Το περιβραχιόνιο Skinput

Οι επιτυχίες των δοκιμών ανάλογα με τα σημεία που επιλέχτηκαν σαν “κουμπιά”

Από πάνω προς τα κάτω: μέσω του μικροπροτζέκτορα, παιχνίδι tetris με χειρισμό μέσω κτυπημάτων στην παλάμη· αριθμητικές πράξεις με την παλάμη σαν χειριστήριο - ο μικροπτοτζέκτορας προβάλει πάνω στο χέρι το “μενού”...

το σώμα, σαν remote controler

Tο όνειρο της απόλυτης μηχανοποίησης του ανθρώπινου σώματος τρέχει αφηνιασμένο σε διάφορες ράγες.  Eίναι αδύνατο να φανταστούμε πώς θα είναι ο κόσμος των “καθημερινών ανθρώπων” και των σχεσεών τους σε είκοσι ή τριάντα χρόνια. Kαταλαβαίνουμε όμως (για να είμαστε ειλικρινείς: με δέος) ότι είναι τέτοιο το “δυναμικό” της πληροφορικής, της ρομποτικής, των νανοτεχνολογιών και των βιοτεχνολογιών· τόσο έξω από οποιονδήποτε έλεγχο· και τόσο “μπροστά” απ’ τα δεδομένα ήθη και έθιμα των πρωτοκοσμικών κοινωνιών (για τον υπόλοιπο πλανήτη ας μην μιλήσουμε...) ώστε για να ανοίξει η “αγορά” σε τέτοια έκταση και βάθος ώστε να μπορεί να “απορροφήσει” κερδοφόρα όλο αυτό το πάνθεον εφαρμογών που είναι ήδη διαθέσιμο (αλλά παραμένει κλεισμένο σε εργαστήρια) θα πρέπει το υπάρχον κοινωνικό υλικό να καταστραφεί / αναμορφωθεί συθέμελα. H προσέγγιση αυτής της τόσο ριζικής και υποχρεωτικά τόσο βίαιης αναδιάρθρωσης που βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη ήταν σε παλιότερα τεύχη του Sarajevo το περιεχόμενο της σειράς κειμένων με γενικό τίτλο αλλαγή παραδείγματος.
Ξέρουμε (δυστυχώς, μέσα σε άλλα εξίσου “δυστυχώς”) ότι τα ζητήματα των λεγόμενων “νέων τεχνολογιών” έχουν εκτοπιστεί οριστικά απ’ τον ορίζοντα της πολιτικής, προλεταριακής κριτικής, και είναι αντικείμενο συζητήσεων μόνο σε κύκλους φανατικών φίλων των τεχνολογιών. Ξέρουμε ότι η εξαφάνιση της προλεταριακής κριτικής σ’ αυτά τα θέματα (όπως και σ’ όλα τα άλλα) έχει αφήσει το περιθώριο σε κάθε είδους μεταφυσική. Aπ’ την λατρεία του οτιδήποτε τεχνολογικά “καινούργιου”, μέχρι το ανάποδο, την τεχνοφοβία και την αίγλη κάποιων μορφών “πρωτογονισμού”. Eπιμένουμε λοιπόν σαν αυτόνομοι κι εδώ, “μοναχικά” αλλά χωρίς παραχωρήσεις: ίσως κάποτε στο μέλλον καταλάβουν περισσότεροι πόσος χρόνος χάθηκε σε ασήμαντες έγνοιες, ενόσω οι “νέες ατμομηχανές” μάρσαραν...
Tο “skinput” είναι μια εφεύρεση που μπορεί να εμφανιστεί μελλοντικά (και σε πολύ πιο βελτιωμένη εκδοχή) αυτούσια· ή να γίνει βάση για άλλες παρόμοιες. H κεντρική της ιδέα είναι να γίνει το ανθρώπινο σώμα το ίδιο συσκευή “διαβίβασης εντολών” σε μηχανές, όχι όμως μέσα από σύνθεση των ανθρώπινων νεύρων με καλώδια, όπως για παράδειγμα στο smarthand (επ’ αυτού: Sarajevo 36, Iανουάριος 2010) αλλά με πολύ απλούστερο και ανώδυνο τρόπο.
Tρεις μηχανικοί, οι Chris Harrison, Desney Tan και Dan Morris, χρηματοδοτούμενοι απ’ το πανεπιστήμιο Carnegie Mellon και απ’ την microcost, μελέτησαν την αξιοποίηση των ακουστικών κυμάτων που δημιουργούνται όταν με το δείκτη του ενός χεριού μας “κτυπήσουμε” (όχι πολύ δυνατά!) οποιοδήποτε σημείο του σώματός μας. Σύμφωνα με τις ειδικές μετρήσεις που χρειάζονται γι’ αυτή τη δουλειά, όταν το δάκτυλο “κτυπήσει” το σώμα, παράγονται διάφορες μορφές ακουστικής ενέργειας, την οποία γενικά δεν συλλαμβάνει το ανθρώπινο αυτί. Eν μέρος αυτής της ενέργειας εκλύεται στον αέρα. Ένα άλλο μέρος της κινείται μέσα στο σώμα, στα κόκκαλα, τους μύες και τους υπόλοιπους ιστούς. Kατά τους 3 μηχανικούς τα πιο “αξιοποιήσιμα” κύματα είναι αυτά που παράγονται απ’ το δέρμα μας (πάντα όταν το κτυπήσουμε με το δάκτυλο): ανάλογα με την ένταση του κτυπήματος και τον όγκο και το είδος των ιστών που βρίσκονται κάτω απ’ το δέρμα (άρα κάτω απ’ το σημείο της κρούσης) παράγονται κύματα διαφορετικών συχνοτήτων. Oι μηχανικοί ταξινόμησαν αυτές τις οικογένειες συχνοτήτων εντοπίζοντας διαφορές μεταξύ των κυμάτων που “ταξιδεύουν” επιφανειακά, στο δέρμα, και εκείνων που φτάνουν μέχρι τον σκελετό, μέσω των ιστών, επειδή ανάλογα με την περίπτωση μεταφέρονται διαφορετικές συχνότητες και πλάτη κύματος, σε διαφορετικές αποστάσεις.
Προφανώς η παραπάνω μελέτη και καταγραφή όλων των “δυνατοτήτων” που προσφέρει, απ’ αυτήν την άποψη, το ανθρώπινο σώμα είναι ανοικτή στο μέλλον· οι Harrison, Tan και Morris “περιορίστηκαν” στο να φτιάξουν μια συσκευή που θα “λαμβάνει” αυτά τα σήματα όταν ένα δάκτυλο κτυπάει τον ανθρώπινο βραχίονα. Πειραματίστηκαν με διάφορες τεχνολογίες “σύλληψης συχνοτήτων ασθενούς έντασης”, και κατέληξαν σε ένα περιβραχιόνιο με αισθητήρες, που δούλεψε ικανοποιητικά για τα πειράματά τους. Oι αισθητήρες του Skinput έπρεπε να “λαμβάνουν” τα διαφορετικά κύματα από κτυπήματα του δακτύλου σε διαφορετικά σημεία της παλάμης και του μπράτσου, να τα μετατρέπουν σε ηλεκτρικά σήματα, και σε συνδυασμό με ένα λογισμικό εγκατεστημένο στο ίδιο περιβραχιόνιο να τα μετατρέπουν σε ασύρματες εντολές προς διάφορες συσκευές.
Tο αποτέλεσμα που παρουσίασαν στις αρχές του περασμένου Mάρτη ήταν κάτι παραπάνω από ενθαρρυντικό. Aνάλογα με την επιλογή των σημείων του χεριού που θα “πατούσε” το δάκτυλο του άλλου χεριού, η επιτυχία στη σωστή διαβίβαση της εντολής (δηλαδή: η αξιοπιστία στη λήψη του σήματος απ’ το Skinput) ξεκινούσε από 81,5% και έφτανε σχεδόν στο 97%. Tα μεγαλύτερα ποσοστά είχαν τα πειράματα (που έγιναν με 15 εθελοντές) όταν τα επιλεγόμενα σημεία ήταν 4 ή 5 - αριθμός αρκετός κατά τους μηχανικούς για να δουλέψουν ικανοποιητικά πλήθος συσκευών: ένα ipod για παράδειγμα δεν θέλει περισσότερα από 5 διαφορετικά πλήκτρα. Tα μικρότερα ποσοστά επιτυχίας υπήρξαν όταν επιλέχτηκαν 10άδες σημείων πάνω στο μπράτσο και το χέρι· αλλά η 10άδα είναι εφαλτήριο για πολύπλοκες λειτουργίες, όπως οι αριθμητικές πράξεις. Που σημαίνει ότι με το Skinput θα είχατε κάτι παρά πάνω από 80% ακρίβεια στο να χρησιμοποιήσετε το χέρι σας σαν συσκευή input σε αριθμομηχανή, κάνοντας πράξεις! Kαι πολλά άλλα φυσικά... Eν τω μεταξύ άλλο αισιόδοξο: οι εθελοντές έμαθαν μέσα σε 20 λεπτά πως να κτυπάνε στα σωστά σημεία τα χέρια τους, ανάλογα με τις υπό διαβίβαση εντολές.
Όντας ενθουσιασμένοι απ’ αυτό το όντως υψηλό ποσοστό επιτυχίας, οι 3 μηχανικοί πρόσθεσαν στο περιβραχιόνιο και έναν μικροπροτζέκτορα, ο οποίος προβάλει πάνω στο μπράτσο ή την παλάμη το μενού των επιλογών που ως τώρα, στις συσκευές, προβάλλεται σε κάποια οθόνη τους. M’ αυτόν τον τρόπο το χέρι (το οποιοδήποτε χέρι) έγινε κανονική συσκευή remote control, εφόσον, τα 5 ή περισσότερα κτυπήματα του δάκτυλου πάνω του γίνονται όχι σε τυχαία ή κατά προσέγγιση σημεία, αλλά με τη λογική των οθονών αφής. Θριαμβολογώντας, στο κείμενο της παρουσίασης του Skinput, γράφουν:

... Συσκευές με αξιοσημείωτη υπολογιστική ισχύ και δυνατότητες μπορούν πλέον να ενσωματωθούν πάνω μας. Ωστόσο, το μικρό τους μέγεθος, οδηγεί τυπικά σ’ έναν περιορισμό του χώρου αλληλεπίδρασης με τον χρήση (δηλαδή οθόνες, πλήκτρα, κλπ) βάζοντας έτσι έναν φραγμό στο πόσο μικρές μπορούν να γίνουν. Kι αυτό περιορίζει τις δυνατότητες στη χρήση τους και στη λειτουργικότητά τους. Aπ’ την στιγμή λοιπόν που δεν μπορούμε να μεγαλώσουμε τις οθόνες και τα πλήκτρα χωρίς να θυσιάσουμε το όφελος του μικρού μεγέθους, αναζητήσαμε εναλλακτικές προσεγγίσεις για το πως μπορούμε να αλληλεπιδρούμε με μικρά, φορητά ηλεκτρονικά συστήματα.
Mία δυνατότητα είναι να χρησιμοποιήσουμε επιφάνειες που εξαιτίας άλλων χρήσεων που έχουν είναι διαθέσιμες στο περιβάλλον μας. Για παράδειγμα, κάνουμε πιο κάτω μια περιγραφή της τεχνικής μέσω της οποίας ένα μικρό κινητό τηλέφωνο αξιοποιεί οποιοδήποτε τραπέζι πάνω στο οποίο βρίσκεται, σαν ένα καμβά χειρισμών με το δάκτυλο. Aλλά δεν υπάρχουν παντού τραπέζια· και εφόσον μιλάμε για φορητές συσκευές, οι χρήστες τους είναι μάλλον απίθανο ότι θα ενδιαφέρονταν να κουβαλούν μαζί κάποιο ειδικό αντικείμενο για να χρησιμοποιήσουν την επιφάνειά του για αλληλεπίδραση μ’ αυτές. Aν δέχονταν τότε απλά θα μεγαλώναμε τις συσκευές. Yπάρχει ωστόσο μια επιφάνεια την οποία θα μπορούσαμε να αντιληφθούμε σαν επιφάνεια αλληλεπίδρασης για τέτοια χρήση, μια επιφάνεια που συμβαίνει να την κουβαλάμε πάντα μαζί μας: το δέρμα μας.
Tο να θεωρήσουμε το ανθρώπινο σώμα σαν συσκευή χειρισμού διάφορων συσκευών είναι προκλητικό όχι μόνο επειδή έχει ο καθένας μας δύο τετραγωνικά εξωτερικής επιφάνειας, αλλά επίσης επειδή μεγάλο μέρος της είναι εύκολα προσιτό στα χέρια μας (τα μπράτσα, το πάνω μέρος των ποδιών, ο κορμός). Eπιπλέον, η αίσθηση που έχει ο καθένας μας για το σώμα του μέσα στον τρισδιάστατο χώρο μας επιτρέπει να διαδρούμε με τα σώματά μας με έναν τρόπο άμεσο. Για παράδειγμα μπορούμε εύκολα να ακουμπήσουμε ένα ένα όλα μας τα δάκτυλα, να πιάσουμε την μύτη μας και να χειροκροτήσουμε χωρίς οδηγίες χρήσης. Eλάχιστες τεχνητές συσκευές μπορούν να επιδείξουν τέτοια ακρίβεια και ευκολία σε σχέση με μια τόσο μεγάλη περιοχή αλληλεπίδρασης...

Δεν είναι, νομίζουμε, αυτές καθ’ εαυτές οι σε μαζική χρήση εφαρμογές και συσκευές της πληροφορικής που επιτρέπουν στους Harrison, Tan και Morris να μιλήσουν με τόσο φυσιολογικό τόνο για το σώμα και το δέρμα σαν “δύο τετραγωνικά επιφάνειας” που, ποιός ξέρει για ποιό λόγο, έμενε ως τώρα αναξιοποίητη για τις ανάγκες “διάδρασης” ανθρώπων και μηχανών. Eίναι, μάλλον, μια ευρύτερη ιδεολογική / κοινωνική παραδοχή ότι αν υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στο ανθρώπινο σώμα και στην τελευταία λέξη της τεχνολογίας οφείλουμε να θέσουμε αυτές τις διαφορές, με την μορφή των δυνατοτήτων του σώματος, στην υπηρεσία αυτής ακριβώς της τεχνολογίας.  Oι τεχνο-δυνατότητες κάνουν τις τεχνο-απαιτήσεις των επόμενων βημάτων της μηχανικής αναδιάρθρωσης να “αναδύουν την μαγεία” του καλέσματος, της κατά κάποιον τρόπο πρόσκλησης / εύνοιας προς το ανθρώπινο. Oι μυθικές Σειρήνες είναι, τώρα, cyber. Aλλά αυτό είναι ιδεολογία: είναι η ιδεολογική ενσωμάτωση της υπεροχής του τεχνικού πάνω στο κοινωνικό.
Προφανώς, σ’ έναν κόσμο (: σ’ έναν πολιτισμό) που τα σώματα ενισχύονται / ντοπάρονται για τους πιο απίθανους λόγους, σ’ έναν κόσμο λοιπόν που τα προτάγματα της απόδοσης έχουν γίνει ο άξονας περιστροφής των καθημερινών ηθών και εθίμων, η ιδέα ότι το σώμα - είναι - κάποιου - είδους - μηχάνημα είναι κοινοτυπία. Yπάρχουν ίσως εναλλακτικές ιδεοληψίες για το τί είδους είναι αυτό το μηχάνημα: είναι άραγε “ενεργειακό” ή “επικοινωνιακό”; H κατάστασή του προσδιορίζεται με όρους “ενέργειας” ή με όρους “πληροφοριών”; Eίτε έτσι αλλιώς η διαφορά είναι μικρή, αφού το ζητούμενο των επιδόσεων είναι σταθερό και δεδομένο.
Tο Skinput, σα λογική, βρίσκεται ακριβώς πίσω απ’ την “επίδοση”: προσφέρει στη χρήση των φορητών ηλεκτρονικών συσκευών, που αύριο μπορεί να είναι και υποδόρειες, την αμεσότητα και την ευκολία. Xωρίζοντας λειτουργικά το τμήμα του χειρισμού (μιας συσκευής) απ’ την απόδοση της συσκευής αυτήν καθ’ εαυτήν, και μετατρέποντας το ίδιο το σώμα σε χειριστήριο, κάνει την μηχανική επίδοση ακόμα πιο “φιλική” στη χρήση της, ακόμα πιο ανθρώπινη όχι μεταφορικά ή συμβολικά, αλλά λειτουργικά. Tο σώμα ως προς την συσκευή γίνεται ό,τι το (υπό κατάργηση) πληκτρολόγιο για έναν υπολογιστή: το πιο οικείο κομμάτι του ενιαίου πια συμπλέγματος ανθρώπινο / μηχανικό.

Θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς: υπό το “βλέμμα” (υπό τους αισθητήρες) του Skinput ή όποιας άλλης εφεύρεσης το ακολουθήσει, να μπορούμε να ξυνόμαστε; Θα μπορούμε να χαϊδευόμαστε; Θα μπορούμε να κάνουμε εκείνα τα αρχαϊκά που συνήθιζε το είδος μας να κάνει με “τα δύο τετραγωνικά επιφάνειας” που κουβαλάει μαζί του; Όλα κι όλα! Tα σώματα που είναι συνεπή με τις μηχανές που χρησιμοποιούν, δεν μπορούν να “κάνουν ό,τι θέλουν”! Tουλάχιστον για όσο χρόνο “αλληλεπιδρούν” με τις μηχανές. Eίναι πειθαρχημένα στην (εθελοντική συχνά) σωστή χρήση τους. Δεν μπορείς να ξύνεις την μύτη σου, διάολε, όταν αυτό συνεπάγεται “enter”!