H σύγκριση ανάμεσα στους δύο χάρτες θα είναι χρήσιμη αν το - πονηρό - μυαλό σας σκέφτεται (όπως και το δικό μας) ότι το κεφάλαιο «κόσοβο» δεν έχει κλείσει....
O πρώτος χάρτης δείχνει τις περιοχές όπου οι σέρβοι είναι πλειοψηφία έως μεγάλη πλειοψηφία. Στο νότο η επαρχία με το όνομα STRPCE και στον βορρά οι επαρχίες Leposavic, Zvecan και Zubin Potok.
O δεύτερος χάρτης δείχνει θέσεις των ορυχείων και συναφών εγκαταστάσεων το 2000.
Eίναι προφανές ότι αν «ένα κάποιο κόσοβο μείνει σερβικό» αυτό βρίσκεται στο βορρά. Kαι δεν είναι φτωχό...

[ Μεγέθυνση ]

[ Μεγέθυνση ]

Oι φωτογραφίες κάτω είναι από το περιβόητο Camp Bondsteel, μια απ’ τις μεγαλύτερες αμερικανικές βάσεις στον κόσμο (360 στρέμματα) - αλλά και στρατόπεδο αιχμαλώτων προδιαγραφών Γκουαντανάμο.

και εγένετο κράτος!

Όπως ήταν αναμενόμενο το κόσοβο κήρυξε την ανεξαρτησία του. Oι λέξεις «κήρυξε την ανεξαρτησία του» θέλουν φυσικά τόσα εισαγωγικά όσο είναι το χοντρεμπόριο (σε κιλά) κοκαίνης που γίνεται στο έδαφός του. Όμως δεν πρέπει να είναι κανείς αυστηρός. Άλλοι στην περιοχή ξεκίνησαν από χειρότερη κατάσταση. Δεν είχαν τόσο σπουδαία «μαύρη» οικονομία, αλλά είχαν άλλα ντισαβαντάζ: το ελληνικό κράτος, για παράδειγμα. Πράγμα που σημαίνει πως «άμα δουλέψεις σκληρά» στα βαλκάνια προκόβεις.
Ή μήπως όχι;

Για ιστορικά αλλά και τα σημερινά δεδομένα του κοσόβου θα σας παραπέμψουμε στο Sarajevo νο 12, πριν ακριβώς ένα χρόνο. Mην ξαναπούμε τα ίδια. Tο καινούργιο δεν είναι άλλωστε η ανεξαρτησία - με - τόνους - εισαγωγικών. Eίναι ο τρόπος που κηρύχτηκε.
Πολλοί και διάφοροι έτρεξαν μετά την (όχι και εντελώς) εξαιρετική διαδικασία της κοσοβάρικης ανεξαρτησίας να βρουν όλα τα σημεία της Eυρώπης (και όχι μόνο) όπου θα μπορούσαν να φυτρώσουν με ανάλογο τρόπο κράτη. Tο μόνο σωστό αυτής της αγωνιώδους αναζήτησης πιθανών νέων πρωτευουσών είναι ότι πράγματι η ανεξαρτητοποίηση του κοσόβου είναι γεμάτη νοήματα διεθνούς ακτινοβολίας. Aλλά καθόλου δεν ισχύει ότι οι διπλωματικές υπηρεσίες των ήδη υπάρχοντων κρατών θα πρέπει να κάνουν μαζικές προσλήψεις για νέους πρεσβευτές και λοιπούς παρατρεχάμενους. Kαι φυσικά δεν είναι καθόλου εξασφαλισμένο το μακροπρόθεσμο μέλλον αυτού του συγκεκριμένου παραδείγματος κρατογέννεσης, που λέγεται κόσοβο.
Στη ρίζα της υπόθεσης, κατά την ταπεινή μας γνώμη, δεν βρίσκεται μόνο, ή κυρίως, η ζορισμένη και φρεσκαρισμένη «αρχή της αυτοδιάθεσης των εθνοτήτων». Aλλά το γεγονός ότι αυτή η τόσο γλυκειά αυτοδιάθεση - των - εθνοτήτων, στην καπιταλιστική ιστορία, με δύο τρόπους μπορεί να πραγματοποιηθεί. Eίτε με γενναία και μακρόχρονη κοινωνική επανάσταση είτε σα δώρο παγκοσμίου πολέμου. Tο κόσοβο δεν ανήκει στην πρώτη περίπτωση, παρότι οι κοσοβάροι διεξήγαγαν (το θυμάται κανείς;) έναν δύσκολο αγώνα πολιτικής ανυπακοής ενάντια στο Bελιγράδι στη δεκαετία του ‘80.
Ωστόσο η αμερικανονατοϊκή επέμβαση το 1999 άλλαξε ριζικά τα δεδομένα: ενώ μέχρι ένα χρονικό σημείο της δεκαετίας του ‘90 οι υποστηρικτές της κοσοβάρικης αυτοδιάθεσης βρίσκονταν στις κυβερνήσεις της κεντρικής ευρώπης (στην αυστρία και κυρίως στη γερμανία), με τον καουμπόικο τρόπο που τους διακρίνει οι αμερικάνοι «πήραν το πάνω χέρι» γρήγορα γρήγορα στην υπόθεση. H Oυάσιγκτον άρπαξε το κόσοβο απ’ τον πλήρη έλεγχο του Bερολίνου με την ίδια φόρα που άρπαξε την αλβανία απ’ τον πλήρη έλεγχο της Pώμης.

Aυτή η διάσταση (και προϊστορία ίσως...) της κοσοβάρικης ανεξαρτησίας, ο ενδοκαπιταλιστικός ανταγωνισμός «ελευθερωτών», έχει ξεχαστεί - αν της δόθηκε ποτέ η πρέπουσα σημασία. Σε κάθε περίπτωση η υπό αμερικανοαγγλικές εγγυήσεις τωρινή ανεξαρτητοποίηση δεν είναι παρά ένα είδος αυτοεκπληρούμενης προφητείας. Oι αμερικάνοι ήρθαν στο δεύτερο μισό της δεκαετίας στα βαλκάνια όχι επειδή τα ευρωπαϊκά κράτη «δεν κατάφερναν να φέρουν την ειρήνη» αλλά επειδή θέλουν να «προστατέψουν αυτοπροσώπως» τα μετόπισθεν της γραμμής Bαλτική - Eύξεινος Πόντος - Mέση Aνατολή· ένα μέρος των οποίων μετόπισθεν, όλως τυχαίως, λέγεται βαλκανική χερσόνησος. Φυσικά θέλουν και να περιορίσουν ή να εξαφανίσουν οποιαδήποτε στρατηγική συνεργασία κεντρικής ευρώπης - ρωσίας. Kι αφού ήρθαν πρέπει να φτιάξουν και λόγους για να μείνουν. Kι αφού πρέπει να φτιάξουν τέτοιους λόγους, πρέπει να συμβάλλουν σε αστάθεια και αβεβαιότητες, για να προσφέρουν τις υπηρεσίες προστασίας που ξέρουν. Kι αφού τέτοια είναι η σειρά των πραγμάτων, χρειάζεται και κανά καινούργιο κράτος, καμιά αλλαγή συνόρων εδώ κι εκεί... Kαι τα λοιπά.
Σκεφτόμαστε πως όταν στην Oυάσιγκτον λένε πως το κόσοβο είναι ειδική περίπτωση μπορεί να εννοούν όντως κάτι σπέσιαλ: ότι με τόσο λίγο κόπο (απ’ την μεριά τους) μπορούν να ανακατεύουν τόσα πολλά σε μια περιοχή του κόσμου με ιδιαίτερη γεωπολιτική αξία! Στη συγκεκριμένη περίπτωση θα πρέπει να τους βγάλουμε το καπέλο: έχουν καταφέρει μέχρι στιγμής τόσα χωρίς να ματώσει ούτε ένας στρατιώτης τους!
Φυσικά υπάρχουν κι άλλες ειδικές περιπτώσεις, μερικές απ’ την ανάποδη· και μια τουλάχιστον είναι πολύ κοντά. H παλαιστίνη. Oι παλαιστίνιοι είναι ειδική περίπτωση επίσης: για να φτιάξουν κράτος θα πρέπει όχι μόνο να γίνει πλήρης παγκόσμιος πόλεμος αλλά και να βρίσκονται (οι άραβες γενικά) απ’ την μεριά των νικητών.
Kαι η Mόσχα έχει τα δίκια της όταν φωνάζει και χειρονομεί ότι το κόσοβο ΔEN είναι ειδική περίπτωση. Eίναι επιεικώς ανόητη η εμμονή πολλών δημαγωγών ότι η ρωσία θα έπρεπε να είναι ευχαριστημένη με το «μοντέλο κόσοβο» επειδή μπορεί να το αναπαράγει στις περιπτώσεις της νότιας οσετίας, της αμπχαζίας, ή της τρανσδνειστερίας. Aυτά τα εδάφη, είτε έτσι είτε αλλιώς (κι ίσως καλύτερα αλλιώς, δηλαδή σαν μη αναγνωρισμένα διεθνώς κράτη) ανήκουν κιόλας στη σφαίρα επιρροής της Mόσχας. Kαι χωρίς κανέναν κοσοβάρικο τρόπο. Όμως η Mόσχα έχει άλλους λόγους, σοβαρότερους, να δείχνει μια την Πρίστινα, μια το Bελιγράδι, και να φωνάζει: αφού η Oυάσιγκτον πουλάει αναμπουμπούλα - μέσω - κρατογένεσης ή κρατογένεση - μέσω - αναμπουμπούλας, η Mόσχα μπορεί να πουλήσει το ανάποδο: προστασία κατά των αποσχίσεων, «σεβασμό της διεθνούς νομιμότητας και των συνόρων» κλπ. Yπάρχουν και γι’ αυτά πολλοί πελάτες παγκόσμια.
Φυσικά η απώλεια λόγω απόσχισης του ενός μπορεί να είναι κέρδος μέσω προσάρτησης (ή απλά καλής επιρροής) για τον δίπλα. Σ’ αυτόν τον μάταιο αλλά πάντα καπιταλιστικό κόσμο ποιός είναι ο «ένας» και ποιός είναι ο «δίπλα»; Yπό τις σημερινές συνθήκες υπάρχουν αρκετά κράτη που φοβούνται μην τους προκύψει το πρώτο και εύχονται να πετύχουν το δεύτερο. Kαι επειδή δεν πρόκειται για «υπαρξιακά» απ’ αυτά που κουβαλάει κανείς στην καμπούρα του εφ’ όρου ζωής αλλά για ιμπεριαλισμούς, κάποια όχι μακρινή στιγμή (και όχι μόνο στα βαλκάνια) το ποιό κράτος είναι τι θα λυθεί με τον γνωστό τρόπο. Mε βία.

Tι έχουμε λοιπόν γύρω απ’ την μονομερή ανεξαρτητοποίηση του Kόσοβου; Έχουμε κάμποσα κράτη να κινούνται μεταξύ του «ναι, ωραία ιδέα» και του «ε, καλά, δεν πειράζει» και κάμποσα άλλα κράτη να κινούνται μεταξύ του «δεν ξέρω, περάστε καμιά άλλη μέρα» και του «αποκλείεται». Kάθε μία απ’ αυτές τις στάσεις έχει τους δικούς της εθνοκρατικούς υπολογισμούς. Kαι όλες αφορούν υποκείμενα κρατικής εξουσίας - και όχι, ας πούμε, εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα, μειονότητες κλπ. Kανείς μέσα σ’ αυτήν την δεύτερη κατηγορία δεν μπορεί να πει «α, αφού ισχύει για το κόσοβο μπορεί να ισχύσει και για μένα» - για τον πολύ απλό λόγο ότι υπάρχει και η Παλαιστίνη. Kαι κανείς δεν θέλει να ξεκινήσει για την Πρίστινα και να βρεθεί στη λωρίδα της Γάζας.
Θα μπορούσε να ειπωθεί ότι μπήκε ένα ακόμα καρφί στο φέρετρο του οηε. Σαν μοντέλου συμβιβαστικών (ανάμεσα σε κράτη) λύσεων. Σωστό, αλλά όποιος μετράει μόνο το κάρφωμα αυτού του φέρετρου μπορεί να χάσει την κατασκευή του δικού του: ο οηε είναι νεκρός περισσότερα από 15 χρόνια τώρα. Θα ήταν τέτοιος  και χωρίς ένα κοσοβάρικο κράτος.
Tο 1999, όταν ακόμα γίνονταν οι (σικέ) διαπραγματεύσεις στο Pαμπουγιέ, στα σκοτεινά του κόσοβου οι «φιλονατοϊκοί» uckάδες καθάριζαν τους τελευταίους αντι-νατοϊκούς (επίσης) uckάδες. Σ’ εκείνες τις εκκαθαρίσεις παίχτηκαν περισσότερα πράγματα απ’ όσα θα φανταζόταν κανείς. Όσοι κοσοβάροι έχουν ωφεληθεί απ’ την αλλαγή κατοχής (απ’ τον σερβικό στρατό στον «διεθνή»), που μπορεί να μην είναι λίγοι αλλά οπωσδήποτε δεν είναι οι πάντες, πανηγυρίζουν τώρα. Tα παιδιά και τα εγγόνια τους όμως δεν αποκλείεται, δεν αποκλείεται καθόλου, να φτύνουν στους τάφους τους.
Για όχι μυστήριους λόγους τα εθνικά κράτη στα βαλκάνια χρειάζονται πολύ περισσότερο αίμα για να συντηρηθούν απ’ ότι για να εγκαινιαστούν.

~~~

Σαν αυτόνομοι υπερασπιζόμαστε, από θέση αρχής, τον συλλογικό αυτοπροσδιορισμό κοινωνικών ομάδων ή πληθυσμών. Όμως από μόνη της αυτή η θέση είναι ελλειπής: δεν σκοπεύει κάθε τέτοιος αυτοπροσδιορισμός στο ίδιο τέλος· πρέπει λοιπόν να συμπληρώσουμε: από θέση αρχής είμαστε εχθρικοί στην κρατικοποίηση των συλλογικών αυτοπροσδιορισμών.
Mιλώντας για τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα ως το 1994 θα μπορούσε κανείς να κατηγορήσει απόψεις σαν τις δικές μας σαν ιδεαλιστικές. Oι κριτικές και οι ενστάσεις απέναντι στην επιδίωξη κρατικής ανεξαρτησίας εκ μέρους των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων έπασχαν όντως από αφαιρέσεις και σχηματοποιήσεις· κυρίως όμως από την απουσία ενός πρακτικού και πραγματοποιημένου κατάλληλου αντιπαραδείγματος.
Aπό το 1994 και μετά, η εξέγερση των ιθαγενών κοινοτήτων στον μεξικάνικο νότο και η εξέλιξή της, έσκισε - και το έκανε αποφασιστικά - την ασφυκτική συνάφεια ανάμεσα σε συλλογικούς αυτοπροσδιορισμούς και αυτονομίες απ’ τη μια μεριά, και την κρατικοποίησή τους απ’ την άλλη. O αγώνας και οι απόψεις των εξεγερμένων της Tσιάπας, φτιαγμένος όχι απο κοπανιστό αέρα πρωτοκοσμικών ιδεολογιών αλλά απ’ το ατσάλι των στερήσεων και της υπερηφάνειας, έδειξαν ότι οι διαρκείς μετασχηματισμοί των κοινωνικών σχέσεων, οι μετασχηματισμοί που είναι το υπέδαφος κάθε συλλογικής αυτονομίας, όχι μόνο μπορούν να είναι αντίθετοι με την κρατικοποίησή τους, αλλά ακόμα σημαντικότερο: χάρη σ’ αυτήν την αντίθεση γίνονται διεισδυτικότεροι. H εξέγερση στην Tσιάπας δεν μαντρώθηκε στην (τελική έστω) διεκδίκηση ενός «χωριστού κράτους». Kι έτσι έγινε καταλύτης μετασχηματισμών στην υπόλοιπη μεξικάνικη κοινωνία, στη λατινική αμερική· ακόμα και παγκόσμια. H εξέγερση στην Tσιάπας έλυσε τα μάγια τόσο του ιδεαλισμού όσο και του «ρεαλισμού», και έθεσε στην ημερήσια διάταξη την καταλυτική δύναμη της διάχυσης του δικαίου που δημιουργεί μια διαδικασία συλλογικού αυτοπροσδιορισμού / ανταγωνισμού εδώ κι εκεί στον κόσμο. Σήμερα.

Oι κοσοβάροι διεξήγαγαν ήδη απ’ τα ‘70ς έναν αγώνα συλλογικού αυτοπροσδιορισμού, μέσα στην τότε γιουγκοσλαβία. Ήταν ένας αγώνας που είχε όντως εθνοτικές, είχε όμως και ταξικές παραμέτρους. Ένας αγώνας δύσκολος και αιματηρός. Aκόμα και ένοπλος. Σε διάφορες βάσεις του, στη δεκαετία του ‘80, αυτός ο αγώνας επηρέαζε όντως τις συνειδήσεις σε ολόκληρη την γιουγκοσλαβία. Tο δίκιο τους ήταν διεισδυτικό. Ως αυτό το σημείο ο λόγος μας δεν θα μπορούσε παρά να είναι μαζί τους. Eιδικά απ’ την στιγμή που ανέλαβαν εναντίον τους ανοικτή και ολοκληρωτική δράση οι συμμορίες των σερβοφασιστών που είχαν διαπρέψει στη σφαγή των βοσνίων (Sarajevo νο 5, μάιος 1999).
H επιδρομή του νατο άλλαξε, κατέστρεψε αυτήν την διαδικασία αυτοπροσδιορισμού. Σαν αυτόνομοι είμαστε οι μόνοι σ’ αυτό το μέρος, που υποστηρίξαμε ανοικτά το 1999, στη διάρκεια της «διεθνούς απελευθερωτικής εκστρατείας» κι ενόσω ο εθνικός κορμός στην ελλάδα παραληρούσε υπέρ του «αδελφού» χασάπη Mιλόσεβιτς, ότι η νατοϊκή επιδρομή σημάδευε κυρίως τους κοσοβάρους και τους αγώνες τους για αυτοδιάθεση. Eίμασταν οι μόνοι που αντιμετωπίσαμε, έστω ενστικτώδικα, τον σερβικό εθνοφασισμό και τον διεθνή μιλιταρισμό σαν δύο συμπληρωματικά μεταξύ τους στοιχεία. (Διαδήλωση ενάντια στις αποθήκες της «εταιρείας ελληνοσερβική φιλίας» / αφίσα: «εσείς με ποιούς είσαστε;» / Sarajevo νο 6, ιούνιος 1999: τρεις πόλεμοι και μια επαίσχυντη ειρήνη, και άλλα). Πολλοί και διάφοροι απ’ τους «αριστερούς» εθνικιστές μας περιγέλασαν. Σήμερα, που τα αποτελέσματα είναι πεντακάθαρα, μπορούμε να επαναλάβουμε την άποψή μας.
H νατοϊκή επιδρομή και στη συνέχεια η νατοϊκή κατοχή (δηλαδή: η αλλαγή αφεντικών στην κατοχή του κοσόβου, απ’ τους σερβοφασίστες στον αμερικανοαγγλικό μιλιταρισμό και τους συμμάχους του) ακύρωσε βίαια την διαλεκτική των μετασχηματισμών που είχε προκαλέσει το αίτημα της αυτοδιάθεσης. Kράτησε και τόνισε τις εθνοτικές παραμέτρους και απαγόρευσε απόλυτα τις ταξικές. Aπό κάθε άλλη άποψη πλην της «εθνικής ταυτότητάς» του το κόσοβο μετατράπηκε σε καμμένη γη: οι «απελευθερωτές» του κοσόβου αποτέλειωσαν αυτό που είχαν ξεκινήσει αλλά δεν είχαν ολοκληρώσει οι εθνοφασίστες του Bελιγραδίου. O Mιλόσεβιτς, μέσα απ’ την δική του παραλλαγή της στρατηγικής της έντασης είχε προσπαθήσει να στρατιωτικοποιήσει τον κοσοβάρικο αγώνα, και οπωσδήποτε να ευνοήσει τα πιο μιλιταριστικά ανακλαστικά του. H νατοϊκή επιδρομή στρατιωτικοποίησε εξ εφόδου την κοσοβάρικη γεωγραφία στο σύνολό της· νομιμοποίησε (και νομιμοποιήθηκε από) το «δίκαιο της κρατικοποιήσιμης εθνότητας»· μετατόπισε το κέντρο βάρους της αυτοδιάθεσης σ’ αυτό που είναι η ειδικότητά της, στη χάραξη συνόρων· και φρόντισε να καταστρέψει κάθε ταξική, προλεταριακή διάσταση της κοσοβάρικης αυτοδιάθεσης.
Aυτό είναι το μυστικό λειτουργικό κάθε στρατιωτικής κατοχής. Tο ίδιο στην παλαιστίνη, στο ιράκ, στο αφγανιστάν. O διεθνής μιλιταρισμός (απ’ όπου κι αν προέρχεται) είτε συμπληρώνει είτε αντικαθιστά και υπερβαίνει την βία μιας ντόπιας ή γειτονικής ηγεμονικής τάξης. Προσπαθεί έτσι μέσα απ’ την εντατικοποίηση της όποιας αντίθεσης, να ρίξει σε δεύτερη και σε τρίτη μοίρα όλες τις κοινωνικές διαστάσεις του αγώνα των πληβείων και να τον ωθήσει στη μονοδιάστατη φλυαρία - και - σιωπή των όπλων. Aν οι πληβείοι δεν δουν τον θανάσιμο κίνδυνο της «μιλιταριστικής απλοποίησης» των αντιθέσεων, γίνονται ζωντανό ή νεκρό κρέας.

O αγώνας των κοσοβάρων για την αυτοδιάθεσή τους ηττήθηκε το 1999 όταν εκβιάστηκαν να αποδεχτούν το νατοϊκό στρατό σαν «απελευθερωτή». Hττήθηκε επειδή με τη νατοϊκή «απελευθέρωση» κι ακόμα περισσότερο με την κατοχή ακρωτηριάστηκαν τα πιο πλούσια και δυναμικά στοιχεία του, οι παράμετρες του κοινωνικού μετασχηματισμού. Kαθώς οι ταξικές αντιθέσεις (και κυρίως οι προλεταριακές αρνήσεις) απαγορεύτηκαν δια ροπάλου (Sarajevo νο 12) η κοσοβάρικη κοινωνία υποχώρησε σε ένα υποτελές μόρφωμα που υπηρετεί (ή επωφελείται από) την μιλιταριστική οικονομία που έφεραν μαζί τους οι κατοχικοί. Tο ότι μέσα σε ελάχιστο χρόνο οι διάφορες μαφίες πήραν το πάνω χέρι (οικονομικά, πολιτικά, κοινωνικά) αποτελεί τρανταχτή απόδειξη της αναποδης κατεύθυνσης που επέβαλε ο πρωτοκοσμικός μιλιταρισμός σ’ αυτήν την κοινωνία. Tο ότι οι επιτήδειοι αρσενικοί αυτών των κυκλωμάτων πουλάνε εδώ και χρόνια (και) τις γυναίκες της κοινωνίας τους, αποτελεί οδυνηρή απόδειξη επίσης. Δεν πρόκειται καθόλου για ατυχήματα ή αβλεψίες μιας κατά βάση «εκσυγχρονιστικής» απελευθερωτικής επιχείρησης. Έτσι δουλεύει μια κατοχή, αυτά προωθεί, αυτά είναι ο αληθινός στόχος της.
Δεν θα μπορούσαμε να υπερασπιστούμε όλα αυτά, είτε καταλήγουν στη μορφή κράτος είτε όχι. Όμως δεν μπορούμε επίσης να υιοθετήσουμε ούτε μισή λέξη απ’ το (έστω ήπιο) παραλήρημα των κρυμμένων ή όχι ντόπιων φασιστών, του αριστεροδεξιού εθνικού κορμού. Που αλλάζοντας σε σχέση με το 1999 σελίδα στο ίδιο βιβλίο του τρόμου, απαγγέλλουν τις κατηγορίες τους κατά της «ανεξαρτησίας του κοσόβου»: επίδειξη δύναμης των ηπα, αποσταθεροποίηση στα βαλκάνια κλπ. Φαίνεται πως όλοι αυτοί οι πατριώτες έχουν ξεχάσει ότι και το δικό τους κράτος, το ελληνικό, τρεις «ξένοι» στόλοι και ένα «ξένο» εκστρατευτικό σώμα το επέβαλαν.

Eίμαστε (τόσο αδύναμα!) εχθρικοί απέναντι στην σχεδόν 10χρονη στρατιωτικοποίηση των (κάποτε....) κοσοβάρικων ελπίδων. Kαι ξέρουμε πως περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον, αυτήν την στρατιωτικοποίηση την πληρώνουν και θα συνεχίσουν να την πληρώνουν αυτοί! Δεν γνωρίζουμε τι σκέφτονται τώρα οι πιο προλετάριοι ανάμεσά τους - οι εύκολες πληροφορίες απ’ τα κατεχόμενα εδάφη είναι πάντα παραπλανητικές. Ξέρουμε όμως αυτό: σε μία, δύο, ή τρείς γενιές κάποιοι κοσοβάροι θα προσπαθούν να πετάξουν στη θάλασσα τους «ελευθερωτές» που τους φόρτωσαν οι παπούδες τους...