Pουάντα: ματσέτες και καθαρά χέρια

Η ρουάντα είναι από τα μικρότερα κράτη της αφρικανικής ηπείρου και ταυτόχρονα ένα από τα πλέον πυκνοκατοικημένα. Δεν είναι πλούσια, ο πληθυσμός της των εννέα εκατομμυρίων πεινάει, δεν διαθέτει άξιες λόγου πρώτες ύλες, έχει όμως γη, πλούσια κι εύφορη και νερό. Βρίσκεται σχεδόν στο κέντρο της περιοχής των Μεγάλων Λιμνών κι απ’ τα εδάφη της, λένε, ότι αναβλύζει η μεγαλύτερη πηγή του Νείλου. Η ιστορία της είναι αυτή της μεγάλης ηπείρου. Πρώην αποικία του βελγίου, κέρδισε την "ανεξαρτησία" της το 1962, η γαλλία με τη σειρά της κληρονόμησε την βελγική "επιρροή", πέρασε από δικτατορίες και πραξικοπήματα, επιβίωσε ακόμη από δεκάδες μικρές και μεγάλες σφαγές, μέχρι το 1994 που χάρισε στο στέμμα του θηρίου ένα ακόμη ματωμένο διαμάντι: την γενοκτονία σχεδόν ενός εκατομμυρίου τούτσι από τους χούτου. Αντίπαλα "έθνη"; Όχι... Οι δύο ομάδες, οι χούτου και οι τούτσι, έζησαν για αιώνες στην ίδια γη, μοιράστηκαν την ίδια μοίρα, αλληλοεξαρτήθηκαν, αλλά μέχρι την δεκαετία του ’20. Τότε ήταν που η βελγική αποικιοκρατία εισήγαγε στην Ρουάντα τους οργανωμένους φυλετικούς και ρατσιστικούς διαχωρισμούς, που λίγα χρόνια αργότερα θα αποθέωναν οι ναζί. Μέτρησε κρανία, μύτες, μήκη, πλάτη, ύψη κι αποφάνθηκε ότι οι βοσκοί κι οι αγρότες είναι διακριτά "έθνη", απαγόρευσε τις "επιμειξίες", επέβαλλε την έκδοση ταυτοτήτων με βάση τη "φυλή" και συνέχισε την ρωμαϊκή πολιτική του divide et impera που έκανε το θηρίο στην ευρωπαϊκή μητρόπολη να τρίζει τα δόντια του από ευχαρίστηση. Οι βέλγοι έφυγαν, οι γάλλοι ανέλαβαν, άλλοι εποφθαλμιούσαν τη θέση τους, αλλά οι "φυλές" συνέχισαν ακατάπαυστα να σφάζονται...
Η ρουάντα είναι μια παραδειγματική περίπτωση, μια case study αποκαλυπτική για όλη την ήπειρο - και τα θηρία που την κατασπαράζουν. Για τον "πολιτισμένο κόσμο" είναι παράδειγμα, το τρομερό υπόδειγμα, της ενδημικής αφρικανικής βαρβαρότητας που ξέσπασε ανεξέλεγκτη από τότε που ο πρώτος κόσμος χαλάρωσε τα σιδερένια δεσμά του πολιτισμού κι η μαύρη ψυχή της μαύρης ηπείρου αφέθηκε στην μαύρη μοίρα της. Ο λευκός κόσμος φρίττει: ποτέ δεν θα συνέβαινε τέτοια σφαγή στην Βουργουνδία, την Λορένη, την Ουαλία, την Βεστφαλία ή την κομητεία του Λος Άντζελες. Μόνο εκεί, στους "άγριους"... Ας καγχάσουμε!
Η γενοκτονία στη ρουάντα είναι η ευθεία κληρονομιά της αποικιοκρατίας, είναι το προϊόν του θανάσιμου ανταγωνισμού ντόπιων και διεθνών συμμοριών για έλεγχο και κατάκτηση "σφαιρών επιρροής", είναι το ίδιο καπιταλιστικό θηρίο που συνεχίζει να τρίζει τα δόντια του με τον ίδιο κι απαράλλαχτο τρόπο. Η ρουάντα και οι νεκροί της είναι η αφρικανική ιστορία συμπυκνωμένη από τη στιγμή που η κλασσικού τύπου αποικιοκρατία έπαψε να είναι το εργαλείο της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης. Για να αντικατασταθεί από μια νέου τύπου, λιγότερο φανερή, αλλά εξίσου αιματηρή κατάκτηση.
Η γενοκτονία στη ρουάντα είναι εξίσου παράδειγμα για όλο τον πλανήτη. Αφαιρέστε τα ονόματα κι αφήστε μόνο τους "ρόλους": τοπικές φασιστικές κλίκες διψασμένες για εξουσία κι έτοιμες να θυσιάσουν τις ζωές με την χιλιάδα, "μεγάλες δυνάμεις" που με κλωτσιές και γρυλισμούς διαγκωνίζονται ποια θα πετάξει την άλλη στην γωνία, "ειρηνοποιοί" που κάνουν πλάτες στους φασίστες για να ολοκληρώσουν την βαρβαρότητα... Αφαιρέστε το όνομα "ρουάντα" και βάλτε "βοσνία": τα ίδια εργοστάσια θανάτου, το ίδιο θηρίο...
Ακόμη και το άρθρο του Guardian είναι εξίσου παραδειγματικό. Των media, του οργανωμένου ψέματος και της κρατικής προπαγάνδας. Ο άγγλος δημοσιογράφος μόνο που δεν ζητωκραυγάζει για τα "παθήματα" της γαλλίας που έχασε την ρουάντα, ειρωνεύεται τις γαλλικές "εμμονές" και "ψευδαισθήσεις μεγαλείου" και επικροτεί με αγγλικό φλέγμα και διακριτικότητα την ανάδυση μιας "νέας γενιάς ηγετών που ομιλούν την αγγλική". Είναι η αγγλική φωνή: μιλάει απ’ την μεριά της συμμορίας που κέρδισε. Και φυσικά ψεύδεται! Ασύστολα κι ασυνάρτητα: στους λόφους της ρουάντα - μας λέει - αντιπαρατέθηκαν δύο "πολιτιστικά" παραδείγματα, το "γαλλικό" και το "αγγλοσαξονικό"· τα παιδιά που μεγάλωσαν μιλώντας γαλλικά έσφαξαν τα παιδιά που μεγάλωσαν μιλώντας αγγλικά. Στη ρουάντα, το μπουρουντί, το κονγκό, την ουγκάντα τα παιδιά έτσι μεγαλώνουν: μαθαίνουν ξένες γλώσσες και αλληλοσκοτώνονται... Οι σφαίρες, οι βόμβες, οι ματσέτες έκαναν το αίμα να τρέξει ποτάμι στο όνομα της γραμματικής και του συντακτικού... Αλλά έστω κι έτσι, διαβάζοντας ανάμεσα στις γραμμές, υπάρχει χρησιμότητα στο άρθρο του Guardian. Γιατί "δίνει στεγνά" το γαλλικό κράτος, το κράτος εκείνο που είχε σηκώσει για τον πόλεμο στο ιράκ την "αντιπολεμική" παντιέρα εναντίον του αγγλικού και του αμερικάνικου. Αλλά έχει ο καιρός γυρίσματα και οι ιπποπόταμοι στον καπιταλιστικό βάλτο δεν ξεχνάνε...
Ρουάντα λοιπόν, (όπως λέμε:) η Αφρική ολόκληρη σε ένα σχεδόν εκατομμύριο θανάτους...

Guardian - 11/1/2007
Η ντροπή της Γαλλίας;
του Chris McGreal

Αν η Γαλλία είχε ακόμη αμφιβολίες ότι η νέα Ρουάντα είναι χαμένη υπόθεση, τότε η είδηση ότι αυτό το μικροσκοπικό αφρικανικό κράτος έφτιαξε γήπεδα κρίκετ είναι η οριστική επιβεβαίωση ότι πέρασε από την άλλη μεριά. Ο τωρινός πρόεδρος της Ρουάντα αποφάσισε εδώ και καιρό ότι είναι πια άχρηστο να μάθει γαλλικά, ενώ η κυβέρνησή του έχει ζητήσει να γίνει μέλος της βρετανικής κοινοπολιτείας, αν και η χώρα δεν ήταν ποτέ βρετανική αποικία. Ακόμη και οι αγγλικές διαφημίσεις για κινητά τηλέφωνα που κατακλύζουν το χώρο έξω από το εγκαταλειμμένο γαλλικό πολιτιστικό κέντρο, δείχνουν κάτι.
Και όμως μόλις μια δεκαετία πριν, η Γαλλία αντιμετώπιζε την Ρουάντα ως ένα ακλόνητο μέλος του γαλλόφιλου μπλοκ, που το Παρίσι θεωρεί ότι είναι σαν μια μεγάλη οικογένεια, με τον εαυτό του στη θέση του γενναιόδωρου και επιεική πατέρα, ειδικά απέναντι στις πρώην αφρικανικές κτήσεις. Στη Ρουάντα μόλις ένας στους οχτώ μιλάει γαλλικά, αλλά ήταν η επίσημη γλώσσα και οι άνθρωποι που μετρούσαν - η πολιτική ελίτ του μονοκομματικού κράτους - στρέφονταν στο Παρίσι ως πηγή κουλτούρας και προστασίας.
Σήμερα, όχι μόνο τα αγγλικά ανθούν στην Ρουάντα, αλλά επιπλέον η Γαλλία αντιμετωπίζεται ως εχθρός. Σε κάποιες γειτονιές τα γαλλικά θεωρούνται η γλώσσα των νεκρών· αυτών που δολοφόνησαν κι αυτών που έμειναν πίσω και δολοφονήθηκαν κατά τη διάρκεια της γενοκτονίας του 1994. Η σημερινή ελίτ που κυκλοφορεί στα μαγαζιά της πρωτεύουσας Kigali επιδεικνύει τα αγγλικά της ως την γλώσσα των ισχυρών, αυτών που αντιστάθηκαν στη γενοκτονία, των αντι-γάλλων.
Για να καταλάβει κάποιος αυτή την αξιοσημείωτη αλλαγή αρκεί μόνο να μιλήσει με τον Venuste Kayimahe. Ως τον Απρίλιο του 1994 είχε συμπληρώσει 25 χρόνια δουλειάς για την γαλλική κυβέρνηση, αλλά παρόλα αυτά, λέει, τον εγκατέλειψαν να πεθάνει όταν οι εξτρεμιστές χούτου εξαπέλυσαν τη σφαγή που οδήγησε στο θάνατο 800.000 τούτσι μέσα σε 100 μέρες. Δούλευε ως μηχανικός ήχου-εικόνας στο γαλλικό πολιτιστικό κέντρο στην πρωτεύουσα Kigali και παρακολουθούσε ποδόσφαιρο στην τηλεόραση με την γυναίκα του και δύο από τα εφτά παιδιά του, το βράδυ που δύο πύραυλοι κατέρριψαν το αεροπλάνο του προέδρου Habyarimana και ξεκίνησε η γενοκτονία. Ο Kayimahe είναι τούτσι.
"Πέντε από τα παιδιά μου ήταν σε άλλο μέρος όταν άρχισαν οι σκοτωμοί και δεν μπορούσα να πάω κοντά τους. Αγωνιούσα πώς θα τα προστάτευα. Ήταν σχεδόν αδύνατο να φύγω από το Kigali επειδή σκότωναν κόσμο παντού." Ο Kayimahe κρύφτηκε στο πολιτιστικό κέντρο και ικέτευσε την γαλλίδα διευθύντριά του, την Anne Cros, να τον βοηθήσει να στείλει την οικογένειά του στην ασφάλεια. Η Crow απάντησε ότι δεν μπορούσε να κάνει τίποτε μέχρι να φτάσουν γαλλικά στρατεύματα στην Ρουάντα. Δύο μέρες αργότερα κατέφτασε με στρατιώτες.
"Σκέφτηκα ότι ήρθαν να μας σώσουν αλλά μου είπε ότι πήγαν εκεί για να μαζέψουν κάποια επίσημα έγγραφα. Την παρακάλεσα... Της έδειξα τα παιδιά μου. Απάντησε όχι κι έφυγε". Ο Kayimahe έμαθε αργότερα ότι την ίδια μέρα ένα από τα παιδιά του, η 13χρονη Aimee, είχε δολοφονηθεί από τις θηριώδεις συμμορίες των χούτου, τους interahamwe (που σημαίνει: αυτοί που δουλεύουν μαζί).
Ο γαλλικός στρατός γύρισε την πλάτη του και σε πολλούς άλλους, ακόμη και στο προσωπικό της πρεσβείας τους που ήταν τούτσι, που εγκαταλείφθηκαν στο θάνατο παρά τα απελπισμένα παρακάλια τους στους διπλωμάτες με τους οποίους δούλευαν για χρόνια. Οι γάλλοι στρατιώτες έσωσαν βέβαια κάποιους. Πήραν μαζί τους την σύζυγο του δολοφονημένου προέδρου (μια διαβόητη αντι-τούτσι εξτρεμίστρια) και διάφορους χούτου πολιτικούς που συμμετείχαν στην οργάνωση της γενοκτονίας. Επίσης θυμήθηκαν τα σκυλιά της πρεσβείας, τα οποία μεταφέρθηκαν με προσοχή σε στρατιωτικά φορτηγά ενώ πίσω τους έτρεχαν άντρες τούτσι που παρακαλούσαν για μια θέση αλλά τους εγκατέλειψαν.
Τώρα, σχεδόν 13 χρόνια αργότερα, η θέση του γάλλου πρέσβη στην Ρουάντα είναι κενή αφού ο κάτοχός της υποχρεώθηκε να την εγκαταλείψει άρον-άρον. Αυτή την φορά εκδιώχτηκε από την κυβέρνηση που ελέγχεται από τους τούτσι καθώς η κρίση ανάμεσα στους αγγλόφωνους νέους κυρίους της Ρουάντα και την Γαλλία έφτασε στην αποκορύφωσή της σχετικά με τις σφαγές του 1994. Στην καρδιά της αντιπαράθεσης βρίσκεται η μάχη για την ιστορική αλήθεια καθώς η κάθε πλευρά προσπαθεί να φορτώσει στην άλλη τις ευθύνες για μία από τις τελευταίες γενοκτονίες του 20ου αιώνα.
Ότι οι μαζικές σφαγές οργανώθηκαν από εξτρεμιστές χούτου στο στρατό και την κυβέρνηση που κατέλαβαν την εξουσία μετά το θάνατο του προέδρου Habyarimana, δεν υπάρχει αμφιβολία. Αλλά τον περασμένο Νοέμβρη ο γάλλος δικαστής της αντιτρομοκρατικής, ο Jean-Louis Bruguière, κατηγόρησε τον πρόεδρο της Ρουάντα, τον Paul Kagame - τον ηγέτη των τούτσι που πήρε την εξουσία μετά την πτώση του δολοφονικού καθεστώτος των χούτου - ότι αυτός προκάλεσε τις μαζικές δολοφονίες των ίδιων των ανθρώπων του. Ο δικαστής ισχυρίζεται ότι ο Kagame, ως αρχηγός των ανταρτών τούτσι, διέταξε την δολοφονία του Habyarimana και οδήγησε στην γενοκτονία.
Ο γάλλος δικαστής δεν μπορεί να απαγγείλει κατηγορίες στον Kagame γιατί είναι αρχηγός κράτους, αλλά έκδωσε διεθνή εντάλματα σύλληψης για εννιά συμβούλους του προέδρου και πρότεινε στο διεθνές δικαστήριο για την γενοκτονία στη Ρουάντα του ΟΗΕ, που εδρεύει στην Τανζανία, να στραφεί εναντίον του Kagame. Η απάντηση της Ρουάντα ήταν να διώξει οτιδήποτε γαλλικό από την χώρα. Όχι μόνο ο γάλλος πρέσβης απελάθηκε μαζί μ’ όλο το προσωπικό της πρεσβείας, αλλά επίσης έκλεισε η γαλλική σχολή και το γαλλικό πολιτιστικό κέντρο, όπως επίσης και γαλλικός ραδιοφωνικός σταθμός.
Καθώς οι γάλλοι έφυγαν, όλη η συσσωρευμένη οργή των τούτσι ξέσπασε εξαιτίας του τιμήματος που πιστεύουν ότι πλήρωσαν για χάρη του Παρισιού και της αντίληψής του για την γαλλική θέση στην μετα-αποικιακή Αφρική. Μια θέση, που όπως λένε οι επικριτές, είναι στοιχειωμένη από την εμμονή με την επίδραση της γαλλικής γλώσσας και κουλτούρας και οδήγησε το Παρίσι να υποστηρίξει ένα βάρβαρο καθεστώς μόνο και μόνο επειδή οι αντίπαλοί του μιλούσαν αγγλικά. Η Γαλλία συνέχισε να στηρίζει τους δολοφόνους ακόμη κι όταν τα πτώματα άρχισαν να στοιβάζονται στους δρόμους, τις εκκλησίες και τα γήπεδα. "Η Γαλλία θέλει να κατηγορήσει εμάς, εμάς που οι οικογένειές μας δολοφονήθηκαν, εμάς που σταματήσαμε τους σκοτωμούς, θέλουν να κατηγορήσουν εμάς γιατί δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν την ίδια τους την ενοχή" λέει ο υπουργός εξωτερικών της Ρουάντα Charles Murigande. "Οι γάλλοι εξόπλισαν τους δολοφόνους και τους εκπαίδευσαν ακόμη κι όταν έλεγαν ότι θα καθαρίσουν όλους τους τούτσι. Η Γαλλία στήριξε το δολοφονικό καθεστώς ως το τέλος, βοήθησε ακόμη τους δολοφόνους να διαφύγουν. Γιατί; Επειδή έχουν αυτή την εμμονή με τους αγγλο-σάξονες".
Το κατηγορητήριο του γάλλου δικαστή εναντίον του στρατηγού James Kabarebe, αρχηγού του στρατού της Ρουάντα, και άλλων, υποστηρίζει ότι ο Kagame και το Πατριωτικό Μέτωπο Ρουάντα των τούτσι ανταρτών είχαν δυσαρεστηθεί από τη συμφωνία ειρήνης που είχε διαπραγματευτεί ο χούτου πρωθυπουργός Habyarimana για να τελειώσει ο εμφύλιος που ξεκίνησε το 1990 κι έτσι σχεδίαζαν να τον δολοφονήσουν και να καταλάβουν την εξουσία. Κάνοντας το αυτό, λέει ο γάλλος δικαστής, το Πατριωτικό Μέτωπο προκάλεσε ένα κύμα μίσους εναντίον της μειονότητας των τούτσι κι οδήγησε στην γενοκτονία.
Οι ερμηνείες του γάλλου δικαστή είναι εξαιρετικά αμφισβητούμενες, δεδομένου ότι οι εξτρεμιστές χούτου απειλούσαν από μήνες να σκοτώσουν τον Habyarimana κι ότι τα σχέδια της γενοκτονίας είχαν ετοιμαστεί καιρό πριν τα τάγματα θανάτου αναλάβουν δράση. Επίσης είναι σε βάρος των υποθέσεων του δικαστή ότι δεν επισκέφτηκε ούτε μία φορά την Ρουάντα, αλλά βασίστηκε σε μαρτυρίες ανθρώπων που είναι κατηγορούμενοι στο διεθνές δικαστήριο ως οργανωτές των σφαγών, όπως ο Théoneste Bagosora που θεωρείται ο Xίμλερ της Ρουάντα. Δύο βασικοί μάρτυρες του γάλλου δικαστή, λιποτάκτες από το Πατριωτικό Μέτωπο, τον κατηγόρησαν στη συνέχεια ότι χρησιμοποιεί το κατηγορητήριο για πολιτικές σκοπιμότητες στα πλαίσια της συνεχιζόμενης εκστρατείας της Γαλλίας εναντίον της τωρινής ηγεσίας της Ρουάντα.
[Σε απάντηση στις γαλλικές κατηγορίες] η κυβέρνηση της Ρουάντα σύστησε τη δική της επιτροπή για να ερευνήσει το ρόλο της Γαλλίας στις σφαγές.
Η επιτροπή ερεύνησε ένα μεγάλο όγκο επίσημων εγγράφων που είχε εγκαταλείψει πίσω του το ηττημένο καθεστώς των χούτου και οι πηγές λένε ότι τα στοιχεία αυτά ρίχνουν περισσότερο φως στην γαλλική ανάμειξη, με μεγάλα φορτία όπλων που έφταναν στο στρατό, την εκπαίδευση των ένοπλων ομάδων που εκτέλεσαν τη γενοκτονία και γάλλους στρατιώτες να επιβλέπουν στη πρώτη γραμμή του μετώπου τις βολές του πυροβολικού και τις επιθέσεις των ελικοπτέρων εναντίον του Πατριωτικού Μετώπου. Τον χρόνο πριν τη γενοκτονία κυκλοφορούσαν τόσα πολλά γαλλικά όπλα, ώστε στην αγορά του Kigali να πουλιούνται οι χειροβομβίδες δίπλα στα καλάθια με τα φρούτα προς 1,5 ευρώ περίπου η μία.
Οι δημόσιες ακροάσεις της επιτροπής μπορεί να κάνουν τη Γαλλία να μετανιώσει που ανασκάλεψε το παρελθόν. Ένας μάρτυρας, ο Isidore Nzeyimana, πρώην στρατιωτικός σύμβουλος, είπε στην επιτροπή ότι δούλευε με γάλλους αξιωματικούς, εκπαιδευτές των interahamwe που εκτέλεσαν την γενοκτονία. Ένας άλλος πρώην στρατιωτικός, ο Jean Damascent Kaburare, είπε ότι γάλλοι στρατιώτες είχαν αναλάβει την ιδεολογική κατήχηση εναντίον των τούτσι. "Έλεγαν στους νεοσύλλεκτους ότι οι τούτσι είναι οι εχθροί" είπε. "Μετά από ολιγοήμερη εκπαίδευση, έδιναν στον καθένα από ένα όπλο."
Όταν άρχισε η γενοκτονία η Γαλλία δεν κράτησε μυστικό ποια πλευρά προτιμάει. Ο γαλλικός στρατός προμήθευσε με πυρομαχικά τις κυβερνητικές δυνάμεις και τις επόμενες εβδομάδες ένα κύμα χούτου αξιωματούχων ταξίδεψε στο Παρίσι για συναντήσεις με τον πρόεδρο Μιτεράν και τον γάλλο πρωθυπουργό. Ακόμη κι όταν οι μαζικοί τάφοι είχαν γεμίσει σ’ όλη τη Ρουάντα, το Παρίσι μεθόδευσε την παράδοση όπλων αξίας εκατομμυρίων δολαρίων στο καθεστώς των χούτου, μέσω Αιγύπτου και Νοτίου Αφρικής.
Η Γαλλία παραδοσιακά θεωρεί την Αφρική τόσο ειδική περίπτωση ώστε η γαλλική πολιτική να έχει αυτονομηθεί από την προεδρία. Εκείνο τον καιρό, υπεύθυνος του "αφρικανικού τομέα" ήταν ο γιος του Μιτεράν, ο Ζαν - Κριστόφλ, ένας κοντινός φίλος του καθεστώτος των χούτου. Αργότερα δήλωσε ότι αποκλείεται να έγινε γενοκτονία επειδή "οι αφρικανοί δεν είναι τόσο οργανωμένοι". Ο γάλλος πρόεδρος δεν αρνήθηκε ότι συνέβη, αλλά πήρε μια θέση όχι λιγότερο ρατσιστική: "Σε τέτοιες χώρες, η γενοκτονία δεν είναι και τόσο σημαντική."
Ο Gérard Prunier, γάλλος ιστορικός και σύμβουλος της γαλλικής κυβέρνησης κατά τα τελευταία στάδια της εμπλοκής της στη Ρουάντα, έχει εξηγήσει τον τρόπο που το Παρίσι αντιμετωπίζει τις πρώην αφρικανικές αποικίες της, όχι ως ξένα κράτη, αλλά ως "μέλη της οικογένειας". Η αφρικανική πίσω αυλή του Παρισιού, έγραψε σε μια ιστορία της γενοκτονίας στη Ρουάντα (όπου δεν έκρυψε την αποστροφή του για την γαλλική υποστήριξη στο καθεστώς των χούτου), "παραμένει η πίσω αυλή γιατί το Παρίσι θεωρεί ότι όλες οι κότες κακαρίζουν στα γαλλικά. Υπάρχει ένας μεγάλος βαθμός συμβίωσης ανάμεσα στη γαλλική πολιτική ελίτ και γαλλόφωνες αφρικανικές πολιτικές ελίτ. Είναι το μείγμα πολλών πραγμάτων: παλιές μνήμες, κοινά υλικά συμφέροντα, ψευδαισθήσεις μεγαλείου, κουτσομπολιά, σεξουαλικά παιχνιδάκια."
Πρόσθεσε: "Φυσικά ο νούμερο ένα εχθρός αυτής της θερμής σχέσης, το φίδι στον κήπο της Εδέμ, είναι οι Αγγλοσάξονες". Ο Prunier λέει ότι οι γαλλικές κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν "ολόκληρο τον κόσμο σαν ένα πολιτιστικό, πολιτικό και οικονομικό πεδίο μάχης ανάμεσα στη Γαλλία και τους Αγγλοσάξονες... Είναι ο βασικός λόγος - στην πραγματικότητα ο μοναδικός - που το Παρίσι παρενέβη τόσο γρήγορα και βαθιά στην οξυμένη κρίση στην Ρουάντα."
Η εισβολή του Πατριωτικού Μετώπου στην Ρουάντα το 1990 έκανε όλους τους συναγερμούς να χτυπήσουν λόγω αύξησης της αγγλοσαξονικής επιρροής. Το αντάρτικο μέτωπο κυριαρχούνταν από τούτσι που οι οικογένειές τους είχαν φύγει πρόσφυγες εξαιτίας των σφαγών την εποχή της ανεξαρτησίας της Ρουάντα από το Βέλγιο το 1962. Πολλές οικογένειες εγκαταστάθηκαν στην γειτονική Ουγκάντα όπου τα παιδιά τους μεγάλωσαν μιλώντας αγγλικά, συμμετείχαν στο αντάρτικο κίνημα του Museveni που πήρε την εξουσία στην Ουγκάντα το 1986 κι άρχισαν να σχεδιάζουν μια εκστρατεία στην πατρίδα τους. Ο Kagame ήταν ένας από αυτούς.
Η Γαλλία έστειλε αμέσως στρατεύματα και όπλα για να υπερασπιστεί το καθεστώς του Habyarimana. Οι πολιτικοί κι οι ανώτεροι αξιωματικοί αντιμετώπισαν την σύγκρουση σαν να ήταν ανάμεσα σε γαλλόφωνους χούτου και εισβολείς αγγλοσάξονες τούτσι - αν και το 15% του πληθυσμού της Ρουάντα ήταν τούτσι που δεν είχαν εγκαταλείψει ποτέ την χώρα. Κάποιοι στο γαλλικό στρατό μιλούσαν για το Πατριωτικό Μέτωπο σαν να σκόπευε να καταστρέψει τους χούτου κι αποκαλούσαν τους αντάρτες "μαύρους χμερ". Παρ’ όλες τις αυξανόμενες ενδείξεις μιας ετοιμαζόμενης γενοκτονίας ήδη από τις αρχές του ’90 και τις υπερβολές του καθεστώτος Habyarimana στις δολοφονίες αντιφρονούντων και τις περιοδικές σφαγές πολιτών τούτσι, η υποστήριξη της Γαλλίας δεν κλονίστηκε.

Ακόμη κι όταν η κυβέρνηση των χούτου άρχισε να καταρρέει κατά την τελευταία φάση της γενοκτονίας και κανείς πλέον δεν αμφέβαλλε ότι οι τούτσι είχαν σφαγιασθεί, η Γαλλία προσπαθούσε να περισώσει το ετοιμόρροπο καθεστώς, στέλνοντας στρατό για να φτιάξει μια "ζώνη ασφαλείας" στις δυτικές περιοχές της Ρουάντα που ήταν ακόμη υπό τον έλεγχο των χούτου. Η "επιχείρηση τιρκουάζ" επίσημα ήταν μια παρέμβαση "για να σταματήσουν οι σφαγές και να προστατευτούν οι πληθυσμοί που απειλούνταν με εξολόθρευση." Αλλά, σύμφωνα με αυτά που άκουσε η επιτροπή της Ρουάντα που εξετάζει το ρόλο της Γαλλίας, η ζώνη αποδείχτηκε ασφαλής για τις συμμορίες των χούτου ώστε να συνεχίσουν τις δολοφονίες και για την κυβέρνηση από ενδεχόμενη σύλληψη από το Πατριωτικό Μέτωπο. Οι δολοφόνοι το κατάλαβαν αυτό και στους δρόμους ζητωκραύγαζαν τα πρώτα γαλλικά στρατεύματα που έφτασαν. Αργότερα, ο στρατηγός Jean-Claude Lafourcade, επικεφαλής της "επιχείρησης τιρκουάζ", παραδέχτηκε ότι η δημιουργία της ασφαλούς ζώνης είχε στόχο να κρατήσει ζωντανή την κυβέρνηση των χούτου με την ελπίδα ότι θα αποτραπεί η πλήρης νίκη του Πατριωτικού Μετώπου και η διεθνής αναγνώρισή του ως των νέων κυρίαρχων της Ρουάντα. Έδωσε επίσης στην Γαλλία την δυνατότητα να βοηθήσει ηγετικά στελέχη του καθεστώτος να διαφύγουν. Άλλοι δολοφόνοι βρήκαν από μόνοι τους το δρόμο προς τη Γαλλία ξέροντας ότι εκεί θα βρουν προστασία.
Η πραγματική φύση της "επιχείρησης τιρκουάζ" αποκαλύφθηκε πλήρως με τα γεγονότα στους λόφους του Bisesero, στην δυτική επαρχία Kibuye. Ακόμη κι όταν είχαν φτάσει οι γάλλοι στρατιώτες, ο κυβερνήτης της επαρχίας συνέχισε να στέλνει τις συμμορίες των δολοφόνων στους λόφους για να σκοτώσουν όσους τούτσι είχαν επιβιώσει από την σφαγή 21.000 ανθρώπων, που ο ίδιος είχε οργανώσει σε εκκλησίες και γήπεδα. Ο γάλλος διοικητής στην περιοχή πήρε την θέση ότι ο κυβερνήτης είναι η νόμιμη εξουσία και διάλεξε να τον πιστέψει όταν υποστήριζε ότι οι τούτσι στους λόφους ήταν ένοπλοι αντάρτες, παρ’ όλο που οι μάχες με το Πατριωτικό Μέτωπο διεξάγονταν 50 χιλιόμετρα μακριά.
Εκατοντάδες αθώοι δολοφονήθηκαν προτού ο γάλλος διοικητής πάει τελικά ο ίδιος στους λόφους. Όταν πήγε διαπίστωσε φυσικά ότι οι τούτσι δεν ήταν αντάρτες και δεν είχαν όπλα εκτός από κάποια ραβδιά και τόξα. Οι περισσότεροι λιμοκτονούσαν και πολλοί ήταν σοβαρά τραυματίες. Οι γάλλοι στρατιώτες σοκαρίστηκαν όταν είδαν εκατοντάδες πτώματα στους πρόποδες των λόφων και κάποιοι παραπονέθηκαν ότι είχαν εξαπατηθεί από την κυβέρνησή τους...  

Ο υπουργός εξωτερικών της Ρουάντα λέει ότι ένα από τα εγκλήματα του Πατριωτικού Μετώπου στα μάτια του Παρισιού είναι ότι έδειξε στις υπόλοιπες γαλλόφωνες αφρικανικές χώρες ότι "η Γαλλία μπορεί να αντικρουστεί. Στην τελική, υπάρχει ζωή και μακριά από την Γαλλία." Οι γαλλικοί φόβοι δεν είναι αβάσιμοι. Η τωρινή διοίκηση της Ρουάντα αποβλέπει βασικά προς τις ΗΠΑ και την Βρετανία σαν κύριους συμμάχους της έξω από την Αφρική, ενώ επιπλέον η σύγκρουση στην Ρουάντα βοήθησε στην πτώση ενός ακόμη συμμάχου των γάλλων, του Mobutu Sese Seko στην Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (πρώην Ζαΐρ). Η χώρα αυτή επίσης κυβερνάται τώρα από έναν αγγλόφωνο πρόεδρο.
Ο υπουργός εξωτερικών της Ρουάντα κατηγορεί την Γαλλία ότι έχει σπαταλήσει περισσότερο από μια δεκαετία τιμωρώντας το Πατριωτικό Μέτωπο για την νίκη του. "Σε όλους τους διεθνείς οργανισμούς - την Παγκόσμια Τράπεζα, το ΔΝΤ - η Γαλλία όχι μόνο ψήφισε ενάντια σε όλα τα αναπτυξιακά προγράμματα που είχαν προταθεί για την Ρουάντα, αλλά κινητοποίησε κιόλας άλλες χώρες για να ψηφίσουν εναντίον μας." Πριν την γενοκτονία η Γαλλία ήταν ο μεγαλύτερος δωρητής της Ρουάντα, σήμερα είναι ο μικρότερος.
Η Γαλλία ακόμη τρομάζει την ηγεσία της Ρουάντα. Το Πατριωτικό Μέτωπο φοβάται ότι αν η κατηγορία ότι σκότωσε τον Habyarimana θεωρηθεί σοβαρή, αυτό θα είναι πλήγμα στην νομιμότητα της εξουσίας του. Η γενοκτονία παρείχε την ηθική δικαιολόγηση για την νίκη μιας αντάρτικης οργάνωσης που κυριαρχείται από την μειονότητα των τούτσι, και συνεχίζει να παρέχει κάλυψη σε μια κυβέρνηση που κυλάει όλο και γρηγορότερα στον αυταρχισμό φυλακίζοντας και δολοφονώντας αντιφρονούντες και που είναι μπλεγμένη σε αιματηρές δουλειές στο Κονγκό.
Το βάρος των στοιχείων και των συνθηκών δείχνουν ότι ήταν εξτρεμιστές χούτου, κι όχι ο Kagame, που σκότωσαν τον Habyarimana. Αλλά πολλοί λένε ότι το Πατριωτικό Μέτωπο εξακολουθεί να είναι ηθικά υπόλογο για την γενοκτονία. Ο Sam Kanyemera, ο πρώην συνταγματάρχης που κατηγορείται από τον γάλλο δικαστή, λέει πως είναι αλήθεια ότι με βάση την μακρά ιστορία σφαγών (το 1959, το 1964, το 1973) το Πατριωτικό Μέτωπο ήξερε ότι η εισβολή θα έβαζε τις ζωές των απλών τούτσι σε κίνδυνο. Αλλά, λέει, θα ήταν αδύνατο να προβλεφτεί τέτοια γενοκτονία. "Ξέραμε ότι κάποιοι άνθρωποι θα σφαζόταν σαν τα κατσίκια, αλλά γι’ αυτό πολεμούσαμε, για να το σταματήσουμε".