτησε τόσο πολύ καιρό ώστε όταν στις αρχές της δεκαετίας του ‘90, μετά την διάλυση του “ανατολικού μπλοκ”, έγιναν γνωστά μερικά μόνο (ελάχιστα) απ’ την επιχείρηση stay behind (που θεωρήθηκε πια ξεπερασμένη και λήξασα) να μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι ο μετασχηματισμός ήταν πια οριστικός: η “κατάσταση έκτακτης ανάγκης” (συμπεριλαμβανομένων των μηχανισμών που θα την διαχειρίζονταν) δεν ήταν πλέον μια ιστορική περίοδος κρατικής εξουσίας διάδοχη των “κανονικών καταστάσεων”, μια περίοδος παρένθετη μεταξύ άλλων περιόδων κανονικής άσκησης της εξουσίας... Ήταν μια συνθήκη παράλληλη της ομαλότητας. Όχι απ’ την δεκαετία του 1990 αλλά από πολύ νωρίτερα, απ’ τον Β παγκόσμιο πόλεμο και μετά, τα δυτικά υποτίθεται “δημοκρατικά” κράτη ανέπτυξαν (και εξελίχτηκαν πάνω σε) έναν οργανικό δυϊσμό “ορθόδοξης” και “ανορθόδοξης” άσκησης της εξουσίας με βίαια μέσα· μια οργανική παραλληλία “συμβατικών καταστάσεων” και “καταστάσεων εξαίρεσης”. Οι γνωστές αποδείξεις, ως τα τέλη της δεκαετίας του ‘80, είναι πολλές για να θεωρηθούν τυχαίες, και ξεπερνούν την ελληνική και την ιταλική περίπτωση.
Ισχυριζόμαστε με άλλα λογια, ότι η επιχείρηση stay behind δεν υπήρξε μια σχεδόν 40ετής μετά τον Β παγκόσμιο παρένθεση στην κατά τα άλλα ομαλή συγκρότηση των θεσμών και των λειτουργιών των καπιταλιστικών κρατών της δύσης. Αλλά έγινε το διαλεκτικό μοντέλο του ριζικού μετασχηματισμού τους, ενός μετασχηματισμού που συνέχισε να εξελίσσεται και να δρα χωρίς “κομμουνιστικό κίνδυνο” απ’ την δεκαετία του 1990 και μετά. Κατασκευάζοντας όπου χρειαζόταν την αναγκαιότητά του, εφευρίσκοντας κινδύνους και απειλές, είτε αποπροσανατολιστικά είτε προληπτικά. Ισχυριζόμαστε ότι το πλέγμα σχέσεων, λειτουργιών και σκοπιμοτήτων που συγκροτήθηκε σαν βασικό συστατικό των ψυχροπολεμικών δημοκρατιών της δύσης έναντι του “κομμουνισμού”, όπως κι αν οριζόταν αυτός, δηλαδή: η συνεργασία κρατικών, παρακρατικών, φασιστικών, εγκληματικών, εκκλησιαστικών μηχανισμών και κυκλωμάτων· η επιλεκτική διάλυση των ορίων μεταξύ “νομιμότητας” και “παρανομίας”· η διαρκής προπαγάνδα με πολεμική ένταση· η σκόπιμη ασάφεια και παραπλάνηση, και οτιδήποτε άλλο “ανορθόδοξο”, έγινε (κατ’ αρχήν) η δεύτερη φύση των καπιταλιστικών κρατών. Οριστικά και αμετάκλητα.
Εκείνο που θα μπορούσε να περιμένει κανείς μετά απ’ αυτό δεν ήταν, απ’ τα ‘90s και μετά, η ατροφία και η εξαφάνιση αυτής της “δεύτερης φύσης” λόγω αχρηστίας αλλά το αντίθετο: η εξέλιξή της σε “πρώτη”. Και θα έπρεπε να είναι προετοιμασμένος [1] όχι για την επανάληψη των παλιών, ιστορικών μορφών των “καταστάσεων εξαίρεσης” ή “καταστάσεων πολιορκίας” ή όπως αλλιώς έχουν ονομαστεί· όχι, δηλαδή, για μορφές του είδους “επίσημη αναστολή της ισχύος του συντάγματος”· αλλά μάλλον για μορφές διπλής ή και τριπλής πραγματικότητας, όπου η κατάσταση θεσμικής ομαλότητας θα γινόταν η σχεδόν διαφανής μεμβράνη, το περιτύλιγμα της “ανορθοδοξίας” στην άσκηση της εξουσίας / των εξουσιών. Εν τέλει, για να θυμίσουμε το αρχικό μας παράδειγμα, η επανεμφάνιση του στρατού στους δρόμους των καπιταλιστικών πόλεων με καθήκοντα δημόσιας τάξης στη δεκαετία του ‘00 ΔΕΝ σήμαινε πραξικόπημα με τους παλιούς, ιστορικούς όρους· ούτε θεσμικά ούτε υποκειμενικά· ούτε απ’ την άποψη των τυπικών μορφών της καπιταλιστικής δημοκρατίας, ούτε σε σχέση με τον τρόπο που εκλάμβαναν αυτήν την στρατιωτική παρουσία οι υποτελείς. 

Θα πρέπει να επιμείνουμε σχετικά μ’ αυτόν τον δυϊσμό στον οποίο αναφερόμαστε. Μας φαίνεται λογικό ότι και η πιο στοιχειώδης διαλεκτική σκέψη δεν θα έπρεπε να εκπλήσσεται καθόλου γι’ αυτόν. Ο ανταρτοπόλεμος που υπήρξε η (ας την πούμε έτσι) μοναδική πληβειακή στρατιωτική δυνατότητα όταν πια οι τακτικοί, εθνικοί / κρατικοί στρατοί είχαν πετύχει συντριπτική δυνατότητα καταστροφών (ο Β παγκόσμιος πόλεμος ήταν η τελεσίδικη θηριώδης επίδειξη αυτής της δυνατότητας που, από τότε, εξελίσσεται καλπάζοντας) αφομοιώθηκε απ’ τα κράτη, και έγινε ειδικό κεφάλαιο των στρατιωτικών (και στη συνέχεια και των αστυνομικών) manual. Tον ανταρτοπόλεμο δεν τον βρήκε απέναντι της μόνο η στρατιωτική μηχανή του γ ράιχ· τον βρήκε μπροστά του και ο αγγλικός στρατός (στη διάρκεια του ελληνικού εμφύλιου), ύστερα ο αμερικανικός (στην ελλάδα αλλά και στο βιετνάμ, στην καμπότζη και το λάος), ο γαλλικός (στο αλγέρι)· τελευταίος ο σοβιετικός (στο αφγανιστάν). Η αφομοίωση αυτής της μορφής και η δημιουργία κατάλληλων και παρόμοιων μορφών εκ μέρους των κρατών ήταν, λοιπόν, αναμενόμενη. Όπως αναμενόμενη ήταν η γρήγορη αφομοίωση, πάλι απ’ τη μεριά των κρατών, της μορφής αντάρτικο πόλης.
Όμως κάθε τέτοιο βήμα διαλεκτικής ανασύνθεσης των δομών εξουσίας / εξουσιών έναντι κινδύνων, απειλών ή ευκαιριών δεν είναι κάτι πρόσκαιρο, προσωρινό. Μετασχηματίζει αυτές τις δομές· και, ανάλογα με τα ευρύτερα δεδομένα, τις μετασχηματίζει οριστικά. Είναι γνωστό, για παράδειγμα, ότι κάποια τμήματα της cia, της κορυφαίας υπηρεσίας πληροφοριών του αμερικανικού κράτους, ήδη απ’ την δεκαετία του ‘50, ενεπλάκησαν στο διεθνές εμπόριο ηρωΐνης προκειμένου (κι αυτό ήταν στην υπηρεσία της επίσημης, “ορθόδοξης” εξωτερικής πολιτικής της Ουάσιγκτον) να στηριχτούν οικονομικά και διοικητικά οι χούντες του λεγόμενου “χρυσού τριγώνου” στη νοτιοανατολική ασία, που ήταν και οι κατ’ εξοχήν παραγωγοί οπίου με προορισμό την νόμιμη (φαρμακοβιομηχανίες) ή παράνομη (πεζοδρόμιο) παγκόσμια αγορά. Όμως αυτή η εμπλοκή δεν θα μπορούσε παρά να μετασχηματίσει τους σχετικούς αμερικανικούς μηχανισμούς και μάλιστα οριστικά· ακόμα κι αν η “ορθόδοξη” ανάγκη της υποστήριξης των κρατών εκείνων εξέλειπε κάποια στιγμή. Είναι δυνατό μάλιστα (κι αυτό έχει συμβεί σε μεγάλη έκταση στους “σκληρούς πυρήνες” όλων των κρατών) ότι άπαξ και λυθεί το πρόβλημα της χρηματοδότησης (και το οργανωμένο έγκλημα αποτελεί μια πολύ καλή αν και όχι την μοναδική λύση) τέτοιοι μηχανισμοί αποκτούν “από μόνοι τους” μεγαλύτερη ευχέρεια κινήσεων και μεγαλύτερη δυνατότητα αναπαραγωγής και επέκτασής τους. Απ’ αυτό το σημείο ως το να διαμορφώσουν (τέτοιοι μηχανισμοί και κυκλώματα) ένα αποδοτικότερο μοντέλο διαχείρισης “έκτακτων καταστάσεων” ή καταστάσεων που προβάλλονται έτσι ώστε να φαίνονται “έκτακτες”, για λογαριασμό της εύρυθμης καπιταλιστικής λειτουργίας, η απόσταση δεν είναι τόσο μεγάλη όσο νομίζει κανείς. Εν τέλει, όταν τον Φλεβάρη του 2009, ο κοτζάμ επικεφαλής της υπηρεσίας “καταπολέμησης των ναρκωτικών και του εγκλήματος” του οηε Antonio Maria Costa δήλωνε στη Βιέννη ότι η μεγάλη χρηματική ρευστότητα διάφορων τομέων του οργανωμένου εγκλήματος του πλανήτη σώζει τις υπό χρεωκοπία τράπεζες που κλυδωνίζονται σοβαρά απ’ την παγκόσμια κρίση σε πολλά μέρη σημεία του καπιταλιστικού χάρτη, αυτό δεν ήταν μια χαριτωμένη δήλωση απ’ αυτές που ανήκουν “στου κόσμου τα παράξενα”.

Είναι τώρα πιθανό ότι η αναγνώριση αυτού του δυϊσμού, της διαδρομής, της εξέλιξής του και των συνεπειών του θα χαλάει την ζαχαρένια όσων αναμασούν ακόμα θεωρίες για το κράτος του 19ου αιώνα ή (ακόμα χειρότερο) έχουν καταλήξει στο σοφό συμπέρασμα ότι οι κρατικές μορφές του αναπτυγμένου καπιταλιστικά κόσμου μετά τον Β παγκόσμιο, δηλαδή η μαζική δημοκρατία και το κράτος πρόνοιας, ήταν οι τελευταίες και ανώτερες λέξεις στην ιστορία της εξουσίας / των εξουσιών - και του καπιταλισμού. Λυπούμαστε, λυπούμαστε πολύ σοβαρά, αλλά όχι για δαύτους. Λυπούμαστε που η σύγχρονη εργατική τάξη, μέσα στα υπόλοιπα δεινά της, έχει κι αυτό: είναι καθηλωμένη διανοητικά σε προγενέστερες μορφές (των αντιπάλων της) και έχει χάσει (όχι επειδή δεν μπορεί αλλά επειδή δεν θέλει να καταλάβει) την εξέλιξη 3, 4, 5 δεκαετιών και σ’ αυτό το σημαντικό ζήτημα. Εξέλιξη στην οποία συνέβαλαν (και συχνά προκάλεσαν) οι δικοί της παλιότεροι αγώνες, οι δικές της παλιότερες αρνήσεις.
Όμως όταν στη Μόσχα το 2000, στη Ν. Υόρκη το 2001, στη Μαδρίτη το 2004 και στο Λονδίνο το 2005 εκδηλώθηκε ξανά αυτή η “ανορθόδοξη” πολεμική πρακτική που λέγεται “θάνατος στο ψαχνό”, μια κρατική / παρακρατική τακτική που προκαλεί με τον τρόπο της αν όχι την ριζική αντιμετώπισή της σίγουρα, αρχικά, την ανάλυση και την αποκάλυψή της, κι αυτό το τελευταίο δεν συμβαίνει, τότε... Τότε ο ύπνος της προλεταριακής λογικής θα βοηθήσει να γεννηθούν κι άλλα τέρατα.

ασύμμετρος πόλεμος

Όταν τα αμερικανικά επιτελεία, αμέσως μετά την μοναδική ευκαιρία της 11η/9ου, βγήκαν να πουν φωναχτά εκείνο που έτσι κι αλλιώς προετοιμαζόταν, δηλαδή την κήρυξη ενός ασύμμετρου παγκόσμιου πολέμου (“κατά της τρομοκρατίας”...) δεν χρειαζόταν ιδιαίτερη σοφία για να καταλάβει κανείς ότι η διεξαγωγή “ανορθόδοξων” πολέμων έβγαινε πια απ’ την σκιά και γινόταν επιλογή πρώτης γραμμής για τα καπιταλιστικά κράτη και τ’ αφεντικά. Δεν είναι θέμα διατυπώσεων αλλά θέμα ουσίας: ο μετασχηματισμός της μορφής κράτος, πρώτα στις ηπα και ύστερα και στην ευρώπη, ήταν πια τόσο ώριμος ώστε δεν χρειαζόταν να μένει μυστικός. Γιατί από καθαρά στρατιωτική άποψη ο “πόλεμος κατά της τρομοκρατίας” ήταν μια απύθμενη βλακεία· ισοδύναμη ενός “πολέμου κατά των βομβαρδισμών” ή ενός “πολέμου κατά των πυροβολισμών”. Δεν ήταν όμως καθόλου βλακεία, το αντίθετο μάλιστα, σε οποιαδήποτε άλλη πλευρά του εκτός απ’ την αμιγώς τεχνική / στρατιωτική: τα πεδία της (ιστορικής) εσωτερικής δημόσιας τάξης και της (ιστορικής) εξωτερικής πολιτικής, διαχωρισμένα αυστηρά υπό τις ρυθμίσεις του δημοκρατικού κράτους, εκδηλώνονταν πια στην ενοποίησή τους· η “έκτακτη ανάγκη” κατασκευάστηκε με τέτοιο τρόπο ώστε απ’ την μια να επιτρέπει “δημοκρατικά” κάθε πανηγυρική έξοδο από τις ιστορικές μορφές της αστικής δημοκρατίας κι απ’ την άλλη να είναι απεριόριστα μακρόχρονη· ο ιμπεριαλισμός απέκτησε τη νομιμοποίηση της “εσωτερικής ασφάλειας”, μια πρωτοφανής πραγματικά εξέλιξη· και πολλά ακόμα, συνοδευτικά και επιμέρους. Δεν θα πρέπει να ξεχαστεί πως ο “πόλεμος κατά της τρομοκρατίας”, όντας ταυτόχρονα “εσωτερικός” και “εξωτερικός”, “ορθόδοξος” και “ανορθόδοξος”, ήταν επίσης σε πρώτο χρόνο πόλεμος των ηπα κατά της κίνας, και σε δεύτερο χρόνο (με την εισβολή στο ιράκ) πόλεμος των ηπα και της αγγλίας κατά της γαλλίας, της γερμανίας και της ρωσίας. Και είχε το σημαντικό πλεονέκτημα να γίνεται a la carte για όσους τον επιθυμούσαν έτσι.
Ορισμένοι θεωρούν, όχι λαθεμένα κατ’ αρχήν, σαν μνημείο αυτής της κανονικοποιημένης κατάστασης εξαίρεσης το κολαστήριο του Γκουαντανάμο. Τα μνημεία όμως είναι πολύ περισσότερα και πολύ πιο αλληλένδετα· είναι, για να το πούμε με δυο λέξεις, ένα καινούργιο καθεστώς. Όχι στατικό, αλλά δυναμικό. Που αρχίζει απ’ την “αντιμεταναστευτική πολιτική” σ’ όλους τους βίαιους εξορθολισμούς της και φτάνει ως τον επίσημο έλεγχο του διαδικτύου και των ατομικών ηλεκτρονικών επικοινωνιών· αρχίζει απ’ τα γνωστά και άγνωστα κάτεργα στη βάση Μπάγκραμ, στο Αμπού Γκράιμπ, αλλά και στην ευρώπη, στην αίγυπτο, στο μαρόκο ή την συρία, και φτάνει ως τις διακυμάνσεις των τιμών των πρώτων υλών στα χρηματιστήρια και τις τεχνικές “διαχείρισης κινδύνου” απ’ τους χρηματιστές· αρχίζει απ’ την μαζική δολοφονία εκατοντάδων παλαιστίνιων σε “ανοικτή σύνδεση” στα τέλη του 2008 και φτάνει ως το φούντωμα των παγκόσμιων κύκλων εργασιών του οργανωμένου εγκλήματος· αρχίζει απ’ τις βόμβες στο ψαχνό στη Μαδρίτη και στο Λονδίνο και φτάνει ως τις έγκαιρες και πολιτισμένες διαπραγματεύσεις των γερμανικών αφεντικών και των γερμανικών συνδικάτων για μείωση των μισθών στα εργοστάσια, στα μέσα των ‘00s· αρχίζει απ’ την προλεταριοποίηση μεγάλων τμημάτων των ιστορικών “μεσαίων τάξεων” (που, ως γνωστόν, ήταν η ραχοκοκκαλιά της δημοκρατίας...) και φτάνει ως τους μεξικάνους zetas, σαν παράδειγμα προς μίμηση...
Τι είναι αυτό που συνδέει όλα αυτά τα φαινομενικά άσχετα μεταξύ τους που απαριθμήσαμε; Υποστηρίζουμε πως είναι το εξής: αφού η μορφή κράτος, στην εξέλιξή της μέσα στον 20ο αιώνα, απορρόφησε / αφομοίωσε / θεσμοποίησε σε ικανό βαθμό τον ταξικό ανταγωνισμό (φτάνοντας στην μεταπολεμική μορφή του: οργανική ένταξη των αριστερών κομμάτων και των συνδικάτων στις κρατικές δομές) συνέχισε και συνεχίζει την διαλεκτική ανασύνθεσή της συνδυαλεγόμενη με την δική της “σκοτεινή πλευρά” (αυτήν που ανέπτυξε και διεύρυνε εν τω μεταξύ) - συμπεριλαμβανόμενου σ’ αυτήν και του οργανωμένου εγκλήματος. Ενώ με την στενή έννοια των καθαρά στρατιωτικών δράσεων ο “ασύμμετρος πόλεμος” δεν είναι παρά ένα άλλο όνομα για τον “ανορθόδοξο”, σ’ όλοκληρο το εύρος της καπιταλιστικής κυριαρχίας εμφανίζεται πλέον μεθοδικά μια ασυμμετρία (που είναι επίσης πολεμική), αλλά είναι διαφορετικού είδους: η ασυμμετρία ανάμεσα στις τυπικά νόμιμες μορφές εξουσίας και στις πραγματικές τέτοιες. Πρόκειται για αληθινή ασυμμετρία, ένα τοπολογικής τάξης ζήτημα. Δεν πρόκειται μια σύγκριση ποσοτήτων (λίγοι από δω - πολλοί από εκεί) αλλά για μη αναλογία ανάμεσα στα “φαίνεσθαι” και στα “είναι / γίγνεσθαι” της καπιταλιστικής κρίσης / αναδιάρθρωσης.
Ενδεικτικά μόνο μπορούμε εδώ να σημειώσουμε την ασυμμετρία που αφορά την εμφάνιση και χρήση του στρατού σε καθήκοντα δημόσιας τάξης. Σύμφωνα, λοιπόν, με τις παλιές διακρίσεις ανάμεσα στις εντός συνόρων κοινωνικές εντάσεις και τους εκτός συνόρων διακρατικούς ανταγωνισμούς, η αστυνομία ήταν υπεύθυνη των πρώτων και ο στρατός των δεύτερων... Γιατί; Επειδή σε ότι αφορά αυτές τις εντός συνόρων κοινωνικές εντάσεις, και για το καλό της εξουσιαστικής ισορροπίας, θα έπρεπε να χρησιμοποιείται η κατά το δυνατόν ελάχιστη βία. Η αστυνομία ήταν λοιπόν αυτό το στρατιωτικής εκπαίδευσης σώμα, που θα έπρεπε να φέρνει σε πέρας αυτήν την αποστολή, την άσκηση της όσο το δυνατόν μικρότερης φυσικής βίας, δεδομένου μάλιστα δεν ήταν αυτή, σαν μηχανισμός, η τελευταία λέξη της αντιμετώπισης του όποιου “προβλήματος”: υπήρχαν πίσω της τα δικαστήρια και πιο πίσω απ’ αυτά οι φυλακές. Μια θεσμική αλυσίδα δηλαδή που κυρίως διαβουλευόταν στο όνομα του γενικού καλού και λιγότερο πυροβολούσε. Αντίθετα, σε ότι αφορά τις εκτός συνόρων διακρατικές εντάσεις, και πάντα για το καλό της εξουσιαστικής ισορροπίας, θα έπρεπε να χρησιμοποιείται (ή να είναι διαθέσιμη να χρησιμοποιηθεί) η κατά το δυνατόν μέγιστη βία. Αυτού του είδους οι εχθροί (“εχθροί του έθνους”) θα έπρεπε να εξοντώνονται στο μέγιστο βαθμό στο πεδίο της μάχης· συνεπώς χρειαζόταν γι’ αυτή τη δουλειά ένα σώμα κατάλληλα εκπαιδευμένο ώστε να σκοτώνει ασύστολα.
Τι σημαίνει λοιπόν η ανάθεση σ’ ένα στρατιωτικό σώμα εκπαιδευμένο στη μέγιστη βία των καθηκόντων ενός άλλου στρατιωτικού σώματος που είναι εκπαιδευμένο στη λιγότερη βία; Σημαίνει ότι τα αφεντικά (και τα κράτη τους) δηλώνουν καθαρά και δημόσια, κατ’ αρχήν συμβολικά (όμως δεν υπάρχει κανένας λόγος να δεχτούμε ότι θα μείνουν μόνο στους συμβολισμούς...) ότι διατίθενται να χρησιμοποιήσουν την μέγιστη βία και εντός συνόρων. Η ασυμμετρία είναι διπλή. Πρώτον, δεν έχουν να αντιμετωπίσουν βαριά οπλισμένους εξεγερμένους πληθυσμούς· και δεύτερον δεν συμβαίνει κάποιου είδους ενδοαστικό πραξικόπημα. Ακόμα και σαν θέαμα ή συμβολισμός αυτό που σημαίνεται εδώ είναι ότι τα αφεντικά έχουν αποφασίσει να γυρίσουν στις πηγές της εξουσίας τους, δηλαδή στους ωμούς συσχετισμούς δύναμης, χωρίς τις συμβατικές δεσμεύσεις προηγούμενων καιρών. Δεν τους είναι όμως απαραίτητο και να τις καταργήσουν επίσημα και καθαρά· προτιμούν μια διολισθαίνουσα συμβιωτική σχέση μαζί τους (με τα φαντάσματά τους) που έχει το καίριο ιδεολογικό πλεονέκτημα ότι δεν θυμίζει το παρελθόν. [2]

(άγρια) συσσώρευση

Το αν και κατά πόσο αυτή η εξέλιξη έχει σχέση με την κρίση, στην προ του 2007 - 2008 φάση της και στην μετά, είναι, υποθέτουμε, ένα ερώτημα περιττό. Αρκετά πριν ο δυϊσμός στον οποίο αναφερόμαστε αποκτήσει επίσημη και αναγνωρίσιμη κρατική μορφή, είχε αναπτυχθεί εκεί απ’ όπου τρέφεται η καπιταλιστική μηχανή: στο πεδίο της εργασίας. Δεν είναι ελληνική ιδιαιτερότητα η ανάπτυξη, δίπλα στις “νόμιμες” και “ορθόδοξες” μορφές εκμετάλλευσης, όλο και μεγαλύτερων περιοχών “μη νόμιμης” και “ανορθόδοξης” τέτοιας. Κι ούτε πρόκειται για κάτι τυχαίο. Η αύξηση της λεγόμενης “οργανικής σύνθεσης του κεφαλαίου”, δηλαδή ο πολλαπλασιασμός των ποσοτήτων (της “αξίας”) παγίων κεφαλαίων (μηχανών - νέες τεχνολογίες) σε ορισμένους τομείς της καπιταλιστικής παραγωγής θα οδηγούσε σε μεγάλη πτώση του ποσοστού των κερδών εάν δεν συνοδευόταν απ’ την ραγδαία ενίσχυση της ωμής εκμετάλλευσης και βίας σε άλλους τομείς. Δεν είναι ασήμαντοι ή τυχαίοι εκείνοι που έχουν δείξει το πως η υπεραξία που αποσπάται στους δεύτερους κυκλοφορεί ως τους πρώτους, επιτρέποντας στο σύνολο των κυκλωμάτων εκμετάλλευσης να είναι ικανοποιητικά κερδοφόρα.
Με δυο λόγια, τόσο το επίσημα αναγνωρισμένο σαν οργανωμένο έγκλημα, όσο και κάθε άλλη μορφή φανερά ή κρυφά βίαιης απόσπασης της “απόλυτης υπεραξίας” (στρατόπεδα συγκέντρωσης / εργασίας, μορφές γενικευμένης αν και διάχυτης δουλείας, υποχρεωτική εργασία φυλακισμένων, “εθελοντική” εργασία) έγιναν ξανά επειγόντως επίκαιρα (ακόμα και) μέσα στον αναπτυγμένο καπιταλιστικά κόσμο, δίπλα στα high tech γραφεία και στους τόπους κατανάλωσης, όσο περισσότερο προχωρούσε η τεχνολογική αναδιάρθρωση. Η άγρια συσσώρευση, δηλαδή η χωρίς συμβάσεις και με μόνο κριτήριο την βία (σωματική, ψυχολογική, συναισθηματική) εκμετάλλευση, έγινε οργανική ανάγκη της καπιταλιστικής κερδοφορίας (όπως ακριβώς, ας το προσθέσουμε εδώ, έγινε και τις προηγούμενες φορές αλλαγής παραδείγματος) · κι έτσι διαμορφώθηκε εδώ ο βασικός δυϊσμός. Με την θηριώδη ιδιοτέλεια των εξασφαλισμένων, εκατοντάδες εκατομμύρια πρωτοκοσμικών, που καθόλου δεν αγνοούσαν αυτήν την εξέλιξη, θεώρησαν ότι αφορούσε τους “ξένους” - και μόνον αυτούς. Θεώρημα εξαιρετικά βολικό, αφού έτσι στηρίχτηκαν γερά τα θεμέλια και οι πρώτοι όροφοι του “πολιτικο-νομικού εποικοδομήματος” πάνω στον πρωταρχικό εκμεταλλευτικό δυϊσμό. Το ότι ανεβαινοντας προς τα πάνω αυτή η βεβαιότητα θα αποκτούσε τελικά την καινούργια πλήρη μορφή του κράτους ήταν αναμενόμενο. Όσο αναμενόμενο ήταν ότι η κρίση δεν θα έμενε στην φάση της δεκαετίας του ‘90 και των πρώτων χρόνων της δεκαετίας του ‘00. Όσο αναμενόμενο ήταν και είναι ότι χωρίς τους ταξικούς αντιπάλους του καπιταλισμού, οι δομικές του αντινομίες θα οξύνονται και θα παροξύνονται μέχρι τέλους - τέλους αυτών των ανήμπορων αντιπάλων. Ημών δηλαδή. Πράγμα που σημαίνει ότι η χωρίς συμβάσεις και με μόνο κριτήριο την βία (σωματική, ψυχολογική, συναισθηματική) εκμετάλλευση (της δημιουργικότητας, της εργασίας, της ζωής) δεν θα αφορούσε για καιρό μόνο τους “ξένους” αλλά θα επεκτεινόταν και στους ντόπιους. Που σημαίνει, με τη σειρά του, ότι καθήκοντα επιτήρησης (δημόσιας τάξης) θα αναλάβουν εκείνα τα σώματα του κράτους (στρατός) ή/και του παρακράτους (μαφίες) που συμβολικά και πρακτικά εγγυώνται την άσκηση της μέγιστης βίας. Ή, ότι οι “πολιτικές / θεσμικές συμβάσεις” της δημοκρατίας ισχύουν όλο και λιγότερο, όχι επειδή καταργούνται επίσημα (το ξαναείπαμε) αλλά επειδή μπαίνουν στη σκιά της επείγουσας άσκησης (συχνά διαφορικής άσκησης) “άμεσης εξουσίας”. [3]
Να που γυρίζουμε στο ίδιο σημείο! Αν το κράτος στις μεταμορφώσεις του είναι ο “γενικός διευθυντής” του κοινωνικού εργοστάσιου τότε γιατί να περιμένει κανείς απ’ αυτόν κάτι διαφορετικό απ’ αυτό που κάνουν οι επιμέρους διευθύνσεις (επί) της εργασίας; Θα εφαρμόσει την “δική του” νομοθεσία, αντί για την τυπική, χωρίς να διακηρύξει ότι έχει περάσει στην ... παρανομία! Θα φωνάξει τους μπράβους του (και όχι υποχρεωτικά την αστυνομία) αν οι μισθωτοί είναι εχθρικοί και απαιτητικοί. Θα δωροδοκήσει και θα δωροδοκηθεί όπου μπορεί για να κάνει καλύτερα τη δουλειά του· και πάλι χωρίς να είναι έξω απ’ τους πραγματικούς συσχετισμούς δύναμης. Φυσικά θα είναι και φιλάνθρωπος... Θα είναι και φίλος της φύσης επίσης... Θα αγαπάει και τα ζώα...

και κάτι διεθνές

Τo Σάββατο 12 Νοέμβρη μια “μυστήρια βόμβα” έσκασε σε στρατόπεδο των ιρανών “φρουρών της επανάστασης” όπου υπάρχουν εγκαταστάσεις εκτόξευσης πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς, σκοτώνοντας 17  άτομα, ανάμεσα στους οποίους κι έναν στρατηγό. Την Δευτέρα 28 Νοέμβρη, άλλη μια “μυστήρια βόμβα” έσκασε σε ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις στο Isfahan, ξανά με μια τουλάχιστον δεκάδα νεκρούς, ανάμεσα στους οποίους άλλος στρατηγός. Στις 11 Γενάρη του ‘12, κι άλλη τέτοια έκρηξη, σε αυτοκίνητο αυτή τη φορά, που σκότωσε τον Mostafa Ahmadi Rosham, ειδικό επί των πυρηνικών. Κανείς δεν είναι ανόητος να μην καταλαβαίνει ότι πρόκειται για πράξεις πολέμου, προερχόμενες απ’ το Τελ Αβίβ (και τις πλάτες του). Λίγους μήνες νωρίτερα ένας κυβερνοϊός (ο περιβόητος πια stuxnet) είχε καταστρέψει ένα τουλάχιστον μέρος των υπολογιστικών συστημάτων των πυρηνικών ερευνών του ιράν - ένα θέμα στο οποίο επιφυλασσόμαστε να αναφερθούμε αναλυτικά στο επόμενο διάστημα.
Καμία απ’ αυτές τις πρόσφατες και ευρύτερα γνωστές πράξεις (που πάντως δεν είναι οι μοναδικές) δεν συνοδευόταν από επίσημη κήρυξη πολέμου εναντίον της Τεχεράνης, απ’ το Τελ Αβίβ, την Ουάσιγκτον ή οποιονδήποτε άλλο. Τυπικά “υπάρχει ειρήνη” - ουσιαστικά όμως διεξάγεται αυτό το είδος του πολέμου, που μπορεί να ονομαστεί “ασύμμετρος” όχι επειδή οι στόχοι είναι “μη κρατικοί παράγοντες”, κάθε άλλο· αλλά επειδή είναι κατά κάποιον τρόπο ορφανός.
Το ζήτημα δεν είναι μόνο το κατά πόσον, πότε και πως θα γίνει “συμμετρικός” αυτός ο πόλεμος. Αλλά το γεγονός ότι ήδη διεξάγεται επί μακρόν: με επιλεγμένες δολοφονίες ιρανών τεχνικών και επιστημόνων, με “μυστήριες βόμβες”, με ηλεκτρονικά μέσα, με δράσεις αντάρτικων ομάδων στα σύνορα με το ιράκ... Στην τυπολογία τους όλες αυτές οι πράξεις ανήκουν σ’ αυτό που ιστορικά έχει ονομαστεί “τρομοκρατία”· αλλά όχι: πρόκειται για έναν διακρατικό πόλεμο στον οποίο χρησιμοποιούνται, κάτω απ’ την ομπρέλα της μη κήρυξής του, γκαγκστερικές μέθοδοι· μέθοδοι αναμετρήσεων μεταξύ αντίπαλων μαφιών. Τονίζουμε πως αυτό συμβαίνει για πολύ καιρό, και δεν πρόκειται για την περίπτωση μιας και μόνης προβοκάτσιας που έχει στόχο να παρασύρει τον αντίπαλο σε “κανονικό” πόλεμο.
Συνεπώς; Μήπως πρόκειται για μια νέα μορφή εμπόλεμου διακρατικού ανταγωνισμού, μια μορφή που αντιστοιχεί σε κράτη / μαφίες; Μήπως έχει γίνει δυνατό να διεξάγονται (και) έτσι σχετικά μακρόχρονες διακρατικές αναμετρήσεις; Άλλοτε με μυστήριες βόμβες, άλλοτε με χρηματοπιστωτικές ή/και νομισματικές ενέργειες, άλλοτε με επιλεκτικές δολοφονίες, άλλοτε με χειραγώγηση τιμών βασικών εμπορευμάτων, άλλοτε με “αποκαλύψεις” ηθικών ανομημάτων, άλλοτε με χειραγώγηση πλήθους - και όχι μεταξύ του Τελ Αβίβ και της Τεχεράνης, αλλά μεταξύ οποιωνδήποτε (κρατικών) ανταγωνιστών; Κι αν η απάντηση εδώ είναι “ναι”, δεν υπάρχει άραγε μια σοβαρή αναλογία με το πως διεξάγεται ο πόλεμος / μη πόλεμος κατά των εργατών σε κάθε χωριστό κράτος;

Ξεκινήσαμε αυτό το βιαστικό πέρασμα μέσα από μερικές πλευρές της τωρινής πραγματικότητας με τα λόγια ενός άγγλου καραβανά. Που συσχέτισε το ευρωπαϊκό σκέλος της εξελισσόμενης κρίσης με τα στρατιωτικά του καθήκοντα. Η αλήθεια είναι πως φαίνεται τραβηγμένο το ενδεχόμενο να χρησιμοιήσουν κάποια αφεντικά τανκς, ελικόπτερα, όλμους ή ελεύθερους σκοπευτές κατά διαδηλωτών (ας πούμε), που εκτός απ’ όλα τ’ άλλα (θα) είναι και άοπλοι... Ναι, έτσι φαίνεται. Τραβηγμένο, άρα εξαιρετικά απίθανο. Αλλά το ίδιο δεν θα έλεγε οποιοσδήποτε πριν ένα χρόνο για τον Καντάφι και τον Άσσαντ; Κι όμως: αυτό το τραβηγμένο συμβαίνει ήδη, όχι πολύ μακριά (από γεωγραφική άποψη) απ’ την ευρώπη, και μάλιστα: στην μεν μία περίπτωση (της λιβύης) υποστηρίχτηκε υπόγεια απ’ τα αναπτυγμένα πρωτοκοσμικά κράτη, έτσι ώστε να γίνει το άλλοθι της “ανθρωπιστικής επέμβασής” τους, οπότε μια εξέγερση αρχικά άοπλη για μια σημαντική “εσωτερική” αλλαγή έφτασε να τύχει της υποστήριξης πυραύλων κρούζ και “αόρατων” βομβαρδιστικών· ενώ στην άλλη (της συρίας) η επιβολή της δημόσιας τάξης συνεχίζεται για πάνω από δέκα μήνες με βομβαρδισμούς πόλεων, ελεύθερους σκοπευτές, και... Το σημαντικότερο: μας φαίνεται ότι απέναντι σ’ αυτήν την (κάποτε) τραβηγμένη επίδειξη κρατικής εξουσίας σήμερα οι πρωτοκοσμικοί επιδεικνύουν μια πρωτοφανή (έστω, για “πολιτισμένους”) αδιαφορία έως και συνενοχή: αυτά αφορούν Άλλους.
Δεύτερη φορά η ίδια βεβαιότητα. Πρώτα σε σχέση με την υποτίμηση της εργασίας, τώρα με την οριστική υποτίμηση της ζωής. Και γιατί, τότε, να μην έρθει το “τραβηγμένο” ξανά κοντύτερα; Όχι αύριο... Εν ευθέτω χρόνω... Γιατί όμως να μην έρθει; Επειδή μας κυβερνούν κατά βάθος καλοί, ευγενικοί και δημοκρατικοί άνθρωποι; [4]

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1 - Σε ένα μικρό αλλά χαρακτηριστικό βαθμό οι επεξεργασίες μας σαν αυτόνομων στο πρώτο μισό της δεκαετίας του 2000 σε οτι αφορά το σύμπλεγμα της ασφάλειας συνέκλιναν σ’ αυτό, χωρίς - για να είμαστε ειλικρινείς - να έχουμε ακόμα τότε την πλήρη συνείδηση του πράγματος.
[ επιστροφή ]

2 - Η κυβέρνηση των ηπα ψήφισε πρόσφατα την αναθέωρηση του “αμυντικού δόγματός” της - επί τη ευκαιρία της ψήφισης του “αμυντικού προϋπολογισμού” για το 2012. Ελάχιστα έγιναν γνωστά, και πάντως καθόλου αυτά που αφορούν το εντός συνόρων αμυντικό δόγμα, αυτό που άλλοτε θα λεγόταν περιοχή ευθύνης των μηχανισμών δημόσιας τάξης. Όμορφα κι απλά λοιπόν (και κυρίως χωρίς πολύ φασαρία) το “νέο δόγμα” προβλέπει ότι η αμερικανική επικράτεια είναι (πλέον...) μόνιμο τμήμα του πεδίου μάχης (οποιουδήποτε πεδίου μάχης, οπουδήποτε κι αν βρίσκεται αυτό), πράγμα που δίνει στον εκάστοτε πρόεδρο, σαν γενικό αρχηγό του στρατού, έκτακτες αρμοδιότητες. Ανάμεσα σ’ αυτές είναι να διατάσσει την σύλληψη, την ανάκριση και την φυλάκιση οποιουδήποτε - συμπεριλαμβανομένων των ίδιων των αμερικάνων υπηκόων - για αόριστο χρονικό διάστημα, απλά και μόνο με την υποψία ότι αυτός ή αυτή έχει σχέσεις με την τρομοκρατία... Επίσης, το ίδιο ανανεωμένο αμυντικό δόγμα, χαρακτηρίζει το ίντερνετ επιχειρησιακό χώρο (πεδίο αστυνομικών ή στρατιωτικών επιχειρήσεων) και, κατά συνέπεια, εξουσιοδοτεί το πεντάγωνο σύμφωνα με οδηγίες του προέδρου να διεξάγει επιθετικές ενέργειες στον κυβερνοχώρο. Εννοείται ότι υπ’ αυτές τις συνθήκες θα εντοπίζονται και οι τυχόν cyberπροδότες... Επιπλέον επαναλαμβάνεται το “δικαίωμα” του αμερικανικού στρατού να εξαπολύσει “κανονικές” επιθέσεις σαν απάντηση σε cyber επιθέσεις.
[ επιστροφή ]

3 - To ιταλικό κράτος, για παράδειγμα, χρησιμοποιεί τα τελευταία χρόνια την δικιά του νομοθεσία “έκτακτης ανάγκης” για εντελώς διαφορετικά ζητήματα απ’ αυτά για το οποία ενσωματώθηκαν στους ιταλικούς νόμους οι τέτοιου είδους προβλέψεις. Πιο συγκεκριμένα, οι σχετικοί νόμοι αναφέρονται σε φυσικές καταστροφές ή άλλα φαινόμενα τα οποία, εξαιτίας της έντασης και της έκτασής τους είναι επείγον να αντιμετωπιστούν με έκτακτα μέτρα και εξουσίες. Η σημαντική μετατόπιση εμφανίζεται να είναι φραστική αλλά ο καθένας καταλαβαίνει: τα τελευταία χρόνια σ’ αυτήν την κατηγορία των “φυσικών καταστροφών” που χρειάζονται επείγοντα, έκτακτα και “ανορθόδοξα” μέσα, έχουν μπει βασικά ζητήματα δημόσια τάξης. Η ασφάλεια στις πόλεις, οι καταυλισμοί των ρομά, ο υπερπληθυσμός στις φυλακές, και - φυσικά - οι πιο μαζικές αφίξεις μεταναστών χωρίς χαρτιά. Η χρήση απ’ τους μηχανισμούς δημαγωγίας επιλεγμένων λέξεων του είδους εισβολή, έφοδος, αφύλακτα σύνορα κλπ, κατάγονται από το πολεμικό λεξιλόγιο, και χρησιμοποιούνται για να προκαλούν τέτοιου είδους συνειρμούς. Θεωρητικά, βέβαια, διάφορες “ανθρωπιστικές” νομικές κατασκευές ισχύουν· αλλά η “έκτακτη ανάγκη” επιτρέπει εντελώς διαφορετικές διοικητικές και αστυνομικές πρακτικές.
[ επιστροφή ]

4 - Όπως είναι γνωστό το Λονδίνο είναι ένας σταθερός και αθόρυβος (αυτήν την περίοδο) φίλος και σύμμαχος της Αθήνας. Είναι επίσης γνωστό ότι το αγγλικό κράτος έχει χρησιμοποιήσει στο παρελθόν πεζοναύτες εναντίον (σχετικά) ειρηνικών διαδηλωτών· αλλά αυτοί ήταν βορειοϊρλανδοί και δεν “μετρούσαν” τότε...
Έχει ωστόσο την (μικρή; μεγάλη;) σημασία του το εξής. Μετά την εξέγερση σε διάφορες αγγλικές πόλεις τον περασμένο Αύγουστο, η μεν αγγλική αστυνομία βγήκε με μεγάλη διάθεση να αρχίσει να χρησιμοποιεί (σε περιπτώσεις μπάχαλων) πυροσβεστικές και πλαστικές σφαίρες, η δε αγγλική βουλή (το “πολιτικό” του αγγλικού κράτους) συνέστησε μια επιτροπή για να μελετήσει τα γεγονότα και να βγάλει συμπεράσματα.
Σε άλλες εποχές μια τέτοια επιτροπή θα ένοιωθε υποχρεωμένη απ’ την “αντιπροσωπευτικότητα” και την “δημοκρατικότητά” της την ίδια να “μελετήσει τους κοινωνικούς παράγοντες” των ταραχών και να κατεβάσει ιδέες σ’ αυτό το επίπεδο για την “αποτροπή της επανάληψης τέτοιων γεγονότων στο μέλλον”. Στο κοινωνικό. Θα έλεγε τίποτα για την ανεργία, ή για την κρίση του εκπαιδευτικού συστήματος, ή για τις διαλυμένες οικογένειες, ή για την χωροταξία... Όχι πια. Τώρα η κοινοβουλευτική σοφία του αγγλικού κράτους, με την μορφή της τελικής έκθεσης, λέει σβέλτα ότι δεν μπορεί να βγάλει κανένα συμπέρασμα για τα κίνητρα των “ταραχοποιών” (οπότε ας αφήσουμε την κοινωνιολογία του συστήματος στην άκρη), και καταλήγει χοντρικά σε δύο πρακτικά συμπεράσματα. Πρώτον, ότι όταν γίνονται δολοφονίες από μπάτσους (όπως αυτή του Mark Duggan στις 4/8) το θέμα πρέπει να πνίγεται όσο περισσότερο γίνεται, βασικά μέσω της άσκησης πιέσεων (“κατάλληλων συμβουλών / χειρισμών”, εκβιασμών για να το πούμε απλά) προς την οικογένεια και το κοινωνικό περιβάλλον του θύματος. Να βγαίνουν, ας πούμε, οι συγγενείς του δολοφονημένου και να λένε πράγματα του είδους “δεν θέλουμε να γίνουν έκτροπα”, “προσβάλετε την μνήμη του με τις καταστροφές” και άλλα τέτοια, που οπωσδήποτε ενοχοποιούν τους ταραξίες κι όχι την αστυνομία... Και δεύτερον, ότι η καλύτερη αντιμετώπιση τέτοιων εξεγέρσεων είναι “να πλημμυρίζουν οι δρόμοι από την αστυνομία”, έτσι ώστε να μην νομίζουν οι “ευκαιριακοί καταστροφείς” ότι τους παίρνει. Αν και η αγγλική κοινοβουλευτική σοφία δεν συμφωνεί με ακόμα μεγαλύτερη police brutality (“μπορεί να κάνει τα πράγματα χειρότερα” λέει στο σχετικό σημείο η έκθεση) το σύνολο σχεδόν των συμπερασμάτων της αφορά την αστυνόμευση. Πως θα γίνει πιο αποτελεσματική, πιο ευέλικτη και πιο μαζική - όταν και όπου χρειάζεται.
Το μόνο ουσιαστικό σημείο της συγκεκριμένης έκθεσης που δεν αφορά άμεσα την αστυνομία, αφορά τα social media. Να κατεβαίνουν οι κεντρικοί διακόπτες όταν γίνονται ταραχές (για να εμποδίζονται οι ταραχοποιοί στις μεταξύ τους συνεννοήσεις) ή να μην κατεβαίνουν; Όχι αποφαίνεται η κοινοβουλευτική επιτροπή, να μην κατεβαίνουν... Γιατί; Επειδή τα πράγματα θα γίνουν χειρότερα λέει ο σοφός αγγλικός κοινοβουλευτισμός, αφήνοντας να εννοηθεί (σ’ εμάς τουλάχιστον) ότι αυτές τις “ενδοεπικοινωνίες” τις αξιοποιεί εκ των υστέρων η αστυνομία.
Όμως... όμως υπάρχει και το ζήτημα των περικοπών (στον δημόσιο προϋπολογισμό, κρίση γαρ), τις οποίες μνημονεύει η έκθεση. Αν δεν είναι εφικτό να γίνουν περισσότερες προσλήψεις μπάτσων θα είναι - αν και όποτε χρειαστεί - δυνατό να “πλημμυρίσουν οι δρόμοι” με δαύτους; Κι αν μια εξέγερση απλωθεί γρήγορα σε πολλές πόλεις; Οι κοινοβουλευτικοί δεν λένε τίποτα επ’ αυτού, παραπέμποντας το θέμα στην καλύτερη οργάνωση και τον συντονισμό. Όμως για την (”πολιτική”) λογική της μπατσοπλημμύρας, σε τέτοιες περιστάσεις ο στρατός είναι (και) μια φτηνή έτοιμη λύση / εφεδρεία... Ή όχι;
[ επιστροφή ]