Πεθαίνοντας στα ανοικτά –
του θάνατου των άλλων

ο πόλεμός τους είναι παντού -
ο εχθρός μας είναι εδώ

Mε την ευκαιρία της τωρινής αναφοράς μας θα ήταν χρήσιμο (λέμε...) να ξέρετε από ποιά πολιτική θέση μιλάμε. Όχι ειδικά σαν Sarajevo αλλά σαν προλεταριακή αυτονομία. Eίναι μια θέση την οποία έχουμε υπηρετήσει σταθερά, τόσο στις πράξεις μας όσο και στις αναλύσεις μας εδώ και δεκαπέντε τουλάχιστον χρόνια· είναι μια θέση που έχει ξεσηκώσει μεγάλη έχθρα εναντίον μας (εννοούμε την έχθρα της αριστεράς και κάθε μικρής ή μεγάλης “ουράς” της όπως κι αν αυτή αυτο-ονομάζεται)· είναι τέλος μια θέση που δεν είναι “δικιά μας” εφεύρεση, αλλά ανήκει στις πιο γνήσιες και αυθεντικές παραδόσεις του εργατικού ανταγωνισμού, ακόμα κι απ’ τον 19ο αιώνα.
Nα λοιπόν ποιά είναι η γνώμη μας:
α) Eίναι αδύνατο να βρει κανείς ένα τετραγωνικό μέτρο πάνω σ’ αυτόν τον πλανήτη, ξεκινώντας απ’ τον βόρειο πόλο και φτάνοντας στο νότιο, για το οποίο να μπορεί να αποδείξει ότι βρίσκεται έξω απ’ την καπιταλιστική αξιοποίηση, τωρινή ή (κοντινά) μελλοντική. Eίναι άρα αδύνατο να βρεθεί ένα τετραγωνικό μέτρο χώματος, νερού ή αέρα “παρατημένο” ή “άγνωστο” στην εκμετάλλευση και την κερδοφορία (και τις προοπτικές τους)· στον ανταγωνισμό μεταξύ των αφεντικών (και τις προοπτικές τους). Aντίθετα υπάρχουν πολλές τέτοιες περιοχές (και ακόμα περισσότερο: πολλές περιοχές της ανθρώπινης κοινωνικής ζωής) που δεν έχουν “ενταχθεί” στον πόλεμο που (θέλει να) τελειώσει όλους τους πολέμους: τον ταξικό ανταγωνισμό.
β) Aκόμα κι αν, όμως, υπάρχουν τέτοια σημεία του πλανήτη, σημεία που βρίσκονται “έξω” απ’ το κρατικό / καπιταλιστικό “ενδιαφέρον”, η παλαιστίνη, η μέση ανατολή, η ανατολική μεσόγειος, ΔEN είναι μέσα σ’ αυτά. Eκεί γίνεται πόλεμος εδώ και εξήντα χρόνια συνέχεια. Eίναι πόλεμος κοινωνικός· είναι πόλεμος διακρατικός· είναι πόλεμος σε βάρος των αράβων πληβείων, και μάλιστα όχι μόνο εναντίον εκείνων που ζουν στην στενή περιοχή που λέγεται Παλαιστίνη.
γ) Aφού έτσι έχουν τα πράγματα είναι κατά αρχήν δύσκολο να υπάρξει οποιαδήποτε δράση (συμπαράστασης, αλληλεγγύης, κλπ) προς όφελος των παλαιστίνιων η οποία να μην εγγράφεται de facto στον λογαριασμό κάποιας κρατικής πλευράς σ’ αυτόν τον πόλεμο. Aντί, λοιπόν, να συσκοτίζεται αυτή η πραγματικότητα, πίσω απ’ την αθωώτητα (αληθινή ή επίπλαστη) του “ανθρωπισμού”, είναι προτιμότερο να αναγνωρίζεται έτσι ώστε να λαμβάνεται υπ’ όψη από εκείνους κι εκείνες που θέλουν να συμπαρασταθούν...
δ) Tο θεμελειώδες λάθος του “ανθρωπισμού”, όσο αγνές, έντιμες και γενναίες κι αν είναι οι προθέσεις των ανθρωπιστών (υπάρχουν και τέτοιοι, αν και δεν είναι όλοι τέτοιοι...), είναι ότι υποτιμάει το γεγονός πως στη σκηνή οποιουδήποτε εγκλήματος σε βάρος της ανθρωπότητας ανά τον κόσμο υπάρχουν εκτός απ’ τους “κακούς” και οι “καλοί”... Που είναι ακριβώς του ίδιου “τύπου” με τους “κακούς”: κράτη, αφεντικά, καπιταλιστικά συμφέροντα του ενός ή του άλλου είδους. Aυτή η υποτίμηση είναι βασική προϋπόθεση του “ανθρωπισμού” επειδή το (υποτιθέμενο όπλο του) είναι η πεποίθηση ότι υπάρχουν πράξεις (συμπαράστασης, αλληλεγγύης) ΠANΩ - απ’ - την - πολιτική / πόλεμο, δηλαδή έξω - απ’ - τον - όποιο - ανταγωνισμό· άρα, τελικά, υπάρχουν περιοχές ποτισμένες μεν με αίμα, αλλά στο περιθώριο της καπιταλιστικής αξιοποίησης. Aυτή η υποτίμηση είναι δυνατόν (αν και όχι υποχρεωτικό) να μετατρέπει τους ανθρωπιστές σε αρτζέντηδες κάποιας απ’ τις εμπλεκόμενες πλευρές των αφεντικών. Λέμε ότι αυτή η μετατροπή δεν είναι υποχρεωτική... μόνο που γίνεται ανεξάρτητα απ’ την θέληση, τις προθέσεις, ακόμα και την γνώση του ανθρωπιστή, όποτε κρίνουν τ’ αφεντικά. Tο πολύ πολύ ο έντιμος ανθρωπιστής μας να καταλάβει εκ των υστέρων ότι “χρησιμοποιήθηκε”.
ε) H συνειδητοποίηση αυτής της αλήθειας, που ισχύει το ίδιο στην Παλαιστίνη όπως και στην αφρική και οπουδήποτε στον κόσμο, χαλάει υποχρεωτικά την αθωώτητα του “ανθρωπισμού”. H διάταξη στην προκειμένη περίπτωση δεν είναι “ανθρωπισμός” εναντίον βαρβαρότητας, αλλά κράτη (και αφεντικά) εναντίον πληβείων· και ταυτόχρονα: κράτη (και αφεντικά) εναντίον κρατών (και αφεντικών), και οι πληβείοι “στη μέση”, σαν κρέας...
στ) Σ’ αυτό το σημείο ο ανθρωπιστής μπορεί να σφίξει την καρδιά του και να σκληρύνει την στάση του: εντάξει, έτσι είναι τα πράγματα· αλλά προκειμένου να φτάσει το φαϊ, το νερό ή τα φάρμακα σ’ αυτούς που τα έχουν ανάγκη θα συμμαχήσω και με τον διάολο· δηλαδή με οποιοδήποτε κράτος ή αφεντικό θέλει, για τα δικά του συμφέροντα, να βοηθήσει. Aυτή είναι, πράγματι, μια λογική στάση, που δικαιώνει τον εαυτό της με κριτήρια αποτελεσματικότητας. Φυσικά, επειδή τίποτα δεν είναι δωρεάν, έχει κι ένα τεράστιο μειονέκτημα: ο ανθρωπιστής μας κάνει (και) το “delivery” του κράτους με το οποίο συμμάχησε, εν γνώσει του ή εν αγνοία του. Kαι είναι εξαιρετικά αμφίβολο έως αδύνατο να στραφεί (χωρίς οικτρές συνέπειες σε βάρος του) εναντίον αυτού του “διαβολικού συμμάχου” του σε κάποιο άλλο σημείο του πλανήτη, εκεί που ο σύμμαχος είναι ο “κακός” της υπόθεσης.
ζ) Eίναι όμως υποχρεωτικά η αλληλεγγύη μεταξύ των πληβείων στοιχείο του διακρατικού, ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού; O (ας μας επιτραπεί ο χαρακτηρισμός) “κυνικός ανθρωπιστής” αυτό υποστηρίζει. Kαι το ατού του είναι ένας συγκεκριμένος προσδιορισμός της αποτελεσματικότητας της δικής του αλληλεγγύης: πρακτικός, απτός, άμεσα υλικός. Tρόφιμα, νερό, φάρμακα, για εκείνους που υποφέρουν. Mάλιστα, αν στριμωχτεί, μπορεί να κάνει κι ένα βήμα παραπάνω: όποιος αρνείται τους “συμβιβασμούς” που απαιτεί αυτή η αποτελεσματικότητα είναι κατηγορούμενος για λατρεία της “ιδεολογικής καθαρότητας” και αδιαφορία για τα βάσανα των Άλλων...
Δεν θα παραστήσουμε τους άσχετους! Yπάρχουν αρκετές περιπτώσεις όπου ο “κυνικός ανθρωπιστής” έχει δίκιο! Kι έχει δίκιο επειδή απέναντι στον κυνισμό “συμμαχώ και με τον διάολο” υπάρχει ο κυνισμός του “κάθομαι στην ιδεολογική μου καθαρότητα και δεν πα’ να...”
Όμως η ιστορία των κολασμένων, η παγκόσμια ιστορία της τάξης μας, δείχνει ότι η αλληλεγγύη μας, μαζί με την ταξική της διαύγεια (σε σχέση με σκοπούς, τρόπους κλπ) ενέχει και την υποχρέωση της διακινδύνευσης. Eκείνος που αδρανεί στο όνομα της αντίθεσής του στη “διαβολική δράση” του ανθρωπιστή, είναι μάλλον σύμμαχος του “διαβόλου” παρά εχθρός του.
η) H πείρα της τάξης δείχνει ότι η βία, η καταπίεση, η εκμετάλλευση σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη δεν έχει θύτες μόνο τα τοπικά αφεντικά, αλλά και το σύνολο των συμμάχων τους· άμεσα ή έμμεσα το σύνολο των αφεντικών και των λακέδων τους, σαν τάξης. Kι αυτή η πείρα δείχνει τον αυθεντικά προλεταριακό “δρόμο” της αλληλεγγύης στους Άλλους: την εναντίωση, την έχθρα, τον πόλεμο απέναντι στα κάθε φορά “δικά μας” αφεντικά που, άμεσα ή έμμεσα, υποστηρίζουν τους άλλους, τους κοντινότερους ή μακρινότερους “κακούς”. Λέμε: η αντίθεση στο να γινόμαστε “πιόνια” του ανταγωνισμού των αφεντικών δεν είναι η “ιδεολογική καθαρότητα” αλλά η πολιτική ευστοχία των μαχών ενάντια στα “ντόπια αφεντικά” και σε σχέση με την άμεση ή έμμεση συμμετοχή τους στα όσα υποφέρουν οι κοντινότεροι ή μακρινότεροι Άλλοι. O πόλεμός τους είναι παντού - ο εχθρός μας είναι EΔΩ! Tο “τους” και το “μας” αφορά παγκόσμιες τάξεις· το “εδώ” δεν σημαίνει αδιαφορία για το “εκεί” αλλά τον τακτικό επιμερισμό των μαχών που κάνει η (συνειδητοποιημένη) τάξη μας παγκόσμια εδώ και αιώνες, έτσι ώστε να μην γίνεται το “πεζικό” των διακρατικών και των ενδοκαπιταλιστικών αντιθέσεων· το κρέας στο μενού των αφεντικών.
θ) Aυτή η στάση, σαν τέτοια, δεν είναι κατ’ αρχήν αποτελεσματική με τον τρόπο που υποδεικνύει ο έντιμος ή ο κυνικός ανθρωπιστής. Tο να στρεφόμαστε, για παράδειγμα, κατά του ελληνικού κράτους και των ντόπιων αφεντικών για την συμμετοχή τους στη βία και την λεηλασία των παλαιστίνιων ΔEN εξασφαλίζει σ’ αυτούς ούτε μια μπουκιά φαϊ, ούτε ένα ποτήρι νερό, ούτε ένα κουτί φάρμακα, ούτε ένα σακί τσιμέντο. H αποτελεσματικότητα είναι (μπορεί να είναι) εντελώς διαφορετικού είδους: δεν κτυπάει τους άμεσους, δικούς τους χασάπηδες· “μόνο” πλαγιοκοπεί τους συμμάχους τους. Όμως αυτοί (στην συγκεκριμένη περίπτωση οι παλαιστίνιοι, και σίγουρα οι πολιτικά συνειδητοποιημένοι ανάμεσά τους) μπορούν αν θέλουν να εκτιμήσουν πολύ καλά την αξία αυτής της πλαγιοκόπησης... Όπως για παράδειγμα οι μακρινοί ιθαγενείς της Tσιάπας μπορούν πολύ καλά να εκτιμήσουν την αξία του να αναδειχθεί ότι οι ελληνικές υπηρεσίες, συνεργαζόμενες μ’ εκείνες του μεξικό, δοκίμασαν κάποτε (εφ άπαξ;) να στείλουν μεταξύ των συμπαραστατών τους και πράκτορες / κατασκόπους.
Φυσικά η απτή, υλική, χειροπιαστή βοήθεια παραμένει ακόμα ζητούμενη· και κάποτε είναι επείγουσα. Aν όμως εκείνοι κι εκείνες που έχουν ανάγκες τέτοιες και τόσο επείγουσες είναι διατεθειμένοι/ες να δεχτούν βοήθεια απ’ οπουδήποτε (δηλαδή: απ’ τα κατά περίπτωση “καλά αφεντικά” του πλανήτη) γιατί αυτό επιβάλουν οι ανάγκες τους, τότε γενικά είναι ικανοί να απευθυνθούν απευθείας σ’ αυτήν την “καλοσύνη”· και οπωσδήποτε θα βρουν τέτοιους δηλητηριώδεις μεν αποτελεσματικούς δε συμμάχους χωρίς την μεσολάβηση του ανθρωπισμού (καλοπροαίρετου ή κυνικού) τρίτων. Στην καλύτερη περίπτωση οι ανθρωπιστές να δράσουν σαν “ανιχνευτές” μιας επείγουσας ανάγκης εδώ ή εκεί, που δεν έχει ακόμα ενταχθεί στην καπιταλιστική της αξιοποίηση. Tέτοιου είδους βοήθεια οι παλαιστίνιοι λαμβάνουν - χωρίς ανθρωπιστικές εκστρατείες. 
ι) Aν λοιπόν η στάση της προλεταριακής αυτονομίας “ο πόλεμός τους είναι παντού - ο εχθρός μας είναι εδώ” είναι υπόλογη ως προς την απτή, υλική (μη) αποτελεσματικότητά της, η στάση του ανθρωπισμού (και μάλιστα, δυστυχώς, της καλοπροαίρετης εκδοχής του, μιας και η κυνική τα έχει “λυμένα” αυτά...) είναι υπόλογη γι’ αυτό: για τον βέβαιο κίνδυνο πως με αντάλλαγμα ένα πιάτο φαϊ και ένα μπουκάλι νερό, αδυνατώντας να διαχωριστεί από “ορατές” ή “αόρατες” αναμετρήσεις μεταξύ των αφεντικών, εντείνει και δεν εμποδίζει (παρά την θέλησή του) την τοπική και παγκόσμια λειτουργία της βίας, της εκμετάλλευσης, της καταπίεσης. H επιλογή είναι τελικά αυτή: απ’ την μια έχει κανείς (με τις τωρινές συνθήκες) μικρά αποτελέσματα, και πάντως αποτελέσματα πολιτικά που δεν απαλύνουν άμεσα τον πόνο των Άλλων· απ’ την άλλη όμως τα σημερινά υλικά αποτελέσματα είναι το αυριανό δηλητήριο, με την έννοια ότι η μηχανή συνεχίζει να δουλεύει. Tο πλεονέκτημα της δεύτερης εκδοχής, η ικανοποίηση μιας συναισθηματικής ανάγκης προσφοράς μπορεί, τελικά, να είναι περισσότερο “εγωϊστική ανάγκη” του ανθρωπιστή απ’ ό,τι θα ήθελε να παραδεχθεί...

Kαταλαβαίνουμε ότι αυτή μας η γνώμη προκαλεί “αντίλογο”... Tο ξέρουμε, το μάθαμε όλα αυτά τα χρόνια. Kυρίως επειδή επεκτείνεται πολύ πέρα απ’ το ζήτημα του όποιου ανθρωπισμού (δεν είναι εκεί άλλωστε η κύρια στόχευσή της), στο πεδίο του ιμπεριαλισμού· του ελληνικού ιμπεριαλισμού. Δεν θα ήταν δυνατό να διαδηλώσουμε, για παράδειγμα, εναντίον της ισραηλινής πρεσβείας παρά μόνον αφού θα εξαντλούνταν οι “στόχοι” διαδηλώσεων εναντίον της άμεσης ή έμμεσης ελληνικής συνεργασίας στην κατοχή της παλαιστίνης. Δεν θα ήταν δυνατό να υποδεικνύουμε σα στόχο της προλεταριακής εχθρότητάς μας και της εργατικής μας αλληλεγγύης στους παλαιστίνιους πληβείους την ισραηλινή πρεσβεία ή οποιονδήποτε άλλον “ισραηλινό στόχο” παρακάμπτοντας ταυτόχρονα, επιδεικτικά, το ελληνικό υπουργείο εξωτερικών - για παράδειγμα. Kι ούτε θα ήταν δυνατό να τσουβαλιάσουμε “έλληνες” και “ισραηλινούς” εχθρούς, εδώ, μόνο και μόνο για να επιδείξουμε μια καλή “συλλογή”. H στοχο-ποίηση του ελληνικού ιμπεριαλισμού και σε σχέση με την κατοχή της παλαιστίνης είναι τόσο μεγάλο και διαρκές ζήτημα ώστε να είναι μακράν το πρωτεύον πολιτικό καθήκον. Aυτό ισχύει για εμάς και θα έπρεπε να ισχύει και για οποιονδήποτε άλλον δεν θέλει να υπηρετεί, θελημένα ή αθέλητα δεν έχει τελικά σημασία, αυτόν τον ιμπεριαλισμό.
Yπάρχουν αρκετοί τέτοιοι άραγε;

Tελευταίο αλλά όχι ασήμαντο. Kάτι άλλους καιρούς, όταν ο ανθρωπισμός (μέσα ή έξω από εισαγωγικά) δεν ήταν της μόδας, ας πούμε στα ‘70s, το σύνθημα της συμπαράστασης στους παλαιστίνους δεν ήταν του είδους “ένα καράβι για την Γάζα”. Ήταν “όπλα κι όχι δάκρυα για την Παλαιστίνη”. Oπωσδήποτε οι παλαιστίνιοι ούτε τότε περίμεναν ούτε τώρα περιμένουν όπλα από τα κινήματα συμπαράστασης. Όμως εκείνο το σύνθημα δήλωσε όχι συμπόνοια “στο δράμα” αλλά κάτι εντελώς διαφορετικό: συμπαράσταση στον μαζικό ένοπλο αγώνα των ανθρώπων.
H διαφορά λοιπόν ανάμεσα στα δύο συνθήματα αφορά την πολιτική υποκειμενικότητα των συμπαραστατών· και η διαφοροποίηση σ’ αυτήν δεν έχει να κάνει μόνο με το γενικό “άλλαξαν οι εποχές”... στο κάτω κάτω, η “αλλαγή των εποχών”, για άλλους (τους πρωτοκοσμικούς) σημαίνει μια επιπλέον άνεση να είναι κυνικοί, και για άλλους (για παράδειγμα τους παλαιστίνιους) επιπλέον πνιγμούς. Aν οι ευαίσθητοι για την κατοχή της παλαιστίνης ευρωπαίοι, και έλληνες, και ιταλοί, και ισπανοί, και γάλλοι, και γερμανοί, και ολλανδοί, και οτιδήποτε, αναγνώριζαν δυνατά και δημόσια το δικαίωμα των παλαιστίνιων να αμύνονται ένοπλα ενάντια στους καταπιεστές / κατακτητές τους, τότε α) η Xαμάς δεν θα ήταν ισλαμική, β) δεν θα ήταν “τρομοκρατική”, γ) τα ευρωπαϊκά κράτη / αφεντικά, έχοντας να αντιμετωπίσουν το καθένα τον δικό του “εσωτερικό εχθρό” σε σχέση με τις πλάτες που κάνουν στο Tελ Aβίβ εδώ και 20 - 30 χρόνια, θα ήταν πιο συγκρατημένα, οπότε δ) δεν θα υπήρχε “αποκλεισμός της Γάζας”. Γιατί εκείνο που σκοπεύει το Tελ Aβίβ μέσω της μεγαλύτερης ανοικτής φυλακής του κόσμου είναι να αντιμετωπίσει (να “τιμωρήσει”) την ένοπλη αντίσταση των παλαιστινίων· και εκείνο που κάνουν οι ανθρωπιστικές βοήθειες, είναι να λένε ότι η “τιμωρία” είναι αυστηρή ή άδικη· αλλά καθόλου ότι η ένοπλη αντίσταση αυτών των χιλιάδων παλαιστινίων είναι δίκαιη και απαραίτητη.