Ιδού μια άκρως "επιστημονική" προσέγγιση του ζητήματος: στη γυάλα δεν γίνεται να πολλαπλασιάζονται συνέχεια τα ψάρια...
Τα ψάρια είμαστε εμείς... Και ο "ψαράς", ξέρετε...

...λένε ότι είμαστε πολλοί
(σ’ αυτόν τον πλανήτη)

Στο τεύχος Mάη (νο 29) σχολιάζοντας τις επιδημικές εμμονές που με σχεδόν σαδιστική απόλαυση έρχονται και επανέρχονται τα τελευταία χρόνια απ’ τα χείλη των ειδικών για τους κινδύνους μιας «πανδημίας ενός φονικού ιού γρίπης», γράφαμε μεταξύ άλλων:

... H εισαγωγή των «οικολογικών απειλών» ή/και των «υγιεινιστικών απειλών» στο ρεπερτόριο και τις αρμοδιότητες των ανά τον κόσμο πενταγώνων γίνεται, και θα γίνει ακόμα πιο έντονα, δραστικά, επιτακτικά στο μέλλον, με όρους κοινωνικού ελέγχου.... Γιατί ενώ οι ιοί είναι τόσο μικροσκοπικοί, τόσο αόρατοι, ώστε να είναι ενδεδειγμένοι στη διασπορά πανικών, υπάρχει κάτι αντίθετο, γιγάντιο: οι (νεο) Mαλθουσιανές ιδεολογίες των αφεντικών και των λακέδων τους......: «σ’ αυτόν τον πλανήτη έχετε γίνει πολλοί / πολλές»! Δεν ξέρουμε κάποιον τόσο κυνικό που να βγει να πει ανοικτά «πόσοι περισσεύουν»...

Δεν ξέρουμε, ναι.... Mια πρόχειρη έρευνά μας όμως έπιασε εδώ κι εκεί ένα υπόκωφο μουρμουρητό που έχει ήδη ανοίξει το ζήτημα του «υπερπληθυσμού» του πλανήτη, με το δικαίωμα των «οικολογικών προβλημάτων» που έχουν συσσωρευτεί! Kαι έμμεσα μπορεί να «ακούσει» κάποιος προσεκτικός ακόμα και υπολογισμούς για το κατά - πόσα - κεφάλια - θα - ήταν - καλό - να - μειωθεί - ο - παγκόσμιος - πληθυσμός - για - το - καλό - του - πλανήτη...
Eίναι ο εφιαλτικότερος από όλους τους εφιάλτες... Aλλά, δυστυχώς, μπορεί θαυμάσια να ενταχθεί στους σχεδιασμούς των αφεντικών, στους σχεδιασμούς ας πούμε της αναγκαίας «μεγάλης καταστροφής» που ήταν δημιουργικά συνεπής για την έναρξη ενός καινούργιου και αποδοτικού καπιταλιστικού κύκλου...
Για να σας εξοικειώσουμε χωρίς να ανατριχιάσετε (ακόμα) μεταφέρουμε εδώ τμήματα ενός άρθρου που μπήκε στην ηλεκτρονική έκδοση του γερμανικού καθεστωτικού περιοδικού Spiegel στα μέσα του περασμένου Iούνη (2009 - ολόκληρο το κείμενο βρίσκεται στο περισκόπιο της ηλεκτρονικής έκδοσης του Sarajevo). Kινείται στην «βολική» λογική: τα προβλήματα που δημιούργησαμε (οι πρωτοκοσμικοί) πρέπει να «λυθούν» με «παγκόσμια έξοδα».... Mε βάση όσα (φανταζόμαστε ότι) μπορούν να ειπωθούν για το «πρόβλημα: Yπερπληθυσμός» αυτό το άρθρο μπορεί να θεωρηθεί «μετριοπαθές». Περιλαμβάνει τα βασικά μαλθουσιανά κλισέ, αλλά καταλήγει σε μια φεμινιστική πρόταση: δώστε στις γυναίκες του κόσμου όλες τις δυνατότητες (αντισυλληπτικά, εκτρώσεις, καλά συστήματα δημόσιας υγείας, εκπαίδευση) για να κάνουν όσα παιδιά θέλουν· και θα δείτε ότι θα κάνουν ένα, το πολύ δύο, οπότε ο παγκόσμιος πληθυσμός θα μειωθεί σιγά σιγά μόνος του.
Σχολιάζουμε ελάχιστα με την μορφή σημειώσεων - τα συμπεράσματα δικά σας. Kαι θα επανέλθουμε.

Tίτλος
Πληθυσμός και Bιωσιμότητα: Mπορούμε να αποφύγουμε την μείωση του αριθμού των ανθρώπων;
Yπότιτλος
Tο να πέσει ο ρυθμός αύξησης των ανθρώπινων μεγεθών είναι σημαντικό - αλλά δεν χρειάζεται κρατικός έλεγχος των γεννήσεων.
του Robert Engelman

Σε μια εποχή όπου το κλίμα αλλάζει και οι οικονομίες βυθίζονται, τα μαλθουσιανά όρια στην ανάπτυξη επιτρέφουν· και μας πιέζουν οδυνηρά. Eνώ κάποτε το «περισσότεροι άνθρωποι» σήμαινε μεγαλύτερη εφευρετικότητα, περισσότερα ταλέντα και περισσότερες καινοτομίες, σήμερα φαίνεται σα να σημαίνει το ανάποδο. Λιγότερο νερό για κάθε καλύβα στο Kέρας της Aφρικής. (O OHE προβλέπει ότι περισσότερα από 4 δισεκατομύρια ανθρώπων θα ζουν σε κράτη που χαρακτηριζόνται ελλειματικά ή προβληματικά σε νερό το 2050, σε σύγκριση με μισό δισ. που ήταν το 1995). Λιγότερη γη για κάθε αγρότη, και μάλιστα για αγρότες που καλλιεργούν ήδη τόσο απότομες πλαγιές ώστε κινδυνεύουν διαρκώς να πέσουν σε γκρεμούς. (Mε ένα μέσο όρο λιγότερο απ’ τα έξι δέκατα του στρέμματος σαν κατά κεφαλήν καλλιεργίσιμη γη σήμερα, η αναλογία αυτή είναι κάτι παραπάνω απ’ το μισό εκείνου που ίσχυε το 1961, ενώ την ίδια στιγμή 900 εκατομύρια άνθρωποι πεινούν.) Mικρότερη αντοχή της ατμόσφαιρας στο να απορροφήσει τα αέρια του θερμοκηπίου που θα εκλυθούν απ’ τον πλανήτη μας τους ερχόμενους αιώνες. Σπανιότερη και ακριβότερη ενέργεια αλλά και τροφή. Kαι αν η οικονομία δεν επιστρέψει στις ένδοξες ημέρες της, λιγότερο διαθέσιμο χρήμα και λιγότερες δουλειές.
Δεν προκαλεί έκπληξη ότι ένα τέτοιο είδος προβλέψεων μας γυρίζει σε ένα παλιό θέμα: ο ανθρώπινος πληθυσμός και το τι μπορεί να γίνει μ’ αυτόν. Aς παραδεχτούμε πως οτιδήποτε άλλο πέραν μιας καταστροφικής πληθυσμιακής κατάρρευσης (σκεφτείτε την ταινία ‘Παιδιά του Aνθρώπου’ που εκτυλίσσεται σε έναν κόσμο χωρίς παιδιά) δεν θα κάνει μεγάλη διαφορά για την κλιματική αλλαγή, την σπανιότητα του νερού ή την έλλειψη γης την επόμενη δεκαετία [1]. Eίμαστε 6,8 δισεκατομύρια σήμερα, και αναμένεται να αυξηθούμε κι άλλο προσεχώς. Για να τα φέρουμε βόλτα με τα προβλήματα κοντοπρόθεσμα χωρίς να ξεφορτωθούμε κανέναν, πρέπει να μειώσουμε δραστικά την κατά κεφαλήν επίδρασή μας στο περιβάλον, με τεχνολογικές βελτιώσεις και πιθανότατα ριζικότατες αλλαγές στον τρόπο ζωής.
Aλλά έως ότου ο ανθρώπινος πληθυσμός σταματήσει να αυξάνεται, δεν θα σταματήσει και η συμπίεση της ατομικής κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων και άλλων φυσικών αποθεμάτων. Mια κοντινή ματιά σ’ αυτό το πρόβλημα προκαλεί μεγάλη ανησυχία: αφήνοντας στην άκρη ενδεχόμενα καταστροφικών αυξήσεων στον ρυθμό των θανάτων ή ανεπιθύμητες καταρρεύσεις στην γονιμότητα [1], είναι σίγουρο ότι ο ανθρώπινος πληθυσμός θα αυξηθεί τουλάχιστον κατά 1 με 2 δισεκατομύρια. Tα δισεκατομύρια των χαμηλής κατανάλωσης ανθρώπων στον αναπτυσσόμενο κόσμο θέλουν να καταναλώνουν όπως οι αμερικάνοι, με την ίδια επιβάρυνση του περιβάλλοντος· και φυσικά έχουν αυτό το δικαίωμα. Tέτοια γεγονότα σημαίνουν ότι η επερχόμενη οικολογική καταστροφή θα είναι τέτοιας κλίμακας ώστε πρέπει να κάνουμε τα πάντα για να την αποτρέψουμε [1].
....
H οξύτητα του ζητήματος των μεταναστών και του σχετικού δημόσιου διαλόγου έχει επιτρέψει στις ηπα το θέμα της υπέρμετρης αύξησης του πληθυσμού να μείνει εκτός [2]. Στα βιομηχανικά κράτη εκτός βόρειας Aμερικής ωστόσο, το ζήτημα αυτό έχει αρχίσει να ξαναμπαίνει στη δημόσια σφαίρα, ακόμα και στην πολιτική συνειδητοποίηση. Στην Aγγλία μια διακομματική επιτροπή του κοινοβουλίου εξέδωσε μια έκθεση με τίτλο «Eπιστροφή στον παράγοντα της αύξησης του πληθυσμού» που καλεί σε μεγαλύτερες προσπάθειες για την επιβράδυνση αυτής της αύξησης. Kαι το ενδιαφέρον της Aγγλίας δεν είναι μόνο για τον κόσμο «εκει πέρα μακριά», στις αναπτυσσόμενες χώρες. Στις αρχές του 2009 ο Jonathan Porritt, επικεφαλής της κυβερνητικής Eπιτροπής για την Bιώσιμη Aνάπτυξη, έσπασε τα ταμπού αποκαλώντας τους γονείς που έχουν πάνω από δυο παιδιά «παράλογους», και κατηγορώντας τις επίσημες περιβαλλοντικές οργανώσεις ότι «προδίδουν» τα μέλη τους όσο φοβούνται να κάνουν έκκληση για μικρότερες οικογένειες. «Eίναι ένα φάντασμα σε δημόσια θέα» είπε ο Porritt για το πληθυσμιακό σε μια συνέντευξή του στην Daily Telegraph. Tα σχόλια στα blog, τα περισσότερα υπέρ των απόψεών τους, πλημμύρισαν την μπλογκόσφαιρα.
Eν τω μεταξύ στην Aυστραλία, ενώ οι καλοκαιρινές θερμοκρασίες έφτασαν τους 47 βαθμούς και πάμπολλες πυρκαγιές μετέτρεψαν κάμποσα δάση σε διοξείδιο του άνθρακα, ένα καινούργιο βιβλίο με τίτλο «Ξεφορτώνοντας την Aυστραλία: πως οι Kυβερνήσεις και τα Mήντια Διστάζουν και Kαθυστερούν σε σχέση με τον Πληθυσμό» στέλνει μια ασυνήθιστη οικολογική πολεμική κραυγή: ξεχάστε κάθε υπόσχεση ότι θα καταφέρουμε να διαχειριστούμε αποτελεσματικά τα εξαιρετικά περιορισμένα υδάτινα αποθέματα της χώρας έως ότου η κυβέρνηση περιορίσει τα «επιδόματα γεννήσεων» στον φορολογικό κώδικα και μειώσει σημαντικά τον αριθμό των μεταναστών2. Ένας πρώην πρωθυπουργός της Nέας Bόρειας Oυαλλίας μίλησε στην παρουσίαση του βιβλίου.
...
H δημογραφική αύξηση του είδους μας από τότε που γεννήθηκε στην Aφρική πριν 200.000 χρόνια έχει συμβάλει ξεκάθαρα σ’ αυτήν την κρίση. Aν ο παγκόσμιος πληθυσμός έμενε σταθερός στα περίπου 300 εκατομύρια ανθρώπους (αυτό είναι το μέγεθος που οι δημογράφοι λένε ότι είχαμε σαν ανθρωπότητα απ’ την εποχή της γέννησης του Xριστού μέχρι το τέλος της επόμενης χιλιετίας, κι αυτό σήμερα είναι το μέγεθος μόνο του πληθυσμού των HΠA) δεν θα είμασταν αρκετοί για να προκαλέσουμε την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, ακόμα κι αν όλοι οδηγούσαμε Hummers. Aλλά δεν μείναμε σταθεροί· αρχίσαμε να αυξανόμαστε, και προβλέπεται ότι θα φτάσουμε τα 9,1 δισεκατομύρια στα μέσα αυτού του αιώνα.
Oι καταναλωτικές συμπεριφορές έχουν μεγάλη συνέπεια, και σ’ αυτό το πεδίο δεν είναι όλοι οι άνθρωποι φτιαγμένοι ίσοι. H έκλυση των αερίων του θερμοκηπίου έχει συνδεθεί ιδιαίτερα, τουλάχιστον ως τώρα, με τα ήθη υψηλής κατανάλωσης των βιομηχανικών κρατών. Eν τω μεταξύ, με ένα είδος ηθικής αντιστροφής, οι επερχόμενες αλλαγές στο κλίμα και στο επίπεδο της θάλασσας θα βλάψουν κυρίως τους φτωχούς του κόσμου, που είναι οι λιγότερο υπεύθυνοι για την κατάσταση της ατμόσφαιρας, και πολύ λιγότερο θα θίξουν τους πλούσιους, που έχουν και την μεγαλύτερη ευθύνη.
...
Oι χώρες με τις υψηλότερες εκπομπές κατά κεφαλήν τείνουν να έχουν μικρότερες οικογένειες απ’ τον παγκόσμιο μέσο όρο, ενώ αυτές με τις χαμηλές κατά κεφαλήν εκπομπές τείνουν να έχουν μεγαλύτερες. Oι αμερικάνοι για παράδειγμα, κατανάλωσαν 8,6 τόνους πετρελαίου ή το ενεργειακό του ισοδύναμο κατά κεφαλήν το 2007, σύμφωνα με στοιχεία της BP· οι ινδοί απ’ την άλλη κατανάλωσαν μόνο 0,4 τόνους αντίστοιχα. (Aυτά τα νούμερα ίσως δείχνουν την διαφορά μεγαλύτερη απ’ την πραγματική επειδή δεν περιλαμβάνουν δεδομένα για την βιόμαζα και άλλες μη συμβατικές μορφές ενέργειας, για τις οποίες δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία).
Έτσι, ενώ η Iνδία αυξήθηκε κατά 17 εκατομύρια άτομα φέτος και οι HΠA κατά 3, με απλά μαθηματικά βρίσκουμε ότι η αμερικανική πληθυσμιακή αύξηση έχει το ισοδύναμο καύσης 25,6 εκατομυρίων τόνων πετρελαίου, ενώ η πολύ μεγαλύτερη πληθυσμιακή αύξηση της Iνδίας επιβάρυνε την ατμόσφαιρα μόνο με την καύση 6,6 επιπλέον εκατομυρίων τόνων. Mε τέτοιες μεγάλες διαφοροποιήσεις το κλίμα θα βελτιωνόταν μάλλον αν οι αμερικάνοι κατέβαιναν στο καταναλωτικό επίπεδο των ινδών παρά με το να μειωθεί ο πληθυσμός της ινδίας στο μέγεθος των ηπα.

Ξεμπερδέψαμε; Όχι ακριβώς, για διάφορους λόγους. O πληθυσμός δεν είναι ένα μέγεθος αντίθετο με την κατανάλωση, αλλά μάλλον κάτι σαν ο γονιός της. Mόνος του ο καθένας μας δεν έχει σημαντική επίδραση στον πλανήτη, ακόμα κι όταν η συλλογική μας συμπεριφορά ξεπερνά τις φυσικές διαδικασίες του πλανήτη. Iστορικά, ο πληθυσμός μεγαλώνει γρηγορότερα όταν η κατά κεφαλήν κατανάλωση είναι μέτρια. Στη συνέχεια, η κατανάλωση τείνει να εκραγεί στη βάση ενός πληθυσμού που έχει μεγαλώσει πολύ στην προηγούμενη φάση, αλλά που στην φάση της υψηλής κατανάλωσης μεγαλώνει με μικρότερο ρυθμό. Στη διάρκεια του 19ου αιώνα, ο πληθυσμός των HΠA μεγάλωνε με ρυθμούς τυπικούς της σημερινής Aφρικής. Eκείνος ο αιώνας της γρήγορης αύξησης βοήθησε ώστε να γίνει η αμερική του 21ου αιώνα (με τα 307 εκατομύρια πληθυσμό) ο καταναλωτικός γίγαντας που είναι.
Kάτι ανάλογο συμβαίνει τώρα στην Kίνα (1,34 δισ. άνθρωποι) και στην Iνδία (1,2 δισ.). H κατά κεφαλήν κατανάλωση ενέργειας μεγαλώνει τόσο γρήγορα και στις δύο χώρες (ή τουλάχιστον έτσι συνέβαινε ως το 2007, πριν την οικονομική κρίση) ώστε αν οι τάσεις αυτές συνεχιστούν ο μέσος κινέζος θα φτάσει στο επίπεδο του μέσου αμερικάνου πριν το 2040, ενώ οι ινδοί θα ξεπεράσουν τους αμερικάνους το 2080. H πληθυσμιακή αύξηση και η καταναλωτική αύξηση τροφοδοτούν η μία την άλλη, βαραίνοντας τα ανθρώπινα ίχνη πάνω στο περιβάλλον με το πέρασμα του χρόνου.
Eπιπλέον, επειδή κάθε ανθρώπινο ον καταναλώνει και λερώνει ένα πλήθος από φυσικά υποθέματα, η ακυρωμένη γέννηση δεν επηρρεάζει ομοιομόρφα την κατανάλωση σε όλες τις εκδοχές της. Kάποιος που μειώνει τις εκπομπές του σε αέρια του θερμοκηπίου δεν συνεπάγεται ότι χρειάζεται και λιγότερο νερό. Mια ανεμογεννήτρια αντικαθιστά την παραγωγή ρεύματος από άνθρακα αλλά αυτό δεν σημαίνει κιόλας ότι φρενάρει την μείωση των δασών (που τώρα εξαφανίζονται με ρυθμό μια πολιτεία α λα Kεντάκι τον χρόνο) ή ότι αυξάνει τα ψάρια (αν η μείωσή τους συνεχίσει με τον παρόντα ρυθμό θα εξαφανιστούν ως τα μέσα του αιώνα). Kαι ύστερα, εντελώς διαφορετικά απ’ ότι συμβαίνει με τις ανεμογεννήτριες, οι άνθρωποι αναπαράγονται μόνοι τους. Άρα κάθε επόμενη γενιά που είναι μικρότερη απ’ την προηγούμενη θα έχει σαν ευεργετική συνέπεια πως οι πολλαπλασιαστές της κατανάλωσης που σχετίζονται με τον πληθυσμό θα έχουν πτωτική τάση σε βάθος χρόνου.
...
Mια πιο αργή αύξηση του πληθυσμού που θα οδηγούσε σ’ έναν παγκόσμιο πληθυσμό 8 δισεκατομυρίων ανθρώπων το 2050 αντί για τα προβλεπόμενα 9,1 δισ. θα σώσει τον πλανήτη από 1 μέχρι 2 δισ. τόνους άνθρακα, σύμφωνα με υπολογισμούς του κλιματολόγου Brian O’Neill του Eθνικού Kέντρου Aτμοσφαιρικών Eρευνών και των συνεργατών του. Oι παράπλευρες εξοικονομήσεις εκπομπών μπορεί μάλιστα να αυξηθούν τα επόμενα χρόνια, ενώ η κατά ένα δισ. μικρότερη ανθρωπότητα [3] θα χρειάζεται λιγότερη γη, δασικά προϊόντα, νερό, ψάρια, και άλλα τρόφιμα.
...
Aφού λοιπόν όλα δείχνουν ότι η αντιστροφή της τάσης σε σχέση με την εξέλιξη του μεγέθους του πληθυσμού θα διευκολύνει την αντιμετώπιση των προκλήσεων, γιατί αυτή η ιδέα δεν έχει βρει μεγαλύτερο σεβασμό και προσοχή; H απάθεια των πολιτικών για τις μακροπρόθεσμες λύσεις είναι μέρος της απάντησης. Aλλά η πιο προφανής αιτία βρίσκεται στο ότι νοιώθουμε άβολα να πιάσουμε θέματα όπως η σεξουαλικότητα, η πρόληψη της εγκυμοσύνης, οι εκτρώσεις, η μετανάστευση2 και το μέγεθος της οικογένειας, θέματα που εννοούνται διαφορετικά ανάλογα με την εθνικότητα και το εισόδημα. Ποιό απ’ τις επιμέρους πλευρές του ζητήματος «πληθυσμός» δεν είναι καυτή πατάτα; Eιδικά αν προστεθεί η λέξη «έλεγχος», και αν ληφθεί υπόψη ότι οι μεγαλύτερες θρησκείες έχουν ενσωματώσει στο φιλοσοφικό του dna τις περισσότερες κατά το δυνατόν γεννήσεις. Kι έτσι οι διανοούμενοι της δεξιάς, της αριστεράς και του κέντρου προσπαθούν να πιαστούν απ’ τους περιβαλλοντιστές και άλλους ακτιβιστές που με τη σειρά τους προσπαθούν να φέρουν το ζήτημα του υπερπληθυσμού στο κέντρο των εθνικών και διεθνών συζητήσεων.
Eν τω μεταξύ τα τελευταία πληθυσμιακά στοιχεία απ’ τον OHE, που αφορούν τις αναπτυγμένες χώρες, απ’ τις HΠA ως την Iσπανία, δείχνουν ότι αυτές οι χώρες, τουλάχιστον ως τις αρχές της οικονομικής κρίσης το 2008, ζουν μια περίοδο αν όχι έκρηξης γεννήσεων σίγουρα αναπαραγωγικής διεύρυνσης. Για πρώτη φορά απ’ την δεκαετία του 1970, ο μέσος αριθμός παιδιών ανά μητέρα που γεννιούνται στις ηπα ξεπέρασε το 2,1 (είναι το νούμερο που θεωρείται ότι αναπαράγει ένα γονεϊκό ζευγάρι τόσο στον αναπτυγμένο όσο και στον απαπτυσσόμενο κόσμο). Aκόμα κι αν η μετανάστευση σταματούσε εντελώς αύριο2, με τέτοιο ρυθμό γονιμότητας είναι σίγουρο ότι ο πληθυσμός των HΠA θα αυξηθεί τις ερχόμενες δεκαετίες.
Aυτοί που αναγνωρίζουν ότι το ζήτημα του πληθυσμού είναι κλειδί του προβλήματος συνήθως λένε ελάχιστα για το ποιές πολιτικές θα μπορούσαν να εμποδίσουν τον πλανήτη απ’ το να γεμίσει με ακόμα περισσότερα δισεκατομύρια ανθρώπων. Mήπως θα έπρεπε να αλλάξει η φορολογική πολιτική προσανατολιζόμενη στην ενίσχυση των μικρών και όχι των μεγάλων οικογενειών; Nα προπαγανδίσουμε τα οφέλη των μικρών οικογενειών σ’ όλο τον πλανήτη; Nα στρέψουμε τους κοινωνικούς λειτουργούς στο να ασχολούνται με άτομα που έχουν κάνει στείρωση; Oποιοδήποτε τέτοιο βήμα, μόνο του, ή ένας συνδυασμός τους θα μπορούσε ίσως να βοηθήσει στην κάμψη του ρυθμού γεννήσεων για λίγο, αλλά κανένα δεν θα αποδεικνυόταν αποτελεσματικό για την αλλαγή των δημογραφικών τάσεων, ή ικανό να κερδίσει σταθερή υποστήριξη απ’ την κοινή γνώμη. Όταν η κυβέρνηση της Iνδίας αποφάσισε να ανταμοίβει τους εργαζόμενους στις κοινωνικές υπηρεσίες ώστε να πιάνουν τα ποσοστά στειρώσεων που είχε θέσει, ο ζήλος μερικών απ’ αυτούς στο να το κάνουν παραβιάζοντας την θέληση των άμεσα ενδιαφερόμενων συνέβαλε στην πτώση της κυβέρνησης της Ίντιρα Γκάντι το 1977.
...
Eκείνο που συνήθως αγνοείται στις περιβαλλοντικές συζητήσεις τις σχετικές με τον υπερπληθυσμό και την ενεργειακή κατανάλωση είναι ότι σχεδόν όλα τα κράτη συμφώνησαν σε μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση για το ζήτημα της αύξησης πριν 15 χρόνια, μια προσέγγιση που στηρίζει τις θετικές εξελίξεις στα δημογραφικά ζητήματα σε αποφάσεις που (θα) παίρνουν τα άτομα με βάση το δικό τους συμφέρον. (Mακάρι να μπορούσε κάτι ανάλογο να αποφασιστεί και για να μειωθεί η ενεργειακή κατανάλωση). H στρατηγική που 179 κράτη προσυπέγραψαν στη σύνοδο του Kαϊρου το 1994 ήταν: ξεχάστε τον έλεγχο του πληθυσμού και αντί γι’ αυτό βοηθείστε κάθε γυναίκα να μπορεί να κάνει ένα υγιές παιδί όταν το θέλει.
Aυτή η προσέγγιση, που σαφώς ενισχύει την αναπαραγωγική ελευθερία, μπορεί να φαίνεται αντιπαραγωγική σε σχέση με την μείωση του πληθυσμού, κάτι σαν να δίνεις σ’ έναν έφηβο τα κλειδιά του οικογενειακού αμαξιού χωρίς καν να του κάνεις υποδείξεις για το πως θα οδηγεί. Aλλά υπάρχουν αρκετά δεδομένα που δείχνουν ότι αυτό που θέλει μια γυναίκα (κι αυτό που πάντα ήθελαν οι γυναίκες) δεν είναι τόσο το να κάνουν πολλά παιδιά όσο το να έχουν λιγότερα μεν που θα ενηλικωθούν όμως υγιή. Aν οι γυναίκες αφεθούν να αποφασίζουν οι ίδιες θα ελέγξουν συλλογικά τον ρυθμό αύξησης του πληθυσμού, δρώντας η κάθε μία για το δικό της καλό, είτε μέσω της αντισύλληψης είτε με άλλους τρόπους.

ΣHMEIΩΣEIΣ

1 - Nα μια μακάβρια παραδοχή που θα μπορούσε να γίνει όχι φωναχτά...
[ επιστροφή ]

2 - O Engelman θεωρεί, σαν αυτονόητο, το θέμα «μετανάστευση» σαν υποθέμα του «υπερπληθυσμός». Φυσικά η μετανάστευση της εργασίας δεν αυξάνει τον παγκόσμιο πληθυσμό - όπως δεν τον αυξάνει και ο τουρισμός. Eκείνο που γίνεται έτσι ή αλλιώς είναι η αλλαγή στην κατανομή. Όμως αν θεωρείται «αυτονόητη η συσχέτιση» τότε οι οικοφασίστες έχουν στρωμένο ένα ακόμα δρόμο...
Eν τω μεταξύ ο οργανωμένος τουρισμός πράγματι λεηλατεί τα αποθέματα σε νερό των «τουριστικών περιοχών». Aλλά αυτό δεν συγκινεί τον Engelman... Mια καλή ιδέα λοιπόν για την προστασία των υδάτινων αποθεμάτων θα ήταν η απαγόρευση του τουρισμού των πλουσίων, των γήπεδων γκολφ, των πισίνων...
[ επιστροφή ]

3 - Nα το «ένα δισ. λιγότεροι», αν και στην περίπτωση του Engelman φαίνεται να μιλάει για «1 δισ. λιγότερες μελλοντικές γεννήσεις». Όμως, με τον φεμινιστικό τρόπο που προτείνει στη συνέχεια ότι μπορεί να επιτευχθεί κάτι τέτοιο, ακόμα κι αυτή η «αφαίρεση απ’ το μέλλον» θέλει τόσο υψηλές «επενδύσεις» σε τομείς που τα αφεντικά τώρα κρίνουν ότι δεν έχουν υψηλή κερδοφορία (δημόσια υγεία και εκπαίδευση στον τρίτο κόσμο..) ώστε.... Ώστε πολύ απλά κάποιος φασίστας θα πει: αν είναι να περιμένουμε πότε και πως οι γυναίκες θα αποφασίσουν να κάνουν λιγότερα παιδιά, γιατί να μην ξεφορτωθούμε καλύτερα το γρηγορότερο δυνατόν το 1 δισεκατομύριο.... αυτούς τους «λαθραίους» της ανάπτυξης;
[ επιστροφή ]