συμβαίνουν κι αλλού (συμβαίνουν παντού...)

Υποστηρίζουμε διάφορα “αιρετικά” περί εργατικής τάξης, αλλά τι άλλο θα περίμενε κανείς από τύπους σαν εμάς; Και ποιός άραγε θα αναμετρούνταν με την “πολιτική ορθότητα” που κάνει μεν την παραχώρηση να μουρμουρίζει (ή και να φωνάζει... τσάμπα είναι) διάφορα “καυτά” περί εργατικής τάξης, αλλά κάθε φορά που οι πρακτικές πάνε στο “δια ταύτα” αυτή η εργατική τάξη σερβίρεται πακέτο με όλον τον μικροαστικό συφερτό, και με μπόλικη (“ευαίσθητη”) μεσοστρωματίλα... ποιός λοιπόν;
Πιανόμαστε λοιπόν από κάτι που υποστηρίζει άλλος, και αναδημοσιεύτηκε στα ελληνικά σ’ ένα καθεστωτικό μέσο, ένα απ’ αυτά τα τούτι-φρούτι περιοδικά “ποικίλης ύλης” που συνοδεύουν τις κυριακάτικες εκδόσεις των εφημερίδων. Το “Ε” συγκεκριμένα. Πρόκειται για τον Owen Jones, έναν νεαρό άγγλο δημοσιογράφο, που ‘χει περάσει από διάφορα πόστα στα γραφεία των δημοσίων σχέσεων συνδικάτων και βουλευτών του “εργατικού κόμματος” της αγγλίας. Έγραψε κι ένα βιβλίο, με τίτλο Chavs: Η δαιμονοποίηση της εργατικής τάξης, που κυκλοφόρησε τον περασμένο Ιούνη (απ’ τις εκδόσεις Verso)... Σίγουρα δεν πρόκειται για το σύγχρονο “Η κατάσταση της εργατικής τάξης στην Αγγλία”, αλλά ο τύπος έγινε τόσο διάσημος (τις άκρες του τις είχε έτσι κι αλλιώς) στα μέρη του, ώστε βρέθηκε να δίνει συνέντευξη για το “Ε”.
Και τι λέει; Πράγματα που όμοιά τους, και πολύ πιο σοβαρά, εδώ στα μέρη μας, τα λένε και τα ξαναλένε τα μητροπολιτικά συμβούλια ή η συνέλευση του πλανου 30/900 ή το BLOCK ... “επι ματαίω”... Τα μοιράζουν και στο δρόμο σαν προκηρύξεις... Φυσικά, τα λεγόμενα του O. Jones ακούγονται (ή διαβάζονται) διαφορετικά, πρώτον επειδή είναι ανάμεσα σε διαφημίσεις ρολογιών και απορρυπαντικών, δεύτερον επειδή “συμβαίνουν μακριά”, και τρίτον επειδή ... επειδή “συμβαίνουν κι εδώ”, κάτω απ’ το χαλί.
Δυο μικρές δόσεις, για να συνεχίσουμε με λίγο σχολιασμό επ’ ευκαιρία:

(ερώτηση): Τι σημαίνει για σας σήμερα ο όρος “εργατική τάξη” και γιατί έχει γίνει μια περιθωριοποιημένη κοινωνική δύναμη;
(απάντηση): Το πρώτο θέμα που θα ήθελα να θίξω είναι ότι η εργατική τάξη εμφανίζεται, πλέον, σχεδόν σαν να μην υπάρχει στη σύγχρονη Βρετανία. Από τη δεκαετία του ‘90 και μετά [κοίτα κάτι χρονικές συμπτώσεις!!!] ρίζωσε ο μύθος ότι όλοι οι πολίτες εντάχθηκαν στη μεσαία τάξη, εκτός από ένα προβληματικό κομμάτι της παλιάς εργατικής τάξης που δεν κουβαλάει καμιά φιλοδοξία μέσα του... Φυσικά, η εργατική τάξη έχει μεταμορφωθεί λόγω της αποβιομηχάνισης, που προωθήθηκε από τις κυβερνήσεις της Θάτσερ τη δεκαετία του ‘80. Το 1979, πάνω από 7 εκατομμύρια εργάζονταν στον μεταποιητικό τομέα, ενώ σήμερα ο αριθμός τους μόλις ξεπερνά τα 2,5.
Αντ’ αυτού, έχουμε δει την ανάπτυξη μιας νέας εργατικής τάξης που είναι δομημένη γύρω από τον τομέα των υπηρεσιών. Υπάρχουν ένα εκατομμύριο εργαζόμενοι σήμερα σε τηλεφωνικά κέντρα στη Μεγάλη Βρετανία - όσοι δούλευαν στα ορυχεία στην αιχμή της εξορυκτικής βιομηχανίας, Η λιανική πώληση είναι τώρα ο δεύτερος μεγαλύτερος εργοδότης, έχοντας τριπλασιαστεί από το 1980. Οι θέσεις εργασίας είναι καθαρότερες και σωματικά λιγότερο σκληρές, αλλά είναι λιγότερο ασφαλείς...
...
... Αξίες όπως η αλλελεγγύη δέχτηκαν επίθεση με σκοπό την προώθηση ενός άκρατου ατομισμού. Ως επακόλουθο αυτής της επίθεσης, μια νέα πολιτική συναίνεση αναδύθηκε: ότι όλοι θα έπρεπε να επιδιώξουν να ενταχθούν στη μεσαία τάξη, και πως το να είναι κάποιος μέλος της εργατικής τάξης δεν ήταν πλέον κάτι για το οποίο θα έπρεπε να είναι περήφανος...

Δεν έγιναν βέβαια αυτές οι εξελίξεις τόσο ήρεμα όσο εννοεί η λέξη “συναίνεση”, παρότι είναι πέρα για πέρα αλήθεια ότι η βία ασκήθηκε και ασκείται (στην αγγλία, στην ελλάδα, στη γαλλία, στην ισπανία, στην ιταλία, στη γερμανία...) στην “περίμετρο” της σύγχρονης εργατικής τάξης, στους μετανάστες και τις μετανάστριες· ενώ οι κάθε φορά ντόπιοι είχαν την “ελευθερία” να προσκυνήσουν. Και προσκύνησαν. Ωστόσο σαν αυτόνομοι έχουμε ονομάσει αυτήν την εξέλιξη εσωτερικό ιμπεριαλισμό μέσα στους καπιταλιστικούς σχηματισμούς / κράτη, με την έννοια του “ιδεολογικού ιμπεριαλισμού των μικροαστών και των μεσοστρωμάτων”· κι έχουμε αποδείξει για την ελληνικήν εκδοχή του πράγματος, το πόσο αρμονικά συνδέθηκε αυτός ο ταξικός ιμπεριαλισμός - κατά - της - εργασίας (των εργατών / εργατριών) με τον εθνικό ιμπεριαλισμό, είτε την στρατιωτική είτε την χρηματοπιστωτική “επέκταση” στα βαλκάνια και στην ανατολική ευρώπη.
Οπωσδήποτε, σε οποιαδήποτε εθνική πρωτοκοσμική εκδοχή της, η “εξαφάνιση της εργατικής τάξης” ήταν και είναι μια λειτουργική “μαγική εικόνα”. Όπως έγκαιρα το είχαν διατυπώσει οι ιταλοί αυτόνομοι, το κράτος και τ’ αφεντικά δεν μπορούν να εξαφανίσουν τους εργάτες (εφόσον τους “παράγουν” διαρκώς όλο και μαζικότερα)· μπορούν όμως και θέλουν να εξαφανίσουν τον εργατικό ανταγωνισμό. Ενώ όλες οι άλλες τάξεις, στρώματα κλπ, “υπάρχουν” είτε επειδή διαχειρίζονται μικρότερα ή μεγαλύτερα μερίδια εξουσίας, είτε επειδή καταναλώνουν με τρόπο “συγκρότησης εαυτού”, η εργατική τάξη υπάρχει σαν τέτοια μόνο όταν αρνείται την “μοίρα” της συλλογικά, άρα μόνο όταν αρνείται και τον καπιταλισμό και την καπιταλιστική διαστρωμάτωση των κοινωνιών. Εάν λοιπόν αυτή η συλλογική άρνηση δεν εκδήλωνεται σαν τέτοια αλλά “αφομοιώνεται” μέσα απ’ τα όνειρα της (ατομικής) κοινωνικής ανόδου, τότε πράγματι μπορεί να πει κάποιος - με την πολιτική / πολεμική έννοια και μόνο - ότι “εργατική τάξη δεν υπάρχει”. Και να ανασάνει ανακουφισμένος...

Το θέμα αυτό δεν είναι αρχαιολογία. Η ιδεολογική (και άρα πολιτική) ηγεμονία του μικροαστισμού / μεσοαστισμού μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει για κάποιο καιρό, ακόμα κι αν οι υλικές προϋποθέσεις αυτής της ηγεμονίας εξαφανιστούν. Ακόμα κι αν η φετιχιστική κατανάλωση γίνει αδύνατη, τα όνειρα ανόδου γκρεμιστούν, κλπ κλπ. Η ιδεολογία, οι ιδεοληψίες, οι φαντασιώσεις έχουν αποδεδειγμένα ένα είδος “μισοανεξάρτητης”, ονειρικής ζωής, και μπορούν να “ζουν” ακόμα κι εκεί που τα υλικά δεδομένα θα έδειχναν μόνο το σαπισμένο πτώμα τους.
Ένας τρόπος για να παραταθεί όσο περισσότερο γίνεται αυτή η ηγεμονία, και άρα η ιδεολογική / πολιτική υποτέλεια των προλετάριων· ένας τρόπος για να “κρατηθεί με τα δόντια” το ιμπεριαλιστικά κατεχόμενο “έδαφος” των συνειδήσεων, είναι, σε συνθήκες σαν τις τωρινές, να τονίζεται και να ξανατονίζεται ότι οι εργάτες “έχουν καθήκον” να συνεχίσουν να συμπεριφέρονται σαν gonnabe “μεσαία τάξη”, ξεπεσμένοι βέβαια αλλά προσανατολισμένοι χειροπόδαρα... Αυτή ακριβώς η παράταση είναι ο μοναδικός στόχος όλων των αριστερών προσπαθειών για διαταξική ενότητα, για συμμαχία με τα “μικρο” τάδε και “μικρο” δείνα αφεντικά. Αυτή η παράταση είναι ο μοναδικός στόχος όλων των αριστερών προσπαθειών να συντηρηθεί ο μύθος του “ελεύθερου επαγγελματία”, που περιλαμβάνει εδώ και χρόνια χιλιάδες ειδικευμένους εργάτες που κανονικά θα έπρεπε να είναι σε οξύτατο πόλεμο με τους “ελευθεροεπαγγελματίες” εργοδότες τους. Αυτή η παράταση είναι ο μοναδικός στόχος των ατέλειωτων καταλόγων με επαναστατικά συνθήματα, επί παντός επιστητού, ή η προβολή “στόχων” που αφορούν τη “χώρα”, την “πατρίδα” (του είδους για το δντ, την τρόικα, το νόμισμα, τις εκλογές, το χρέος) και όχι αποκλειστικά και μόνο τους εργάτες.
Τι έχουμε λοιπόν; Έχουμε συνέχιση και κλιμάκωση του ιδεολογικού ιμπεριαλισμού σε βάρος των εργατών και των εργατριών, “με άλλα μέσα”. Τις δεκαετίες της ευδαιμονίας το κυριότερο όπλο ήταν ο εμπορευματικός φετιχισμός, η “αυτοπραγμάτωση μέσω της κατανάλωσης ή των φαντασιώσεων κατανάλωσης”, και τα υπόλοιπα τα όμορφα. Σε συνθήκες κρίσης το κυριότερο όπλο είναι η βιασμένη υπαγωγή των υποχρεωτικά εμπόλεμων εργατικών συμφερόντων στα εθνοκρατικά συμφέροντα, μέσω όλων αυτών των υποδείξεων και των στοχοθεσιών που ξέρουμε πολύ καλά στα μέρη μας. Απ’ την διαφήμιση της “αγανάκτισης” και των “αγανακτισμένων” (το ψυχό-δραμα σε βάρος της ταξικής συνείδησης), μέχρι...
Τα λόγια τα παχιά και τα δήθεν είναι ένα τίποτα μπροστά στα πολιτικά έργα. Τα έργα έχουν τη δύναμη και την επιρροή του “γεγονότος”. Κι εκεί, όλα τα δεκανίκια του συστήματος αλλά και πολλοί που ζουν μέσα στη γενική ζαλάδα, κρατιούνται σφικτά απ’ τον μικροαστισμό, και επαναλαμβάνουν τροπάρι: εργατική τάξη, αυτοτελής και αναγνωρίσιμη σαν τέτοια, δεν υπάρχει...