Άνεργοι στην ουρά, κάπου στη Μαδρίτη. Τα μάτια δεν έχουν που να κοιτάξουν...

αίμα και δάκρυα*, όπλα και χρυσός**

Έχετε σκεφτεί πως θα ήταν αν ζούσατε σε μια “οργουελιανή” συνθήκη μετονομασίας της πραγματικότητας, όχι απλά χάρη σε μια “νέα γλώσσα” που θα συνέδεε ανορθόδοξα τις λέξεις και τα νοήματα, αλλά κυρίως χάρη σε διαδοχικά κύματα “επανα - νοηματοδοτήσεων” που θα έκαναν τις ψευδείς και ιδεολογικές κατασκευές της στιγμής να μοιάζουν αιώνιες και ακλόνητες πραγματικότητες; Έχετε σκεφτεί ότι το παραμύθι με τον γυμνό βασιλιά θα μπορούσε, σε πολλαπλάσια ένταση, να είναι Η πραγματικότητα; Αν όχι, το λέμε: αυτό συμβαίνει ήδη - σε ότι αφορά την περιβόητη “κρίση” και την διαχείρισή της. Ζείτε (ζούμε) σ’ αυτόν τον κόσμο των διαδοχικών δωματίων με περιστρεφόμενους καθρέφτες, έναν θορυβώδη λαβύρινθο που επιτρέπει μεν στα μυαλά και τις συνειδήσεις να (νομίζουν ότι) κινούνται, αλλά στην πραγματικότητα να μένουν καθηλωμένα σε ασφυκτική παγίδα.
Γιατί αυτή η εισαγωγή; Επειδή το τελευταίο επεισόδιο της “σωτηρίας της ελλάδας”, του “κουρέματος”, της “σωτηρίας της ευρωζώνης”, της “σιδηράς Μέρκελ” και της “επανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών” είναι ακριβώς ένα τέτοιο μαγικό δωμάτιο ακόμα. Ο καπιταλισμός και οι θεμελιακές αντινομίες του βρίσκονται πάντα στο κουτάκι νούμερο 1, στο ίδιο που βρισκόταν και το φθινόπωρο του 2008. Τρία χρόνια μετά, το μόνο που έχει συμβεί είναι κύματα μετά-θεσης, και μετα-μετά-θεσης, και μετα-μετα-μετάθεσης των ανοικτών και βρώμικων σπλάχνων της εκμετάλλευσης της εργασίας και της ζωής, πάνω σε δύο τακτικές. Αφ’ ενός την συντήρηση των υπηκόων σε ένα επίπεδο νηπιακής κατανόησης (και νηπιακών αντιδράσεων)· αφ’ ετέρου την συνέχιση του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού, του πολέμου μεταξύ διάφορων (συμμαχιών) αφεντικών. Κατά τα άλλα, στην πραγματικότητα (όπου πραγματικότητα είναι οι βασικές καπιταλιστικές λειτουργίες που, όμως, μοιάζουν να έχουν χαθεί οριστικά απ’ τον ορίζοντα των συνειδήσεων), τίποτα δεν έχει “λυθεί”, τίποτα δεν έχει “σωθεί”, ούτε είναι δυνατόν έτσι. Τα αφεντικά κινούνται με τον ίδιο τρόπο, τον τρόπο του χρηματοπιστωτισμού. Το νέο στοιχείο (αν μπορεί κανείς να το πει “νέο”) είναι η πιο φανερή εμπλοκή των κρατών και των “πολιτικών” θεατρινισμών τους - αλλά στα ίδια μοτίβα που έχουν καθοριστεί απ’ την αδυναμία να πραγματοποιηθεί παγκόσμια η υπεραξία στο μέγεθος εκείνο που αντιστοιχεί στις πολιτικές και τεχνικές δυνατότητες λεηλασίας της εργασίας.

Θα αρχίσουμε με κουβέντες αφεντικών. Πρόκειται για απόσπαμα του economist, του γνωστού αγγλικού καθεστωτικού περιοδικού, που δεν έχει λόγο ούτε να “μασάει τα λόγια του” ούτε, όμως, να “δείχνει τα συκώτια” της τωρινής φάσης της κρίσης. Μερικές ώρες μονάχα μετά την επική ευρωπαϊκή “συμφωνία” της 26ης - 27ης, ο economist στην ηλεκτρονική του έκδοση έγραφε με αρκετά λεπτή ειρωνία (ο τονισμός δικός μας):

Κατανοητός ο αυτοέπαινος. Τις μικρές ώρες της 27ης Οκτωβρίου, κατόπιν μαραθώνιων συνομιλιών, οι ηγέτες της Ευρωζώνης συμφώνησαν σε συνεκτικό πακέτο αντιμετώπισης της κρίσης που μαστίζει την περιφέρεια επί σχεδόν δύο χρόνια. Ενίσχυσαν ένα ταμείο σχεδιασμένο να βοηθά τις προβληματικές χώρες της Ευρωζώνης, χάραξαν σχέδιο εξυγίανσης των ευρωπαϊκών τραπεζών και μείωσαν δραστικά το ελληνικό χρέος. Έπειτα από ένα καλοκαίρι γεμάτο απειλές οικονομικής καταστροφής, έδειξαν στις αγορές “ποιός είναι το αφεντικό”.
Κι όμως, μια ημέρα αργότερα, οι τρύπες στο σχέδιο σωτηρίας είναι ολοφάνερες. Το σχέδιο είναι μπερδεμένο και καθόλου πειστικό. Είναι, δε, το τρίτο κατά σειρά φέτος. Και μάλλον δεν θα είναι το τελευταίο...

Δεν θα ήταν δα καθόλου δύσκολο (ούτε καν για εμάς τους αυτοδίδακτους) να δει ο προσεκτικός παρατηρητής “τρύπες” να χάσκουν στην υποτιθέμενη “λύση του γόρδιου δεσμού”! Ο economist πάντως δεν εκπροσωπεί “καλούς ανθρώπους” που στεναχωριούνται. Είναι, απλά, ένα απ’ τα μεγάφωνα της “μιας πλευράς” του εξελισσόμενου ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού. Αν το επέτρεπε το “ύφος” του, θα το έλεγε ανοιχτά και χαιρέκακα: άλλη μια τρύπα στο νερό, ω εσείς της ηπειρωτικής ευρώπης! Πιο κόσμια λέει: σιγά τ’ αυγά... τρομάξαμε!
Δεν θα χρειαζόταν καν να περιμένει κανείς τι θα αποφασίσουν οι “ηγέτες” και οι “τραπεζίτες” στις φθινοπωρινές Βρυξέλες. Είναι αρκετό να πέσει μια ματιά πως πάει η “διαχείριση της κρίσης” αλλού, όπως στην Ουάσιγκτον ή στο Λονδίνο ή στο Τόκιο, όπου - υποτίθεται - εφαρμόζονται πιο αποτελεσματικές συνταγές. Λοιπόν; Το ίδιο! Μετάθεση, και μετα-μετάθεση, και ούτω καθ’ εξής...
Στα united states για παράδειγμα υπάρχουν κάμποσα states που έχουν χρεωκοπήσει προ πολλού. Καταστάσεις του είδους “ανεργία”, “φτώχια” και “μιζέρια” απλώνονται σταθερά· εκτός εάν το να διατρέφεται το ένα έβδομο του πληθυσμού με κουπόνια είναι ένδειξη “εξόδου απ’ την κρίση” και “ανάπτυξης”. Επιπλέον είναι γνωστό ότι το κεντρικό αμερικανικό κράτος έχει αποδυθεί εδώ και τρία χρόνια σ’ έναν λυσσασμένο αγώνα “σωτηρίας των τραπεζών” του, των μεγάλων και “παγκόσμιας δράσης” οπωσδήποτε. Το μοντέλο αυτού του αγώνα περιστρέφεται γύρω απ’ την διαρκή εκτύπωση χρήματος, που εξάγεται για την εξασφάλιση “περιουσιακών στοιχείων” και κερδοφορίας από τις ίδιες μηχανές που, υποτίθεται, προκάλεσαν την κρίση, τις μηχανές του χρηματοπιστωτισμού.
Κι ωστόσο κι εκεί τρύπες στο νερό. Η bank of america, μια απ’ τις “πολύ μεγάλες για να αφεθούν στην τύχη τους”, πήρε σε διάφορες φάσεις και δόσεις 45 δισεκατομμύρια δολάρια για να “σωθεί” - και βρίσκεται ξανά στο χείλος της χρεωκοπίας, όπως δείχνουν διάφορες “κινήσεις της”. Γιατί; Μα επειδή η “σωτηρία της” (όπως και κάθε παρόμοια) σήμαινε απλά την χρηματοδότηση (εκ μέρους του κρατικού τυπογραφείου) των ίδιων χρηματοπιστωτικών κόλπων που έκανε και πριν· και, ιδού, πάνω στους παλιούς σκελετούς των “παραγώγων” που έμειναν στα ντουλάπια της, σωρεύτηκαν καινούργιοι. Δεν υπάρχουν στα united states “βαρέλια δίχως πάτο” του είδους κρατικά χρέη, ελληνικά, ιταλικά, ή πορτογαλικά. Υπάρχουν όμως “βαρέλια δίχως πάτο”, που είναι τα τραπεζικά χρέη, οι τραπεζικές χασούρες, στον συνεχιζόμενο χρηματοπιστωτικό παγκόσμιο πόλεμο.
Δείτε, επίσης, με μεγαλύτερη προσοχή μια άλλη περίπτωση, ευρωπαϊκή. Την dexia. Η dexia δεν είναι ένα σπάταλο κρατίδιο της ε.ε. Είναι μια τράπεζα της οποίας τα περιουσιακά στοιχεία το περασμένο καλοκαίρι υπολογίζονταν (λογιστικά) λίγο παραπάνω απ’ το διπλάσιο του αεπ ενός κράτους. Του βελγικού. Η μεγαλύτερη τράπεζα στο βέλγιο λοιπόν είχε ξανα“σωθεί” με γενναίες χρηματοδοτήσεις μετά την κατάρρευση της lehman brothers· ήταν μια απ’ τις πρώτες ευρωπαϊκές που χρειάστηκαν κρατική βοήθεια... Και ξαναβούλιαξε, με ορατό τρόπο απ’ την περασμένη άνοιξη και μετά. Γιατί; Επειδή έχει ειδικότητα τα δάνεια σε δήμους και κοινότητες, όχι μόνο στην ισπανία και την γαλλία όπως γράφτηκε αλλά και στις ηπα. Αφού, λοιπόν, τόσο στην ευρωπαϊκή ήπειρο όσο και στην απέναντι πλευρά του ατλαντικού, οι χρεωκοπίες είναι η σταθερή μόδα ακόμα και για τους τοπικούς προϋπολογισμούς, και αφού πάνω σε κάθε δάνειο κάθονται πάντα πολλαπλάσιας “αξίας” “παράγωγα” και “σύνθετα”, γι’ αυτό λοιπόν η dexia έφτασε να έχει “δείκτη μόχλευσης” (σα να λέμε: λογιστικό πολλαπλασιαστή φανταστικών κερδών) 74,5 - όταν η lehman, λίγο πριν εξαφανιστεί, είχε “μόνο” 31. Η dexia βρέθηκε ξανά με “τοξικά” ύψους 190 δισεκατομμυρίων ευρώ... Ξανά κρατική “διάσωση”...
Η bank of america και η dexia είναι μόνο δύο απ’ τις πολύ περισσότερες περιπτώσεις ενός “προβλήματος” που περιστρέφεται γύρω απ’ τον εαυτό του για πάνω από τρία χρόνια· και απλά “μετακομίζει” απ’ τους ισολογισμούς των τραπεζών και των λοιπών χρηματοπιστωτικών καταστημάτων στους κρατικούς, και πάλι πίσω. Μακρυά απ’ τα φώτα της (ελληνικής σίγουρα!) δημοσιότητας, άλλες ευρωπαϊκές περιπτώσεις του ίδιου “προβλήματος” παρακαλάνε για βοήθεια σ’ ένα μέρος μαγικό: το κατάρ! Δεν είναι μόνο οι ελληνικές alpha και eurobank που κτυπούν τις πόρτες των πετροευρώ. Η ισπανική Santander και η γαλλική BNP Paribas έκαναν το ίδιο απ’ το καλοκαίρι και μετά· και πόσες ακόμα; Αλλά δεν μένουν εκεί “επενδυτές” έτοιμοι να ρίξουν στα σοβαρά τον πλούτο τους σε “βαρέλια δίχως πάτο”· ούτε στο Πεκίνο, ούτε στη Μόσχα. Λίγο μόνο, και επιλεκτικά, στα πλαίσια των δημόσιων σχέσεων - και της αναμονής.
Με δυο λόγια. Το περασμένο καλοκαίρι και φθινόπωρο, μακριά απ’ την χειραγωγική δημαγωγία που προορίζεται για τα φτωχά μυαλά των υπηκόων, το πρόβλημα στην ε.ε., στην αγγλία και στις ηπα ήταν πάντα το ίδιο, και λεγόταν με το όνομά του: οι τράπεζες, οι τράπεζες, οι τράπεζες· και ο “τοξικός πλούτος” τους, που αν ανέβει στον αφρό μιας μόνο από δαύτες, θα .... “τρέχουμε και δεν θα φτάνουμε” (σε κρατικές σωτηρίες).

ο σκύλος κυνηγάει την ουρά του

Ας το υπενθυμίσουμε λοιπόν. Η τερατώδης κερδοφορία και η θηριώδης αστάθεια του (παγκόσμιου) χρηματοπιστωτισμού δεν είναι αιτία αλλά αποτέλεσμα της γνωστής, παλιάς, δομικής αντινομίας του καπιταλισμού. Ανάμεσα στο μεμονωμένο (αλλά και γενικό) συμφέρον κάθε εργοδότη να πατάει στο λαιμό τους εργάτες του (τουτέστιν: η μείωση του “κόστους της εργασίας”) και στο εξίσου γενικό συμφέρον όλων των αφεντικών να πραγματοποιούν την υπεραξία που κλέβουν, δηλαδή να πουλάνε τα εμπορεύματα και να εισπράτουν χρήμα. Το να προσπαθεί κανείς (και πολλοί είναι που το προσπαθούν) να στηρίξει στα πόδια της την υψηλή - κερδοφορία - μέσω - του - τόκου είναι συντήρηση του ίδιου καθεστώτος και των ίδιων μηχανισμών που, σε πρώτη ματιά, στέκονται στον αέρα.
Λόγια του αέρα είναι και οι διάφορες συνταγές “διάσωσης”. Ο πολύς οικονομολόγος Paul Krugman, που έχει γίνει επίσημος απολογητής του “ανορθόδοξου μονεταρισμού” της Ουάσιγκτον και του Λονδίνου, της ασταμάτησης δηλαδή εκτύπωσης χρήματος που ρίχνεται στα αμερικανικά και αγγλικά χρηματοπιστωτικά “βαρέλια δίχως πάτο”, πουλάει φτηνό πνεύμα όταν γράφει στους new york times στα μέσα Οκτώβρη ότι (ο τονισμός δικός μας):

Αν δεν ήταν τόσο τραγική, η τρέχουσα ευρωπαϊκή κρίση θα ήταν αστεία, με μια αίσθηση μαύρου χιούμορ. Καθώς το ένα σχέδιο διάσωσης καταρρέει μετά το άλλο, οι Πολύ Σοβαροί Άνθρωποι της Ευρώπης - που είναι, αν αυτό είναι δυνατό, πιο πομπώδεις και αυτάρεσκοι από τους αμερικανούς ομολόγους τους - συνεχίζουν να εμφανίζονται ολοένα και πιο γελοίοι.
Η Ελλάδα, από όπου ξεκίνησε η κρίση, αποτελεί πλέον μια ζοφερή δευτερεύουσα υπόθεση. Ο παρόν και ξεκάθαρος κίνδυνος προέρχεται αντιθέτως από ένα τραπεζικό παιχνίδι με στόχο την Ιταλία, την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης. Επενδυτές που φοβούνται μια πιθανή χρεοκοπία, απαιτούν υψηλά επιτόκια για το ιταλικό χρέος. Και αυτά τα υψηλά επιτόκια, αυξάνοντας το φορτίο του δανεισμού, καθιστούν πιθανότερη τη χρεοκοπία.
Πρόκειται για έναν φαύλο κύκλο, με τους φόβους περί χρεοκοπίας να απειλούν να γίνουν αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Για να σωθεί το ευρώ, αυτή η απειλή πρέπει να περιοριστεί. Πώς όμως; Η απάντηση θα πρέπει να περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός ταμείου, το οποίο αν χρειαστεί θα μπορεί να δανείσει στην Ιταλία (και στην Ισπανία, η οποία επίσης απειλείται) αρκετά χρήματα ώστε να μην χρειάζεται να δανείζεται με τόσο υψηλά επιτόκια. Ένα τέτοιο ταμείο θα έπρεπε να βάλει τέλος σε αυτό τον κύκλο φόβου. Όμως για ένα δανεισμό πραγματικά μεγάλης κλίμακας, θα πρέπει να υπάρχει δυναμικό μεγαλύτερο του ενός τρισεκατομμυρίου ευρώ.
Και εδώ έγκειται το πρόβλημα: όλες οι προτάσεις για τη δημιουργία ενός τέτοιου ταμείου, τελικά, απαιτούν τη στήριξη των μεγάλων ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, οι υποσχέσεις των οποίων σε επενδυτές θα πρέπει να είναι αξιόπιστες για να λειτουργήσει το σχέδιο. Παρ'όλα αυτά, η Ιταλία είναι μεταξύ αυτών των μεγάλων κυβερνήσεων και δεν μπορεί να επιτύχει μια διάσωσης δανείζοντας χρήματα στον εαυτό της. Και η Γαλλία, η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης, μοιάζει λίγο επίφοβη τελευταία, εγείροντας φόβους ότι η δημιουργία ενός μεγάλου ταμείου διάσωσης, που αν δημιουργηθεί θα αυξήσει το γαλλικό χρέος, θα μπορούσε απλώς να έχει ως αποτέλεσμα την προσθήκη της Γαλλίας στη λίστα των χωρών που βρίσκονται σε κρίση. Βλέπετε τι εννοώ όταν λέω ότι η κατάσταση είναι αστεία με μια αίσθηση μαύρου χιούμορ; Αυτό που καθιστά την ιστορία ακόμη πιο επώδυνη είναι το γεγονός ότι τίποτε από όλα αυτά δεν χρειαζόταν να συμβεί.
Σκεφτείτε χώρες όπως η Βρετανία, η Ιαπωνία και οι Ηνωμένες Πολιτείες, που έχουν μεγάλα χρέη και ελλείμματα και όμως παραμένουν ικανές να δανείζονται με χαμηλά επιτόκια. Ποιο είναι το μυστικό τους; Η απάντηση, σε μεγάλο βαθμό, είναι ότι διατηρούν τα εθνικά τους νομίσματα και οι επενδυτές γνωρίζουν ότι σε περίπτωση στενότητας θα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν τα ελλείμματά τους τυπώνοντας περισσότερα από τα εθνικά τους νομίσματα. Αν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μπορούσε να στηρίξει με παρόμοιο τρόπο τα ευρωπαϊκά χρέη, η κρίση θα απαλυνόταν δραματικά.
...
Η ιστορία της μεταπολεμικής Ευρώπης παρέχει μεγάλη έμπνευση. Μέσα από τα ερείπια του πολέμου, οι Ευρωπαίοι οικοδόμησαν ένα σύστημα ειρήνης και δημοκρατίας, οικοδομώντας παράλληλα κοινωνίες που αν και ατελείς είναι αναμφίβολα οι πλέον αξιοπρεπείς στην ανθρώπινη ιστορία.
Και όμως, αυτό το επίτευγμα απειλείται επειδή η ευρωπαϊκή ελίτ, μέσα στην αλαζονεία της, “κλείδωσε” την Ευρώπη σε ένα νομισματικό σύστημα που δημιούργησε εκ νέου τις ακαμψίες του χρυσού κανόνα, και - όπως οι χρυσοί κανόνες της δεκαετίας του 1930 - μετατράπηκαν σε θανάσιμη παγίδα.

Γιατί λέμε ότι πουλάει φτηνό πνεύμα ο κύριος Paul; Επειδή ξέρει ότι α) καμία “βρετανία, ιαπωνία και ηνωμένες πολιτείες” δεν έχουν καμία “λύση”· β) ότι η συνταγή της ανταγωνιστικής υποτίμησης του “εθνικού νομίσματος” (μέσω της πληθωρικής εκτύπωσης διάολε) χρησιμοποιήθηκε ακριβώς μετά την κατάργηση του “χρυσού κανόνα” στη δεκαετία του ‘30 - και δεν ήταν καμία έξοδος από καμία “θανάσιμη παγίδα”· και ότι γ) αφού ούτε η γαλλία ούτε η ισπανία ούτε η ιταλία μπορούν να σωθούν “δανείζοντας χρήματα στους εαυτούς τους”, ένας μένει να τους σώσει όλους, το Βερολίνο· δηλαδή να βουλιάξει μαζί τους. Τα ξέρει πολύ καλά αυτά ο κύριος Paul, γιατί είναι το δικό του αναιδές χεράκι που έγραψε εκεί στις αρχές του 2009 ότι “η λύση είναι μια μεγάλης έκτασης καταστροφή, δηλαδή ένα πόλεμος”...
Εν τέλει, η απόδειξη ότι η μαζική εκτύπωση χαρτονομίσματος δεν αποτελεί καμία “λύση”, δεν προέρχεται απ’ τους δικούς μας ισχυρισμούς, αλλά - φευ - από 100 άγγλους οικονομολόγους “πρώτης γραμμής” που στις 29 Οκτώβρη (του 2011, όχι του 2009!) έστειλαν μια ανοικτή επιστολή / δραματική έκκληση προς τον γιαποπρωθυπουργό τους, να “δράσει άμεσα” για να αντιμετωπίσει την ύφεση. Σε ένα απ’ τα κράτη του “τυπώνω όσο θέλω απ’ το εθνικό μου νόμισμα”, εκατό συνάδελφοι του Paul ξεκινούν το γράμμα τους ως εξής:
Είναι πλέον ολοφάνερο ότι το Σχέδιο Α δεν δουλεύει. Κάθε καινούργιο κύμα οικονομικών στοιχείων δείχνει ότι η Βρετανική οικονομία παραπαίει...

Η “γερμανική εκδοχή”, διατυπωμένη μέσα απ’ το καθεστωτικό der spiegel, είχε προηγηθεί λίγες μέρες νωρίτερα, σαν απάντηση στις παροτρύνσεις του Ομπάμα προς τους ευρωπαίους να κάνουν αυτό που υπονοεί ο κύριος Paul. Με μικρές δόσεις αντιαμερικάνικης ειρωνείας εδώ κι εκεί, το der spiegel αναζητεί “την ελπίδα” - αλλά λέει και μια (καθεστωτική) αλήθεια της προκοπής:

Το έργο “Η σπασμένη κανάτα” είναι ένα απ’ τα πιο πολυπαιγμένα θεατρικά έργα στη Γερμανία. Με τον επαρχιακό δικαστή Adam, που βγάζει μια δικαστική απόφαση για ένα έγκλημα που έκανε ο ίδιος, ο συγγραφέας Heinrich von Kleist δημιούργησε μια απ’ τις κλασσικές πια κωμωδίες στην παγκόσμιο ρεπερτόριο.
Ο αμερικάνος πρόεδρος Barack Obama φαίνεται ότι γίνεται μια σύγχρονη εκδοχή του επαρχιακού δικαστή του Kleist. Είναι ιδιαίτερα θορυβώδης στην κριτική του κατά των Ευρωπαίων που, υποτίθεται, έχουν διογκώσει την εξελισσόμενη κρίση με τις καθυστερήσεις τους. Το κοινό του, όμως, καταλαβαίνει όλο και περισσότερο ότι η έμπνευση του Ομπάμα βρίσκεται στην ίδια του τη χώρα.
Και η έμπνευση είναι ένα δόγμα που κυριάρχησε στην οικονομική σκέψη τις δύο τελευταίες δεκαετίες, και αποτελείται από δύο στοιχεία: τον τουρμπο-φιλελευθερισμό, που ο μόνος του κανόνας είναι ότι οποιαδήποτε ρύθμιση στις χρηματοπιστωτικές αγορές εμποδίζει την ανάπτυξη, και τον πιο φιλικό αλλά όχι λιγότερο επικίνδυνο αδελφό του, τον τουρμπο-κεϋνσιανισμό.
Οι αμερικάνοι οικονομολόγοι, οι κεντρικοί τραπεζίτες και οι πολιτικοί των οικονομικών υπουργείων αναβίωσαν την έξυπνη ιδέα του βρετανού οικονομολόγου John Maynard Keynes ότι οι κυβερνητικές δαπάνες είναι ο καλύτερος τρόπος να αντιστραφεί μια σοβαρή οικονομική ύφεση - και την έχουν κάνει απόλυτη συνταγή. Κατά την δική τους ανάγνωση της θεωρίας του Κέυνς, η ύφεση ή οι πτώση των τιμών των μετοχών πρέπει να κάνουν τις κεντρικές τράπεζες να χαμηλώνουν τα βασικά επιτόκια δανεισμού, και τις κυβερνήσεις να επεμβαίνουν με χρηματοπιστωτικά προγράμματα σωτηρίας...
Το μόνο πρόβλημα μ’ αυτή την μέθοδο ενίσχυσης της ανάπτυξης είναι ότι δεν έχει ανορθώσει την οικονομία των ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια, αλλά στην πράξη την έχει ρίξει σ’ ένα δρόμο καταστροφής. Απ’ την ασιατική κρίση ως τις φούσκες του internet και των στεγαστικών χαμηλής εξασφάλισης, τα προγράμματα στήριξης που βασίστηκαν σε νομισματικά και χρηματοπιστωτικά εργαλεία το μόνο που έχουν πετύχει σταθερά είναι να στρώνουν τον δρόμο για την επόμενη κατάρρευση. Την τελευταία δεκαετία ο όγκος των δανείων στις ΗΠΑ μεγαλώνει με πενταπλάσιο ρυθμό σε σχέση με την πραγματική οικονομία.
Το φτηνό χρήμα ήταν το λίπασμα για τις υπερβολές τις αμερικανικής χρηματοπιστωτικής βιομηχανίας. Τα χαμηλά επιτόκια αποπλάνησαν τους δανειστές στεγαστικών ως το σημείο να δίνουν δάνεια ακόμα και σε άστεγους. Και τα ίδια χαμηλά επιτόκια έκαναν πολύ εύκολο για τις επενδυτικές τράπεζες και τα hedge funds, μέσα από όλο και πιο ριψοκίνδυνες δομές δανεισμού, να μετατρέψουν τις άλλοτε ήρεμες αγορές ασφαλειών και ομολόγων σε καζίνο.
Τώρα η φούσκα έχει σκάσει. Αλλά αυτό δεν έκανε την αμερικανική κυβέρνηση να αλλάξει γνώμη για τις μεθόδους της και να καταλάβει ότι είναι λανθασμένες. Αντίθετα, τώρα θέλει να αυξήσει την δόση του ίδιου λάθους. Ο Ομπάμα θέλει να αντιγράψει σε μεγάλο το βαθμό πρόγραμμα σωτηρίας του 2008 με ένα ίδιο, καινούργιο, φέτος. Και ο πρόεδρος της fed Ben Bernanke λέει ότι σκοπεύει να πλημμυρίσει την οικονομία με φτηνό χρήμα - για χρόνια, αν είναι απαραίτητο.
Αλλά το πραγματικό πρόβλημα είναι διαφορετικό. Η οικονομία των ΗΠΑ δεν έχει έλλειψη χρήματος. Μάλλον έχει έλλειψη προϊόντων που να μπορεί να πουλήσει ανταγωνιστικά στην παγκόσμια αγορά. Η χώρα έχει ένα τεράστιο εμπορικό έλλειμμα, και την ίδια ώρα η κυβέρνηση Ομπάμα δανείζεται με ρυθμό ανάλογο με της σχεδόν χρεωκοπημένης Ελλάδας.
...
Το γεγονός ότι οι Ευρωπαίοι δεν είναι διατεθειμένοι να συμφωνήσουν με την παράξενη λογική του Ομπάμα δίνει κάποια ελπίδα. Δεν έχει νόημα να συσσωρεύει κανείς όλο και περισσότερο χρέος πάνω σε ήδη υπάρχοντα ασταθή βουνά χρέους. Ο κόσμος δεν έχει λίγο χρέος· έχει πολύ.
Ο Ομπάμα πρέπει να αναθεωρήσει τις συμβουλές του, αλλιώς θα καταλήξει σαν τον δικαστή στην κωμωδία του Kleist. Όταν η απάτη του αποκαλύφθηκε, αναγκάστηκε να ξενητευτεί, και έτσι τέλειωσαν γρήγορα οι μέρες του σαν δικαστής.

Χμμμμ.... Δεν είναι αυτοί καλοί τρόποι απέναντι σ’ έναν κάτοχο νόμπελ ειρήνης, ε;

Διατυπώνεται η άποψη ότι το Βερολίνο αξιοποιεί την κρίση, δηλαδή τα ζόρια διάφορων άλλων ευρωπαϊκών κρατών, για να επεκτείνει την ηγεμονία του στην ευρώπη. Καθόλου παράξενο, αν και δεν ήταν μικρή αυτή η ηγεμονία πριν την κρίση. Εάν είναι έτσι, πάντως, απλά θα οξυνθεί η ενδοευρωπαϊκή αντιπαλότητα· σκόρπια σημάδια τέτοιου είδους υπάρχουν, αν και στην ιστορία της ευρωπαϊκής ένωσης οι “χοντράδες κορυφής” δεν είναι καθόλου ασυνήθιστες. Έχουμε υποστηρίξει ήδη πάντως ότι για τον γερμανικό ιμπεριαλισμό η ευρωζώνη στην τωρινή της μορφή είναι μεν πολιτική επιλογή, αλλά όχι η μοναδική τέτοια. Μέσα σ’ αυτήν έτσι όπως είναι· με κάποια ορθολογική σμίκρυνσή της· ή ακόμα και χωρίς αυτήν, το Βερολίνο έχει την παραγωγική βάση και το καπιταλιστικό μέγεθος να κινείται από θέση ισχύος. Άλλωστε, σε τέτοια θέση βρίσκεται απ’ την εποχή της “επανένωσης”.
Απ’ την άλλη μεριά, κανένα (“οικονομικό” ή “πολιτικό”) αφεντικό στην ευρώπη δεν είναι έξω ή αντίθετο με την “εσωτερική υποτίμηση” της εργασίας. Και, πράγματι, ως τώρα, αυτό είναι το μόνο ασύμμετρο στην παγκόσμια διαχείριση της κρίσης: ότι άλλα αφεντικά μεθοδεύουν αυτήν την υποτίμηση και μέσω του νομίσματος, ενώ άλλα κάτω απ’ αυτό. Έχουμε όμως ήδη προσπαθήσει να δείξουμε την πολιτική ιδιαιτερότητα του ευρώ στον παγκόμιο πόλεμο. Τα ευρωπαϊκά αφεντικά εξακολουθούν να συμφωνούν ότι μέσω ενός σχετικά ισχυρού νομίσματος μπορούν να απορροφούν ένα καλό μέρος της παγκόσμιας κλοπής της εργασίας, με τη λειτουργία του “αποθεματικού νομίσματος”. Και, πλέον, οι ευρωπαϊκοί καπιταλισμοί (εκτός, ίσως, του γερμανικού) δεν είναι τόσο “ισχυροί” παγκόσμια με κριτήρια παραγωγής, όπως θα ήθελαν, αφού δεν έχουν σοβαρό ανταγωνισμό μόνο απ’ την μεριά του ατλαντικού αλλά και από την ασία. Αλλά η υποτίμηση της εργασίας και η “σωτηρία του χρηματοπιστωτισμού” είναι σταθερή προτεραιότητα για τους πάντες, το στάνταρ δίπολο.

μερικές τρύπες

Εκείνο που είναι φανερό στο περιβόητο πρόγραμμα της 26ης-27ης Οκτώβρη, είναι ότι αποτελεί ένα είδος διαστολής του προγράμματος της 21ης Ιούλη, με μια μόνο αξιοσημείωτη (για τα μάτια και τα μυαλά μας) προσθήκη. Τότε, οι “ιδιώτες πιστωτές έπρεπε να πάρουν ένα μέρος της ζημιάς” που οριοθετήθηκε στο 21% της λογιστικής τιμής των ελληνικών κρατικών χρεών, λήξης ως το 2020. Τώρα “οι ιδιώτες πιστωτές πρέπει να πάρουν ένα μέρος της ζημιάς” που οριοθετείται στο 50% της λογιστικής τιμής των ελληνικών κρατικών χρεών, λήξης ως το 2035. Εκείνο το “ξεπερασμένο” σχέδιο έβαζε σαν όρο την “εθελοντική” συμμετοχή αυτών των ιδιωτών πιστωτών στο 90% του σχετικού χρέους· ένα ποσοστό “εθελοντισμού” που δεν επιτεύχθηκε ποτέ. Μετά τις χωριστές διαπραγματεύσεις με κάθε ιδιώτη πιστωτή χωριστά, ίσια ίσια που μαζεύτηκε ένα 70 με 75%. Τι είναι αυτό που προδικάζει πως τώρα, με σημαντικά μεγαλύτερη “διαγραφή χρέους”, και για το σύνολο των ιδιωτικών δανείων προς την Αθήνα, θα βρεθούν οι αναγκαίοι “εθελοντές”, που υπολογίζονται στο 85%;
Για να το πούμε διαφορετικά. Κάμποσοι απ’ αυτούς τους δανειστές (δεν ξέρουμε πόσοι) έχουν ασφαλίσει αυτά τα δάνεια προς το ελλαδιστάν, και πλήρωναν (υποθέτουμε) κανονικά τις δόσεις αυτών των ασφαλίσεων, ακριβώς έναντι του ενδεχομένου μιας χρεωκοπίας, στάσης πληρωμών, κλπ. Που πάει να πει ότι κάποιοι δανειστές ΔΕΝ θα χάσουν τα λεφτά τους, είτε έτσι είτε αλλιώς. Το “έτσι” είναι να συνεχίσουν να μαζεύουν τους τόκους, και στο τέλος να πληρωθούν και το αρχικό ποσό απ’ την Αθήνα. Το “αλλιώς” είναι να σταματήσει η Αθήνα τις πληρωμές, και να πληρωθούν το αρχικό ποσό που την δάνεισαν απ’ τους “ασφαλιστές” τους. Μιλάμε για τα περιβόητα cds, που είναι ένας πολύ μεγάλος (άγνωστης έκτασης) λογαριασμός της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κίνησης. Γιατί λοιπόν αυτοί οι “ιδιώτες δανειστές” θα δεχτούν “εθελοντικά” να πάρουν ένα μόνο μέρος του ποσού και να παραιτηθούν απ’ το σύνολό του το οποίο “το έχουν στην τσέπη”, και για τη σιγουριά του οποίου πλήρωναν ως τώρα ασφάλιστρα;
Ο περιπαικτικός economist, στο ίδιο διακριτικά δηλητηριώδες άρθρο της 27ης Οκτώβρη, γράφει επ’ αυτού:

... Υπάρχει επίσης η Ελλάδα. Παρότι το μέγεθος της διαγραφής είναι ευπρόσδεκτο, οι ηγέτες της Ευρωζώνης την επιθυμούν εναγωνίως “εθελούσια”. Αυτό, γιατί μια χρεοκοπία θα πυροδοτούσε ενεργοποίηση των CDS. Μια χρεοκοπία θα οδηγούσε στο χάος, γιατί η αγορά των CDS είναι άγνωστη. Όμως, η “εθελούσια” διαγραφή θα κάνει τους επενδυτές σε άλλα κρατικά ομόλογα να αμφισβητήσουν την προστασία που τους παρέχουν τα CDS. Μ’ αυτόν τον τρόπο.... οι επιμονή των ευρωπαίων ότι η διαγραφή μέρους του ελληνικού χρέους πρέπει να γίνει εθελοντικά, θα δυσκολέψει την ασφάλιση των χρεών προέλευσης απ’ την ευρωζώνη...

Η δημαγωγική μούσα επιμένει (ως τις ώρες που γράφονται αυτές οι γραμμές) ότι η φράου Μέρκελ εξασφάλισε τον “εθελοντισμό” των ιδιωτών δανειστών της Αθήνας, ασκώντας στον εκπρόσωπό τους (αυτόν που η μοίρα το θέλησε να λέγεται “Νταλάρας”...) τον εκβιασμό είτε εθελοντικά είτε χάος. Μένει να φανεί πόσοι ιδιώτες δανειστές φοβούνται το “χάος” και πόσοι ποντάρουν ακριβώς σ’ αυτό. Μην έχετε όμως αμφιβολία ότι στον χρηματοπιστωτικό ουρανό υπάρχουν πάμπολα “χαοτικών περιστάσεων ιπτάμενα υποκείμενα”, και είναι ιδιαίτερα δραστήρια τέτοιους καιρούς. [3]

Η αξιοσημείωση προσθήκη του τωρινού “σχεδίου” σε σχέση με εκείνο της 21ης Ιούλη έγκειται στο ότι το EFSF πρόκειται να “διασώζει” όχι μόνο κράτη αλλά και τράπεζες! Η πατέντα, άψογα χρηματοπιστωτικής προέλευσης, είναι η δημιουργία “οχημάτων ειδικού σκοπού” (σαν να λέμε: “ειδικών επενδυτικών κεφαλαίων”) στα οποία θα μπορούν να “επενδύουν” ιδιώτες αλλά και κράτη, με σκοπό αλλού δάνεια κι αλλού εξαγορές. Όμως κι εδώ η μετα-μετάθεση και η μετα-μετα-μετάθεση καλπάζει. Η ε.ε. είχε την “κεντρική τράπεζά” της, με σφικτό καταστατικό, που το παραβίασε όμως προκειμένου να “σώζει” τράπεζες (δανείζοντάς τες) και έμμεσα κρατικούς προϋπολογισμούς (αφού με τα δανεικά της ε.κ.τ. οι τράπεζες δάνειζαν ύστερα τα κράτη, κερδοφόρα· το ελληνικό μέσω των έντοκων γραμματίων). Ύστερα φτιάχτηκε το EFSF για να κάνει την ίδια δουλειά, με μεγαλύτερη (θεσμική) άνεση. Αλλά το (δανεισμένο) budget του κρίθηκε ανεπαρκές, και - το χειρότερο - για κάθε καινούργιο “κρατικό πρόβλημα” θα λιγόστευαν οι χρηματοδότες του και θα μεγάλωναν οι πιέσεις προς το Βερολίνο να καλύψει το κενό. Τώρα το EFSF αποκτάει δίπλα του τα “special-purpose vehicles”, για να μαζέψει περισσότερο χρήμα, απ’ την “αγορά”. Ποιά αγορά; Ποιός ευρωπαίος “φραγκάτος” δεν έχει ξεμυτίσει ακόμα; Και ποιοί μη-ευρωπαίοι “φραγκάτοι” θα τσακιστούν να δανείσουν (ή να εξαγοράσουν) ποιόν μέσα από τόσες καραμπόλες ενώ θα μπορούσαν να το κάνουν “πιο απλά και κατευθείαν”; [4]
Εν τω μεταξύ η περιβόητη “αγορά” έχει δείξει πως ακριβώς δουλεύει: αυξάνοντας τα επιτόκια, πως αλλιώς; Όταν είχαν καταλαγιάσει τα πανηγύρια για την σοφία και την ευστοχία του προηγούμενου σχεδίου, εκείνου της 21ης Ιούλη, και οι χαρούμενοι πολιτικοί και οι γραφειοκράτες εμπνευστές τους ετοιμάζονταν για τις διακοπές τους, η “αγορά” εξαπόλυσε μερικούς χρηματοπιστωτικούς και τοκοφόρους “κρούζ” που έκαναν το σχέδιο σμπαράλια. Αν θυμάστε, ξαφνικά μπήκε στο κάδρο “των προβληματικών κρατικών χρεών” η Ρώμη, και το επιτόκιο των δικών της ομολόγων (το ιταλικό καθεστώς δανείζεται ακόμα απ’ την αγορά) πήγε στο 5%. [5] Ποιοί έριξαν αυτούς τους πυραύλους; “Αγνωστοι”, ως συνήθως - μόνο που σίγουρα ανάμεσά τους ήταν και οι ιταλοί τραπεζίτες, αφού αυτοί είναι οι κυρίως δανειστές του κράτους. Τότε λοιπόν μερικοί ιταλοί αξιωματούχοι μουρμούρισαν ότι δεν είναι δυνατόν να βάλουν το μερίδιό τους στο EFSF, επειδή, απλούστατα, δεν γίνεται η Ρώμη να δανείζεται με 5% και να βάζει χρήμα στο EFSF για να δανείζεται από εκεί η Αθήνα με 3,5%! Το πράγμα κουκουλώθηκε γρήγορα σε ότι αφορά την δημοσιότητά του, αλλά η “αγορά” είχε δείξει τα δόντια της.
Και πάλι από το δηλητήριο του economist (το πρώτο απόσπασμα η φιλοαγγλική “καθημερινή” δεν το μετέφρασε / αναδημοσίευσε) - ο τονισμός δικός μας:

... Έτσι όπως είναι αυτή η συμφωνία, στην καλύτερη των περιπτώσεων δεν μπορεί να λύση την κρίση του ευρώ· και στην χειρότερη μπορεί να την επιδεινώσει περισσότερο. Καθώς τα ελαττώματα κάθε στοιχείου της θα γίνεται φανερό, οι φόβοι των επενδυτών θα επιστρέψουν στα σίγουρα, τα επιτόκια των ομολόγων θα αυξηθούν και τα προβλήματα χρηματοδότησης των τραπεζών θα χειροτερέψουν.
...
Σ’ αυτήν τη σύνοδο οι ηγέτες της Ευρώπης ήλπιζαν να αποδείξουν ότι η αποφασιστικότητά τους να υποστηρίξουν το ευρώ είναι μεγαλύτερη απ’ την ικανότητα των αγορών να στοιχηματίζει εναντίον του. Παρά τα αλληλοσυγχαρίκια και τα γενναία τους λόγια απέτυχαν άλλη μια φορά. Θα υπάρξουν περισσότερες κρίσεις, και καινούργιες σύνοδοι. Μέχρι να καταλήξουν σε μια λύση αποτελεσματική, το κόστος της θα έχει μεγαλώσει ακόμα περισσότερο.

Θα μπορούσε να υποθέσει κανείς ότι αυτά είναι επιθυμίες που εκλαμβάνονται σαν “αναπόφευκτη μοίρα”. Υπάρχει κι αυτή η διάσταση, απ’ την μεριά του αγγλο-αμερικανικού χρηματοπιστωτισμού: η διάλυση της “ευρωζώνης” διαγράφεται όλο και πιο καθαρά σαν ο (όχι μόνο οικονομικός αλλά και πολιτικός) στόχος. Εκδηλώθηκαν άλλωστε και οι καθόλου διπλωματικοί καυγάδες μεταξύ Σαρκοζί και Κάμερον... Αλλά αυτό είναι μέρος του πολέμου, ένα γερό επεισόδιό του, και όχι το σύνολο των μαχών.
ο ελληνικός παράγοντας - και η “τύχη” του

Το ότι έλληνες τραπεζίτες θα στρέφονταν κατά της “τρόικας”, δεν το περιμέναμε!!! Έγινε όμως κι αυτό, απ’ το επιτελείο της eurobank: “υπερβάλει” είπε ούτε λίγο ούτε πολύ “στις δυσοίωνες προβλέψεις του για το μέγεθος και την βιωσιμότητα του ελληνικού δημόσιου χρέους, και εκβιάζει λύσεις του είδους ‘κούρεμα’”... Μπροστά στον πολύ κοντινό κίνδυνο να χάσουν εντελώς την αξία των μετοχών τους και την διοίκηση των τραπεζών τους, οι έλληνες τραπεζίτες έκαναν ό,τι μπορούσαν. Και θα συνεχίσουν να κάνουν μετά την απόφαση της 26ης-27ης Οκτώβρη. Τι μπορούν όμως;
Τα οικονομικά τους προβλήματα είναι πολύ πιο χοντρά απ’ την χασούρα που θα έχουν εάν διαγράψουν το μισό της λογιστικής αξίας των ελληνικών ομολόγων που κρατάνε στα συρτάρια τους. Χρωστάνε, χρωστάνε στην ΕΚΤ όπου έχουν σαν ενέχυρο κρατικά ομόλογα, χρωστάνε και από δικά τους δάνεια. Το μέγεθος των χρεών τους δεν είναι γνωστό, αφού τα σχετικά νούμερα που δημοσιεύονται κατά καιρούς είναι λειψά. Μοιάζουν να παραπαίουν, παρά τα όσα έχει κάνει ως τώρα το κράτος για να τις στηρίξει. Ψάχνουν εναγωνίως πλούσιους “συνεταίρους” ιδιώτες, για να μπουν μέτοχοι με ζεστό χρήμα. Και, φυσικά, το ζήτημα της “ενίσχυσής” τους (30 δισ. ευρώ) με την μεσολάβηση της Αθήνας, είναι ένα δώρο - με - αγκίστρι. Αλλά η κρατικοποίησή τους θα φορτώσει το “δημόσιο” με το σύνολο των χρεών τους, όπως έντρομος ανακάλυψε ένας απ’ τους αριστερούς οπαδούς των “κρατικοποιήσεων”, πρόσφατα, στην περίπτωση της proton. Και σε κάθε περίπτωση, με οποιαδήποτε ιδιοκτησία, δεν φαίνεται στον ορίζοντά τους τίποτα καλύτερο απ’ το να αρχίσουν να πουλάνε τις θυγατρικές τους (πού; ποιές; εεεε....) και μάλιστα μπιρ παρά. Παραείναι ελληνική η φαντασίωση ότι θα καταφέρουν να σώσουν την επέκτασή τους την ώρα που άλλες ευρωπαϊκές τράπεζες, μεγαλύτερες, τρίζουν γερά επίσης.

Ένα πράγμα που έχουν καταφέρει πάντως οι έλληνες τραπεζίτες είναι ότι έκαναν “εθνικό αίσθημα” την δικιά τους κατήφεια, για το σχέδιο της 26ης-27ης. Ο τρόπος είναι απλός: τα μήντια, που είναι δικά τους. Και από δίπλα η αριστερά, που μπουρδουκλώνεται διαρκώς στα ίδια της τα προτάγματα, καθώς αποδεικνύονται σαν αυτό που ήταν εξαρχής, εναλλακτικές των αφεντικών: το “κούρεμα”, σαν τέτοιο, δεν ήταν μέσα στα συνθήματα περί “στάσης πληρωμών”; Και οι (τώρα πια πιθανές) κρατικοποιήσεις των τραπεζών; Κι εκείνη η φοβερή και τρομερή “επιτροπή λογιστικού ελέγχου” που χάθηκε; Καθώς πέφτουν ένα ένα τα φύλλα συκής η αριστερά (όλη η αριστερά!) γίνεται όλο και πιο “αγανακτισμένη”, και στριμώχνεται όλο και περισσότερο στην πολιτικοϊδεολογική φούσκα που η ίδια έφτιαξε. Στο ένα και μοναδικό σύνθημα, “να πέσει η κυβέρνηση” - κι ό,τι κάτσει.
Ο εθνικιστικός εγωϊσμός κρατάει εν τω μεταξύ γερά, σε όλες τις “δεξιές” και “αριστερές” εκφάνσεις του. “Η ελλάδα είναι το πειραματόζωο” λέει η πατριωτική σοφία, και πετυχαίνει επειδή συνδυάζει τα πιο ταπεινά ελατήρια της μόνιμης “εθνικής θυματοποίησης” με την διαταξική ενότητα. Δεν ασχολούνται οι δημαγωγοί (και πολύ λιγότερο οι οπαδοί τους) να μαθαίνουν τι συμβαίνει σε άλλα ευρωπαϊκά καπιταλιστικά κράτη και κοινωνίες. Ούτε καν ελληνικά δημοσιεύματα δεν λαμβάνουν υπ’ όψη τους. Όπως αυτό, τις 26ης Οκτώβρη:

τίτλος: ο Κοέλιο παραδέχεται ότι οι θυσίες των Πορτογάλων ίσως να μην αρκούν
αρχή ρεπορτάζ: Λισσαβώνα. Λίγες ώρες μετά την εξαγγελία των σκληρότερων μέτρων λιτότητα της τελευταίας 30ετίας, ο πρωθυπουργός της Πορτογαλίας Πάσους Κοέλιο παραδέχτηκε ότι οι πρωτοφανείς θυσίες που καλούνται να κάνουν οι πολίτες της ενδέχεται, εντέλει, να αποδειχθεί ότι δεν αρκούν. “Αυτή τη στιγμή το πεπρωμένο μας παίζεται σε πολλά μέτωπα” δήλωσε χθες ο κ. Κοέλιο. “Είναι αλήθεια ότι μπορεί να κάνουμε τα πάντα και αυτό να μην αρκεί”...

Κι άλλο “πειραματόζωο”, στην άλλη άκρη της ηπείρου. Ε;
Ακόμα περισσότερο απ’ ότι με την (χρεωκοπημένη από κούνια) συμφωνία της 21ης Ιούλη, με την τωρινή, το ελληνικό σύστημα (υποτίθεται πως) δεσμεύεται σε μια σειρά εσωτερικών αναδιαρθρώσεων, υπό την υψηλή και άγρυπνη επιτήρηση ευρωπαίων. Η ελληνική οικονομική ελίτ μπορεί να έχει δώσει μερικά απ’ τα κλειδιά της στους επόπτες (όπως, άλλωστε, έκανε επί μακρόν με την ένταξή της στην ε.ο.κ./ε.ε.), δηλαδή στους εξωτερικούς της συμμάχους, προκειμένου να ενισχύσουν την δική της ταξική προοπτική και να στηρίξουν τα δικά της ταξικά συμφέροντα· πράγμα που έχει κάνει πάμπολλες φορές στο παρελθόν... Ξέρει όμως απ’ την άλλη που χρειάζεται τις εσωτερικές συμμαχίες, και ποιές πρέπει να είναι αυτές. (Αυτοί που μιλάνε για “κατοχή” είναι απατεώνες, κι αν είναι αριστεροί είναι διπλά απατεώνες. Γιατί ακόμα κι εκείνη η “κατοχή” στην οποία αναφέρονται, ήταν μόνο κατά ένα μέρος της “ξένη”. Κατά το άλλο, που ήταν και το μεγαλύτερο, ήταν “εσωτερική”, κατοχή μιας προσοδικής τάξης / δομής σε βάρος των προλετάριων και των αγροτών πληβείων. Αποδεικνύεται και απ’ το αποτέλεσμα: οι “ξένοι” κατοχικοί έχασαν· οι ντόπιοι όμως κέρδισαν!)
Η γνώση και η φροντίδα για την “εσωτερική συμμαχία” σημαίνει (κατά την φτωχή μας άποψη) πως οι αναδιαρθρώσεις για τις οποίες έχουν δεσμευτεί τα ντόπια αφεντικά δεν θα γίνουν, εκτός απ’ αυτές που τα συμφέρουν. Και επειδή στα “ντόπια αφεντικά” περιλαμβάνονται διάφοροι μηχανισμοί και κυκλώματα, το περιβόητο δεκαετές πλάνο αύξησης των “πρωτογενών πλεονασμάτων” και αναδιαμόρφωσης της ελληνικής ταξικής δομής σε κεντροευρωπαϊκά πρότυπα, είναι απλά ένα κακόγουστο αστείο. Και όλοι το ξέρουν. Θα σφίξουν την μέγγενη σε βάρος μας όσο παίρνει. Κι όταν κρίνουν (ή αναγκαστούν να κρίνουν) ότι δεν παίρνει άλλο, θα αλλάξουν τροπάρι· με την ίδια ευκολία που η eurobank έγινε “εχθρός της τρόικας”.
Να θυμήσουμε πως έχουμε ισχυριστεί εδώ στο Sarajevo δύο διαφορετικά αλλά όχι ασύνδετα μεταξύ τους πράγματα. Πρώτον, ότι εκείνο που πληρώνουμε τοις μετρητοίς είναι η διατήρηση των θέσεων ιμπεριαλιστικής επέκτασης του ντόπιου χρηματοπιστωτισμού στα βαλκάνια και την ανατολική ευρώπη. Και δεύτερον, ότι το διεθνές μοντέλο “διαχείρισης της κρίσης” στοχεύει στην όξυνση της “εσωτερικής συσσώρευσης” σε κάθε κράτος. Εάν το πρώτο καταρρεύσει, εάν δηλαδή ο ελληνικός χρηματοπιστωτισμός ηττηθεί (πράγμα που γίνεται όλο και πιο πιθανό), τότε το δεύτερο μπορεί να επιτευχθεί ικανοποιητικά για τα ντόπια αφεντικά ακόμα και χωρίς ευρώ.

Τι πρέπει να κάνει κανείς, λοιπόν, σε τέτοιες περιστάσεις; Εξαρτιέται απ’ το ποιός είναι - από κοινωνική, ταξική άποψη! Δεν μπορούν όλοι να κάνουν το ίδιο, γιατί τόσο τα συμφέροντα όσο και οι στρατηγικές (ναι, “στρατηγικές”!) είναι υποχρεωτικά άκρως αντίθετα.
Η ελευθερία των κινήσεων που έχουν τα αφεντικά να “σώσουν” και να “ξανασώζουν” την όποια χρηματοπιστωτική κερδοφορία, δεν είναι ούτε προϊόν συνωμοσίας, ούτε “εθνική προδοσία”! Πριν ακόμα το κραχ του φθινοπώρου του 2008 η αντίθεση είχε το σχήμα ο τόκος και η γεωπρόσοδος ενάντια στον μισθό. Αυτά δεν είναι καινούργια στην καπιταλιστική ιστορία. Και, οπωσδήποτε, η ευχέρια του να παράγεται το θέαμα του επερχόμενου Αρμαγεδώνα (εάν το χρέος... ή εάν οι τράπεζες... κλπ κλπ) μαζί με τις τακτικές του αναδιπλώσεις και πυκνώσεις, είναι εκδήλωση της ευχέρειας των αφεντικών να διεξάγουν μονομερώς τον πόλεμό τους ενάντια στους πραγματικούς δημιουργούς του πλούτου.
Στη ρίζα της η αντίθεση είναι ελάχιστα δραματική και εξαιρετικά ωμή. Η παρούσα κρίση, και κάθε παρόμοια, είναι περίοδος κορύφωσης της “ταξικής πάλης των αφεντικών” - τίποτα λιγότερο, τίποτα περισσότερο. Το ζήτημα είναι εάν η δική μας πλευρά έχει την διαύγεια και την θέληση να σηκώσει το γάντι - ή όχι. Αλλά δεν μιλάμε ούτε για γάντι “διαμαρτυρίας” ούτε για γάντι “αγανάκτισης” - αυτά είναι μόνο για εκείνους που νοιώθουν προδομένοι απ’ το κεφάλαιο ή/και τις κυβερνήσεις του! Μιλάμε για το γάντι των εργατικών συμφερόντων, νέτων σκέτων.
Αφού πριν το κραχ του 2008 η αντίθεση ήταν αυτή που διατυπώσαμε λίγο πιο πάνω (εν πάσει περιπτώσει την είχαμε εδώ αναλύσει έγκαιρα και σαν τέτοια), κι αφού μετά είναι ακόμα χειρότερη η ίδια, δεν υπάρχει καμία δυνατότητα “απάντησης” απ’ την εργατική μεριά που να αγνοεί, ή να συμψηφίζει τα εργατικά συμφέροντα, ή να τα “επενδύει” βερμπαλίζοντας με “όρους κεντρικής εξουσίας”. Δεν εμπίπτει στα εργατικά συμφέροντα, ύστερα από δεκαετίες ανυπαρξίας της οργανωτικής και πολιτικής τους αυτονομίας, το να σημαδεύουν κάθε είδωλο, κάθε φάντασμα και κάθε ψευτοδίλλημα που βάζει μπροστά τους η οργανωτική και πολιτική συγκρότηση της καπιταλιστικής κερδοφορίας! Τέτοιου είδους “μάχες” δεν είναι απλά χαμένες, είναι προκατασκευασμένες για να χάνονται! Πολύ απλά: είναι αδύνατο να κυνηγάμε από πίσω, θυμωμένοι ή απελπισμένοι, τα ιδεολογικά τερτίπια και τους τακτικούς ελιγμούς της “διάσωσης” ή μη του χρηματοπιστωτισμού. Τ’ αφεντικά (και τα ευρωπαϊκά ανάμεσά τους), όταν τους κολλήσει στα μούτρα κανάς μυστήριος ειδικός το “αδιέξοδο” των “μέτρων” και των “λύσεών” τους, λένε θέλουμε να κερδίσουμε χρόνο. Δεν μας λένε γιατί, αλλά δεν είναι και υποχρεωμένα να το κάνουν.... Ακόμα και σ’ αυτήν την κουβέντα όμως, η δική μας ταξική θέση είναι στην άλλη άκρη του σύμπαντος. Εμείς έχουμε χάσει τον χρόνο μας, γιατί τον πουλήσαμε, τον χαρίσαμε, τον υποθηκεύσαμε... Και άρα πρέπει να φτιάξουμε τον χρόνο μας!  Αυτό δεν μπορούμε καν και καν να το ξεκινήσουμε παρά μόνο εξερχόμενοι / ες απ’ το θεάμα της κρίσης· και στεκόμενοι μπροστά μόνο στις βασικές αντινομίες που την παρήγαγαν και την διευθύνουν, και ειδικά εκείνες που μας αφορούν άμεσα. Σαν σύγχρονους προλετάριους.
Σε πρώτο χρόνο η τωρινή και η αυριανή χρηματική λεηλασία μας είναι εξασφαλισμένη για τα αφεντικά. Το πόσο καιρό θα κρατήσει εξαρτιέται όμως όχι απ’ την τσέπη μας την ίδια, αλλά απ’ το μυαλό και την καρδιά μας. Αυτά τα έχουμε παραχωρήσει ή μας τα έχουν κλέψει εδώ και καιρό. Αν δεν τα πάρουμε πίσω, τότε...

Η προτεραιότητα των εργατικών συμφερόντων παντού μέσα στο βασίλειο του χρηματοπιστωτισμού και εναντίον του, έχει αυτό το θεμελιακό πλεονέκτημα: δεν δίνει “λύση” σε τίποτα απ’ αυτά που παρελαύνουν μπροστά μας σαν “προβλήματα”· αρνείται να τα “εσωτερικεύσει” ή καν να τα “συζητήσει"·αντίθετα, αναποδογυρίζει την ίδια την σκηνή (της διαχείρισης της κρίσης).Ακούγεται μεγαλεπήβολο, αλλά είναι εξαιρετικά απλό. Τόσο απλό όσο το αντίθετό του.
Τόσο απλό όσο αυτό που τρώμε στη μάπα δηλαδή, εδώ και δύο χρόνια.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1 - Οι φωστήρες που δεν έχουν θεσμισμένη εξουσία αλλά πληρώνονται για να προτείνουν γιατροσόφια, μπορούν να είναι όσο ωμοί γουστάρουν. Έτσι, η “φούσκα ειδικού” που λέγεται Νουριέλ Ρουμπινί, σε συνέντευξή του το πρώτο δεκαήμερο του Οκτώβρη, το έθεσε ως εξής:

...Οι εμπειρίες από χρηματοπιστωτικές κρίσεις εκατοντάδων ετών δείχνουν ότι θα χρειαστούν αρκετά χρόνια για να ξεπεραστεί μια τέτοια κρίση. Θα πρέπει να υπάρξει λιτότητα και αυτό σημαίνει επώδυνες προσαρμογές για πολλά χρόνια. Οι πολιτικοί στην Ευρώπη, αλλά ακόμα και ο πρόεδρος Ομπάμα έλαβαν μέτρα με βραχυπρόθεσμα οικονομικά προγράμματα κατά της απώλειας της εμπιστοσύνης. Έτρεφαν εσφαλμένες ελπίδες. Το μήνυμά τους θα έπρεπε περισσότερο να είναι: Αίμα και δάκρυα!

[ επιστροφή ]

2 - Αντίθετα ο τεξανός Κάιλ Μπας είναι ένας απ’ τους ανθρώπους της χρηματοπιστωτικής πιάτσας, και τις συμβουλές του της κρατάει για τις επιχειρήσεις του - και για την μαμά... Ο Κάιλ Μπας είναι διαχειριστής (και μεγαλομέτοχος) ενός “επενδυτικού found”, με το όνομα Hayman Capital, και βγάζει λεφτά στον αφρό του χρηματοπιστωτισμού: από “στοιχήματα”, “προβλέψεις”, κλπ. Διάσημος χάρη στις απανωτές επιτυχίες του, έχει “ποντάρει” σε διάφορες κρατικές χρεωκοπίες, μεταξύ των οποίων και η ελληνική. Ωστόσο, για την μαμά έχει πιο στέρεες και σπιτικές προτάσεις. Σε τι θα συμβούλευες τη μητέρα σου να επενδύσει; τον ρώτησε ένας δημοσιογράφος. Η απάντηση ήταν κοφτή και αποστομωτική: Σε όπλα και χρυσό!
[ επιστροφή ]

3 - Λίγο μετά την χρεωκοπία της lehman Brothers, και ενώ το σύνολο του χρηματοπιστωτικού συμπλέγματος παγκόσμια έτριζε, κάποιοι ειδικοί πρότειναν ότι για να “λυθεί το πρόβλημα” θα έπρεπε, με παγκόσμια συμφωνία, να διαγραφούν οριστικά απ’ τα ενεργητικά των τραπεζών και των λοιπών οίκων, λογιστηρίων κλπ, όχι μόνο τα επισφαλή δάνεια, αλλά και όλα τα “παράγωγα” και “σύνθετα” που έχουν στηθεί επάνω τους. Αν αυτό το παγκόσμιο και ταυτόχρονο downsizing του χρηματοπιστωτισμού γινόταν “με ειλικρίνεια”, θα απέμεναν τα ευαγή του ιδρύματα στο πραγματικό τους μέγεθος, συντριπτικά μικρότερο μεν απ’ ότι πριν, αλλά ικανό να δουλέψει ξανά υπέρ της “πραγματικής οικονομίας”, “ανάπτυξης” κλπ.
Πολύ καλοί άνθρωποι θα πρέπει να ήταν αυτοί! Γιατί ξέχασαν ότι η διόγκωση του χρηματοπιστωτισμού με άπειρες ποσότητες λογιστικού αέρα δεν ήταν το συλλογικό αμάρτημα κάποιων άπληστων που, μετά το κακό που έκαναν, μαζεύονται, εξομολογούνται, μεταλαμβάνουν, και γυρνούν σαν “άλλοι άνθρωποι” στις δουλειές τους. Όπως είναι σαφές η ιδέα των καλών ανθρώπων δεν είχε μέλλον. Τα ζόμπι, που δεν είναι καθόλου χορτοφάγα, στηρίχτηκαν απ’ τα μητρικά κράτη και συνεχίζουν με λύσσα και συνείδηση και στα δύο μέτωπα. Κάτι επικές παπαριές του είδους “οι g20 θα μαζευτούν και θα τα λύσουν όλα”, εξατμίστηκαν κι αυτές πολύ γρήγορα...
[ επιστροφή ]

4 - Αν δεν είναι το κατάρ ο “λευκός ιππότης”, θα είναι ... η κίνα. Πιθανόν το Πεκίνο να θέλει να επενδύσει κάποια ποσά στην ευρώπη· αλλά θα το κάνει συγκρατημένα, με πολιτικά κριτήρια, και συγκεκριμένα ανταλλάγματα. Το editorial του κινέζικου κρατικού πρακτορείου ειδήσεων Xinhua, προσδιόρισε έτσι την στάση του Πεκίνου στις 29/10:
Ενώ η Κίνα και άλλες αναδυόμενες χώρες επιβεβαιώνουν ότι δεν θα μείνουν αδιάφορες σχετικά με την κρίση της ευρωζώνης, θα ήταν άδικο να τους ζητούν να σηκώσουν την ίδια ευθύνη μ’ εκείνους που είναι ευθέως υπεύθυνοι γι’ αυτή την κρίση. Οι αναδυόμενες οικονομίες δεν πρέπει να θεωρούνται οι Καλοί Σαμαρίτες της ε.ε. - εν τέλει η ε.ε. πρέπει να βγει με τις δικές της δυνάμεις απ’ την κρίση.
[ επιστροφή ]

5 - Δυο μέρες μετά την τελευταία ευρωπαϊκή συμφωνία, στις 29 του Οκτώβρη, η Ρώμη ξαναβγήκε στην πιάτσα για δανεικά. Το επιτόκιο που δέχτηκε να πληρώσει για δεκαετές δάνειο έχει πάει πλέον στο 6 και κάτι%... too bad! Κι έτσι, αυτός ο ανεκδιήγητος μαφιόζος “γαμιάς” που ασκεί την πρωθυπουργία τον ελεύθερο χρόνο του, δήλωσε ότι “το ευρώ είναι ένα περίεργο νόμισμα”, μια “όχι καλή ιδέα”, και διάφορα άλλα “μπούγκα - μπούγκα”. Οι κοκότες πάντως δεν θα την αντέξουν την λιρέτα κύριε part time prime minister... Θα μεταναστεύσουν!
[ επιστροφή ]