Ένα σχετικό δημοσίευμα της 25ης/11ου

εποχές μεγαλείων...

ο προφήτης και το καναρίνι*
(το ελληνικό χρηματοπιστωτικό imperium έχει φάει τα ψωμιά του)

Σημειώναμε βιαστικά στο προηγούμενο τεύχος ότι η περιλάλητη “συμφωνία” της 26ης Οκτωβρίου είναι εκ των πραγμάτων γεμάτη τρύπες. Έχουμε σαν απλοί άνθρωποι τις σοβαρές αμφιβολίες μας για το από που ως που μπορεί να θεωρείται δεδομένη η “εθελοντική περικοπή” κατά 50% της αξίας διάφορων χαρτιών / σκελετών που οι δανειστές των κρατών και οι έμποροι χρεών έχουν στα συρτάρια τους, υπολογίζοντας (επειδή έτσι τους βολεύει ή επειδή έτσι έχουν φροντίσει να γίνει) ότι είτε θα τα πληρωθούν “στο ακέραιο” απ’ τα κράτη / οφειλέτες, είτε θα τα πληρωθούν πάλι 100% απ’ τους ασφαλιστές τους (cds).
Το σύνολο του παγκόσμιου χρηματοπιστωτισμού έχει αγριέψει πολύ τα τρία τελευταία χρόνια, και θα αγριεύει όλο και περισσότερο, μέχρις ότου τα κράτη και οι εθνικοί καπιταλισμοί φτάσουν στο “σημείο Χ”. Αλλά ειδικά σε ότι αφορά τον ελληνικής ιδιοκτησίας χρηματοπιστωτισμό, δηλαδή τις εντόπιες τράπεζες και τα υπόλοιπα, η αντίθεση στην κατά 50% απαξίωση του ελληνικού δημόσιου χρέους είχε διακηρυχτεί έγκαιρα, καθαρά, απειλητικά. Ακόμα και απ’ τον τωρινό πρωθ. σε διεθνή του συνέντευξη - αλλά όχι μόνον αυτόν. Το κομβικό σημείο της αντίθεσης των ιδιοκτητών / μετόχων των ελληνικών τραπεζών είναι το θέμα της “κρατικοποίησης” τους (είτε απ’ την Αθήνα είτε, πιθανά, απ’ το EFSF). Θα χάσουν πολλά λεφτά (αυτοί οι μέτοχοι), αλλά δεν είναι αυτό μονάχα. Δεν αποκλείεται, αν αλλάξουν ιδιοκτήτες οι ελληνικές τράπεζες, να αποκαλυφθούν πολλά “βρώμικα μυστικά” τους, και οι διοικήσεις τους να βρεθούν πίσω απ’ τα κάγκελα! (Εντάξει, αυτό δεν συμβεί· όμως θα σπιλωθούν υπολήψεις....)
Η αλλάγη ιδιοκτησίας, η “κρατικοποίηση” των ελληνικών τραπεζών (απ’ το ίδιο το σύστημα, έτσι; μην ξεχνιόμαστε) είναι ένα πάρα πολύ σοβαρό ζήτημα λοιπόν, εδώ και μήνες. Δεν βρίσκεται ποτέ στην πρώτη ή στην δεύτερη γραμμή της καθεστωτικής δημοσιότητας, και είναι προφανές το γιατί: αρκετοί μέτοχοι τραπεζών είναι και ιδιοκτήτες των media. Δεν βρίσκεται επίσης ποτέ στην πρώτη ή στη δεύτερη γραμμή των κομμάτων και των κομματιδίων της αριστεράς και της επανάστασης, και πάλι για προφανείς λόγους: επειδή “χρωστάνε” στις τράπεζες, ή επειδή πάντα ήταν οπαδοί και στηρίγματα του χρηματοπιστωτικού (εθνικού) ιμπεριαλισμού, είτε και για τους δύο λόγους μαζί. Οπωσδήποτε αυτό το τρίτο σημείο, η τύχη δηλαδή των θυγατρικών των ελληνικών τραπεζών εκτός συνόρων, είναι “εθνικό ζήτημα”! Τόσο σοβαρό ώστε η καθημερινότητα της κρίσης να το κρύβει.... Πρόκειται για την σπονδυλική στήλη της (διεθνούς) γεωπολιτικής αναβάθμισης του ελληνικού κράτους και παρακράτους, όπως δουλεύτηκε απ’ τα μισά της δεκαετίας του ‘90 και μετά, και “ατσαλώθηκε” με την είσοδο στη ζώνη του σκληρού νομίσματος / ευρώ!
Στις οικονομικές σελίδες, λοιπόν, των εντόπιων καθεστωτικών εφημερίδων, διαβάζοντας κανείς τις γραμμές αλλά και πίσω απ’ αυτές, θα μπορούσε να παρακολουθεί τον ελληνικό “τραπεζικό πυρετό” να ανεβαίνει, όσο πλησίαζε εκείνη η καταραμένη ημέρα και ώρα που τα ευρωαφεντικά θα αποφάσιζαν τι θα κάνουν με το “ελληνικό πρόβλημα”. Παραδείγματος χάρη, στις 23 του περασμένου Οκτώβρη, στα “οικονομικά” της ελευθεροτυπίας, κάτω απ’ τον πολλά υποσχόμενο τίτλο οι τραπεζίτες κάνουν ταμείο μπορούσε κανείς να διαβάσει (ο τονισμός πάντα δικός μας):

Προβληματισμός και ανησυχία επικρατεί στις εγχώριες τράπεζες και δευτερευόντως στα ασφαλιστικά ταμεία [“δευτερευόντως” - εντάξει;] για τις επιπτώσεις από τις οριστικές αποφάσεις για το ελληνικό χρέος της συνόδου κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τραπεζίτες και άλλοι αντιλαμβάνονται ότι ο βασικός στόχος των κ. Μέρκελ και Σαρκοζί είναι να στήσουν ένα τείχος προστασίας γύρω από την Ιταλία, ενισχύοντας τη χρηματοδοτική δύναμη του ευρωπαϊκού μηχανισμού διάσωσης EFSF και ανακεφαλαιώνοντας τις ευρωπαϊκές τράπεζες, ώστε να μπορούν να απορροφήσουν τους κραδασμούς από μια σημαντική αναδιάρθρωση του ελληνικού δημόσιου χρέους.
“Από τη στιγμή που θα έχουν καταλήξει σε συμφωνία στα άλλα ζητήματα για να προστατέψουν την Ιταλία, μπορούν να αποφασίσουν οτιδήποτε βαθμού και μορφής κούρεμα θέλουν για το ελληνικό χρέος”, τονίζει υψηλόβαθμο στέλεχος μεγάλης ελληνικής τράπεζας.
...
Οι ελληνικές τράπεζες εμφανίζονται πιο εκτεθειμένες, καθώς θα απαιτηθούν κεφάλαια ύψους 26,4 δισ. ευρώ για να ανεβάσουν τον ανωτέρω δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας στο 9%, με τις ισπανικές και τις ιταλικές να ακολουθούν με 16 και 12 δισ. ευρώ αντίστοιχα.
Υπενθυμίζεται ότι οι ελληνικές τράπεζες, οι οποίες κατέχουν ομόλογα ονομαστικής αξίας 45 με 50 δισ. ευρώ, αναγνώρισαν απώλειες περίπου 5 δισ. ευρώ έπειτα από φόρους στα αποτελέσματα του β τριμήνου από την συμμετοχή τους στο πρόγραμμα συμμετοχής ιδιωτών (PSI) της 21ης Ιουλίου.
Όμως, αυτή τη φορά είτε υπάρξει “εθελοντική” απομείωση της ονομαστικής αξίας των ομολόγων είτε υποχρεωτικό “κούρεμα”, οι απώλειες θα είναι αρκετά μεγαλύτερες από την θεωρητική του 21% στο PSI του Ιουλίου και επομένως οι ελληνικές τράπεζες θα χρειαστούν επιπρόσθετα κεφάλαια...

Ξαφνικά, εντελώς ξαφνικά, άρχισε να ξεφεύγει από εδώ κι απο ‘κει ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν “μεγαλύτερο πρόβλημα” απ’ ότι άλλες ευρωπαϊκές.... Όσοι / όσες διαβάζεται αυτές εδώ τις σελίδες το ξέρετε βέβαια εδώ και καιρό: το πρόβλημα δεν είναι μόνο το απόλυτο νούμερο κρατικών χρεωγράφων που έχει κάθε τράπεζα στα ντουλάπια της, αλλά και η σχέση αυτού του ποσού προς το μέγεθος (των “περιουσιακών στοιχείων”) της τράπεζας... Να γιατί εξ αρχής το ελληνικό “πρόβλημα” και η σχέση (χρέους του) ελληνικού κράτους και (χρέους + “τοξικών” των) ελληνικών τραπεζών είχε πάντα στόχο την διάσωση του ντόπιου χρηματοπιστωτισμού - και όχι των “ξένων”, των οποίων η όποια ελληνική κυβέρνηση είναι δήθεν “τσιράκι”, κι όλες οι γνωστές αριστεροδεξιές παπαριές! Πατριώτες είναι όλοι οι κυβερνώντες, συγκυβερνώντες και αντιπολιτευόμενοι - μην έχετε καμία αμφιβολία επ’ αυτού!!!
Την ίδια ημέρα και ώρα όμως, στις 23 Οκτώβρη, όταν θα έκανε κάποιος την παραχώρηση να σκεφτεί “ο.κ., έχουν σοβαρό πρόβλημα οι ελληνικές τράπεζες με ένα κουρεματάκι 50% - όσο νάναι όμως έχουν και οι άλλες ευρωπαϊκές για τον ίδιο λόγο”, θα μπορούσε αυτός ο κάποιος να γίνει σοφότερος διαβάζοντας σε άλλο ρεπορτάζ της ίδιας εφημερίδας, κάτω απ’ τον τίτλο το παιχνίδι των αριθμών με το χρέος ότι (ο τονισμός πάντα δικός μας):

... Από την άλλη πλευρά πάντως, μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες φέρονται να έχουν αποδεχτεί “χασούρα” της τάξης του 50%.
... Εν τω μεταξύ, η γαλλική εποπτική αρχή φέρεται να έχει ήδη διαμηνύσει στις τράπεζες της χώρας πως πρέπει στο τρίτο τρίμηνο της φετεινής χρονιάς να εγγράψουν μεγαλύτερες του 21% απώλειες από τα ελληνικά ομόλογα. Να σημειωθεί ότι οι μεγάλοι γερμανικοί και αγλικοί όμιλοι, αμέσως μετά την ανακοίνωση της συνόδου κορυφής της 21ης Ιουλίου για συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στο σχέδιο σωτηρίας της χώρας μας, αποτίμησαν τις τιμές των ελληνικών τίτλων που κατείχαν σε τιμές αγοράς, “γράφοντας” ζημιές έως 50%. Αντίθετα, οι γαλλικοί όμιλοι επέλεξαν να τιμολογήσουν τα ελληνικά χρεόγραφα με βάση το “κούρεμα” του 21% που προέβλεπε η αρχική συμφωνία. Το γεγονός, σε συνδυασμό με τη μεγάλη έκθεσή τους σε ομόλογα χωρών του Νότου, εξηγεί και τη σημαντική πτώση τις τιμές των μετοχών τους.

Νάμαστε λοιπόν! Οι μεν γερμανικές τράπεζες (που έχουν φροντίσει σε ικανό βαθμό να ξεφορτωθούν τα ελληνικά κρατικά χρεώγραφα) έκαναν χοντρύτερες περικοπές του “ενεργητικού” τους απ’ το περασμένο καλοκαίρι, οι δε γαλλικές μόνο τα απολύτως αναγκαία - μιλάμε πάντα για μέλη της ευρωζώνης. Το ίδιο με τις γαλλικές έκαναν και οι ελληνικές. Που, με απλούς συλλογισμούς, σήμαινε και σημαίνει ότι οι γαλλικές όπως και οι ελληνικές τράπεζες είναι σε σαφώς χειρότερη κατάσταση, κι έτσι, ως τον περασμένο Οκτώβρη, προσπαθούσαν να δουν - το - έργο με τα μάτια μισόκλειστα...
Για να ολοκληρώσει κανείς την στοιχειώδη υποψία του για το τι θα ακολουθούσε προς τα τέλη Οκτώβρη στο ελληνικό πολιτικό overground και underground ταυτόχρονα, θα μπορούσε την ίδια ημέρα (στις 23/10) και στην ίδια εφημερίδα να πληροφορηθεί πόσο πολύ τρίζει ο ένας και μοναδικός εθνικός καπιταλιστικός πυλώνας (την ναυτιλία και τους εφοπλιστές δεν τους λαμβάνουμε εδώ υπ’ όψη παρότι προσφέρονται για δημοσιογραφικές παρομοιώσεις). Κάτω, λοιπόν, απ’ τον τίτλο: η Βlack Rock τους ρίχνει στα βράχια μια σύντομη γνωριμία με ελληνικές ξέρες:

Εκτός από τον “σκόπελο” των ομολόγων, οι ελληνικές τράπεζες μέχρι το τέλος του έτους θα βρεθούν αντιμέτωπες με τα αποτελέσματα των διαγνωστικών τεστ που πραγματοποιεί η Black Rock. Τα αποτελέσματα είναι βέβαιο ότι θα φέρουν πρόσθετη ...πίεση στα κεφάλαια των ελληνικών τραπεζών, καθώς τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αυξάνονται με αλματώδη ρυθμό. Ήδη τα διαθέσιμα στοιχεία αποδεικνύουν ότι οι σχετικοί δείκτες επιδεινώνονται 1% - 1,5% κάθε τρίμηνο.

Εν τέλει, την ίδια ιστορική στιγμή, η εικόνα συμπληρωνόταν (αν και με θολά - υποστηρίζουμε - πλάνα) με επίδειξη μπασκετικής τεχνικής. Αλληλοκαρφώματα κυβέρνησης - τραπεζιτών λοιπόν, και (εδώ οι τονισμοί είναι του πρωτότυπου):

Σε επιφυλακή βρίσκονται οι τράπεζες και η Τράπεζα της Ελλάδος, προκειμένου να αντιμετωπίσουν ένα “ανεξέλεγκτο κύμα” αντιδράσεων, το οποίο είναι πιθανόν να πυροδοτήσουν από τη Δευτέρα οι αποφάσεις της σημερινής συνόδου κορυφής της ε.ε. Η έκδηλη ανησυχία τους αποτυπώθηκε σε έκτακτη σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή [21/10] στην Τράπεζα της Ελλάδος, με τη συμμετοχή ανώτατων στελεχών της κεντρικής τράπεζας και των πιστωτικών ιδρυμάτων, η οποία κατέληξε σε συγκεκριμένες παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν αύριο [Δευτέρα, 24/10](crisis management), στην περίπτωση που εκδηλωθούν ακραία φαινόμενα. Και οι δύο πλευρές συμφώνησαν ότι στην οριακή κατάσταση που έχει περιέλθει το σύστημα, πρωταρχικό μέλημα θα πρέπει να είναι η αποφυγή πανικού.
...
Ήδη οι τραπεζίτες έχουν αρχίσει να προετοιμάζονται για την “επόμενη μέρα”, προεξοφλώντας ότι η ζημιά τους θα κυμανθεί στο 40%
Η δραματική αυτή τροπή που πήρε η αρχική συμφωνία (της 21ης Ιουλίου) συμμετοχής των ιδιωτών στη χρηματοδότηση του ελληνικού χρέους, έχει αρχίσει να προκαλεί τριβές μεταξύ κυβέρνησης και τραπεζιτών. Οι τραπεζίτες καταλογίζουν στην κυβέρνηση ολιγωρία, η οποία είχε ως αποτέλεσμα να επιδεινωθεί η διπαραγματευτική θέση της χώρας, ενώ από την πλευρά της η κυβέρνηση - όπως φάνηκε και από τις δηλώσεις του ίδιου του πρωθυπουργού Γ. Παπαντρέου - ετοιμάζεται για ολομέτωπη επίθεση.
Η έκβαση αυτής της μάχης δεν είναι διόλου δύσκολο να προεξοφληθεί μέσα στη συγκυρία. Οι τράπεζες βρίσκονται στριμωγμένες στη γωνία, καθώς ένα “κούρεμα” των ομολόγων της τάξης του 40% θα αυξήσει τη ζημιά τους στα 10 - 12 δισ. ευρώ. Θα υποχρεωθούν συνακόλουθα να προχωρήσουν σε αύξηση του μετοχικού τους κεφαλαίου, η οποία δύσκολα μπορεί να πραγματοποιηθεί, χωρίς τη συμμετοχή του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Επομένως, η προοπτική κρατικοποίησης και συμμετοχής του Δημοσίου στη διοίκηση ορισμένων τραπεζών φαίνεται ότι είναι πλέον αναπόφευκτη.

Ή, δυσοίωνες προφητείες, δια χειλέων ενός golden boy, που επωφελήθηκε τα μέγιστα απ’ τον ελληνικό ιμπεριαλισμό των ‘90s, τον χειροποίητο και αιματηρό. Πάντα στις 23 Οκτώβρη, πάντα απ’ τις οικονομικές σελίδες της “ελευθεροτυπίας”. Τίτλος: σοβαρές οι επιπτώσεις που μας περιμένουν. Κροτάλισμα δυσθυμίας ευρύτερα καπιταλιστικό:

Βίαιη συγκέντρωση στον κλάδο των τραπεζών και δραματικές εξελίξεις στο χώρο των επιχειρήσεων θα επιφέρει η όποια λύση συμφωνηθεί επί του ελληνικού χρέους. Τάδε έφη ο Ευάγγελος Μυτιληναίος, πρόεδρος του ομίλου Μυτιληναίου, εκ των μεγαλύτερων βιομηχανικών ομίλων της χώρας, με ετήσιο τζίρο 1 δισ. ευρώ και 2.000 εργαζόμενους, σε συνάντηση που είχε με δημοσιογράφους στις εγκαταστάσεις της βιομηχανίας αλουμινίου Αλουμίνιο ΑΕ.
...
Αναλυτικά για τις επιπτώσεις που θα επιφέρει η νέα συμφωνία στην οικονομία, σημείωσε:
- θα οδηγήσει σε ένα πολύ γρήγορο consolidation [σταθεροποίηση, ενοποίηση χρεών] του τραπεζικού συστήματος.
- η κρίση, η μεγάλη, θα έρθει μετά, όταν οι επιχειρήσεις, είτε αυτές είναι του δημοσίου τομέα είτε του ιδιωτικού, θα κληθούν με το νέο τραπεζικό σύστημα να διαπραγματευτούν τους όρους της ύπαρξής τους. Θα καταλάβουμε ως έλληνες επιχειρηματίες τι σημαίνει να έχεις χρέη που είναι 10 φορές τα λειτουργικά σου κέρδη.
Επιχειρήσεις οι οποίες δεν έχουν μάθει όλα αυτά τα χρόνια να δουλεύουν σε ένα ανταγωνιστικό καθεστώς θα αντιμετωπίσουν μεγάλα προβλήματα. Τα δύσκολα έρχονται, όσο μεγάλο κι αν είναι το κούρεμα.

Αυτά μπορεί να είναι “κακά νέα” για τον ντόπιο χρηματοπιστωτισμό, αλλά επειδή η δραματοποίηση μπορεί να παρεισφρύει ακόμα κι εκεί που δεν συνηθίζεται, οφείλει κανείς να ρίξει μια ματιά και στο τι γράφεται εκτός συνόρων για τις ελληνικές τράπεζες. Και μάλιστα όχι οπουδήποτε εκτός συνόρων αλλά εκεί που αυτές οι τράπεζες προσπαθούν να κρατήσουν όπως τις θέσεις τους. Ας πούμε στα βαλκάνια.
Στις 2 του περασμένου Μάη λοιπόν, ο βούλγαρος “ειδικός” Igor Novgorodtsev αναρωτιόταν στο blog του εάν η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας θα επιζήσει... Στο πίνακα με τα βασικά στοιχεία που στόλιζε τις απορίες του, ο όμιλος της εθνικής (δηλαδή οι εντός ελλάδος δραστηριότητες, η τουρκική θυγατρική της finansbank και οι βαλκανικές θυγατρικές της) είχε το 2010 σε σχέση με το 2009 συνολική μείωση των κερδών του (προ φόρων) κατά 56%! Η μεν θυγατρική στην τουρκία είχε μια αναιμική αύξηση κερδών κατά 1%, όμως - κι αυτό μας ενδιαφέρει - το σύνολο των θυγατρικών στα βαλκάνια είναι μείωση των κερδών (προ φόρων) κατά 19%. Ο εκ βουλγαρίας “ειδικός” παρατηρούσε ότι παρ’ όλα αυτά οι “θεμελιώδεις δείκτες” για την (στατιστική) υγεία του τραπεζικού ομίλου παρέμεναν καλοί. Προσέθετε όμως ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (καταναλωτικά, στεγαστικά, επιχειρηματικά) συνεχίζουν να αυξάνουν - ενώ το ζήτημα του πρώτου “κουρέματος” (του περασμένου Ιούλη) δεν υπήρχε στο πεδίο του. Και τέλειωνε γράφοντας:

... Δυστυχώς η ΕΤΕ  είναι αντισυμβαλλόμενη σ’ ένα περιβόητο συμβόλαιο swap που έφτιαξε η goldman sacks για λογαριασμό της ελληνικής κυβέρνησης, για να κρύψει αυτή η τελευταία ένα μέρος του χρέους της. Η goldman έφτιαξε ένα “όχημα ειδικού σκοπού”, με το όνομα “Titlos PLC”, που εξέδωσε ομόλογα ύψους 5 δισ. ευρώ με εγγυητή την ΕΤΕ.... Δεν είμαι ακόμα σίγουρος εάν η ΕΤΕ θα βρεθεί σε μια κατάσταση σε στυλ AIG όταν θα χρειαστεί να καλύψει με έξτρα χρήμα αυτό το swap στη λήξη του ή αν θα έχει συμβεί κάτι άλλο νωρίτερα. Πάντως, στις 9 Μαρτίου [του 2011] το “Titlos PLC” υποβαθμίστηκε απ’ την Moody στην κατηγορία Β1. Και δεν έχω κανένα στοιχείο ότι η ΕΤΕ έβαλε στην άκρη την επιπλέον κάλυψη που επιβάλει η έκθεσή της στον υποβαθμισμένο swap...

Η ιστορία με το συγκεκριμένο swap (ενδεχομένως και με άλλα παρόμοια) είναι μια ιστορία “γεμάτη κρυμμένα κόκκαλα”, την οποία οι γνώσεις μας δεν επαρκούν να κατανοήσουμε σε όλο της το εύρος. Γι’ αυτό και μόνο την υπενθυμίζουμε εδώ.
Μόλις στις αρχές (4) του περασμένου Νοέμβρη, η αγγλική καθεστωτική εφημερίδα guardian έγραφε κάτω απ’ το τίτλο Ιδιαίτερα εκτεθειμένος ο τραπεζικός τομέας στα Βαλκάνια - εκκλήσεις προς τις μητρικές τράπεζες να υποστηρίξουν τις θυγατρικές τους:

Τα βαλκανικά κράτη ανησυχούν έντονα για τον σε μεγάλο βαθμό ευρισκόμενο στα χέρια ξένων τραπεζικό τομέα τους, με τους αξιωματούχους των οικονομικών υπηρεσιών να προειδοποιούν ότι βρίσκονται ενώπιον ενός καινούργιου χρηματοπιστωτικού παγώματος εάν οι ευρωπαϊκές τράπεζες που έχουν θυγατρικές στην περιοχή δεν ανανεώσουν την προσήλωσή τους στην ενίσχυση αυτών των θυγατρικών.... Ένας ανώτερος αξιωματούχος του τραπεζικού τομέα της Σερβίας ανέφερε το παράδειγμα της Vojvodjanska Banka, θυγατρικής της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας, που απέλυσε 800 υπαλλήλους της φέτος επειδή η μητρική τράπεζα έβαλε όριο στην χρηματοδότησή της. Δεκάδες υποκαταστήματα θυγατρικών ξένων τραπεζών έχουν κλείσει στη Σερβία και στην περιοχή γενικά τους τελευταίους μήνες.... Ελληνικές τράπεζες ελέγχουν το 16% του τραπεζικού τομέα στη Σερβία, το 20% στην Αλβανία και περίπου το 25% στη Μακεδονία. Ιταλικές τράπεζες, με την Unicredit και την Intesa Sanpaolo σαν μεγαλύτερες, ελέγχουν περίπου το 50% του τραπεζικού τομέα της Κορατίας, και το 21% των τραπεζών στη Σερβία.... “Για πρώτη φορά οι θυγατρικές των τραπεζών είναι σε καλύτερη κατάσταση απ’ τις μητρικές” σχολίασε ένας σύμβουλος επενδύσεων του International Finance Corporation, του ιδιωτικού βραχίονα της Παγκόσμιας Τράπεζας... Αλλά δεν είναι όλοι σίγουροι ότι αυτό είναι αρκετό για να προστατέψει τους τραπεζικούς τομείς των βαλκανικών κρατών. “Ο τραπεζικός τομέας της Σερβίας είναι εκτεθειμένος στην Ελληνική και στην Ιταλική κριση... μια μεγάλη καθίζηση εκεί μπορεί να οδηγήσει σε μείωση των διαθέσιμων κεφαλαίων εδώ, πράγμα που θα επηρεάσει τις δανειακές δραστηριότητες και τις επενδύσεις” λέει ένα μέλος του Institute for Market Research του Βελιγραδίου. Αλλά συνεχίζει πιο αισιόδοξα. “Στην περίπτωση μιας ελληνικής κατάρρευσης, άλλες τράπεζες θα πάρουν την πελατεία των ελληνικών θυγατρικών, θα αυξήσουν τις θέσεις τους και τις επενδύσεις τους”. Όμως αυτό δεν θα γίνει απ’ τη μια μέρα στην άλλη...

Στριμώγματα ιμπεριαλισμών... Όχι απρόβλεπτα πάντως. Πριν από 15 μήνες, στις 19 Σεπτεμβρίου του 2010, υπό τον τίτλο ΔΝΤ: οι ελληνικές τράπεζες πρέπει να αρχίσουν την συγχώνευση των θυγατρικών τους στη Βουλγαρία, μπορούσε κανείς να διαβάσει σ’ ένα αγγλόφωνο site της βουλγαρίας (ο τονισμός δικός μας):

Το πρώτο θύμα της κρίσης του ελληνικού τραπεζικού συστήματος μπορεί να γίνουν οι ελληνικές τράπεζες στη Βουλγαρία. Κατά συνέπεια οι αντιπρόσωποι του ΔΝΤ, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ψάχνουν έναν τρόπο εξόδου απ’ το αδιέξοδο στο οποίο βρίσκονται τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα του νότιου γειτονά μας. Την περασμένη βδομάδα συναντήθηκαν με κορυφαίους μάνατζερ και τους κυριότερους μέτοχους των μεγάλων ελληνικών τραπεζών, και συμφώνησαν όλοι ότι το κύριο πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας προς το παρόν και ειδικά του τραπεζικού συστήματος είναι ή έλλειψη φρέσκου χρήματος και ρευστού. Οι παγκόσμιες αγορές είναι πρακτικά κλειστές τόσο απέναντι στο ελληνικό κράτος όσο και στις ελληνικές τράπεζες, που πρακτικά εξασφαλίζουν την όποια ρευστότητά τους μόνο μέσω δανείων από την Ε.Κ.Τ.
Σύμφωνα με τους ειδικούς της τριμερούς οι τραπεζικές συγχωνεύσεις δεν θα φέρουν φρέσκο κεφάλαιο στην αγορά, γιατί “όταν δύο φτωχοί άνθρωποι αποφασίζουν να παντρευτούν, αυτό δεν σημαίνει αυτόματα ότι γίνονται πλούσιοι”. Γι’ αυτόν τον λόγο απ’ τη μια μεριά οι αντιπρόσωποι της τριμερούς ενθάρρυναν τους τραπεζίτες να αναζητήσουν στρατηγικούς επενδυτές από το εξωτερικό, που να είναι σε θέση να προσφέρουν φρέσκο χρήμα στην ελληνική αγορά. Απ’ την άλλη μεριά, πάντως, προειδοποίησαν ότι οι διεθνείς επενδυτές δεν πιστεύουν στην Ελλάδα και δεν διατίθενται να αναλάβουνμ το ρίσκο της οικονομικής ανάκαμψής της....
Έχοντας κατα νου αυτήν την δύσκολη κατάσταση, το πρακτικό συμπέρασμα το οποίο μετέφεραν οι εκπρόσωποι της τριμερούς είναι η πώληση των θυγατρικών των ελληνικών τραπεζών στην νοτιοανατολική ευρώπη. Η κατ’ αρχήν πρότασή τους είναι η εξής: μια ελληνική τράπεζα που είναι δυνατή στη ρουμανία να εξαγοράσει μια άλλη ελληνική εκεί. Και η θυγατρική της δεύτερης που είναι δυνατή στη Βουλγαρία να κάνει την ανάποδη εξαγορά στην Βουλγαρία. Σύμφωνα με το δντ αυτό θα μειώσει τα λειτουργικά έξοδα και θα αυξήσει ανάλογα το περιθώριο κερδών, καθώς θα μειωθούν τα έξοδα διοίκησης, και άλλα. Την ίδια ώρα, αφού οι μητρικές στην ελλάδα θα συνεχίσουν να ανταγωνίζονται μεταξύ τους, θα απορροφήσουν τα περισσευάμενα απ’ αυτές τις εξαγορές στελέχη. “Βρείτε λεφτά ή πουλείστε” ήταν η πρόταση των ειδικών της τριμερούς προς τους έλληνες τραπεζίτες...

Αυτά το περσινό καλοκαίρι...

Και τώρα μια ερώτηση κρίσης: σε ποιά μεριά βλέπετε τ’ αφεντικά;

πολιτική (της εξουσίας) και τραπεζική

Τα προηγούμενα είναι ενδεικτικά. Η πρόσθεσή τους σε όσα κατ’ επανάληψη έχουμε γράψει εδώ για το θέμα, προσφέρει μια κάπως ανεκτή κάτοψη της κατάσταση του ελληνικού χρηματοπιστωτισμού και του ιμπεριαλισμού του. Δεν θα ισχυριζόμασταν ότι οι διοικητές του ελληνικού κράτους έχουν να αντιμετωπίσουν μόνο αυτό το πρόβλημα. Υποστηρίζουμε όμως ότι είναι ένα απ’ τα σημαντικότερα αν όχι το σημαντικότερο. Μεγάλο μέρος των διεθνών ελιγμών τους εδώ και καιρό αφορούν ακριβώς την “τύχη” των ελληνικών τραπεζών. Αν αυτές δεν είχαν επεκταθεί εκτός συνόρων, κι αν ο ρόλος τους όλος κι όλος ήταν “εσωτερικός”, τότε η κρατικοποίησή τους θα ήταν μια πολύ απλούστατη ιστορία· ακόμα κι αν οι μετοχοί τους έχαναν απ’ αυτήν. Αυτά έχουν ξαναγίνει. Δεν πρόκειται όμως γι’ αυτό.
Και επειδή δεν πρόκειται γι’ αυτό, αλλά για τον (κάποτε) “ανθό του ελληνικού καπιταλισμού”, που πέταξε μπόι πάνω στις γραμμές του διεθνούς χρηματοπιστωτισμού, αλλά και πάνω στις ειδικές συνθήκες της καπιταλιστικής συσσώρευσης στην πρώην “σοσιαλιστική ευρώπη”, δηλαδή πάνω στην εκθετική ανάπτυξη μιας “μετασοσιαλιστικής” οικονομίας του εγκλήματος με πανευρωπαϊκές (και όχι μόνο) διαστάσεις, γι’ αυτό έχουμε υποστηρίξει εδώ και πολύ καιρό ότι το ζήτημα είναι κυριολεκτικά “εθνικό”.
Εν τω μεταξύ, με αυτά τα δεδομένα, είναι αδύνατο να υπάρχει έστω και μισός καθεστωτικός πολιτικός, δεξιός ή αριστερός, “συμβιβασμένος” ή “επαναστάτης”, φασίστας ή προοδευτικός, που να αγνοεί τα βασικά. Γι’ αυτό είναι γελοίο να ονομάζεται η πρωθυπουργοποίηση του Παπαδήμου “κυβέρνηση τραπεζιτών” - λες και το προηγούμενο πολιτικο-οικονομικό επιτελείο ήταν ... “κυβέρνηση των εργατών” ή “των αγροτών”.
Όμως, απ’ αυτήν πλευρά των “εθνικών προβλημάτων”, γιατί χρειαζόταν η αλλαγή ομιλούσας κεφαλής στην κορυφή της ελληνικής διοίκησης; Γιατί χρειαζόταν να αποσυρθεί ο Παπαντρέου ο Γ και να αναλάβει (ανεξήγητα σαν ο “μόνος σωτήρας”) ο ως τώρα σύμβουλός του Παπαδήμος;
Τα τυπικά οικονομολογικά προσόντα του ανδρός δεν είναι αμελητέα. Ούτε η καριέρα του και οι ειδικές γνώσεις που έχει αποκτήσει απ’ αυτήν. Το γεγονός είναι ότι υπάρχουν “κρίσιμες λεπτομέρειες” που βρίσκονται υπό διαπραγμάτευση, για την εφαρμογή του σκέλους “απομείωση αξίας ελληνικών ομολόγων” της συμφωνίας της 26 Οκτώβρη. Οι μέτοχοι και οι διοικήσεις των ελληνικών τραπεζών θέλουν να αποφύγουν πάση θυσία (“πάση θυσία δική μας” - εννοείται!) την κρατικοποίησή τους. Για να το αποφύγουν αυτό, είτε πρέπει να πάρουν χρήμα απ’ το κράτος έναντι “προνομιούχων μετοχών” που δεν δίνουν δικαιώματα ψήφου και διοίκησης στους κατόχους τους· είτε πρέπει να πάρουν όσο το λιγότερο γίνεται, για να είναι το κράτος “μειοψηφικός μέτοχος” και να παραμείνει η διοίκηση και η ιδιοκτησία στα χέρια τους. Για να γίνει το τελευταίο πρέπει το “κούρεμα” να είναι μικρότερο· ή (αυτή είναι η “δικιά μας θυσία”...) τα επιτόκια των νέων ομολόγων που θα πάρουν για αντάλλαγμα να είναι αρκετά ψηλά, έτσι ώστε να γράψουν στους ισολογισμούς τους καλά “κέρδη” απ’ αυτά τα νέα ομόλογα, και να διορθώσουν τα χάλια τους.
Το θέμα των “προνομιούχων μετοχών” είναι μια εξαιρετικά φιλική εξαίρεση που θα έπρεπε να αποδεχτούν το Βερολίνο και το Παρίσι για τους έλληνες τραπεζίτες· ως τώρα τους το έχουν ξεκόψει. Να λοιπόν πως περιγράφει ένα ρεπορτάζ της καθεστωτικής “καθημερινής”, στις 15/11, την τωρινή φάση της αντίθεσης των ελλήνων τραπεζιτών με τις αποφάσεις τις 26ης /10 - και των διαπραγματεύσεων που πρόκειται να γίνουν (με μικρές, αν υπάρχουν κάποιες, πιθανότητες επιτυχίας). Οι τονισμοί δικοί μας:

Την Τετάρτη [16/11] στη Φρανκφούρτη αρχίζουν ουσιαστικά μεταξύ της Ελλάδας, της τρόικας και των ιδιωτών επενδυτών οι διαπραγματεύσεις για το κούρεμα του ελληνικού χρέους, με τον επίσημο τομέα (Ευρωζώνη, ΔΝΤ) να προσέρχεται με ανοικτό το ενδεχόμενο ακόμη και μεγαλύτερου κουρέματος ή υποχρεωτικής συμμετοχής, εάν η εθελοντική συμμετοχή δεν είναι επαρκής, και τις τράπεζες να προτείνουν όρους που οδηγούν στις ελάχιστες για τις ίδιες δυνατές απώλειες.
Στη συνάντηση της Φρανκφούρτης θα συμμετάσχουν από ελληνικής πλευράς ο επικεφαλής του ΟΔΔΗΧ κ. Πέτρος Χριστοδούλου, ο οποίος σύμφωνα με πληροφορίες βρισκόταν εκεί και την περασμένη εβδομάδα. Από την τρόικα θα βρίσκονται οι επικεφαλής Ματίας Μορς (από την Κομισιόν) και Πόουλ Τόμσεν (από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο). Τις ξένες τράπεζες θα εκπροσωπήσει το Institute of International Finance, υπό τον κ. Τσαρλς Νταλάρα, και στελέχη μεγάλων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Τέλος, θα μεταβούν στη γερμανική πόλη, όπου η έδρα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, κορυφαία στελέχη των μεγάλων ελληνικών τραπεζών.

Πρόταση Δημοσίου
Σύμφωνα με πληροφορίες, η βασική πρόταση της ελληνικής πλευράς είναι η ανταλλαγή υφιστάμενων ομολόγων 206 δισ. ευρώ με νέα ομόλογα και καταβολή μετρητών. Ανάλογα με το πότε λήγουν τα υφιστάμενα ομόλογα, για κάθε 100 ευρώ ονομαστικής αξίας, οι ιδιώτες θα παίρνουν σε μετρητά 10 ευρώ (εάν το ομόλογό τους λήγει μετά το 2020), 15 (εάν λήγει έως το 2020) ή 20 ευρώ (εάν λήγει έως το 2014). Επίσης, θα παίρνουν 40, 35 και 30 ευρώ, αντίστοιχα, σε νέα ομόλογα διάρκειας 20 έως 30 ετών, που θα διέπονται από το αγγλικό δίκαιο. Το μέσο επιτόκιο υπολογίζεται σε 6%. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του επίσημου τομέα (Ελλάδα, Ευρωζώνη, ΔΝΤ) αυτή η πρόταση οδηγεί σε μείωση του χρέους στο 120% του ΑΕΠ το 2020.

Αντιπρόταση τραπεζών
Το IIF, από την άλλη, προσέρχεται με μια πρόταση που έχει δύο εναλλακτικές επιλογές για τους ιδιώτες επενδυτές. Και οι δύο ικανοποιούν την «κόκκινη γραμμή» που έχουν θέσει οι τράπεζες να μην υπερβαίνουν οι ζημιές τους το 54% σε όρους παρούσας καθαρής αξίας (NPV).
Συγκεκριμένα, η πρώτη εναλλακτική, που το IIF θεωρεί ότι πιθανόν θα προτιμηθεί από τους ξένους επενδυτές, κατόχους ελληνικών ομολόγων αξίας 141 δισ. ευρώ, προβλέπει κούρεμα του χρέους κατά 50% και την αντικατάσταση του υπολοίπου με νέα ομόλογα διάρκειας 22 ετών. Τα νέα ομόλογα θα είναι εγγυημένα με ομόλογα του EFSF αξίας 29,75 δισ. ευρώ, με τις σημερινές συνθήκες στις αγορές. Το επιτόκιο θα είναι 7% ή εναλλακτικά θα κλιμακώνεται από 5,5% έως 7,5%. Επιπλέον, το επιτόκιο θα επιβαρύνεται με το 10% της διαφοράς μεταξύ του σημερινού ονομαστικού ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ και αυτού που εκτιμάται ότι θα επιτευχθεί. Ουσιαστικά, το επιτόκιο θα προσεγγίζει το 8%.
Η δεύτερη εναλλακτική, που το IIF εκτιμά ότι θα προτιμηθεί από τις ελληνικές τράπεζες και τα ασφαλιστικά Ταμεία, προτείνει haircut 37% στα ονομαστικής αξίας 65 δισ. ευρώ ομόλογα που έχουν στην κατοχή τους. Το υπόλοιπο 63% θα αντικατασταθεί με νέα 15ετή ομόλογα, που θα έχουν κουπόνι 8% και επιπλέον το «πανωτόκι» με βάση τον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ.
Συνολικά, με τις δύο εναλλακτικές προτάσεις, εκτιμάται ότι εάν η συμμετοχή φτάσει στο 100%, το χρέος θα «κουρευτεί» κατά 45,9% ή 94,5 δισ. ευρώ.

Οι αντιρρήσεις
Η πρόταση του IIF φαίνεται να είναι εκτός προδιαγραφών της απόφασης της συνόδου κορυφής, καθώς με αυτήν δεν επιτυγχάνεται το κούρεμα κατά 50% ούτε, λόγω των υψηλών επιτοκίων, η μείωση του χρέους στο 120% του ΑΕΠ το 2020. Εκτιμάται ότι θα είναι πιο κοντά στο 130% του ΑΕΠ. Μάλιστα, σύμφωνα με πηγές προσκείμενες στις διαπραγματεύσεις, ο επίσημος τομέας είναι αποφασισμένος να πιάσει τους στόχους που έχει θέσει η σύνοδος (μείωση του χρέους κατά 100 δισ. ευρώ και 120% του ΑΕΠ το 2020) με κάθε τρόπο. Και αυτό σημαίνει ότι είτε θα προχωρήσει σε μεγαλύτερο κούρεμα εάν η εθελοντική συμμετοχή των ιδιωτών δεν είναι αρκετή είτε η ελληνική κυβέρνηση θα προχωρήσει σε νομοθετική ρύθμιση που θα προβλέπει την υποχρεωτική συμμετοχή της μειοψηφίας στο haircut εάν η εθελοντική συμμετοχή ξεπεράσει το 75%.

Μας φαίνεται λογικό ότι σ’ αυτές τις δύσκολες διαπραγματεύσεις (που θα έχουν στόχο να αντιμετωπιστούν ευνοϊκά οι ελληνικές τράπεζες σε βάρος του ελληνικού κράτους) πρέπει να είναι πολιτικός επικεφαλής του δεύτερου ένας καλός φίλος των πρώτων! Γιατί, αν προσέξατε το προηγούμενο ρεπορτάζ, η “επίσημη” θέση των τεχνοκρατών εκπροσώπων της Αθήνας δεν μπορεί να είναι άλλη απ’ την αρχική ιδέα και την ευρωπαϊκή συμφωνία της 26ης Οκτώβρη! Κατά συνέπεια, οι μανούβρες και οι ελιγμοί  με βάση τους οποίους το επίσημο ελληνικό κράτος (δηλαδή ο πρωθυπουργός και ο υπ.οικ. του) θα κάνει πλάτες στις τράπεζές του κόντρα στο υποτιθέμενο “γενικό συμφέρον” που εκπροσωπεί, σε συνόδους κορυφής και παρόμοιες ευρω-επαφές, έχοντας μάλιστα και την “πίεση” ότι το “κούρεμα θα έπρεπε να είναι ακόμα μεγαλύτερο”, αυτές οι μανούβρες και οι ελιγμοί απαιτούν προφανώς τόσο γνώση όσο και “λεπτότητα”... Ο πρώην πρωθυπουργός, αν και πολυτάλαντος, δεν φαίνεται να έχει τα ακριβώς ενδεδειγμένα προσόντα. Κατά συνέπεια έκατσε στην άκρη... 
Πέρα απ’ αυτά, ένας αξιωματικός / τεχνοκράτης του χρηματοπιστωτισμού, που χρήζεται πρωθυπουργός, έχει το πλεονέκτημα να μπορεί να παρακολουθεί “σε πραγματικό χρόνο” τις εξελίξεις (στην ευρώπη) ταυτόχρονα στο “πολιτικό” και στο “τεχνικό” επίπεδο. Αυτό είναι σημαντικό εάν κυοφορούνται εξελίξεις που θα μπορούσαν να ξεπεράσουν ή και να καταργήσουν τους όποιους σχεδιασμούς, του είδους “συμφωνία 26ης/10ου”.

Με όλα αυτά να τρέχουν και να παράγουν καθεστωτικές πράξεις διοίκησης και εξουσίας, σε ποιό βρίσκονται οι (κατ ατις δηλώσεις τους) αντικαθεστωτικοί; Οι οργανωμένοι ετοιμάζονται για τις εκλογές. Μοιραίοι και άβουλοι μοιάζουν να είναι εκείνοι για τους οποίους γράφτηκαν πριν πολλά χρόνια αυτές οι αράδες:

... Όπως πάντα, η αδυναμία είχε βρει τη σωτηρία της στην πίστη, στα θαύματα. Νόμιζε πως θα νικούσε τον εχθρό αν τον ξόρκιζε στην φαντασία της, και έχασε κάθε κατανόηση για το παρόν χάρη σε μια παθητική αποθέωση του μέλλοντος που της επιφυλάσσεται, και στις πράξεις που είχε στο νου, μα που δεν ήθελε ακόμα να τις γνωστοποιήσει. Οι ήρωες αυτοί, που προσπαθούσαν να αναιρέσουν την αποδειγμένη ανικανότητά τους εκφράζοντας αμοιβαία ο ένας στον άλλο τη συμπόνοια τους, και ενωμένοι σ’ ένα σωρό είχαν ετοιμάσει τις αποσκευές τους, είχαν τσεπώσει προκαταβολικά τα δάφνινα στεφάνια τους, και ασχολούνταν τώρα με την προεξόφληση στο χρηματιστήριο των πλασματικών δημοκρατιών, για τις οποίες, μέσα στα κατάβαθα της χωρίς απαιτήσεις ψυχής τους, είχαν κιόλας οργανώσει το κυβερνητικό προσωπικό....

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

[*] Ο προφήτης είναι αυτός που κάνει προφητείες. Προβλέπει, υποτίθεται, καταστάσεις και γεγονότα του μέλλοντος. Το καναρίνι τώρα, σαν εργαλείο στις στοές των ανθρακωρυχείων, ήταν ο ζωντανός δείκτης των διαρροών μεθανίου. Δεν προέβλεπε - πέθαινε πρώτο απ’ το μεθάνιο, κι ο θάνατός του προειδοποιούσε να ανθρακωρύχους, να προλάβουν να διαφύγουν...
[ επιστροφή ]