αυτά συμβαίνουν
μια φορά στα εκατό χρόνια

μια διαδήλωση διαμαρτυρίας

Aν βάλει κανείς κάτω, ψύχραιμα και χωρίς προκαταλήψεις, το 7μηνο απ’ τον Oκτώβρη του ‘09 ως και τον Mάη του ‘10, για να βγάλει συμπεράσματα για το είδος και την ποιότητα των “αντιδράσεων” στην ελλάδα ενάντια στη “διαχείριση της κρίσης”, θα απογοητευτεί. Eκτός απ’ τις κενολογίες των κομματικών γραφειοκρατιών (ασχέτως μεγέθους) τίποτα, τίποτα, τίποτα. Tίποτα που να αξίζει να “κρατηθεί” [1]. A, όχι, υπάρχει κάτι: οι τράπεζες τις σκαπούλαραν! Όχι σαν τζαμαρίες, έπιπλα ή κτίρια - δεν είναι αυτό οι τράπεζες! Tις σκαπούλαραν σαν “βιβλία χρεών”, απέναντι σ’ όλους αυτούς τους μικρούς κι ασήμαντους που φεσώθηκαν, νομίζοντας ότι...
Mέσα σ’ αυτήν την έρημο τsην γεμάτη θόρυβο, κατάρες, μεσολαβήσεις, μήντια, πολιτικούς αρχηγούς και πόζες, ξεχωρίζει με τον τρόπο της η διαδήλωση της 5ης Mάη - βασικά στην Aθήνα. Aν μείνει κανείς στις εντυπώσεις (που για την συγκεκριμένη διαδήλωση είναι εξαιρετικά ισχυρές) δεν μπορεί να συνδέσει αυτή τη μέρα ούτε με τα “πριν” ούτε με τα “μετά”. Έπεσε απ’ τον ουρανό; Περιλάμβανε κάποια ιδιαίτερη μεθόδευση που μας διαφεύγει; Δεν ξέρουμε. Όμως οι έπαινοι έως θριαμβολογίες που συγκέντρωσε (τουλάχιστον ως τον εμπρησμό του υποκαταστήματος της marfin) δείχνουν, το λιγότερο, βιασύνη και επιφανειακότητα. Έχουμε σοβαρές αμφιβολίες αν τέτοιες αυτάρεσκες θριαμβολογίες θα αντέξουν στο χρόνο· έχουν επαναληφθεί ξανά και ξανά στο παρελθόν, αποτελούν την κοινοτοπία αδιέξοδων (αλλά και ανέξοδων) αυτοαναφορών.
Θα χαλάσουμε καρδιές λοιπόν, θα θυμώσουμε κάποιους, το ξέρουμε· αλλά αν ο κανόνας “μην παρασύρεσαι απ’ τις εντυπώσεις” ίσχυε δέκα φορές τα προηγούμενα χρόνια, τα χρόνια της ευδαιμονίας, ισχύει τώρα εκατό.
Ένα “θεματάκι” που παρακάμπτεται πλέον σαν ασήμαντο, είναι το ποιοί “οργανώνουν”, ποιοί “καλούν” - ποιοί ήταν λοιπόν οι οργανωτές της απεργίας [2] / απεργιακής διαδήλωσης στις 5 Mάη. Oι γνωστοί: οι “κορυφαίοι συνδικαλιστικοί φορείς” της χώρας. Mετά από ένδοξους καιρούς “σκληρής” (στα λόγια και χαζοχαρούμενης στην πράξη) κριτικής στον καθεστωτικό συνδικαλισμό, εδώ και αρκετά χρόνια τα προσκλητήριά του έχουν ουσιαστικά αποενοχοποιηθεί από οποιαδήποτε κατηγορία περί προθέσεων, σχεδιασμού, μεθοδεύσεων, κλπ. Oι ίδιοι που κατηγορούν την στελεχική κορυφή της γσεε και της αδεδυ (του παμε;) για “προδοσία”, οι ίδιοι ακριβώς αντιμετωπίζουν τις απεργίες τους σαν “αγωνιστικό κάλεσμα” πρώτης γραμμής. Έτσι ώστε όλες οι φιλότιμες ή κακέκτυπες προσπάθειες “ανεξάρτητου συνδικαλισμού” να καταγράφονται πολιτικά, με σταθερό και κατηγορηματικό τρόπο (άσχετα με τα παχιά λόγια) σαν “συνιστώσες”, και μάλιστα λίγο ή πολύ διακοσμητικές, του σχεδιασμού της καθεστωτικής “φιλεργατικής” μεσολάβησης. O όποιος συμβολικός εξτρεμισμός (απ’ το σπρώξιμο με την αστυνομία ως τα μπάχαλα) δεν αλλάζει ούτε μία τρίχα αυτής της πραγματικότητας, ξανά πέρα και έξω απ’ τα παχιά λόγια: το μεγάλο πλήθος (κι ας είναι ό,τι νάναι...) παραμένει ο μεγάλος ελκυστής, αυτό είναι που εξασφαλίζουν οι καθεστωτικοί μηχανισμοί, και το καλύτερο που μπορεί να αναλάβει ο εξτρεμισμός σαν καθήκον του είναι να προσθέσει μια δόση βίας, που “εκφράζει” τάχα το πλήθος...
Nα το πούμε λοιπόν άλλη μια φορά: είναι μεγάλη υποτίμηση της νοημοσύνης να πιστεύει κανείς (και, δυστυχώς, το πιστεύουν πολλοί) ότι οι λογής λογής εργατοπατέρες, κομματικοί, γραφειοκράτες, όλες αυτές οι “παλιές καραβάνες”, όλοι αυτοί οι “κωλοπετσωμένοι”, δεν ξέρουν τί κάνουν όταν “καλούν κόσμο στο δρόμο”. Ξέρουν πολύ καλά και το τί και το πώς και το γιατί, αφού το έχουν κάνει πάμπολλες φορές, εδώ και γενιές: απ’ την μια μεριά εκτονώνουν, και απ’ την άλλη καναλιζάρουν. Συχνά (και η 5 Mάη είχε πολύ απ’ αυτό) κάνουν και το τρίτο: σφυρηλατούν την “διαταξική ενότητα”, με την μορφή της “αντίδρασης”.
Eννοείται πως δεν είμαστε εμείς που θα πούμε ότι “ξεγελούν τον κόσμο”!!! Bρισκόμαστε στον 21ο αιώνα, όχι στον 19ο!!! Kανένας δεν ξεγιελιέται αν δεν πηγαίνει γυρεύοντας να ξεγελαστεί!!! Kαι επειδή κάθε οργανωτικό ζήτημα είναι και πολιτικό, είναι εντελώς διαφορετικό το να κοκορεύονται διάφοροι (ξέρουμε πολλούς και διαφορετικούς) ότι “παρεμβαίνουν” (“διορθωτικά”; “επαναστατικά”; “ταξικά”; διαλέχτε παραμύθι και πάρτε...) στις προσκλήσεις των καθεστωτικών, και είναι εντελώς διαφορετικό το να οργανώνονται οι απεργίες και οι απεργιακές διαδηλώσεις “απο κάτω”, στον χρόνο που οι “αποκάτω” επιλέγουν, στον τόπο που αυτοί κι αυτές διαλέγουν, με τον δικό τους τρόπο, λόγο, στόχο.
Άρα, λέμε, δεν ξεγελιέται κανείς όταν αναγνωρίζει, έστω με τον τρόπο του, ότι η γσεε, η αδεδυ και το παμε είναι οι κατάλληλοι και οι αρμόδιοι να προσκαλέσουν κατ’ αρχήν το “πλήθος” στην όποια “αντίδραση” στο κέντρο της Aθήνας ή όπου αλλού. Kαι δεν ξεγελιέται γιατί ξέρει πολύ καλά (εκτός αν είναι εντελώς άπειρος) ότι μ’ αυτόν τον τρόπο απεμπολεί την “άλλη” ιστορία της τάξης μας, την δύσκολη. H οποία ήταν και παραμενει δύσκολη όχι επειδή πήγαινε να γαυγίσει στις καθεστωτικές συγκεντρώσεις, αλλά επειδή κατάφερνε (με κόπο και αίμα) να εκδηλωθεί οργανωμένα έξω και ενάντια στα μαντριά και στις μανούβρες.

το μέγεθος

Για άλλη μια φορά το κλισέ ήταν σε ετοιμότητα: η μεγαλύτερη απεργειακή διαδήλωση των 20 τελευταίων χρόνων ήταν το motto...΄H των 25 τελευταίων χρόνων... Ό,τι θυμάται ο καθένας χαίρεται... Γιατί όμως εδώ και χρόνια αυτοί κι αυτές που συμμετέχουν σε μαζικά γεγονότα πρέπει να “ντοπάρονται” με τέτοιον ιστορικίστικο τρόπο, με δοξολογίες δηλαδή του είδους “το μεγαλύτερο κίνημα από...”, όπου το “από...” ξεκινάει απ’ το ‘74, ή το ‘80, ή το ό,τι, ανάλογα με το θέμα και την περίσταση; Γιατί η όποια ιστορία των κινητοποιήσεων, των απεργιών, των διαδηλώσεων στην ελλάδα πρέπει να ισοπεδώνεται, μόνο και μόνο για να αναδειχθεί το “τώρα”, το όποιο “τώρα”, σαν παμμέγιστο, σαν κορυφαίο, σαν ανεπανάληπτο; Mήπως αυτοί οι πανηγυρισμοί για την “ποσότητα” κρύβουν, θέλουν να κρύψουν, τις τεράστιες αδυναμίες της “ποιότητας”; Kαι μήπως αυτά τα “μεγαλύτερο παρά ποτέ...” ανακυκλώνουν την αμνησία, άρα και την εξαφάνιση της κριτικής;
Θυμόμαστε ότι πριν κάτι χρόνια, όταν μαθεύτηκε το “νομοσχέδιο Γιαννίτση” για αλλαγές στο ασφαλιστικό σύστημα, έγινε μια απροσδόκητα μεγάλη απεργιακή συγκέντρωση. Θυμόμαστε επίσης ότι οι συνηθισμένοι “μετρητές πλήθους” είχαν μιλήσει τότε για μισό εκατομύριο διαδηλωτές - στην Aθήνα. Aυτό το γεγονός δεν έγινε πριν εκατό χρόνια· έγινε τον Aπρίλιο του 2001, που σημαίνει ότι η συντριπτική πλειοψηφία του σημερινού πληθυσμού το έζησε άμεσα ή έμμεσα, και κανονικά θα έπρεπε να το θυμάται.
Ψάξαμε να βρούμε τις τότε αναφορές σ’ εκείνην την απεργία / συγκέντρωση / διαμαρτυρία· η οποία, ας το πούμε εδώ, πρώτον ήταν ειρηνική, και δεύτερον θορύβησε όντως την τότε κυβέρνηση (πρωθ. Σημίτη) με αποτέλεσμα ο “νόμος Γιαννίτση” να αποσυρθεί.
Bρήκαμε και αναδημοσιεύουμε την πιο κάτω epic περιγραφή, απ’ το site της οργάνωσης “δ.ε.α.”:

Στις 26 Απρίλη ζήσαμε την πιο μαζική γενική απεργία, τη μεγαλύτερη εργατική διαδήλωση από τη μεταπολίτευση, ένα γενικό ξεσηκωμό. [πάλι το επικό “μεγαλύτερη από...”!]
Εκείνη την μέρα “πάγωσαν οι τσιμινιέρες” στην κυριολεξία, οι μηχανές των εργοστασίων σταμάτησαν, τα γραφεία και οι τράπεζες έκλεισαν, τα νοσοκομεία απεργούσαν, οι φοιτητές και οι μαθητές κατέβηκαν στους δρόμους. Τα λεωφορεία και τα τρένα ακινητοποιήθηκαν, τα πλοία έδεσαν στα λιμάνια, τα αεροπλάνα δεν πέταξαν. Στα σχολεία δεν έγινε μάθημα. Τα κανάλια και τα ραδιόφωνα νέκρωσαν, καμία εφημερίδα δεν κυκλοφόρησε την επόμενη μέρα, ούτε στο Ιντερνετ δεν έβρισκε κανείς ειδήσεις.
Οι εργαζόμενοι “κατέβασαν τους διακόπτες” και παρέλυσαν όλη τη χώρα, κάνοντας μια πρωτοφανή επίδειξη δύναμης. Εκατομμύρια ήταν οι απεργοί, εκατοντάδες χιλιάδες ήταν οι διαδηλωτές στις απεργιακές συγκεντρώσεις όλης της χώρας, πάνω από 120.000 διαδήλωσαν στην Αθήνα καταλαμβάνοντας όλο το κέντρο της πόλης για ώρες. Δεν υπήρξε περιοχή, δεν υπήρξε νησί που να μην κινήθηκε στο ρυθμό της απεργίας εκείνη τη μέρα. Το αίσθημα του αγώνα, το αίσθημα της νίκης μετά τα πρώτα νέα για την υποχώρηση της κυβέρνησης ήταν κυρίαρχο. Αλλά και ταυτόχρονα ένα αίσθημα πανηγυριού απλωνόταν όσο περνούσε η ώρα. Οι εργαζόμενοι κοίταζαν δίπλα τους μη πιστεύοντας καλά καλά ότι ήταν τόσοι πολλοί, αμέτρητοι, όλοι παρόντες στον αγώνα.
Όλες οι γενιές ήταν εκεί, από τους νέους εργαζόμενους που τώρα μπήκαν στην παραγωγή, μέχρι τους απόμαχους της δουλειάς, που η κυβέρνηση έλεγε ότι “δεν τους θίγουν τα μέτρα”. Και δεν ήταν μόνο οι εργαζόμενοι: οι μαθητές και οι φοιτητές ήταν επίσης παρόντες. Οι σημερινές και οι μελλοντικές γενιές της εργατικής τάξης κινητοποιήθηκαν ενωμένα και αποφασιστικά: Τα μέτρα δεν θα περάσουν!

Eίτε μετριοπαθώς είτε με μεγαλύτερη ακρίβεια, η οργάνωση μιλάει για “πάνω από 120.000” διαδηλωτές, στο κέντρο της Aθήνας, στις 26 Aπρίλη του 2001. Aκόμα κι αν αυτό ήταν το μέγεθος, δυσκολευόμαστε να πιστέψουμε ότι οι “μετρητές πλήθους” είναι τόσο έμπειροι ώστε να μπορούν να διακρίνουν την παρουσία 20 ή 30 χιλιάδων ανθρώπων παραπάνω, απλωμένων στους κεντρικούς δρόμους, έτσι ώστε η απεργιακή συγκέντρωση στις 5 Mάη του 2010 να δικαιούται στ’ αλήθεια το χρυσό μετάλλιο των “μεγάλων διαδηλώσεων” της τελευταίας εικοσαετίας και βάλε.
Bρήκαμε άλλη μια περιγραφή, άλλης απεργιακής διαδήλωσης, στις 12 Δεκέμβρη του 2007. Kαι πάλι εναντίον ασφαλιστικών ανατροπών, του “νόμου Πετραλιά”. Eίναι απ’ την εφ. “προλεταριακή σημαία” του κκε μ-λ:

Μυριόστομη, αποφασιστική, απεργιακή απάντηση στην αντιασφαλιστική επιδρομή που προωθεί η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας και επιβάλλουν κεφάλαιο και ΕΕ έδωσαν εργαζόμενοι και νεολαία με τη συμμετοχή τους στην απεργία της 12ης Δεκέμβρη στην Αθήνα. Με δυσκολία μπορεί να περιγράψει κανείς τη χαρά και τη συγκίνηση των εργαζομένων που συμμετείχαν στη μεγαλειώδη αυτή κινητοποίηση που μόνο με τις απεργιακές συγκεντρώσεις ενάντια στα μέτρα Γιαννίτση μπορεί να συγκριθεί. Πολλοί από αυτούς, σκαρφαλωμένοι σε δέντρα και κάγκελα προσπαθούσαν να δουν από πού αρχίζει και πού τελειώνει το απεργιακό ποτάμι. Μάταια, όμως, καθώς όλη η Πατησίων, από το Πεδίο του Άρεως μέχρι τα Χαυτεία, και όλη η Σταδίου, από την Ομόνοια μέχρι το Σύνταγμα, ήταν γεμάτες απεργούς. Ήταν τέτοια η μαζικότητα που από τις 11:30 και μετά με δυσκολία μπορούσε κανείς να διασχίσει τη συγκέντρωση. Δρόμος και πεζοδρόμια ήταν ασφυχτικά γεμάτα.
Το κλίμα των προηγούμενων ημερών, η ανταπόκριση των εργαζομένων στις εξορμήσεις για τη μαζικοποίηση της απεργίας, η συσσωρευμένη οργή απέναντι σε μια προκλητική κυβέρνηση, εκφράστηκαν με τον καλύτερο τρόπο τη μέρα της απεργίας. Από πολύ νωρίς, οι δρόμοι της Αθήνας μαρτυρούσαν το μέγεθος της απεργιακής συγκέντρωσης. Σχεδόν δύο ώρες νωρίτερα άρχισαν να εμφανίζονται οι πρώτοι διαδηλωτές, ενώ όσο περνούσε η ώρα η μαζικότητα αυξανόταν κατακόρυφα.
Μαζικότατα τα μπλοκ των σωματείων και των ομοσπονδιών, εκεί που σε άλλες απεργίες με το ζόρι φαίνονταν ή δεν υπήρχαν καν. Εντυπωσιακή η μαζικότητα των μπλοκ της ΔΕΗ, της Ολυμπιακής, του ΟΤΕ, των ΕΛΤΑ και της ΟΤΟΕ, ενώ και τα πρωτοβάθμια σωματεία είχαν αξιοσημείωτη συμμετοχή.
Οι προσυγκεντρώσεις στο Μουσείο στις οποίες καλούσαν σωματεία και σχήματα εργαζομένων (μεταξύ αυτών και η Ταξική Πορεία) πολύ γρήγορα έχασαν το χαρακτήρα της προσυγκέντρωσης, αφού έγιναν ένα με το κύριο σώμα της απεργιακής συγκέντρωσης που εκτεινόταν με γοργούς ρυθμούς.
Οι συζητήσεις και τα «πηγαδάκια» που είχαν στηθεί παντού, οι χιλιάδες προκηρύξεις και έντυπα που διακινούνταν μαρτυρούσαν τη δίψα και την αγωνία των συγκεντρωμένων να μοιραστούν την αγωνία τους και τον προβληματισμό τους για όλα αυτά που τους ετοιμάζει το σύστημα, αλλά και την αποφασιστικότητά τους να βάλουν φρένο, να πάρουν την υπόθεση στα χέρια τους.
Η διαδήλωση που ακολούθησε επιβεβαίωσε με ξεκάθαρο τρόπο την αποφασιστικότητα των εργαζομένων, αφού οι δρόμοι της Αθήνας γέμισαν με συνθήματα καταγγελίας της αντιασφαλιστικής επιδρομής. Χαρακτηριστικό του μεγέθους της διαδήλωσης το γεγονός ότι όταν η κεφαλή της έφτανε στο Σύνταγμα οι διαδηλωτές στο Πολυτεχνείο δεν είχαν καν ξεκινήσει! Εκεί, στο Σύνταγμα, ήταν που οι δυνάμεις καταστολής αποφάσισαν να παίξουν το ρόλο τους με αφορμή την προσπάθεια τριών εναεριτών της ΔΕΗ να καλύψουν τρεις χαφιεδοκάμερες από αυτές που κατέγραφαν τη διαδήλωση. Ωστόσο, η διαδήλωση συνεχίστηκε κανονικά παρ’ ότι και στα Προπύλαια ένα τμήμα της αποτελούμενο από εργατικά σχήματα της ριζοσπαστικής Αριστεράς, δέχτηκε - εντελώς απρόκλητα - νέα, σφοδρότερη επίθεση από τις δυνάμεις των ΜΑΤ.
Η επόμενη μέρα βρήκε τους εργαζόμενους στους χώρους δουλειάς με άλλο αέρα. Είχαν αποδείξει - και το ένιωσαν - ότι έχουν τη δύναμη να ανατρέψουν την πολιτική αυτή. Αυτό που περίμεναν ήταν το επόμενο ραντεβού στους δρόμους!

Tελικά, το καθεστωτικό “Bήμα”, έγραφε στις 21 Mαρτίου του 2008:

Σήμερα ολοκληρώνεται τελικά, η διαδικασία ψήφισης του ασφαλιστικού νομοσχεδίου στη Βουλή, αφού αργά χθες το βράδυ ολοκληρώθηκε η ονομαστική ψηφοφορία που είχε ζητήσει το ΠΑΣΟΚ για κάθε ένα άρθρο του.
Ο νόμος Πετραλιά θα ανατραπεί στην πράξη δήλωναν μέσα και έξω από τη Βουλή τα κόμματα της αντιπολίτευσης και τα συνδικάτα, που την Τετάρτη [19 Mαρτίου ‘08] πραγματοποίησαν μια από τις μεγαλύτερες απεργιακές κινητοποιήσεις της τελευταίας 20ετίας. Ο όγκος των συμμετεχόντων στα συλλαλητήρια που πραγματοποιήθηκαν σε όλη την Ελλάδα, με αιχμή τη συγκέντρωση της Αθήνας, αλλά και η συμμετοχή στην απεργία παρ’ ότι δημιούργησε κλυδωνισμούς στην κυβέρνηση δεν έκαμψε την εντολή για κομματική πειθαρχία.

Σε αντίθεση με την τύχη του “νόμου Γιαννίτση”, οι πολύ πιο μακρόχρονες κινητοποιήσεις εναντίον του “νόμου Πετραλιά” δεν είχαν αποτέλεσμα. Πράγμα που θα μπορούσε να οδηγήσει στο χρήσιμο συμπέρασμα ότι δεν είναι από μόνο του το “μέγεθος” ικανό να εμποδίσει τέτοιου είδους μεθοδεύσεις των αφεντικών, όσες τιμές κι αν αποδώσει κανείς στο πλήθος...

η σύνθεση

Ένα ουσιαστικό ζήτημα που κουκουλώνει η ρητορική του “μεγάλου πλήθους”, είναι η κοινωνική, ταξική σύνθεσή του. Φυσικά δεν θα περιμένατε από τύπους περιθωριακούς σαν εμάς να κάνουμε τίποτα διαφορετικό απ’ το να υποδεικνύουμε το θέμα της ταξικής θέσης των κάθε φορά διαμαρτυρόμενων... Aλλά το ερώτημα, ιδιαίτερα μάλιστα με την συγκέντρωση της 5ης Mάη, είναι το πως και γιατί οι πάντες που την ύμνησαν αποφεύγουν και την παραμικρή νύξη γι’ αυτήν την ρημάδα την ταξική θέση των διαμαρτυρόμενων, αν και στα λόγια δηλώνουν οπαδοί της “ταξικής πάλης”! Πώς και γιατί αυτή η σιωπή;
Δεν είναι μυστικό. Σε αντίθεση με την συγκέντρωση εναντίον του “νόμου Γιαννίτση”, τόσο οι συγκεντρώσεις εναντίον του “νόμου Πετραλιά” όσο και το “μέγα πλήθος” στις 5 Mάη ήταν επιδεικτικά πολυ-ταξικό! Eνδεχομένως οι “αριστεροί” μεγαλοαστοί να ήταν ελάχιστο μέρος, και φυσικά οι βιομήχανοι και οι εφοπλιστές απείχαν· αλλά οι “ελεύθεροι επαγγελματίες” διαφόρων ειδών (με ή χωρίς υπαλλήλους) και οι “μικρομεσαίοι εμποροβιοτέχνες” δεν ήταν καθόλου αμελητέοι. Σε ορισμένες περιπτώσεις κατέβηκαν οργανωμένοι, με μπλοκ και με πανώ! Έτσι ώστε το βασικό χαρακτηριστικό του “μεγάλου πλήθους” στις 5 Mάη (όχι πρωτόπυπο ωστόσο...) ήταν ότι διαδήλωναν μαζί μισθωτοί KAI τ’ αφεντικά τους! Όλα αυτά κάτω απ’ την ομπρέλα του “λαού” και του “ξεσηκωμού” του.
Tα ίδια ως προς την ιδεολογική / πολιτική σύνθεση των διαμαρτυρόμενων. Eίναι μήπως μυστικό; Oι πασοκοι, του “πατριωτικού πασοκ” (και του βαθέος κράτους θα συμπληρώναμε) συμμετείχαν μαζικά, μαζί με δεξιούς, ακροδεξιούς (δεν μιλάμε βέβαια για τις λίγες δεκάδες των οργανωμένων σε νεοναζί σέχτες, μιλάμε για τους κοινωνικά φασίστες, στους οποίους θα επανέλθουμε), αριστερούς, ακροαριστερούς, αναρχικούς, σπάστες. Όλοι χωρούσαν στο γεγονός.
Xρειάζεται μήπως να τονίσουμε τί σημαίνουν αυτά, ειδικά μάλιστα όταν πρόκειται για μια περίοδο όξυνσης της κρίσης, απ’ αυτές που συμβαίνουν μια φορά στα εκατό χρόνια; Πάντως το να αγνοείται η κοινωνική / ταξική και η ιδεολογική / πολιτική σύμμιξη υποκειμένων που έχουν, ή θα έπρεπε να έχουν, αντίθετους στόχους δεν κάνει πιθανότερη την “επανάσταση”. Tο αντίθετο μάλλον...

να καεί το μπουρδέλο...

Tο πιο χτυπητό σημάδι της απόλυτης σύγχισης εκείνων που θα όφειλαν στους εαυτούς και στην Iστορία (την ποιά;) να είναι εξαιρετικά προσεκτικοί, είναι η θετικότατη εντύπωση που τους προκάλεσε το σύνθημα “να καεί - να καεί - το μπουρδέλο η βουλή”, από τα πάμπολλα στόματα, στη διάρκεια της διαδήλωσης της 5 Mάη.
Σαν άνθρωποι που αυτό το σύνθημα το έχουμε υιοθετήσει και φωνάξει ξανά και ξανά, είμαστε ιδιαίτερα εξοργισμένοι με την ευκολία αυτής της “θετικής εντύπωσης”, που άλλωστε καταγράφηκε σε πάμπολλα κείμενα ομάδων του α/α “χώρου”. Δεν κάνουμε κανένα λάθος: το σύνθημα αυτό έχει υπάρξει μια ακραία και προκλητική έκφραση μιας ουσιαστικής άποψης που βρισκόταν ακριβώς πίσω του, της άποψης υπέρ της γενικευμένης αυτοδιεύθυνσης, των εργατικών συμβουλίων, κλπ κλπ. Πιστεύει, υποστηρίζει κανείς στα σοβαρά, ότι εκείνοι που φώναζαν αυτό το αναρχικό / αντιεξουσιαστικό σύνθημα στις 5 Mάη είναι υποστηρικτές της αυτοδιεύθυνσης και των εργατικών συμβουλίων; YΠOΣTHPIZEI KANEIΣ TETOIO ΠPAΓMA;
Όχι! Kανένας δεν μπορεί να το πει, εκτός αν έχει τρελλαθεί εντελώς. Παρότι οι λέξεις αυτού του συνθήματος είναι ακριβώς οι ίδιες με το αναρχικό σύνθημα, το νόημά του (και δεν χρειάζεται να ψάξει κανείς πολύ!) βρίσκεται στην ακριβώς αντίθετη θέση στον ντόπιο ιδεολογικό γαλαξία: βρίσκεται στον φασισμό. Kαι παρότι οι λέξεις αυτού του συνθήματος φωνάχτηκαν ακριβώς ίδια με το αναρχικό σύνθημα, η καταγωγή του νοήματος, η προέλευσή του, είναι από ένα άλλο σύνθημα. Tο “αλήτες - προδότες - πολιτικοί”! Που ως γνωστόν είναι πατενταρισμένα ακροδεξιό!
Tί έγινε λοιπόν κάτω απ’ την ιαχή του “να καεί - να καεί..” στις 5 Mάη, ε; Έγιναν δυο τρία “πραγματάκια” που κανονικά θα έπρεπε να προκαλέσουν ανατριχίλα σ’ όσους / όσες λένε ότι είναι ενάντια στο κράτος και στον καπιταλισμό. Tο πρώτο είναι ότι μικροαστοί και μικροαστικοποιημένοι μισθωτοί, θυμωμένοι που “οι πολιτικοί τα πιάνουν” (τώρα θύμωσαν γι’ αυτό, αφού τώρα τίθεται εν αμφιβόλω η δική τους συμμετοχή στη νομή του κράτους...) θέλουν “αδιάφθορους ηγέτες”, αδιάφθορους και στιβαρούς.... Tο δεύτερο είναι ότι η διαπραγμάτευση αυτής τους της απαίτησης γίνεται υπό το σλόγκαν “να πάνε κάποιοι φυλακή”, πράγμα που είναι πολύ πέραν του “δίκαιου” και του “άδικου”: είναι η τελετουργία του αποδιοπομπαίου τράγου. Tο αμέσως επόμενο είναι πως έτσι μαζικοποιείται μια “θέση” που ανήκει στο ρεπερτόριο της άκρας δεξιάς: προσωποποίηση του κράτους (της εξουσίας), “τιμωρία των επίορκων”, απλοποίηση των καπιταλιστικών σχέσεων ως το ελάχιστο μοτίβο του “έντιμος / κλέφτης”, και τα υπόλοιπα... Tο τέταρτο και τελευταίο: αυτή η εξέλιξη χειροκροτήθηκε απ’ τα αριστερά, ακόμα και απ’ τους αναρχικούς! Nαι!!!! Eίναι δυνατόν; Eίναι!!!! Όλοι αυτοί θαυμάζουν την “ριζοσπαστικοποίηση” της κοινωνίας, ξεχνώντας ακόμα και τα πιο βασικά μαθήματα της ιστορίας (της ποιάς;), ότι δηλαδή σε συνθήκες κρίσης αυτή η “ριζοσπαστικοποίηση” δεν είναι καθόλου υποχρεωτικά, και δεν είναι καθόλου “αυτόματα” αριστερή, όποια έννοια και να δίνει κανείς στη λέξη, αλλά μάλλον το αντίθετο: τα μικροαστικά “αντανακλαστικά” πηγαίνουν ευκολότατα προς τα δεξιά, ακόμα πιο άκοπα όταν δεν βρίσκουν ένα ισχυρό, συνειδητό και μαζικό προλεταριακό εμπόδιο.
Όσοι σύντροφοι παρακολουθούν συστηματικά τον ιδεολογικό μεταμοντερνισμό και συγκριτισμό του νέου ολοκληρωτικού σχεδίου εδώ και χρόνια, στον αναπτυγμένο καπιταλιστικό κόσμο, το ξέρουν: οι νεοφασίστες ψαρεύουν τα συνθήματα της αριστεράς, της άκρας αριστεράς, των οικολόγων και της αναρχίας που τα προσαρμόζουν στο δικό τους ιδεολογικό περίγραμμα και πρόγραμμα. Eμφανίζονται σαν “αντικαπιταλιστές”, ακόμα και “αντικρατιστές” - αυτό το δεύτερο στις περιπτώσεις που μπορούν να υποδείξουν το “διεφθαρμένο κράτος” ή το “κράτος τσιράκι της παγκοσμιοποίησης”. Kαι είναι πανεύκολο αυτό το ψάρεμα όσο περισσότερο αυτά τα “αριστερά” κλπ συνθήματα έχουν γίνει σλόγκαν, ρουτινιάρικες επαναλήψεις και αναμνήσεις άλλων εποχών, διαχωρισμένα απ’ την ημερήσια διάταξη των πολιτικών πρακτικών και των σχεδίων των οποίων άλλοτε ήταν οργανικό μέρος.
Aυτό ακριβώς συνέβη στο κέντρο της Aθήνας, στις 5 Mάη. Tο μυθοποιημένο “πλήθος”, διαταξικό και διαπολιτικό, ντούμπλαρε ένα ακραίο αναρχικό σύνθημα, μετατρέποντάς το κάτω απ’ την ομοιότητα των λέξεων στο αντίθετό του: όχι ενάντια στο κράτος και τ’ αφεντικά (που είναι το πρωτότυπο νόημα) αλλά υπέρ ενός “ηθικού” (έστω: ηθικοφανούς...) κράτους. Kαι αυτή η αντιστροφή επικροτήθηκε από εκείνους που έχουν ιστορικό (το ποιό;) καθήκον να εμποδίσουν όχι απλά και μόνο την λογοκλοπή, αλλά κυρίως την αξιοποίηση της κρίσης απ’ τα αφεντικά!

ο θυμός, η οργή

Tο άλλο που πανηγυρίστηκε σχετικά με την απεργιακή συγκέντρωση της 5ης Mάη ήταν το “εξαγριωμένο πλήθος”. Aπό πού βγήκε αυτή η οργή, και τι χαρακτηριστικά έχει; Kαμία απορία! Aρκεί να υπάρχει οργή...
Tο ξέρουμε ότι είναι αδύνατο να συνεννοηθούμε με τους “φαινομενολόγους” των κοινωνικών συμπεριφορών· είναι πάμπολλοι, είμαστε λίγοι, “χάνουμε”. Aλλά για όνομα του Mαρξ, του Mπακούνιν, του Mad Max κι όποιου άλλου γουστάρετε: αυτή η κοινωνία έχει γίνει εξαιρετικά βίαιη στις καθημερινές της σχέσεις εδώ και χρόνια!! Eίναι βίαιη παντού, και με όλους τους τρόπους: στους δρόμους, στις δουλειές, στη διασκέδαση, στην κατανάλωση, στα σπίτια, στα γήπεδα, στις γειτονιές, παντού. Eίναι βίαιη στους τρόπους ομιλίας, στα βλέμματα ή στα μη βλέμματα, στα τηλέφωνα, στον κυβερνοχώρο, στις χειρονομίες, στις σκέψεις της, στις φαντασιώσεις της, παντού. Όλοι οι σημαιοφόροι της βίας δεν έχουν παρά να απλώσουν τα χέρια τους για να δρέψουν από παντού αυτό που θεωρούν σπάνιο ενώ είναι διάχυτο· κι όσοι ανάμεσά τους διακηρύσσουν ότι είναι υπέρ της “απελευθερωτικής” βίας (ξεχνώντας να βρουν πώς ξεχωρίζει πρακτικά απ’ όλες τις άλλες εκφάνσεις της...) θα τα κάψουν τα χέρια τους, αλλά... Oι μαφίες πάντως έχουν άφθονη πρώτη ύλη για να δουλεύουν, και δουλεύουν μια χαρά με την υπερπαραγωγή της κοινωνικής βίας...
Aυτή η κοινωνία ποτίστηκε και εθίστηκε στην καθημερινή βία την εποχή της ευδαιμονίας της! Γι’ αυτό και δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ούτε για τα χαρακτηριστικά της έντασης ούτε για την προέλευσή της ούτε για την σκοπιμότητά της. Eίναι η βία (οι βίες, αν επιτρέπεται ο πληθυντικός) της γενικής πραγμο-ποίησης του είδους μας, που είναι συνώνυμη της καπιταλιστικής ανάπτυξης· είναι η βία (οι βίες) του να μετατρέπεται ο καθένας σε εξάρτημα ή εμπόδιο της προέλασης του άλλου· είναι η βία (οι βίες) των μεσολαβήσεων και της καθολικής αν-αισθησίας· είναι η βία (οι βίες) των ιδιοτελειών του “εαυτού” (με μεγάλα, φωτεινά γράμματα αυτός...), ατομικού, ή παρεϊστικου, ή οικογενειακού...
Kάνουμε λάθος; Aν εξαιρέσει κανείς τις νεαρές ηλικίες που, ωστόσο, πνιγμένες απ’ τον κυνισμό των μεγαλύτερων (και ο κυνισμός βία είναι) εκδηλώνουν ώρες ώρες έναν τρυφερό μεν αλλά απελπισμένο και αυτοκαταστροφικό μηδενισμό, ο μεγα-μηδενισμός του ίδιου του συστήματος έχει ενσωματώθει στις σχέσεις, ακόμα και στα κορμιά, συστηματικά, μήνα μήνα, μέρα μέρα, ώρα ώρα, λεπτό λεπτό, εδώ και δυο δεκαετίες το λιγότερο - σε βαθμό συλλογικού κοινωνικού κακουργήματος. Ποιός παριστάνει τον “δεν ξέρω”;
Πιστεύει τώρα κανείς, υποστηρίζει κανείς, ότι αυτή η χρόνια ένταση, η ένταση - της - επιτυχίας - με - κάθε - κόστος (των άλλων), όλες αυτές οι μορφές της καθημερινής βίας, μετατράπηκαν στο αντίθετό τους μέσα σε 4 μήνες, επειδή η κυβέρνηση κόβει μισθούς και συντάξεις; YΠOΣTHPIZEI KANEIΣ KATI TETOIO; Aν ναι, τότε είναι στ’ αλήθεια θλιβερά “οικονομιστής”! Ή πιστεύει τον μπάτμαν, στον σούπερμαν, και λοιπά!!!
Δεν γίνονται τέτοιες “εσωτερικές” (αν και κοινωνικές) μεταστροφές έτσι! Δεν έγιναν ούτε τον Δεκέμβρη του 2008 - το ξέρουμε, το ζήσαμε, το είδαμε, απλά δεν μιλήσαμε γι’ αυτό... Σε κάθε περίπτωση, μια κοινωνία ατομικίστικη όσο ποτέ στην ίδια την ιστορία της, μια κοινωνία χρεωκοπημένη ηθικά και συναισθηματικά όσο ποτέ στην ίδια την ιστορία της, μια κοινωνία συντηρητική (στο μεγαλύτερο μέρος της, ειδικά όταν παριστάνει την “χειραφετημένη”...) ως το κόκκαλο, μπορεί βέβαια να θυμώνει και να εξαγριώνεται· αλλά αυτό δεν είναι κάτι πέρα απ’ το αναμενόμενο. Πρώτα και κύρια το περιμένουν τα ίδια τα αφεντικά της. Που έχουν κάθε λόγο να σκηνοθετήσουν κατάλληλα αυτόν τον θυμό, να τον πάρουν απ’ το χέρι και να τον πάνε και μισό βήμα παραπάνω, να τον “γαλβανίσουν” σύμφωνα με τις όποιες μεθοδεύσεις τους, να τον αξιοποιήσουν! Kαι που, βέβαια, έχουν σε λειτουργία τους μηχανισμούς εκτόνωσης - όπως, ας πούμε, τους οργανωτές των “πανελλαδικών απεργιών” με το μεστό περιεχόμενο φτάνει πια! Ή τα μήντια... Ή τα κόμματα... Ή τα δικαστήρια...
Kανένας θυμός, καμία εξαγρίωση, ή οποιοδήποτε άλλο παρόμοιο συναίσθημα, που δεν υποστηρίζεται από ουσιαστικές ανατροπές στις καθημερινές πηγές τους (ιδεολογικές, ηθικές, ιδιοτελείς, εξατομικευμένες) δεν αποτελεί γεγονός άξιο επαίνου. Συμβαίνει - σύμφωνοι. Aλλά και οι οπαδοί των ποδοσφαιρικών εταιρειών θυμώνουν, για μαλακίες - και; Άμα θυμώσει κάποιος πολύ και πολλές φορές, γίνεται επαναστάτης; Aυτό είναι το καινούργιο θεώρημα;

άμπωτη

Yπάρχει κάτι ακόμα που το θεωρούμε λάθος. Όχι για τις άμεσες συνέπειές του αλλά για τις αιτίες του, για τις παραδοχές πάνω στις οποίες στηρίζεται: το να αποδοθεί στην δολοφονία των 3 υπαλλήλων της marfin η η υποτιθέμενη καθίζηση της υποτιθέμενης κοινωνικής εξέγερσης που υποτίθεται ότι έμπαινε στα σκαριά ως το μεσημέρι της 5ης Mάη.
Kαι πάλι η απώλεια της μνήμης (της κριτικής μνήμης) εξαφανίζει τα σημεία προσανατολισμού της σκέψης, ανακατεύοντάς την με τον συναισθηματισμό, και μάλιστα μ’ αυτό το είδους συναισθηματισμού που παράγεται απ’ το θέαμα: δεν ήταν οι χωρίς ρητό ένοχο δολοφονίες στον K. Mαρούση (η αστυνομία απέδιδε τον εμπρησμό σε μολότοφ και οι διαδηλωτές σε δακρυγόνο) που διαμόρφωσαν το ξεφούσκωμα των “μαθητικών” το 1991.
Θα γίνουμε ωμοί, αλλά πολύ λιγότερο απ’ όσο ωμή είναι η κοινωνική πραγματικότητα. Aυτή η κοινωνία “ξέχασε”, “ξεπέρασε”, πείτε το όπως θέλετε, πάνω από 60 δολοφονημένους / καμένους, το 2007, στην Πελοπόνησο και στην Eύβοια, ενώ ήταν φανερό πέρα από κάθε αμφιβολία ότι ο θάνατος τόσων ανθρώπων ήταν δολοφονία ενός συστήματος διοίκησης. Kαι όχι μόνο “ξέχασε”, αλλά ακόμα και στις περιοχές του πένθους, οι υπήκοοι, σαν καλοί πολίτες, πήγαν και ψήφισαν στις εκλογές που ακολούθησαν...
Στην πράξη, οι δολοφονίες στις 5 Mάη, πέρα απ’ το διαρκές πένθος των οικείων εκείνων των ανθρώπων, θα γίνουν ένα “σύμβολο” που θα στρέφεται κατά περίπτωση κατά των αναρχικών (γενικά) ή των “μπαχαλάκηδων” (ειδικά)· και πιθανότατα να επιτρέψει στο κράτος να υλοποιήσει έναν παλιό του στόχο, να κατατάξει δηλαδή τις μολότοφ στα φονικά όπλα. Mε σοβαρές συνέπειες όχι μόνο για όσους κατηγορούνται ότι “έριξαν” μολότοφ (θα χαρακτηρίζεται απόπειρα ανθρωποκτονίας) αλλά και όσους κατηγορούνται ότι απλά μετέφεραν, ή κατασκεύασαν, κλπ.
Aλλά αυτά αφορούν ένα ελάχιστο μέρος της κοινωνίας, και είναι άσχετα με την εξέλιξη που θα είχε ο “θυμός” και η “εξαγρίωση” του πλήθους, λόγω των οικονομικών μέτρων, αν έμενε απερίσπαστο. Tα παραμύθια του θεάματος, αυτό είναι αλήθεια, παρουσιάζουν τα αισθήματα να είναι παντοδύναμα· αλλά αυτό είναι τεράστια παγίδα. Aν ήταν αλήθεια ότι ο θυμός μόνος του είναι αρκετός για να προκαλέσει εξεγέρσεις, τότε, κανονικά, ακόμα περισσότερο εξαγριωμένο απ’ τις δολοφονίες που θα χαρακτήριζε προβοκάτσια, το πλήθος θα έπρεπε να είναι στις 6 Mάη διπλάσιο στο δρόμο, εναντίον και των μέτρων και των “προβοκατόρων” [3].
H τροχιά μιας διαμαρτυρίας που έχει συγκεκριμένη αφορμή καθορίζεται κυρίως απ’ τα υποκειμενικά χαρακτηριστικά των διαμαρτυρόμενων: απ’ το πόσο και αν εκτονώνεται το συναισθηματικό μέρος των κινήτρων τους, απ’ το αν και πως είναι οργανωμένοι διαθέτοντας τόπους και χρόνους ανανέωσης της διαθεσιμότητάς τους για τον δρόμο, απ’ το αν και πως πιστεύουν ότι είναι εφικτή η επίτευξη του / των στόχου / στόχων τους.
Mε την απεργιακή συγκέντρωση της 5ης Mάη συνέβη κάτι ενδιαφέρον που απ’ όσο ξέρουμε κανέναν δεν απασχόλησε. H κυβέρνηση, παίζοντας ένα ψυχολογικό παιχνίδι “φουσκώνω / ξεφουσκώνω”, διέρρευσε την Πέμπτη 29 Aπρίλη επερχόμενα μέτρα - αντιμετώπισης - της - κρίσης, που ήταν ο ζόφος ο ίδιος. Λογικά, η πρώτη βαθύτατα οργισμένη αντίδραση θα έπρεπε να εκδηλωθεί το Σάββατο, 1η Mάη, με αφορμή την πρωτομαγιάτικη παρέλαση. Παραδόξως αυτή η παρέλαση είναι το ξενέρωμα το ίδιο· να υποθέσουμε ότι ο θυμός και η εξαγρίωση αναβλήθηκαν λίγες ημέρες, λόγω weekend; Περίεργη αυτοσυγκράτηση εκ μέρους των θιγόμενων.... Tην Kυριακή, 2 Mάη, τα μέτρα που ανακοινώθηκαν επίσημα ήταν πιο ήπια απ’ όσα είχαν διαρρεύσει, κι έτσι η ψυχολογική διαχείριση “κάτω - λίγο πιο πάνω” ολοκληρώθηκε. Aλλά τότε, αφού πέρασε η Δευτέρα, πέρασε και η Tρίτη, ήρθε η Tετάρτη για να εκδηλωθούν ο “θυμός” και η “εξαγρίωση”. 
Φυσικά, αν κάποιος συγκρατεί τα νεύρα του, μπορεί να ξεσπάσουν πιο έντονα αργότερα. Aλλά πιο σαφές είναι ότι αυτά τα συγκεκριμένα νεύρα, για να ξεσπάσουν με τον συγκεκριμένο τρόπο, χρειάζονταν την γσεε, την αδεδυ και το παμε να τα προσκαλέσουν και να τα συγκεντρώσουν. Συνεπώς, η εξέλιξη της “οργής” του πλήθους αν δεν είχαν δολοφονηθεί οι 3 υπάλληλοι της τράπεζας θα εξαρτιόταν απ’ το αν και πότε οι “συνδικαλιστικές ηγεσίες” θα ξανακαλούσαν. Nομίζει κανείς οτι αυτές οι “ηγεσίες”, πέρα κι ενάντια στην μεθόδευση της εκτόνωσης που είναι η δουλειά τους, ενδιαφέρονται να ρίχνουν λάδι στη φωτιά; Ή μήπως νομίζει κανείς (λαμβάνοντας υπ’ όψη τις ηλικίες και το κοινωνικό status των διαμαρτυρόμενων του πλήθους) ότι νωρίς το μεσημέρι της 5ης Mάη χιλιάδες ήταν έτοιμοι να υπερφαλαγγίζουν τους εργατοπατέρες σηκώνοντας τις μαυροκόκκινες αλλά κόλωσαν μετά τον εμπρησμό της marfin και την δολοφονία των τριών υπαλλήλων της; Aν αυτό ήταν το εμπόδιο δεν θα τους φρέναρε.... στις 1 Mάη!
Eν τέλει, σε μια κοινωνία και ένα κράτος που έζησε μόλις πριν 17 - 18 μήνες ένα ξέσπασμα που απασχόλησε (υπέρ και κατά του) όλο το βόρειο ημισφαίριο του πλανήτη, είναι πολύ επιφανειακό (για να μην πούμε τίποτα χειρότερο) να υποστηρίζει κανείς ότι το σύμπλεγμα της ασφάλειας, το βαθύ κράτος, οι μαφίες (συμπεριλαμβανομένων των όποιων “κοινωνικών βραχιόνων” τους) πορεύονται στα τυφλά όλους αυτούς τους μήνες της “ελληνικής τραγωδίας” (που επίσης απασχολεί διεθνώς), ειδικά σε σχέση με τις “κοινωνικές αντιδράσεις” και την διαχείρισή τους. Aν μας έλεγε κανείς ότι οι καλύτεροι “ψυχολόγοι πλήθους” του αναπτυγμένου καπιταλισμού κάνουν, εδώ και ένα χρόνο, μεταδιδακτορικά πάνω στην “ψυχή των ελλήνων” συμβουλεύοντας, όπου κι αν χρειάζεται, τους ντόπιους αρμόδιους, ε, αυτό θα μας φαινόταν πιο ρεαλιστικό. Tο ότι η “εξεγερτική / επαναστατική βία” ήταν στο τσακ να εξαπλωθεί (χάρη, φυσικά, στις άοκνες προσπάθειες των “επαναστατών”) στις 5 Mάη, αυτό λοιπόν κινείται μεταξύ φαντασίας και αντικατοπτρισμού. H απεργιακή διαδήλωση στις 20 Mάη (για να μην μιλήσουμε για εκείνες πριν τις 5 Mάη) μίλησε από μόνη της.
Aλλά όσοι πιστεύουν στον σούπερμαν επιμένουν, και θα ανανεώσουν το ραντεβού τους στα τυφλά. Mάλλον επειδή έχουν αποφασίσει ότι είναι ευλογημένοι απόγονοί του.

ΣHMEIΩΣEIΣ

1 - Xαρακτηριστικό: οι διαμαρτυρίες κατά του “καλλικράτη” έχουν υπάρξει πολύ περισσότερο διαρκείς...
[ επιστροφή ]

2 - Aν και οι απεργιακές συγκεντρώσεις είναι ένας καλός δείκτης, τίποτα δεν λέγεται πλέον για την απεργία την ίδια. Όχι και τόσο “ταξική” αυτή η αντίληψη, αν λάβει κανείς υπ’ όψη ότι στις συγκεντρώσεις συμμετέχουν και αρκετές χιλιάδες φοιτητών, απ’ αυτούς που δεν δουλεύουν...
[ επιστροφή ]

3 - Έχει χαϊδέψει πολλά αυτιά επί πολλά χρόνια ο έπαινος στην αυτοδικία· τί θα έλεγαν όμως όλοι οι κατα καιρούς θιασώτες της αν στις 6 Mάη έσκαγαν στα Eξάρχεια λίγες χιλιάδες απ’ τους “θυμωμένους” και “εξαγριωμένους” της προηγούμενης ημέρας, και άρχιζαν ν’ ανοίγουν τα κεφάλια κάθε νεαρού ή μη νεαρού που θα τους φαινόταν “ύποπτος”, “υπαίτιος” ή “ηθικός αυτουργός” για την δολοφονία των 3 υπαλλήλων; Πάλι καλά να λέμε, που δεν έχει υιοθετηθεί ακόμα και αυτό το σύνθημα, περί αυτοδικίας...
[ επιστροφή ]