όμορφες και δυναμικές!

Το είδος που ξέρουμε καλά στα μέρη μας και λέγεται “νεολαιϊστικη διασκέδαση / κατανάλωση” δεν υπάρχει στην αίγυπτο (όπως και σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου). Συνεπώς η διασκέδαση των νεαρών και των δύο φύλων είναι οι βόλτες στο εμπορικό κέντρο, ο σινεμάς... Το Κάιρο είναι βέβαια μια πολύ μεγάλη πόλη· αλλά το γεγονός ότι ο κόσμος περνάει την ώρα του περπατώντας, χαζολογώντας στο δρόμο, κουβεντιάζοντας ή κάνοντας πλάκα, την κάνει εξαιρετική ζωντανή και φασαριόζικη πόλη μέχρι αργά τη νύχτα. (Τα εμπορικά δεν έχουν ωράριο, κι αυτό είναι προφανώς κακό για όσους δουλεύουν). Ανοίγουν απ’ τις 10 ως τις 12 το πρωΐ, και κλείνουν λίγο πριν ή λίγο μετά τις 12 το βράδυ).
Ο κόσμος που κάνει βόλτες, τρώει ή ψωνίζει στο κέντρο, είναι δείγμα εκείνου που ονομάζουν “μεσαία τάξη”, που ξεκινάει όμως πολύ χαμηλότερα απ’ αυτό που ξέρουμε εμείς. Σ’ αυτό το “κοινωνικό τμήμα”, το 92% των γυναικών κυκλοφορούν με μαντήλι στα μαλλιά και τον λαιμό, μακρυμάνικες μπλούζες, και μακρυές φούστες ή παντελόνια: πρόκειται για το παραδοσιακό συντηρητικό ντύσιμο των γυναικών. Το υπόλοιπο 8% ντύνεται “φιλελεύθερα” αν και και όχι στους “βαθμούς ελευθερίας” ντυσίματος των ευρωπαίων ή βορειοαμερικάνων γυναικών.
Δεν πρόκειται ωστόσο για κάποια αυστηρή “θρησκευτική” οδηγία. Το κοράνι λέει απ’ αυτού ότι “άντρες και γυναίκες δεν πρέπει να προκαλούν σε δημόσιο χώρο με το ντύσιμό τους” - δεν συγκεκριμενοποιεί όμως τι είναι και τι δεν είναι πρόκληση. Οι αιγύπτιες που δεν σκεπάζουν με μαντήλι το κεφάλι και φορούν κοντομάνικα t-shirts αφήνοντας ακάλυπτο τον λαιμό τους δεν αντιμετωπίζονται στο δρόμο σαν “προκλητικές”, ούτε σαν “ενοχλητικές” από κανέναν. Δεν είναι άλλωστε παράξενο, κοριτσοπαρέες ή γυναικοπαρέες που κάνουν βόλτα (πολύ συνηθισμένο) να είναι “μικτές” από άποψη ντυσίματος.
Απ’ την αντίθετη μεριά οι βιτρίνες των μαγαζιών που πουλάνε γυναικεία ρούχα ή και εσώρουχα δεν είναι καθόλου αυτού του είδους. Αν και το design δεν είναι το δυνατό τους σημείο, οι “κούκλες” στις βιτρίνες είναι ντυμένες (ή όχι ντυμένες...) μάλλον σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Υπάρχει λοιπόν κάτι σαν “οπτική αντίθεση” ανάμεσα στις βιτρίνες των μαγαζιών και τις πελάτισσές τους - που δεν φαίνεται να ενοχλεί κανέναν.

Όποιος, πάντως, θα έβγαζε απ’ το ντύσιμο γενικά συμπέρασματα για την θέση και την κατάσταση των γυναικών στην αίγυπτο, θα έκανε λάθος. Ο οικογενειακός πρώτα και κύρια συντηρητισμός βαραίνει το ίδιο και τα δύο φύλα στην εφηβεία. Τα “νεανικά στυλ” (απ’ το κούρεμα ως το ντύσιμο) του δυτικού κόσμου είναι σχεδόν εντελώς ανύπαρκτα, αλλά και σε επίπεδο συμπεριφοράς τα ήθη είναι σφικτά και για τα δύο φύλα, σε ότι τουλάχιστον αφορά τον δημόσιο χώρο. Σ’ αυτό το περιβάλλον οι νεαρές αιγύπτιες δεν φαίνονται καθόλου με “σκυμμένο το κεφάλι”, τουλάχιστον όσο μπορεί να καταλάβει ένας τρίτος, ευρωπαίος, περαστικός. Και πλάκα κάνουν (με τα συνομήλικά τους αγόρια), και τις φωνές τους βάζουν...
Αυτό που στη δική μας γλώσσα θα ονομαζόταν “σεξουαλικοί περιορισμοί” ή “συντηρητική ηθική” έχει οξύνει τις εντάσεις στις λιγότερο φανερές πλευρές της καθημερινής ζωής, από τότε που συνδυάζεται με την προσβασιμότητα του internet. Δεν ξέρουμε αν είναι υπερβολικό ή όχι, αλλά η αίγυπτος θεωρείται η πρώτη σε ιντερνετικές τσοντοεπισκέψεις παγκόσμια, σε σχέση πάντα με τον πληθυσμό της. Είναι λοιπόν πιθανό ότι κι εδώ συντελείται μια “μετάβαση”, που μπορεί να είναι λιγότερο ή περισσότερο αργή, μοιάζει όμως αναπόφευκτη.
Επιπλέον στοιχείο αυτής της “λιμπιντικής συμπίεσης” είναι το γεγονός ότι σύμφωνα με τα ισλαμικά ήθη και έθιμα, προκειμένου για γάμο, είναι ο άντρας και όχι η γυναίκα που πρέπει να έχει “προίκα”: ο αρσενικός πρέπει αποδεδειγμένα να μπορεί να ζήσει την σύζυγό του. Και οπωσδήποτε να μπορεί να την στεγάσει. Με την μεγάλη ανεργία και τους εξαιρετικά χαμηλούς μισθούς, αυτό σημαίνει ότι οι νεαροί των κατώτερων κοινωνικών τάξεων, στις μεγάλες πόλεις, μπορεί να χρειαστεί να δουλεύουν 10, 12 ή 15 χρόνια μέχρι να καταφέρουν να αγοράσουν ένα (μικρό) διαμέρισμα· απαραίτητη προϋπόθεση για να παντρευτούν, αλλά επίσης απαραίτητη προϋπόθεση για να “δημιουργήσουν σχέση” που θα καταλήξει στον γάμο.
Η μεγάλη ανεργία αφορά και τους πτυχιούχους πανεπιστημίου. Με την εξαίρεση εκείνων που μπορούν να δουλέψουν σε θέσεις του δημόσιου, η “ελεύθερη αγορά” έχει μπουκώσει απ’ την υπερπαραγωγή πτυχιούχων. Πιθανότατα αυτό το “σκοτεινό μέλλον” να είχε ένα ρόλο στην εξέγερση αυτού ειδικά του τμήματος της αιγυπτιακής νεολαίας, των φοιτητών και των φοιτητριών.

Ενώ στους δρόμους και στις βόλτες η αναλογία ανδρών - γυναικών είναι περίπου 50 - 50, η αναλογία αυτή αλλάζει δραματικά στις πολιτικές συγκεντρώσεις στην πλατεία Tahrir. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις οι γυναίκες είναι δραματικά λιγότερες. Όμως σ’ αυτές που συμμετέχουν αλλάζει επίσης και η αναλογία ντυμένων παραδοσιακά με εκείνες που είναι ντυμένες πιο φιλελεύθερα: αν και οι πρώτες εξακολουθούν να είναι η πλειοψηφία (μεταξύ των ομοφύλων τους) η αναλογία μπορεί να είναι 65 - 35 ή και 60 - 40.
Κάτι ακόμα: οι συγκεντρώσεις στην πλατεία Tahrir έχουν πλέον τον χαρακτήρα παράλληλων “κομματικών” συγκεντρώσεων. Αρκετές εξέδρες στην περίμετρο της πλατείας, μικροφωνικές, εκφώνηση λόγων προς το κοινό που είναι συγκεντρωμένο μπροστά. Στις 8 και στις 9 Ιούλη το μεγαλύτερο πλήθος βρισκόταν σταθερά (ανανεούμενο) μπροστά στην εξέδρα του κόμματος της μουσουλμανικής αδελφότητας, όπου εκφωνούνταν λόγοι επί ώρες. Αλλά κόντρα στα στερεότυπα, πολλοί ομιλητές ήταν ομιλήτριες. Ντυμένες βέβαια με μαύρα (ο πιο προχωρημένος βαθμός συντηρητικού ντυσίματος) αλλά εξαιρετικά μαχητικές - και καθόλου “ντροπαλές” στο να απευθυνθούν σε μερικές χιλιάδες άντρες μπροστά τους...