Ο κύριος Προβόπουλος το έχει ξεκαθαρίσει πάντως (στο ελληνικό κοινοβούλιο): είμαστε σε πόλεμο και σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Οι τραπεζίτες έχουν βγει στο βουνό, any way...

ακυβερνησία;
(timing και τακτικοί ελιγμοί)

Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές (και κλείνει η ύλη του περιοδικού) ούτε το διήμερο 28 - 29 Ιούνη, ούτε καν η 27η δεν έχει ξημερώσει. Όμως αυτό που είναι μειονέκτημα απ’ την άποψη της άγνοιας - των - γεγονότων μπορεί να είναι πλεονέκτημα απ’ την άποψη της πολιτικής κριτικής: βλέπει κανείς καθαρότερα το κατώφλι, χωρίς συγκινησιακούς αντιπερισπασμούς. Να λοιπόν δυο τρία πράγματα γι’ αυτό.

Η νομοθέτηση του “μεσοπρόθεσμου” (προγράμματος δημοσιοικονομικής εξυγίανσης κλπ κλπ) έχει εμφανιστεί σαν κατεπείγον ζήτημα “εθνικής σωτηρίας” στη βάση, εκτιμάμε, συγκεκριμένων υπολογισμών, που ωστόσο είναι αρκετά πιο ελαστικοί απ’ ότι εμφανίζονται. Τυπικά υπάρχει η εξής αλληλουχία γεγονότων:
- Κάπου στα μέσα του 2012 το δάνειο από δντ και εκτ που συμφωνήθηκε τον περσινό Μάη θα έπαυε να είναι ο μοναδικός μεσομακροπρόθεσμου τρόπος δανεισμού του ελληνικού δημόσιου· έχοντας υποτίθεται τακτοποιήσει τα “έσοδα / έξοδα” της η Αθήνα, θα ήταν σε θέση να “βγει στην πιάτσα” για δανεικά, με “πρόσωπο”, και με σχετικά χαμηλά επιτόκια. Έτσι κι αλλιώς όμως μια τέτοια πρόβλεψη τον Μάη του 2010 είχε περισσότερους “αγνώστους” απ’ την ελληνική κρατική νοικοκυροσύνη· και αποδείχθηκε άκυρη από πολλές μεριές.
- Μια καινούργια μεγάλη δόση δανεικών θα έπρεπε λοιπόν να ξανασυμφωνηθεί, απ’ τους ίδιους πιστωτές, για το 2012 και το 2013· ύστερα, εάν η Αθήνα εξακολουθεί να “μην έχει πρόσωπο” (και εξακολουθεί να είναι στην ευρωζώνη και στην ευρωπαϊκή ένωση), θα μπορεί να ενταχθεί σ’ έναν υπό κατασκευή “ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης”...
- Έχοντας σα χρονικό ορίζοντα λήξης των ήδη συμφωνημένων δανεικών τα μέσα του 2012, το δντ οχυρώθηκε πίσω απ’ το καταστατικό του, που δεν του επιτρέπει (λέει) να δανείζει εάν ένα χρόνο μετά (από κάθε δάνειο / δόση) δεν είναι σίγουρο ότι ο δανειολήπτης θα ζει και θα αναπνέει (οικονομικά). Ουσιαστικά το δντ έδειξε την ε.ε. σαν αρμόδια και υπεύθυνη να διαπραγματευτεί από τον Μάη που πέρασε (του 2011) με την Αθήνα το καινούργιο “πακέτο διάσωσης” που θα αρχίσει να τρέχει (καλώς εχόντων των πραγμάτων) απ’ του χρόνου.
- Η ε.ε. απ’ την μεριά της, χρησιμοποιώντας σαν μέσο πίεσης την περιβόητη 5η δόση (του περσινού δανείου...) έδωσε στην Αθήνα ένα εργαλείο να δραματικοποιήσει άλλη μια φορά την κατάσταση επιταχύνοντας την λήψη “πρόσθετων μέτρων” (μαζέματος χρήματος - αλλά κι ακόμα πιο βίαιης υποτίμησης της εργασίας).
- Σ’ όλη αυτή την ιστορία υπάρχει η παράλληλη διαδρομή των χρεών (και της προς τα κάτω πορείας) των ελληνικών τραπεζών. Αλλά δεν θα αναφερθούμε σ’ αυτήν τώρα.
Σε κάθε περίπτωση, το “κατεπείγον” του “μεσοπρόθεσμου”, που αφορά εν μέρει μόνο τις ήδη ισχύουσες δεσμεύσεις της Αθήνας για το δάνειο που τρέχει, και σε μεγαλύτερο βαθμό δεσμεύσεις για τα καινούργια δανεικά που θα πάρει του χρόνου, αυτή λοιπόν η “κατεπείγουσα ανάγκη” είναι κατά το ήμισυ τακτικισμός και κατά το ήμισυ μπλόφα. Την προηγούμενη φορά (που ήταν, όμως, “η πρώτη φορά”) ό,τι χρειαζόταν να συμφωνηθεί συμφωνήθηκε σε ιστορικό χρόνο dt. Γιατί αυτή τη φορά πρέπει να “κλείσουν τα μέτρα” ένα χρόνο πριν την έναρξη του καινούργιου δανείου; Αφού, άμα συνεχίσει αυτό το βιολί, θα χρειαστούν κι άλλα, προς τι η βιασύνη;

Δεν βλέπουμε άλλο λόγο (και φυσικά δεν τρώμε διάφορα σπαραξικάρδια περί “κινδύνων”, ειδικά όταν μοστράρονται απ’ τους ίδιους “γενναίους” που εμφανίζονται σα “σωτήρες”) εκτός απ’ τον στη βράση κολλάει το σίδερο: η τωρινή κοινοβουλευτική πλειοψηφία τα έχει φάει τα ψωμιά της, συνεπώς ας περάσει ότι περνιέται, κι ας πάει στο καλό διευκολύνοντας κάπως την επόμενη... Ήδη λίγο πριν και λίγο μετά την 15η Ιούνη, όλοι οι μεγάλοι πρωταγωνιστές του ελληνικού δράματος, εμφανίστηκαν ξαφνικά (για λίγες ημέρες, αρκετές όμως σα δείγμα των ελιγμών τους) πιο άνετοι και cool. Οι μεν του δντ δήλωσαν ότι δεν χρειάζονται (απ’ την ε.ε.) συμφωνία με την Αθήνα για μελλοντικά μέτρα· απλά μια “πολιτική δέσμευση” (της ε.ε.) ότι τέτοια θα υπάρξουν. Οι δε της ε.ε., με την σειρά τους, ότι δεν χρειάζεται δα να έχει ψηφιστεί το “μεσοπρόθεσμο” για να δώσουν την “5η δόση” - θα τους αρκούσε η δέσμευση της Αθήνας ότι θα το ψηφίσει ως το φθινόπωρο... Μετά, το τροπάρι ξαναγύρισε:  τώρα - τώρα - τώρα.
Η ταπεινή μας γνώμη είναι ότι το “τώρα - τώρα - τώρα” αποτελεί ένα είδος ελιγμού, που δεν επιβάλλεται ακριβώς απ’ τους “ξένους”, αλλά μάλλον αποτελεί εσωτερική τακτική που έχει συμφωνηθεί μαζί τους. Στο ποδόσφαιρο (για παράδειγμα) υπάρχουν παίκτες επιθετικοί που η δουλειά τους είναι να τραβάνε τους αντίπαλους αμυντικούς πάνω τους, ανοίγοντας χώρο για άλλους συμπαίκτες τους, ακόμα και όχι επιθετικούς, να σκοράρουν εύκολα. Η (από κοινοβουλευτική άποψη) ριψοκίνδυνη επιλογή της νυν κυβέρνησης να επιταχύνει τα μέγιστα την ψήφιση ενός πιο βίαιου προγράμματος “εισπράξεων”, ακόμα και με κίνδυνο να μην τα καταφέρει (κορυφώνοντας όμως και την “λαϊκή αγανάκτηση” σε συγκεκριμένο timing) μας φαίνεται τέτοιου είδους: η “κίνηση που τραβάει επάνω της τα ζόρια για να ανοίξει χώρο για μια άλλη”. Γιατί είναι το ελληνικό σύστημα (και όχι οι “αγανακτισμένοι” και οι φίλοι τους) που έχει τις πολιτικές και τεχνικές εναλλακτικές.

Οι “αγανακτισμένοι” τώρα, που αποτελούν την (εν δυνάμει) μάζα δημόσιας - πρόκλησης - προβλήματος - διακυβέρνησης (βασικά λόγω της μεγάλης ανασφάλειας που προκαλούν στους βουλευτές), απ’ την κοινωνική τους σύνθεση την ίδια, απ’ τις ιδεοληψίες τους, απ’ την μεθοδολογία (και την μεθόδευση) των συναθροίσεών τους, και απ’ την μονομανή στόχευσή τους (“να φύγουν - να φύγουν - να φύγουν”) δεν είναι σε θέση να τραβήξουν μακρόχρονη και προγραμματική αντιπαράθεση. Όχι, σε καμία περίπτωση, με την σημερινή μορφή των sit in και τα τωρινά μυαλά. Δεν μπορούν να δώσουν ούτε μάχες ελιγμών, ούτε μάχες μακρόχρονης “φθοράς” του “αντιπάλου”. Είναι ένα φαινόμενο για “μια - κι - έξω” κορύφωση· κι ό,τι προκύψει. Στην πράξη δεν υπάρχει καν “αύριο”· υπάρχει εδώ και πάνω από ένα μήνα ένα παρατεταμένο “σήμερα”, που έχει αρχίσει να φθείρεται συνεχώς. Σαν ημερομηνία γι’ αυτήν την “κορύφωση” επιλέχτηκε το διήμερο 28 - 29, όπου αναμένεται να ψηφιστεί (ή να μην ψηφιστεί) το “μεσοπρόθεσμο”. Είναι μια αναγκαστική επιλογή γι’ αυτό το φαινόμενο των “αγανακτισμένων” να “φορτώσει” μ’ αυτόν τον τρόπο, ακόμα κι αν πηγαίνει στα τυφλά. Πιο σωστά: επειδή, ακριβώς, πηγαίνει στα τυφλά.
Ως τώρα τόσο οι “αγανακτισμένοι” όσο και η κυβέρνηση έχουν αποφύγει την “ηρωϊκή έξοδο” του να μετατραπεί η ιστορία σε ζήτημα δημόσιας τάξης· κάτι που παραμένει ωστόσο πάντα μια επιλογή και για τις δύο μεριές (παρότι η μία θα εμφανιστεί σαν θύμα). Όμως δεν είναι αυτό το σημαντικότερο κατά τη γνώμη μας. Πιο βασικό κρίνουμε το γεγονός ότι η κυβέρνηση (και εκείνοι τους οποίους εκπροσωπεί, δηλαδή τα ντόπια αφεντικά) έχει πάντα στην τσέπη της μια “λύση 2”, την οποία μάλλον απεύχεται παρά επιδιώκει το πλήθος: τις πρόωρες εκλογές. Σε κάθε περίπτωση, είτε το “μεσοπρόθεσμο” ψηφιστεί είτε, ακόμα σημαντικότερο, δεν ψηφιστεί, η “λύση 2” έχει μια σειρά πλεονεκτήματα:
α) Κατ’ αρχήν δεν αντιφάσκει με την (προσποιητή λέμε) διεθνή βιασύνη· και εξασφαλίζει μια χρήσιμη (από την άποψη των ελληνικών ισορροπιών) αναβολή, που καθόλου δεν εξαντλεί τα πραγματικά χρονικά περιθώρια. Εάν και όποτε προκηρύσσονταν τέτοιες πρόωρες εκλογές, κανένας δανειστής δεν θα έλεγε (ούτε φανερά ούτε κρυφά) όχι, μην τις κάνετε.
β) Δεύτερον, “φρεσκάρει” τις τωρινές διαδικασίες μεσολάβησης / αντιπροσώπευσης, που μπορεί μεν να πνέουν τα λοίσθια, κανείς “αγανακτισμένος” όμως δεν μπορεί να στραφεί εναντίον τους χωρίς να δηλώνει ανοικτά και ωμά ότι προτιμάει τα πραξικοπήματα. Τα περί “άμεσης δημοκρατίας” μπορούν να περιμένουν, ούτως ή άλλως...
γ) Τρίτον, βγάζει τα κόμματα της αντιπολίτευσης, και ειδικά τη νέα δημοκρατία,  απ’ την βολική τωρινή τους θέση, και τα αναγκάζει να “μαζέψουν” ψηφοφόρους στη βάση των ρητοριών τους περί χρέους, “λύσεων”, κλπ. Αυτή η “πολιτικοποίηση” των αντιδράσεων δεν είναι καθόλου απορριπτέα (απ’ τα αφεντικά), εφόσον την επόμενη των εκλογών δεν πρόκειται να βαρέσει (ο ελληνικός καπιταλισμός και το κράτος του) κανά κανόνι στα μούτρα των δανειστών του. Και πως άλλωστε; Τις ίδιες τράπεζες έχουν να φροντίσουν όλοι.
δ) Ακόμα κι αν απ’ την “λύση 2” πρόωρων εκλογών προέκυπτε αναγκαστικά “κυβέρνηση συνεργασίας”, δεν υπάρχει κανένας λόγος για κλάματα! Θα ήταν μάλιστα ιδιαίτερα βολικό την πρώτη διερευνητική εντολή (για τέτοια κυβέρνηση) να την πάρει η νέα δημοκρατία, που σημαίνει να έχει έρθει ελαφρά πρώτη στις κάλπες.
ε) Εν τέλει υπάρχει κι αυτή η εκκρεμότητα: η αναθεώρηση του συντάγματος. Θα συγκεντρώσει (και θα επιστρέψει) πολλά πυρά· αλλά δεν είναι να μπαίνει στη σειρά;

Δεν παριστάνουμε τους προφήτες, ούτε έχουμε εγκάθετους στα “κέντρα εξουσίας”. Προσπαθούμε να περιγράψουμε σε αδρές γραμμές τις δυνατότητες κινήσεων γύρω απ’ το περιβόητο “μεσοπρόθεσμο”. Η δήθεν υπεροχή των “αγανακτισμένων” είναι εντελώς ψευδαισθησιακή: εάν μεν αυτή η ψηφοφορία κερδηθεί απ’ το “όλον πασοκ”, αυτοί θα έχουν ηττηθεί· εάν πάλι το “όλον πασοκ” φυλορροήσει, αυτοί δεν θα έχουν κερδίσει! Η αναμέτρηση είναι απ’ την κατασκευή της “ασύμμετρη” με όρους (θα χρησιμοποιήσουμε στρατιωτική ορολογία) τακτικού βάθους· βάθους τακτικών κινήσεων. Η αριστερά, που προσπαθεί να καβαλήσει ό,τι μπορεί απ’ αυτό το φαινόμενο, δεν έχει ιδιαίτερο πρόβλημα, αφού στο μυαλό της είναι πάντα οι ψήφοι. Ούτε και οι χύμα φασίστες, πατριώτες, κλπ έχουν, γιατί εάν βρεθούν ενώπιον πρόωρων εκλογών, ξέρουν τι θα κάνουν: θα κατεβάσουν τον Μίκη ή κανάν ανάλογο σα “συμμαχία για την ελλάδα”, και θα μπουν σαν “αδιάφθοροι” το κοινοβούλιο.
Θεωρητικά υπάρχουν κι άλλες εφεδρείες του συστήματος. Η κήρυξη μιας (διαβαθμισμένης ανάλογα με τις περιστάσεις) “κατάστασης έκτακτης ανάγκης” είναι πάντα μέσα στο μενού... Είναι όμως τόσο “μέσα” που καθόλου δεν παίζεται η αξία της φέτος το καλοκαίρι! Και σ’ ένα χρόνο, και σε δύο, και σε τρία, θα την κάνει τη δουλειά της άμα χρειαστεί...