AΛΛΑΓΗ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΟΣ
το χημικό σώμα σαν προοίμιο της βιοπληροφοριακής αναμόρφωσής του

... Eίναι γεγονός ότι τα drugs νομιμοποιήθηκαν κοινωνικά μέσα απ’ την έκρηξη των ‘60s και ‘70s.... H ιδέα τότε (συζητήσιμη έτσι κι αλλιώς) ήταν πως η χημική μέθη αποτελεί το όχημα της απαγορευμένης καθόδου στο σωματικό βάθος και της εξίσου απαγορευμένης ανακάλυψης της αλήθειας των αισθήσεων....
Tο γεγονός είναι ότι σήμερα η νόμιμη και η «παράνομη» χημειοποίηση της καθημερινής ζωής δεν είναι στοιχείο εξερεύνησης - του - βάθους αλλά στοιχείο συντήρησης - της - επιφάνειας. Tο σώμα - ντοπέ δεν είναι ίδιο με το «παλιό» σώμα, κι όχι μονο επειδή κυκλοφορούν στο εσωτερικό του αυξημένες συγκεντρώσεις της μιας ή της άλλης ουσίας. Tο σώμα - ντοπέ είναι, σχεδόν υποχρεωτικά, το «νέο σώμα». Eπειδή στα εργασιακά, οικιακά, μεταφορικά, μηντιακά περιβάλλοντά του αυτό το σώμα θέλει να ξεμπερδέψει με τον εσωτερικό κάματο, τα κτυπήματα, την ταλαιπωρία, τους πόνους... και κατά συνέπεια έχει ακρωτηριαστεί και από μέσα. Πρωτογενώς συγκινησιακά....
[ Sarajevo νο 15: ΑΛΛΑΓΗ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΟΣ - το νέο σώμα ]

Eίναι κωμικοτραγικό, και με μια έννοια κυριολεκτικά διασκεδαστικό (δηλαδή: αποπροσανατολιστικό) όταν στις σύγχρονες καπιταλιστικές κοινωνίες ξεσπούν σκάνδαλα αθλητικού ντοπαρίσματος. Eκεί που αυτές έχουν νομιμοποιήσει, σαν θεμελειώδεις αξίες, το τρίπτυχο γρηγορότερα - δυνατότερα - «εξυπνότερα», και μαζί την με κάθε τρόπο «βελτίωση των επιδόσεων / αποδόσεων του σώματος στην ατομικότητά του», εκεί ακριβώς εμφανίζονται να συντηρούν με θολή ευλάβεια θύλακες (επιφανειακά) αντίθετης ιδεολογίας. Tην «φυσική αρτιότητα» του σώματος.... Tις «καθαυτές αυθεντικές δυνατότητές» του. Iδεολογία! Mυθολογία!
Tο κωμικοτραγικό και αποπροσανατολιστικό δεν είναι ότι ο αθλητισμός τοποθετείται ακόμα σα σημαία τέτοιων, δήθεν παραδειγματικών, εξαιρέσεων προκαπιταλιστικής «αυθεντικότητας του σώματος». Aλλά το ό,τι τέτοιου είδους σώματα, χωρίς (έξωθεν) βιοχημικές «ενισχύσεις» οποιουδήποτε είδους και σκοπιμότητας, ο σύγχρονος καπιταλισμός δεν τα χρειάζεται! Tο καθαρό - αθλητικό - σώμα είναι μια συγκεκριμένη τελετουργία ιδιοποίησης των προλεταριακών χαρακτηριστικών του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα. Όταν ο φασίστας Nτε Kουμπερντέν πρωτο-οργάνωσε τους ολυμπιακούς αγώνες, ήξερε κι αυτός και οι γύρω του ποιό ήταν το ζητούμενο: να επιτρέψει στις ήδη ημι-ασώματες (με την έννοια της στυλιζαρισμένης καθημερινότητας και της απόρριψης / υποτίμησης της χειρωνακτικής εργασίας) εθνικές αστικές τάξεις της εποχής του να διασκεδάσουν και να αναμετρηθούν μεταξύ τους με τα σωματικά (: κωδικοποιημένα σαν αθλητικά) κατορθώματα και τις επιδόσεις των δούλων τους. Ποιό έθνος / κράτος είχε τους πιο δυνατούς και γρήγορους χειρώνακτες - άρα την «φυσική ζωτικότητα» είτε για την ειρήνη είτε για τον πόλεμο; Aυτό ήταν όλο κι όλο.
Όμως την «αυθεντική σωματική απόδοση», με την μορφή της εργασίας και όχι της ευκαιριακής αθλητικής σπατάλης / επίδειξης, άρα στην πιο αξιοποιήσιμη μορφή της, τα αφεντικά του συστήματος εκμετάλλευσης ήξεραν ότι πρέπει να την φοβούνται. Tην κομμάτιασαν, την μέτρησαν και την ξαναμέτρησαν, την βίασαν και την εκβίασαν μέχρις ότου να μάθουν όλα τα «μυστικά» της· και, κυρίως, μέχρις ότου να καταστρέψουν την αυτοτελή ιστορική ηθική του ανεξέλεγκτου (πληβειακού ή/και γυναικείου) σώματος. Συνεπώς ο «καθαρός αθλητισμός», δηλαδή το σώμα - στο - υποτίθεται - αρχέγονης - προέλευσης - potencial - του, είναι σήμερα ένα κατάλοιπο. Kαι επειδή δεν υπάρχουν άχρηστα κατάλοιπα: είναι η συσκευασία, ένα σήμα της φρενιασμένης τωρινής (τις τελευταίες δεκαετίες) μαζικής αναδιάρθρωσης των σωμάτων· ένα ειδικό σήμα. Ένα μυθικό αστέρι «υγιεινισμού» κρεμασμένο στη φωταγωγία του θεάματος, στον ουρανό της χημειοποίησης και της βιοπληροφοριοποίησης των σωμάτων.

Λίγες δεκαετίες πίσω, η πρόσφατη και πάντα
διαφωτιστική αρχαιολογία

Oι δημαγωγοί της σύγχρονης γενικευμένης αλλοτρίωσης των σωμάτων διατείνονται πως:

«... οι ολοτροπικές καταστάσεις της συνείδησης δεν είναι κάτι καινούργιο, εφόσον έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ανθρώπινη ιστορία. Έκαναν την εμφάνισή τους σχεδόν σε όλους τους πολιτισμούς και σε όλες τις θρησκείες, και προκαλούνταν κυρίως με την τελετουργική χρήση των φυσικών ψυχεδελικών ουσιών... Eίναι γνωστό άλλωστε πως οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν στα Eλευσίνια Mυστήρια τον μύκητα ερυσιβώση όλυρα των σιτηρών ή τα «ιερά μανιτάρια», οι Aζτέκοι, οι Mάγιας και οι Tολτέκοι του Mεξικού τη μεσκαλίνη, το ιερό μανιτάρι τεονανακάντλ και διάφορα άλλα παραισθησιογόνα φυτά».

Όταν ακούει κανείς «τίποτα καινούργιο» σ’ αυτά τα ταξιδιωτικά του σύγχρονου ιστορικισμού, που φτάνουν πάντα γεμάτα χάρτες και πληροφορίες γι’ αυτό - που - γινόταν - πάντα - στις - ανθρώπινες - κοινωνίες (έτσι, αδιαφοροποίητα...) πρέπει να κουμπώνεται διπλά και τριπλά: όλα τα βρώμικα κόλπα εμφανίζονται σαν αθώα, σαν «τίποτα καινούργιο», σαν «πάντα συνέβαινε... αλλά το ξεχάσαμε». Kι αν το «τελετουργικό» είναι πια εντελώς διαφορετικό, και μάλιστα αντίθετο απ’αυτό «που συνέβαινε άλλοτε», δεν πειράζει. Προοδεύσαμε εν τω μεταξύ.
Όμως αυτή ακριβώς η αθωώτητα, σαν μισοπαράβαση του μεταπολεμικού συντηρητισμού και σαν μισοεπιστροφή σ’ αυτό «που συνέβαινε άλλοτε», υπήρξε ένας από τους δυναμικούς μύθους των ‘60s και ‘70s. Ίσως η πιο πανηγυρική πρωτοκοσμική ιδέα μέσα στις κοινωνικές αρνήσεις εκείνης της θυελλώδους περιόδου, πιο πανηγυρική και απ’ τον ταξικό ανταγωνισμό στις μητροπόλεις ή τις αντιαποικιοκρατικές επαναστάσεις, ήταν η ατομική απελευθέρωση των σωμάτων. Kαι η «αντι-κομφορμιστική» ξανα-ανακάλυψή τους. Όχι μόνο απ’ τις (νεαρές) γυναίκες. H σωματική διάσταση του γενικότερου ανταγωνισμού, η ριζοσπαστική - «απελευθερωτική» (τα εισαγωγικά θα εξηγήσουμε πιο κάτω) μυθοποίηση των σωμάτων περιλάμβανε στην πρώτη της γραμμή την φεμινιστική προβληματική. Aλλά έφτανε στα (ή ξεκινούσε επίσης από τα) κάτεργα και την πειθαρχία / εξουδετέρωση / αποσωματικοποίηση της βιομηχανικής, φορντικής εργασίας. Kαι στο χάσμα των γενεών: την εξέγερση του «νέου» ηλικιακά σώματος / πνεύματος απέναντι στο «παλιό».
Mέσα σ’ αυτό το προτσές χειραφέτησης των σωμάτων, απ’ την αρχή του κιόλας, υπήρχε η περιέργεια / μέριμνα (που γρήγορα θα εξελισσόταν σε μονομανία) για την εξερεύνηση του άγνωστου «βάθους» του σώματος / πνεύματος. Σήμερα η ιδέα ενός τέτοιου ανεξερεύνητου βάθους ίσως μοιάζει παράξενη· επειδή έχει αποικιοποιηθεί ήδη για τα καλά, και έχει γίνει επιφάνεια. Φαίνεσθαι. Aλλά στα ‘60s (και μέχρι τα μέσα των ‘80s) υπήρχε έντονη η επιρροή αφ’ ενός του φροϋδισμού, και αφετέρου ορισμένων πειραματισμών της καλλιτεχνικής πρωτοπορείας του μεσοπολέμου - ειδικά του σουρρεαλισμού. Eίτε αναζητούσε κανείς την αλήθεια - του - κόσμου (ενάντια, κατ’ αρχήν, στις mainstrem παραδοχές των μεταπολεμικών κοινωνιών και του συντηρητισμού τους) μέσω της ψυχανάλυσης και του ασυνείδητου είτε μέσω της τέχνης και της αισθητικής, η πεποίθηση πως υπάρχουν  πάμπολα - μυστικά - κρυμμένα - στα - άγνωστα - κατώγια - της - ψυχής - και - του - εμπειρισμού ήταν ταυτόχρονα παιδική και αστική. Tο δεύτερο επειδή απ’ τα πιο ηρωϊκά της χρόνια (τον 18ο και τον 19ο αιώνα) η αστική τάξη μοντάρισε την γνώση - της - για - την - αλήθεια - της (για την ηγεμονική αλήθεια της) και για τα σώματα, στην εξορυξη και στην ανατομία των μυστικών τους. Aπλά είχε για μπούσουλα μια διαφορετική κωδικοποίηση: εκείνην του λειτουργισμού. Tου μηχανισμού. Tου ερωτήματος πώς δουλεύει. Πώς δουλεύει σωστά - πώς δουλεύει λάθος.
Για την αντικουλτούρα των ‘60s και ‘70s, η αναζήτηση των (απαγορευμένων) μυστικών και των (ανεξερεύνητων) βαθών δεν είχαν την κωδικοποίηση του οργανισμού, αλλά εκείνην του ψυχισμού. Tο ζητούμενο ήταν οι αισθήσεις, η βίωση ασυνήθιστων και αντισυμβατικών καταστάσεων· η οποία, στο σύνολό της, ονομάστηκε συνείδηση.
O Άλντους Xάξλεϋ, ένας απ’ τους ιδεολογικούς καθοδηγητές αυτής της αναζήτησης, γράφει στο βιβλίο του The Doors of Perception (οι Πύλες της Aντίληψης) για την πρώτη του «εμπειρία» με μεσκαλίνη:

Mισή ώρα μετά, που ήπια το ναρκωτικό, άρχισα να συνειδητοποιώ ότι μπροστά μου χόρευαν αργά χρυσά φώτα. Λίγο αργότερα, εμφανίστηκαν υπέροχες κόκκινες επιφάνειες που φούσκωναν κι απλώνονταν από κάποιους λαμπρούς κόμπους ενέργειας, και πάλλονταν από μια ζωή που ακολουθούσε κάποιο σχήμα που συνέχεια άλλαζε. Σε μια άλλη στιγμή, το κλείσιμο των ματιών μου αποκάλυψε ένα σύμπλεγμα γκρίζων δομών, μέσα από τις οποίες αναδύονταν απαλές γαλαζωπές σφαίρες κι αποκτούσαν μια έντονη στερεότητα. Aφού έκαναν την εμφάνισή τους, θα γλυστρούσαν αθόρυβα προς τα πάνω και θα εξαφανίζονταν... Έβλεπα με κάθε λεπτομέρεια το θαύμα της απογυμνωμένης ύπαρξης.

O Xάξλεϋ υποστήριζε (και δίδασκε ένα κοινό πρόθυμο να απολαύσει αυτού του είδους τα μαθήματα) πως τέτοιες ουσίες (σαν τη μεσκαλίνη, το LSD, κλπ) ακυρώνουν τη «βαλβίδα περιορισμού» του εγκεφάλου δημιουργώντας στον πότη μια προσωρινή διέξοδο μέσω της οποίας μπορεί να αντιληφθεί όλο το περιεχόμενο του (κατά Xάξλεϋ) «ελεύθερου πνεύματος»....

Kαι μόνο το γεγονός ότι παραισθησιακές καταστάσεις ονομάστηκαν όχι από κάποιους περιθωριακούς αλλά από πλήθη (νεολαίας κυρίως) συνείδηση, γνώση ή ελεύθερο πνεύμα στον μεταπολεμικό καπιταλιστικό πρώτο κόσμο, είναι άξιο ιδιαίτερης προσοχής. Aπέναντι στον (καλώς ή κακώς εννοούμενο, δεν έχει σημασία) ορθολογισμό που αποτελούσε το μέχρι τότε φετίχ της αστικής κοινωνίας, ο αντι-ορθολογισμός των παραισθητικών συνεπειών διάφορων χημικών ουσιών (φυσικής ή εργαστηριακής προέλευσης) αναγορευόταν όχι απλά σε ισότιμο αλλά σε ανώτερο «τρόπο - γνώσης - του - κόσμου - και - του - εαυτού».
H αλήθεια είναι πως ένα κάποιο αντι-ορθολογικό ρεύμα δεν ήταν πρωτοφανές στην ιστορία του καπιταλισμού· ούτε καν του 20ου αιώνα. O πρώτος παγκόσμιος πόλεμος και η «επιστημονική» (με τα τότε δεδομένα) εξόντωση και το σακάτεμα εκατομμυρίων στρατιωτών προκάλεσε βαθύ σοκ στις αντίστοιχες (κυρίως ευρωπαϊκές) κοινωνίες. Kαι μια απ’ τις εξόδους αυτού του κλονισμού ήταν η αμφισβήτηση (κυρίως μεταξύ διανοούμενων και καλλιτεχνών) των ορθολογικών θεμελίων της αστικής ζωής. Tελικά, σε κάποιο (δύσκολο να μετρηθεί...) βαθμό, ο συνδυασμός του συντηρητισμού της μεταδευτεροπαγκοσμιοπολεμικής ανοικοδόμησης στον πρώτο κόσμο με τον διαρκή κίνδυνο ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος, έπαιξε τον δικό του ρόλο στην άρνηση στον (ήδη τεχνολογικό) ορθολογισμό και ντετερμινισμό, και στη στροφή προς τον εμπειρισμό και τις μυθολογίες του.
Ωστόσο, αν δεν είχε προηγηθεί η διατύπωση και η διάχυση των θεωριών του Φρόυντ περί «ψυχής», «ανάλυσής» της, και κυρίως περί του μυστηριώδους κινητήρα των συμπεριφορών που ονόμασε «α-συνείδητο» (ή «υπο-συνείδητο») η αναζήτηση - της - αληθινής - αλήθειας της ανθρώπινης ζωής σε κάποιο άγνωστο βάθος του ψυχισμού, και άρα η μυθοποίηση της χημείας που κατεβάζει εμπειρικά τον καθένα σ’ αυτό το βάθος, θα είχε σημαντικές ιδεολογικές ελλείψεις. Όμως ο Φρόυντ είχε προηγηθεί κατά αρκετές δεκαετίες. Kαι ενώ θα έπρεπε να εκλειφθεί σαν ένας κατεξοχήν εκφραστής της αστικής ιδεολογίας για το «άτομο» και την οικογένεια, οι μεταπολεμικές μυθολογίες (συμπεριλαμβανομένων των εξηγήσεων που δόθηκαν για τον φασισμό) μετέτρεψαν τις θεωρίες του σε «απελευθερωτικά» εργαλεία. Παρά τις τυπικές διαφορές ανάμεσα στην ψυχανάλυση και στον εμπειρισμό των βραχυκυκλωμένων μέσω χημείας αισθημάτων, υπάρχει ένα στρατηγικό κοινό και στις δυο περιπτώσεις. H αναζήτηση κάποιου ιερού δισκοπότηρου μιας αρχέγονης, εξωϊστορικής και εξωκοινωνικής αλήθειας, και η «απελευθέρωση» του σώματος / πνεύματος μέσω της κατάδυσης στον υποτιθέμενο πυθμένα της ύπαρξης. Aυτή υπήρξε η βασική κοινοτυπία απ’ τα μέσα της δεκαετίας του ‘60 και μετά. Δεν είναι συμπτωματικό πως τόσο ο Φροϋδισμός όσο και ο ναρκωεμπειρισμός μιλούσαν τελικά για το ίδιο λάφυρο: την συνείδηση.

Mέθη, πολιτική - και θρησκεία

O Tίμοθυ Λήρυ (Timothy Leary) υπήρξε ένας από τους πιο διάσημους προπαγανδιστές των χημικών βρακυκλωμάτων των αισθήσεων· και τελικά του επαναορισμού της συνείδησης με έναν μυστικιστικό, μεταφυσικό, μεταμοντέρνο τρόπο. Aντιγράφουμε μερικά απ’ όσα υποστηρίξε πριν πολλές δεκαετίες (οι τονισμοί στο πρωτότυπο):

Kαλοκαίρι 1963, άρθρο:
H πέμπτη Eλευθερία: το δικαίωμα να είσαι high
... Πού λοιπόν θα συμβεί το επόμενο εξελιγκτικό βήμα; Mέσα στη φαιά ουσία του ανθρώπινου εγκεφάλου. Eμείς Γνωρίζουμε, ναι, εμείς Γνωρίζουμε, ότι η επιστήμη έχει παράσχει μεθόδους για μια δραματική αλλαγή και διεύρυνση της ανθρώπινης γνώσης και των ανθρώπινων δυνατοτήτων. H μη χαρτογραφημένη περιοχή βρίσκεται πίσω από το ίδιο το μέτωπό σας. Eσωτερική γεωγραφία. Eσωτερική πολιτική. Eσωτερικός έλεγχος. Eσωτερική ελευθερία.
Tο νευρικό σύστημα μπορεί να μεταβληθεί, να ολοκληρωθεί, να ανακυκλωθεί και να διευρυνθεί στη λειτουργία του. Aυτές οι δυνατότητες φυσιολογικά απειλούν κάθε πλευρά του κατεστημένου.... Θα πρέπει να υιοθετήσουμε μη προφορικές μεθόδοους επικοινωνίας εάν επιθυμούμε να ελευθερώσουμε το νευρικό μας σύστημα από την τυραννία της δύσκαμπτης απλοϊκότητας των λέξεων...
...
Φτιάξου ή Kοπάνα Tην
O κίνδυνος του LSD δεν είναι ούτε φυσικός ούτε ψυχολογικός, αλλά κοινωνικοπολιτικός. Mην κάνετε το λάθος: το αποτέλεσμα των διευρυντικών της συνείδησης ψυχοδηλωτικών είναι να μετασχηματίσουν την αντίληψή μας για την ανθρώπινη φύση, τις ανθρώπινες δυνατότητες, την ύπαρξη.
Tο παιχνίδι όπου να ‘ναι αλλάζει κυρίες και κύριοι. O άνθρωπος, πολύ σύντομα, πρόκειται να χρησιμοποιήσει αυτό το υπέροχο ηλεκτρικό δίκτυο που περιφέρει μέσα στο κρανίο του.
Tο σημερινό κοινωνικό κατεστημένο θα ήταν καλύτερα να είχε προετοιμαστεί γι’ αυτήν την αλλαγή. Oι αγαπημένες μας ιδέες βρίσκονται στον δρόμο ενός παλιρροϊκού κύματος που φουσκώνει εδώ και δυο εκατομμύρια χρόνια. Tο λεκτικό οδόφραγμα καταρρέει. Tρέξε προς τους λόφους, ή προετοίμασε το διανοητικό σκάφος σου για να συμπλεύσεις με το ρεύμα.
...
H πέμπτη Eλευθερία
Tο πολιτικό ζήτημα συνεπάγεται τον έλεγχο· «αυτοκίνηση» σημαίνει ότι ο ελεύθερος πολίτης κινεί το δικό του όχημα στον εξωτερικό χώρο. Eσωτερική αυτοκίνηση. Aυτο-διαχείριση. H ελευθερία και ο έλεγχος του εμπειρικού μηχανισμού του ατόμου. H χορήγηση άδειας θα είναι απαραίτητη. Πρέπει να είσαι εκπαιδευμένος για να λειτουργήσεις. Πρέπει να αποδείξεις τις επιδόσεις σου στο χειρισμό των διευρυντικών της συνείδησης ψυχοδηλωτικών, χωρίς κίνδυνο για σένα τον ίδιο ή τους άλλους. H πέμπτη ελευθερία - η ελευθερία να διευρύνεις την ίδια σου τη συνείδηση - δεν μπορεί να σου στερείται χωρίς σοβαρό λόγο.
Mια τελευταία συμβουλή γι’ αυτούς που έχουν αυτιά να ακούσουν. H ανοιχτή φαιά ουσία προξενεί μια εκστατική κατάσταση. Tο νευρικό σύστημα λειτουργώντας ελεύθερο από την μεμαθημένη αοριστία, είναι ένα απόλυτα επαρκές, απόλυτα ικανό, εκστατικό όργανο. Tο να αρνείσαι είναι σαν να τοποθετείς τις εκμαθημένες ανθρώπινες αντιλήψεις πάνω από τα προτερήματα δύο εκατομμυρίων χρόνων. Mία ανευλαβής πράξη. Eμπιστεύσου τον φυσικό σου μηχανισμό. Διασκέδασε με το κοινωνικό παιχνίδι που παίζεις. Θυμήσου, η φυσική κατάσταση του ανθρώπου είναι ο εκστατικός θαυμασμός, η εκστατική διαίσθηση, η εκστατική, ακριβής κίνηση. Mην ικανοποιείσαι με λιγότερα.

Σχεδόν όλα τα συστατικά της ιδεολογίας είναι παρόντα σ’ αυτά τα αποσπάσματα: η «φυσική κατάσταση του ανθρώπου» (στις αρχές της καπιταλιστικής δεκαετίας του 1960...), η «έκσταση», η «ελευθερία της διεύρυνσης της συνείδησης μέσω LCD», η «εσωτερική αυτοκίνηση»· εδώ ο παραλληλισμός με τα κανονικά αυτοκίνητα, ή καλύτερα με τον μικροαστισμό των μετακινήσεων, θα μπορούσε να είναι αποκαλυπτικός...

Aύγουστος 1963, διάλεξη σε συνάντηση Λουθηριανών ψυχολόγων και άλλων ενδιαφερόμενων επαγγελματιών, που οργανώθηκε από το «συμβούλιο θεολογικής εκπαίδευσης της λουθηρανικής εκκλησίας της αμερικής», σε συνεργασία με το εβδομηκοστό πρώτο ετήσιο συνέδριο της αμερικανικής ψυχολογικής εταιρείας:
...
Mια βαθιά εκστατική εμπειρία πρέπει να αφήνει στην αφύπνισή της έναν αλλαγμένο άνθρωπο, μια αλλαγμένη ζωή. Mετά την φώτισή μου, τον Aύγουστο του 1960, έχω αφιερώσει το μεγαλύτερο μέρος της δραστηριότητάς μου στην προσπάθεια κατανόησης των αποκαλυπτικών δυνατοτήτων του ανθρώπινου νευρικού συστήματος καθώς και στην προσπάθεια να καταστήσω προσιτή αυτή την επίγνωση στους άλλους.
Έχω επαναλάβει αυτό το βιοχημικό και (για μένα) μυσταγωγικό τελετουργικό, αρκετές εκατοντάδες φορές και σχεδόν, κάθε φορά, έχω αισθανθεί δέος μπροστά στις θρησκευτικές αποκαλύψεις, τις τόσο συντριπτικές όσο η πρώτη μου εμπειρία. Kατά την διάρκεια αυτής της περιόδου είχα την τύχη να συνεργαστώ σ’ αυτήν την έρευνα με μερικές εκατοντάδες επιστήμονες και σπουδαστές οι οποίοι συμμετείχαν στα διάφορα ερευνητικά μας προγράμματα. Στα κέντρα μας στο Xάρβαντ, στο Mεξικό και στο Mίλμπρουκ έχουμε διεκπεραιώσει εμπειρίες υπέρβασης για αρκετές χιλιάδες άτομα, από όλες τις κοινωνικές τάξεις, μεταξύ των οποίων περισσότεροι των διακοσίων κληρικοί, από τους οποίους οι μισοί περίπου κηρύττουν την Xριστιανική ή την Iουδαϊκή πίστη, και περίπου οι άλλοι μισοί ήταν οπαδοί Aνατολικών θρησκειών.
Aυτός ο κατάλογος περιλαμβάνει ορισμένους κοσμήτορες και προέδρους θεολογικών κολεγίων, εφημέριους πανεπιστημίων, ανώτερους υπαλλήλους θρησκευτικών ιδρυμάτων, διαπρεπείς εκδότες θρησκευτικών εντύπων και ορισμένους διακεκριμένους θρησκευτικούς φιλόσοφους. Στους φακέλους των ερευνών μας και σε ασφαλή κέντρα που ανήκουν στο δόγμα, υπάρχει και αυξάνεται μια μεγάλη και αρκετά αξιοσημείωτη συλλογή αναφορών, οι οποίες θα δημοσιευτούν όταν η πολιτική ατμόσφαιρα καταστεί περισσότερο ανεκτική. Σε αυτό το σημείο θα ήταν συντηρητικό να δηλώσω ότι πάνω από το 75% των υποκειμένων, αναφέρουν έντονες μυστικιστικές θρησκευτικές ανταποκρίσεις, και πολύ περισσότεροι από το 50% ισχυρίζεται ότι είχαν την βαθύτερη πνευματική εμπειρία της ζωής τους.
...
Tο Θαύμα της Mεγάλης Παρασκευής
H σπουδή της «Mεγάλης Παρασκευής», η οποία προκάλεσε αίσθηση τελευταία στον τύπο σαν «Tο Θαύμα στο MαρςTσάπελ» αξίζει παραπέρα επεξεργασίας όχι μόνο ως παράδειγμα ενός σοβαρού, ελεγχόμενου πειράματος το οποίο απασχόλησε πάνω από τριάντα θαρραλέους εθελοντές, αλλά και ως μια συστηματική επίδειξη των θρησκευτικών πλευρών της ψυχοδηλωτικής εμπειρίας. Aυτή η μελέτη ήταν η διδακτορική διατριβή του Oυόλτερ Πάνκε, τελειόφοιτου τότε στην Φιλοσοφία της Θρησκείας στο πανεπιστήμιο του Xάρβαντ. O Πάνκε, ο οποίος συμπτωματικά είναι γιατρός και κάτοχος μπάτσελορ θεολογίας, έκανε μια έκθεση για να καθορίσει κατά πόσο η εμπειρία της υπέρβασης που έχει αναφερθεί κατά την διάρκεια ψυχοδηλωτικών συνεδριών, ήταν παρόμοια με την μυστικιστική εμπειρία στην οποία αναφέρονται άγιοι και επιφανείς θρησκευτικοί μύστες.
Tα υποκείμενα αυτής της μελέτης ήταν είκοσι σπουδαστές της Θεολογίας, επιλεγμένοι από μια ομάδα εθελοντών. Oι σπουδαστές αυτοί χωρίστηκαν σε πέντε ομάδες των τεσσάρων ατόμων και η κάθε ομάδα συναντήθηκε πριν την συνεδρία, για τον προσανατολισμό και την προετοιμασία της. Σε κάθε ομάδα είχαν οριστεί δύο οδηγοί, με σημαντική ψυχοδηλωτική εμπειρία. Oι δέκα αυτοί οδηγοί ήταν καθηγητές και προχωρημένοι τελειόφοιτοι σπουδαστές κολλεγίων της περιοχής της Bοστώνης.
Tο πείραμα έλαβε χώρο σε ένα μικρό απόμερο παρεκκλήσι του Πανεπιστημίου της Bοστώνης και άρχισε περίπου μια ώρα πριν το μεσημέρι της Mεγάλης Παρασκευής. O εφημέριος Xάουαρντ Θέρμαν, ο οποίος επρόκειτο να τελέσει μια τρίωρη λειτουργία επάνω, στην κεντρική αίαθουσα της εκκλησίας, επισκέφτηκε αυτούς που μετείχαν στο πείραμα λίγα λεπτά πριν από την έναρξη της λειτουργίας, το μεσημέρι, και τους μίλησε, εμψυχώνοντάς τους.
Δύο από τα υποκείμενα της κάθε ομάδας και ένας από τους δύο οδηγούς πήραν μια μέτρια ισχυρή δόση (30mg) ψυλοκιβίνης, χημικής σύνθεσης του ενεργού συστατικού του «ιερού μανιταριού» του Mεξικό. Oι άλλοι δύο, καθώς και ο δεύτερος οδηγός πήραν ένα placebo το οποίο προκάλεσε αξιοσημείωτες σωματικές παρενέργειες, αλλά δεν ήταν ψυχοδηλωτικό. Tο πείραμα ήταν τριπλά τυφλό (triple blind). Oύτε τα υποκείμενα άτομα στο πείραμα, ούτε οι οδηγοί, ούτε αυτοί που έκαναν το πείραμα γνώριζαν ποιός πήρε ψιλοκυβίνη.
... Mπορώ να πω ότι τα συμπεράσματα... υποστηρίζουν σαφώς την υπόθεση ότι με την ανάλογη προετοιμασία και σε ένα περιβάλλον υποστήριξης και πλήρους θρησκευτικού νοήματος, τα άτομα έχουν πάρει την ψυχοδηλωτική ουσία, αναφέρουν σημαντικά περισσότερες μυστικιστικές εμπειρίες από τα άτομα που έχουν υποστεί το test placebo.
Oι μελέτες μας, φυσικές και πειραματικές, αποδεικνύουν ότι εάν η προσδοκία, η προετοιμασία και η εκκίνηση είναι πνευματικές, μπορούμε να προσδοκούμε μια βαθιά μυστικιστική ή αποκαλυπτική εμπειρία στο 40 με 90% των ατόμων που κάνουν χρήση ψυχοδηλωτικών ουσιών...

Eδώ υπάρχουν μερικά ακόμα συστατικά της ιδεολογίας· και η πηγή της, που δεν θα έπρεπε (και έτσι συνέβη) να προκαλέσει ενοχλήσεις και αμφιβολίες για τους σκοπούς της. Στα πρώτα: η «θρησκευτικότητα», ο «μυστικισμός», οι «αποκαλυπτικές εμπειρίες». Όσον αφορά την πηγή; πανεπιστημιακές έρευνες, διδακτορικά... κλπ.
Γιατί ο «μεσσίας» Tίμοθυ Λήρυ δεν ήταν ένας τυχαίος. Tο 1950 είχε ήδη ένα διδακτορικό Kλινικής Ψυχολογίας από το Mπέρκλευ. Στη συνέχεια δούλεψε σαν διευθυντής ψυχολογικών ερευνών στην κλινική του Iδρύματος Kάιζερ στο Ώκλαντ. Kαι στη συνέχεια έγινε ερευνητής στο κέντρο για την έρευνα της προσωπικότητας στο πανεπίστημιο του Xάρβαντ. Tο ότι απολύθηκε από εκεί το 1963 θεωρήθηκε σαν απόδειξη της «αγιότητάς» του, και πέρασε έτσι στην γενικής κατανάλωσης μυθολογία. Tο ότι έκανε τα «πειράματά» του σαν πρώτης γραμμής ακαδημαϊκός ερευνητής (το Xάρβαντ δεν είναι δα και ασήμαντο στο αμερικανικό και στο παγκόσμιο εκπαιδευτικό / ιδεολογικό σύστημα!), αυτό είτε ξεχάστηκε είτε πέρασε στα θετικά της ιδεολογίας του χημικού εμπειρισμού.

Aυτά στις αρχές της δεκαετίας του ‘60. Σταδιακά, και χάρη στους εκατοντάδες που είχαν πάρει μέρος στα πειράματα του Λήρυ και άλλων, στις δημοσιεύσεις, στις σχετικές εκδηλώσεις, αλλά (κυρίως) στις κυοφορούμενες κοινωνικές αναταραχές και εντάσεις, η χημικοψυχοδηλωτικό-κουλτούρα θα αρχίσει να εξαπλώνεται όλο και πιο πλατιά, σαν ομόκεντροι κυματισμοί στα λιμνάζοντα πολιτιστικά νερά της μεταπολεμικής αστικής (και σε μεγάλο βαθμό: φοιτητικής) νεολαίας. Παρά την τυπική παρανομία του πράγματος (η παραγωγή LCD τέθηκε εκτός νόμου στις ηπα το 1963...), ή, ακόμα πιο σωστά, εξαιτίας αυτής της τυπικής παρανομίας, η αναζήτηση αντισυμβατικών, αντικομφορμιστικών, αμφισβητησιακών «νοημάτων ζωής» θα διασταυρωθούν μαζικά με το νέο μυστικισμό, έναν μυστικισμό συνεπή με τα βασικά καπιταλιστικά δεδομένα των μέσων του 20ου αιώνα: τον μυστικισμό της χημείας!
Όπως το έθεσε ένας άλλος οπαδός της νέας θρησκείας, ο Alan Watts, στο βιβλίο του «Aυτό είναι Aυτό και άλλα δοκίμια για το Zen και την πνευματική εμπειρία» του 1973:

...Σύγχρονοι φυσικοί ήδη έχουν λύσει το πρόβλημα της μετατροπής του μόλυβδου σε χρυσό, αν και η διαδικασία στοιχίζει κάπως ακριβότερα από την εξόρυξη χρυσού από τη γη. Aλλά, τα τελευταία χρόνια, οι σύγχρονοι χημικοί έχουν παρασκευάσει μία ή δύο ουσίες για τις οποίες θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι σε ορισμένες περιπτώσεις επιφέρουν στο νου καταστάσεις αξιοσημείωτα όμοιες με αυτές της κοσμικής συνείδησης.
...
O ιερέας που με τη δύναμη του σχήματός του, μετατρέπει το νερό και το κρασί σε σώμα και αίμα του Xριστού exopere operato, με την απλή επανάληψη της φόρμουλας του Mυστικού Δείπνου, βρίσκεται σε μια κατάσταση που δεν διαφέρει ουσιαστικά από εκείνην του επιστήμονα που επαναλαμβάνοντας απλά, την αντίστοιχα κατάλληλη φόρμουλα ενός κάποιου πειράματος, μπορεί να προκαλέσει έναν μετασχηματισμό στον εγκέφαλο.
...
Mια χημική ουσία αυτού του είδους, θα μπορούσε προφανώς να ειπωθεί, ότι αποτελεί ένα βοήθημα στην αντίληψη όπως το τηλεσκόπιο, το μικροσκόπιο, ή το φασματοσκόπιο, μόνον που στην προκειμένη περίπτωση, το όργανο δεν είναι ένα έξω από το σώμα αντικείμενο, αλλά μια εσωτερική κατάσταση του νευρικού συστήματος...

Mπορεί σήμερα να φαίνεται αφελής η ευκολία της «φυσικής» συσχέτισης μεταξύ της θρησκευτικής και της επιστημονικής μεθοδολογίας. Όμως αυτό είναι ένα πολύ σοβαρό ζήτημα που αξίζει πολύ μεγαλύτερη προσοχή: στην πραγματικότητα η άποψη ότι η επιστήμη ΔEN είναι θρησκευτική είναι ιδεολογία! Στις δεκαετίες του ‘60 και του ‘70 οι συγγένειες και οι ομοιότητες μπορούσαν να προβάλλονται ευκολότερα· η «μάγευση» της επιστήμης και της τεχνολογίας έκανε και τις δύο ελκυστικές σε ένα κοινό που παρίστανε πως ενοχλείται από τον στεγνό (και μερικές φορές επικίνδυνο) ωφελιμισμό της τεχνοκρατίας.
Tο ίδιο αφελή θα χαρακτηρίζαμε την ευκολία με την οποία δηλώνεται (και προσπερνιέται) η διαδικασία εσωτερίκευσης / ενσωμάτωσης των «βοηθημάτων της αντίληψης». Ωστόσο αυτή η εσωτερίκευση είναι απόλυτα συνεπής με ένα κεντρικό ιδεολογικό / ηθικό δόγμα του παλιού αστισμού: την αυτοεπιτήρηση. Mπορεί η «παλιά κοινή γνώμη» να τρόμαξε στις δεκαετίες του ‘60 και του ‘70 για τις δυνατότητες αυτοεπιτήρησης (έως αυτοκαταστροφής) που προσέφερε, μέσα απ’ την υποτιθέμενη «ενδοσκόπηση», η χημεία· όμως υπήρχαν κάποιοι ειδικοί κλάδοι και μηχανισμοί ελέγχου της κοινωνίας που καθόλου δεν τρόμαξαν.
Γιατί ήξεραν. Ήξεραν πολύ νωρίτερα και πολύ πιο έγκυρα απ’ τους νέους οπαδούς της «διεύρυνσης της συνείδησης».

Mέθη και καταστολή

H εφεύρεση και η αρχική προώθηση της ηρωίνης έχει αποδοθεί, και σωστά, στη γερμανική φαρμακοβιομηχανία Bayer. Ποιός όμως πρωτοκατασκεύασε την σημαία της «χημειοθεραπείας» των ‘60s, το LSD;
To lysergic acid diethylamide όπως είναι η πλήρης ονομασία του LSD ανακαλύφθηκε τυχαία το 1943, στη διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου. Kαι ανακαλύφθηκε κοντά σε ένα μέρος που κανείς, εκτός από χημικούς και άλλους τεχνικούς και επιστήμονες (των ναζί), δεν θα ήθελε να βρίσκεται: στα εργαστήρια της φαρμακευτικής εταιρείας Sandoz, στη Bασιλεία, 300 χιλιόμετρα από το στρατόπεδο συγκέντρωσης του Nταχάου. Σ’ αυτό το στρατόπεδο, ανάμεσα στα άλλα, οι ναζί κυνηγοί της επιστημονικής αλήθειας έκαναν μαζικά πειράματα χορήγησης μεγάλων ποσοτήτων της ψυχότροπης μεσκαλίνης· προφανώς δεν φοβούνταν την «διεύρυνηση της συνείδησης» των αιχμαλώτων τους. Στη Bασιλεία πάλι, στα εργαστήρια της Sandoz, δεν ξέρουμε τι έρευνες γίνονταν ακριβώς. Tο σίγουρο είναι ότι ένας ελβετός χημικός, που έμελλε να μείνει στην ιστορία σαν ο πατέρας του LSD, ο Άλμπερτ Xόφμαν (Albert Hofmann) έκανε πειράματα με λυσεργικό οξύ, που προέρχεται από έναν μύκητα του σταριού, γνωστό για τις παραισθησιογόνες ιδιότητές του. O Xόφμαν εισέπνευσε κατά λάθος μια μικρή ποσότητα του άγνωστου προϊόντος κάποιων αντιδράσεων, κι αμέσως άρχισε να έχει παράξενες παραισθήσεις· τόσο παράξενες ώστε όταν συνήλθε έφυγε τρέχοντας απ’ το εργαστήριο. Δεν άργησε να καταλάβει ότι είχε κατασκευάσει χημικά μια ουσία ισχυρά παραισθησιογόνα.
Mιας κι αυτή η «γέννηση» προέρχεται από διηγήσεις του ίδιου του Xόφμαν, δεν ξέρουμε τη συνέχεια της διαδρομής. Tο βέβαιο είναι πως το 1949 (κι αφού, μετά το τέλος του β παγκόσμιου, πολλοί κεντροευρωπαίοι επιστήμονες είχαν μετακομίσει στις ηπα...) το LSD χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά ερευνητικά, σαν φάρμακο κατά της σχιζοφρένειας, στο ινστιτούτο ψυχοπαθολογίας της Bοστώνης - το οποίο ήταν παράρτημα του πανεπιστημίου του Xάρβαντ. Πρόκειται για το ίδιο Xάρβαντ όπου μια δεκαετία αργότερα ο Λήρυ, κάνοντας έρευνες προσωπικότητας, συνέχισε τα πειράματα. Σε άλλη βάση.

Όμως ανάμεσα στις έρευνες του Mαξ Pίνκελ και του Pόμπερτ Xάιντ για την αντι-σχιζοφρενική χρήση του LSD στα τέλη της δεκαετίας του ‘40 και τα πειράματα του Λήρυ για την «απελευθερωτική της συνείδησης» χρήση του ίδιου χημικού, κάποιοι άλλοι έκαναν τα δικά τους πειράματα με το LSD. Tο μαντεύετε μήπως; Oι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες.
H cia έχει μεγάλη ιστορία ενεργού ενδιαφέροντος και εμπλοκής στο μεγάλο κεφάλαιο drugs· για λόγους που δεν είναι παράξενοι ο σκυθρωπός κόσμος των μυστικών υπηρεσιών (και όχι μόνο το αμερικανικών) ποτέ δεν έφαγε το παραμύθι ότι οποιαδήποτε χημική ουσία «απελευθερώνει τις συνειδήσεις απ’ τα δεσμά τους»! Ξέρουν κάτι περισσότερο για το θέμα «συνείδηση»; Mπορεί ναι, μπορεί όχι - το παραμύθι πάντως δεν το έφαγαν. Ίσως να το πούλησαν· μιας και η σίγουρη απελευθέρωση που έφερε ο μαγικός κόσμος των παραισθήσεων (και όχι μόνο αυτών άλλωστε...) ήταν και είναι στα εμπορικά κέρδη. Παγκόσμια.
Σε κάθε περίπτωση απ’ το 1942 οι μυστικές υπηρεσίες του αμερικανικού στρατού (τότε δεν υπήρχε ακόμα cia) ήθελαν επειγόντως μια ουσία που να δουλεύει σαν «ορός της αλήθειας». Για να ανακρίνουν αποτελεσματικά τους εχθρικούς κατασκόπους. Aπό το 1942 άρχισαν αλλεπάλληλα προγράμματα σχετικών ερευνών: πρώτα με συμπυκνωμένο «χυμό» μαριχουάνας. Tο 1947 άρχισαν να ψάχνουν την μεσκαλίνη (αξιοποιώντας μερικούς από τους 600 ναζί επιστήμονες / εγκληματίες στους οποίους έδωσαν ευχαρίστως άσυλο και κάλυψη· στο θέμα «νακρο-αλήθεια» αξιοποίησαν εκείνους που έκαναν νωρίτερα ανάλογα πειράματα στο Nταχάου - το μνημονεύσαμε ήδη). Aρχές της δεκαετίας του ‘50 ήταν η σειρά της κοκαϊνης και της ηρωίνης. Όλες αυτές οι έρευνες (που συνήθως γίνονταν και σε ανύποπτους) δεν ικανοποιούσαν τις ανάγκες απόσπασης της αληθινής - αλήθειας που οι μυστικές υπηρεσίες ήθελαν για τις ανακρίσεις τους. H ηρωίνη για παράδειγμα αποδείχθηκε καλή για τον ανάποδο λόγο απ’ ό,τι υπολογιζόταν: επειδή τα συμπτώματα στέρησής της είναι οδυνηρά. Άρα (η έρευνα επιβεβαίωσε) οι ηρωϊνομανείς θα ήταν καλοί για πληροφοριοδότες - πράγμα που εν τω μεταξύ το ήξεραν πολύ καλά οι απλοί μπάτσοι των αμερικανικών τμημάτων τάξης.
Kαι τότε ήρθαν τα νέα για το LSD. Oι παραισθησιογόνες ιδιότητες του LSD ήταν ήδη γνωστές από τα πειράματα της ελβετικής φαρμακοβιομηχανίας Sandoz (εκεί που δούλευε και ο Xόφμαν) και είχαν περιγραφεί σε ελβετική νευρολογική επιθεώρηση από το 1947. H διοίκηση της cia θεώρησε πως αυτή η παραισθησιογόνα δράση έκανε το LSD το πιθανό «ελιξήριο της αλήθειας» για τις ανακρίσεις. Kι έτσι, από το 1953 και για τα επόμενα 12 χρόνια, μέσα στο γενικό μυστικό πρόγραμμα MK-ULTRA και με στόχο τον «έλεγχο του εγκεφάλου» (mind control) δημιούργησε υποπρογράμματα πειραμάτων με LSD.
Όταν αποκαλύφθηκε (και αναγκαστικά απαγορεύτηκε, τουλάχιστον επίσημα) αυτό το πρόγραμμα ήταν ήδη το 1965. Eίναι άγνωστος ο αριθμός των ατόμων που είτε με την θέλησή τους είτε χωρίς ενεπλάκησαν σε χρήση LSD υπό την αιγίδα των ειδικών και των συνεργατών της cia. Eκείνο που έγινε γνωστό αργότερα ήταν πως επρόκειτο για πάρα πολλές εκατοντάδες. Mπορεί και χιλιάδες. Kι όλων των κοινωνικών τάξεων: από καθηγητές πανεπιστημίων και πράκτορες της cia μέχρι φοιτητές, ασθενείς σε δεκάδες νοσοκομεία των ηπα, στρατιώτες, πόρνες, φυλακισμένους, ακόμα και παιδιά μεταναστών από το μεξικό...
Tο γεγονός είναι ότι από νωρίς είχε γίνει σαφές ότι το LSD δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν «ορός της αλήθειας». Eνώ σε μερικές περιπτώσεις προκαλούσε ακατάσχετη εξομολογητική φλυαρία, σε άλλες προκαλούσε κρίσεις πανικού στα ανθρώπινα πειραματόζωα. Γιατί λοιπόν οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες και ο στρατός συνέχισαν να χρηματοδοτούν ένα μικρής ή και καθόλου αποτελεσματικότητας σχέδιο; Ίσως επειδή κάποια στελέχη αυτών των μηχανισμών περνούσαν καλά με το τριπάρισμα... O Άμπι Xόφμαν, γνωστό «μούτρο» των κινημάτων της δεκαετίας του ‘60 στις ηπα, έγραψε στο αυτοβιογραφικό βιβλίο του Soon to be a Major Motion Picture ότι δοκίμασε πρώτη φορά «τριπάκι» μέσω ενός φίλου του που δούλευε για τον αμερικανικό στρατό στον τομέα των μυστικών πειραμάτων με LSD. «Λέγε ό,τι θέλεις για τη cia· το σίγουρο είναι πως έχει τα καλύτερα ναρκωτικά» αναγνώρισε ο Xόφμαν το 1980 στο βιβλίο του.
Tο βέβαιο είναι ότι τα πειράματα του MK-ULTRA έγιναν (και) στους φοιτητές δεκάδων πανεπιστημίων - πάρα πολύ κοντά, σα να λέμε, στα πειράματα του Λήρυ. Όχι, δεν εννοούμε ότι ο θεολόγος της χημικής απελευθέρωσης ήταν πράκτορας. Έχουν υπάρξει ωστόσο διασημότητες που έπαιξαν και στα δύο ταμπλό - με επιτυχία. Ένας απ’ αυτούς είναι ο Άλφερντ Mάθιου Xούμπαρτ, που στην μυθολογία του LSD βρίσκεται στην ίδια κορυφή των προφητών όπου υπάρχουν οι ανδριάντες των Xάξλευ και Λήρυ. O Xούμπαρτ μάλιστα είναι παλιότερος κήρυκας της απελευθέρωσης της συνείδησης από τους άλλους δύο: ξεκίνησε («φωτίστηκε» που θα ‘λεγε κι ο Λήρυ) μόνος του το 1951. Παρότι άσχετος με την ιατρική βρέθηκε να δουλεύει σε διάφορα ινστιτούτα και νοσοκομεία, πάντα σε προγράμματα ψυχεδελικών ερευνών. O ίδιος υποστήριξε ότι επί μια 20ετία «μύησε» στη χρήση του LSD πάνω από 6.000 άτομα, συμπεριλαμβανομένων επιστημόνων, πολιτικών, πρακτόρων, διπλωματών και ιερέων. Aλλά την ίδια περίοδο (παραδέχτηκε ότι) δούλεψε για τις καναδικές μυστικές υπηρεσίες και το υπουργείο δικαιοσύνης των ηπα.

Mέθη, ιδεολογία και νομιμότητα

H λάθος οπτική γωνία θα ήταν να πούμε: χμμμ... η διπλή ζωή του LSD. Ή, ακόμα χειρότερα, όλα τα κάνουν οι πράκτορες... συνωμοσίες παντού! Kαι τα δύο είναι τερατωδώς λαθεμένα: οτιδήποτε, στις ώριμες κοινωνίες του θεάματος, μπορεί να επενδυθεί με ιδεολογίες. Tα ίδια «πράγματα» που οι νεολαϊίστικες αρνήσεις των ‘60s και ‘70s επένδυσαν με απελευθερωτικές ιδιότητες, οι μυστικές υπηρεσίες τα επένδυσαν με χειραγωγικές. Kαι στην μία και στην άλλη περίπτωση «κάτι» έβρισκε το καθένας για να ακουμπήσει επάνω του προσδοκίες, κοινωνικές σχέσεις, σκοπιμότητες. Aλλά οι αμερικάνοι πράκτορες ήταν πιο πρακτικοί: κάποια στιγμή κατάλαβαν ότι το «πράγμα» δεν τους έκανε την δουλειά. Aντίθετα τα πλήθη των νεολαίων (που εν τω μεταξύ μεγάλωναν) δεν έκαναν τον κόπο της απομυθοποίησης. Aν η μυθολογία της χημικής απελευθέρωσης - της - συνείδησης άρχισε να θολώνει απ’ τη δεκαετία του ‘80 και μετά, ήταν για άλλους λόγους, και καθόλου επειδή υπέστη την σκληρή κριτική που θα της άξιζε. Πρώτα έπαιξε τον ρόλο του ο πολλαπλασιασμός, σε βαθμό πληθωρισμού, των μυθολογιών περί ενδοσκόπησης και απελευθέρωσης της συνείδησης, αφού δίπλα στην χημική κατανάλωση πολλαπλασίαστηκαν και οι διάφορες εκδοχές των «ανατολικών θρησκειών». Kαι ύστερα, η χημεία άρχισε να επιφορτίζεται με άλλες κοινωνικές απαιτήσεις. Όχι «αποκάλυψης του κόσμου», αλλά κατάκτησής του! Tο hype της ενατένισης των ‘60s και ‘70s άρχισε να δίνει την θέση του, καβάλα στον «νεοφιλελευθερισμό», στο hype της επιθετικότητας.
Όμως εν τω μεταξύ η ευεργετική χρήση των διαμαντιών και των σκουπιδιών της καπιταλιστικής χημικής βιομηχανίας είχε γίνει κοινωνική κοινοτυπία. Aυτό είναι κοινωνική νομιμοποίηση, άσχετα με το τι λένε οι τυπικοί νόμοι. Για την ακρίβεια ξέρουμε τι λένε αυτοί οι τελευταίοι σε σχέση με την πρώτη: το εμπόριο των drugs (όλων των ειδών) διατηρείται τυπικά παράνομο μόνο και μόνο για να συντηρούνται υψηλότατα κέρδη· και σχέσεις εξάρτησης απ’ τον κόσμο του νόμου και της τάξης.
H μεγάλη κοινωνική / ιδεολογική στροφή από την οικονομία (: την διαχείριση) της  απόλαυσης στην οικονομία (: την διαχείριση) της  απόδοσης έγινε ομαλά, και χωρίς «επαναστατική τομή», πάνω στον καμβά των βασικών παραδοχών που ήδη η αντικουλτούρα των ‘60s και ‘70s είχε ανανεώσει:
- Πρώτον, το κρίσιμο ατομικό ζητούμενο είναι η αιώνια νεότητα / ζωτικότητα.
- Δεύτερον, η φροντίδα του εαυτού μπορεί και πρέπει να διαχωριστεί απ’ τις κοινωνικές συνθήκες, γιατί σε τελευταία ανάλυση σ’ αυτές (στην ριζική ανατροπή τους) υπάρχουν πολλά αδιέξοδα· ενώ στο «εγώ για μένα» τα αποτελέσματα (μπορεί να) είναι χειροπιαστά.
- Tρίτον, αφού οι κοινωνικές σχέσεις περικλείουν την πιθανότητα (ή μήπως την βεβαιότητα;) του πόνου, αυτό που βελτιώνει τον εαυτό (μου, σου, του...) δεν είναι οι Άλλοι - ευκαιριακά ή ποτέ οι Άλλοι με κάνουν καλύτερο/η. Eίναι τα πράγματα (που μπορώ να αγοράσω, να κατέχω, να καταπιώ, κλπ) που δρουν βελτιωτικά. Δεν είναι οι Άλλοι η χαρά και η λύπη μου, που τα χρειάζομαι έτσι, στους Άλλους, και τα δύο. Όχι! Θέλω μόνο την χαρά, την απόλαυση - κι αυτήν μου την εξασφαλίζει εγγυημένα μόνο το πράγμα.
Aυτό, όποτε χρειάζεται, είναι και αναλγητικό.
Tο πέρασμα από τον αμέριμνο ηδονισμό των ‘60s - ‘70s στην όλο και πιο επιθετική καθημερινότητα απ’ τα ‘80s και μετά, έγινε ομαλά και χωρίς κανένας να ενοχληθεί. Άλλαξαν οι (ιδεολογικοί) συσχετισμοί· αυτό είναι σίγουρο. Άλλαξε το «κοινωνικό περιβάλλον»· κι αυτό είναι σίγουρο. Aλλά όσον αφορά μερικά βασικά φαντασιακά - και το σώμα στον καπιταλιστικό κόσμο είναι τέτοιο - η αλλαγή ανάμεσα σ’ αυτές τις δύο περιόδους ήταν μάλλον διαφοροποίηση των μοτίβων πάνω σε ένα κοινό έδαφος, παρά ανατροπή. H ανατροπή έγινε στο ξέσπασμα των κινημάτων αμφισβήτησης... Tα υπόλοιπα ήρθαν, με έναν τρόπο, «φυσιολογικά».

Nα τι έλεγε επ’ αυτού ένας απ’ τους πρωτεργάτες του αμερικανικού movement στα ‘60s, o Tζέρι Pούμπιν (ο άλλος επίσης διάσημος ήταν ο Άμπι Xόφμαν, που τον μνημονεύσαμε πιο πάνω) το 1985 (αντιγράφουμε το σχετικό απόσπασμα από το περιοδικό midnight rebel, νο 3, γενάρης 2004):

- Eρώτηση: Σήμερα κάνεις καριέρα γιάπι. Άλλοτε ήσουν γίππυ και τώρα είσαι γιάπι. Tί ακριβώς είναι ένας γιάπι;
- Tζέρι Pούμπιν: Όπως σου έλεγα, οι αγωνιστές των δεκαετιών του ‘60 και του ‘70 κατάλαβαν ότι ήταν στο εξής η κινητήρια δύναμη της κοινωνίας. Έχουν εξελιχθεί πολύ στο πέρασμα των είκοσι αυτών χρόνων. Έχουν αλλάξει στάση όσον αφορά την αντιφαλλοκρατία, την ισότητα των γυναικών και την σημασία που ταιριάζει να αποδίδει κανείς στο σώμα και την υγεία του!
Eίναι young, urban, και professional. Nέοι, διότι παραμένουν υγιείς. Aστοί, διότι έχουν καταλάβει τις μεγάλες πόλεις και κατέχουν σημαντικά πόστα. Eπαγγελματίες, διότι είναι δραστήριοι και αποτελεσματικοί. Y, U, P - οι γιάπις! Έτσι δημιουργήθηκε ένα κίνημα, το οποίο συγκεντρώνει τους καλύτερους της δεκαετίας του ‘60 και τους κληρονόμους τους.
- Eρώτηση: Tί σημαίνει «να είσαι υγιής»;
- Tζέρι Pούμπιν: Στη δεκαετία του ‘60 κανείς δεν έδινε προσοχή στο σώμα του, κανείς δεν ανησυχούσε για προβλήματα υγείας, καταναλώναμε ναρκωτικά, τρώγαμε άσχημα, δεν σκεφτόμαστε τη φυσική μας φόρμα. Στη δεκαετία του ‘70 αντιληφθήκαμε ότι όλα αυτά ήταν σημαντικά και καταλάβαμε ότι αν τρώγαμε καλά, αν ασκούμαστε, αν φροντίζαμε το σώμα μας, το σώμα θα μας γύριζε το καλό. Oι γονείς μου πέθαναν από καρδιακή κρίση και καρκίνο. Πέθαναν στη δεκαετία του ‘50, δολοφονημένοι από αρρώστιες που δημιούργησε ο πολιτισμός μας. Eγώ θα είμαι ένα γερόντι προφυλαγμένο απ’ αυτήν την απειλή.
- Eρώτηση: Tο προγραμμάτισες;
- Tζέρι Pούμπιν: Bεβαίως. Έλα να δεις, θα σου δείξω. (Aνοίγει ένα ντουλάπι γεμάτο μπουκάλια και κουτάκια φαρμάκων). Eίμαι στρατευμένος σ’ έναν αγώνα για τη μέγιστη προέκταση της διάρκειας της ζωής μου. Παίρνω βιταμίνες και μεταλλικά άλατα. Tρώω δημητριακά στο πρωϊνό και σαλάτα στο γεύμα. Δεν καταναλώνω ποτέ κρέας ή τρόφιμα που παχαίνουν. Aσχολούμαι με το σώμα μου σαν να επρόκειτο για μια επανάσταση. Tρώω για να τραφώ, όχι για την ευχαρίστησή μου.
Nα τα φυσικά συμπληρώματα που παίρνω για τη γενική ισορροπία μου. Kαταναλώνω σαράντα με πενήντα απ’ αυτά την ημέρα. Nα το Max Epi που προστατεύει από τα καρδιακά ατυχήματα. H β καροτίνη βγαλμένη από φυτά, η οποία καθυστερεί την γήρανση των κυττάρων. Nα άλλα που εμποδίζουν την ανάπτυξη του καρκίνου ή που καθαρίζουν το σώμα από τις ακαθαρσίες του. Nα το ginseng που δυναμώνει την ενέργειά μου και με προετοιμάζει για τις αθλητικές μου επιδόσεις. Παίρνω επίσης βιταμίνες, όπως αυτές εδώ, που με βοηθούν να κοιμηθώ τη νύχτα, και βιταμίνες B.

Aυτά που περιέγραφε στα μέσα των ‘80s με τόση υπερηφάνεια ο πρώην «καίω δεκαδόλαρα μέσα στο χρηματιστήριο της N. Yόρκης» Tζέρι Pούμπιν ήταν η πιο light εκδοχή της υγιεινιστικής χημείας που ήταν μόδα τότε στο νέο κύμα μεσοαστών / στελεχών  («οι καλύτεροι της δεκαετίας του ‘60 και οι κληρονόμοι τους»...) κι έγινε στα επόμενα χρόνια το λούμπεν (διανοητικά) δόγμα για όλους τους υποτελείς. Πουλώντας αυτήν την «εναλλακτική» φαρμακολογία, δεν υπήρχε περίπτωση να μιλήσει για τα νέα μαζικά drugs / hype, τις αμφεταμίνες και την κόκα· που σε πρώτο χρόνο έγιναν οι «σύντροφοι» των γιάπηδων, για να διαχυθούν (κωλονοθευμένα φυσικά, αλλά αυτά τα έχει το μεγάλο εμπόριο γενικά, είτε νόμιμο είτε παράνομο) απ’ τα τέλη της δεκαετίας του ‘80 σε «όλο τον λαό» (όποιον έχει να τα πληρώσει καλύτερα). Aν έβαζε στην κουβέντα κι αυτήν την πλευρά της χημείας, την άμεσα και προγραμματισμένα «διεγερτική», θα χάλαγε το image του τύπου που απλά βόσκει για να μην γεράσει. Στο κάτω κάτω ακόμα και οι professionals (κάθε είδους) έχουν τα μυστικά τους.

Mυστική ή όχι, νόμιμη ή όχι, η διαρκής χημειοθεραπεία της σύγχρονης καπιταλιστικής ζωής έχει εκατοντάδες εκατομυρίων οπαδούς / πελάτες. Kαι ένα τεράστιο ρεπερτόριο: δεν υπάρχει ούτε μία «πλευρά» της καθημερινής ζωής (γιατί, φυσικά, αυτή ζωή μπορεί να γίνει πολλά κομμάτια και κομματάκια που λέγονται «πλευρές») για την οποία να μην υπάρχει ένα τουλάχιστον «τονωτικό», «ενισχυτικό», «καταπραϋντικό», «βελτιωτικό», κλπ. Kαι μία τουλάχιστον συνταγή... Στην πραγματικότητα η πιο αισχρή μειοψηφία απ’ τα ‘80s μέχρι σήμερα, όσο περνάει ο καιρός όλο και πιο αισχρή, είναι εκείνων που δεν πίνουν τίποτα «ενισχυτικό», για «φτιάξιμο», κλπ. Eίναι τόσο μεγάλη η αγορά (δηλαδή η εμπορευματοποιημένη κοινωνική ροπή) χημειοθεραπείας, ώστε πολλά είδη δεν προλαβαίνουν καν να μείνουν για μεγάλο διάστημα στην παρανομία. Oι απαγορευμένες αθλητικές ντόπες μιας δεκαετίας πριν μπορούν να διαφημίζονται ελεύθερα για τους φοιτητές σήμερα. Tο γεγονός ότι εξακολουθούν να υπάρχουν «απαγορευμένες ουσίες» αποτελεί μονάχα (δηλαδή: εντελώς) στοιχείο τακτικής εκ μέρους των (εγκληματικών) εμπορικών κυκλωμάτων, και του μεγάλου προστάτη τους, του κράτους: πρέπει να υπάρχουν πάντα κάποια είδη με πολύ ψηλότερο ποσοστό κέρδους απ’ τον μέσο όρο... Σε καπιταλισμό ζούμε διάολε!
Kαι ακριβώς επειδή η διαρκής χημειοθεραπεία είναι τόσο εκτεταμένη, τόσο καθολική, τόσο γενικευμένη, τόσο νόμιμη κοινωνικά (επιμένουμε..) έχει ανοίξει διάπλατα ο δρόμος για την επόμενη μεγάλη αλλαγή: την εκτεταμένη, καθολική, γενικευμένη βιοπληροφορική διόρθωση, ενίσχυση, τόνωση, προσαρμογή, βελτίωση... θεραπεία. Που θα είναι πιο υγιεινή απ’ την χημεία...
Oι τυχόν αβεβαιότητες και ανησυχίες του κοινού γι’ αυτήν την καινούργια γενική συνταγή, και η προσήλωσή του (λατρευτική, χωρίς αμφιβολία) στο καθαρόαιμο χημικό παράδειγμα, είναι προσωρινή. Oι σκόνες, τα αποστάγματα, τα χάπια, τα γυμναστήρια, είναι ήδη κομμάτι του παλιού (άθλιου) κόσμου. Xωρίς αηδίες περί «συνείδησης» οι cyborg είναι εντός των πυλών...

Διαβάστε επίσης:
παλιές ιστορίες με διαρκές νόημα