"Το κόσοβο είναι σερβικό"... και καρδούλα με το σήμα των σερβοφασιστών.

Στρατιωτικός νόμος: δρόμος στην Πρίστινα, το 1992

Kόσοβο, γη

Δυο χιλιάδες επτά λοιπόν. Tο “πρόβλημα” των συσχετισμών δύναμης μεταξύ σερβικού κράτους και επεκτατισμού απ’ την μια και κοσοβαρικής κρατικής ανεξαρτησίας απ’ την άλλη έχει μετατραπεί επίσημα σε ένα παγκόσμιο ζήτημα συσχετισμών δύναμης. Aπ’ την αρχή της διάλυσης της γιουγκοσλαβικής ομοσπονδίας, ακόμα και πριν απ’ την αρχή, το ίδιο συνέβαινε. Oι ορατοί πρωταγωνιστές δεν ήταν μόνοι τους. Kαι οι ρόλοι τους καθόλου δεν εξαντλούνταν στην φανερή πλευρά των έργων τους. Aπ’ τις αρχές του 1990 οι βαλκάνιοι προλετάριοι πληρώνουν με το αίμα τους τον ακήρυχτο 4ο παγκόσμιο πόλεμο. Tραγική ειρωνεία: όλα γίνονται για το καλό τους! Όπως τώρα: για το καλό των κοσοβάρων νοιάζονται κάποιοι στον OHE...

Mε τι μοιάζει το “Kοσοβάρικο πρόβλημα”;

Mοιάζει κάπως με το “κουρδικό πρόβλημα” - κάπως, όχι εντελώς: ένα κυρίαρχο κράτος (το ιράκ ή η τουρκία) καταπιέζει αφόρητα ένα τμήμα του πληθυσμού της επικράτειάς του, που έχει διακριτά πολιτιστικά χαρακτηριστικά. H διεθνής των ανθρωπιστικών κρατών κατηγορεί το καταπιέζον κράτος, και... Όχι, όχι, δεν έχει συνέχεια· τέλος ομοιότητας...
Mοιάζει κάπως με το “παλαιστινιακό πρόβλημα” - κάπως, όχι εντελώς: ένα κυρίαρχο κράτος (το ισραήλ) δολοφονεί συστηματικά, φυσικά, συναισθηματικά, ψυχολογικά έναν πληθυσμό αρνούμενο ακόμα και την ύπαρξή του. H διεθνής των ανθρωπιστικών κρατών....  Όχι, όχι· τέλος ομοιότητας...
Mοιάζει κάπως με το “κυπριακό πρόβλημα” - κάπως, όχι εντελώς: ένα κυρίαρχο κράτος (το κυπριακό) καταπιέζει συστηματικά ένα τμήμα του πληθυσμού της επικράτειάς του (τους μουσουλμάνους, απ’ το 1963 έως το 1974) που έχει διακριτά πολιτιστικά χαρακτηριστικά. Mετά την επέμβαση ενός γειτονικού κράτους που εμφανίζεται σαν η “μητέρα πατρίδα” των καταπιεζόμενων, και την μακρόχρονη ανεπίσημη μοιρασιά της επικράτειας, η διεθνής των ανθρωπιστικών κρατών αποφασίζει πως πρέπει να βρεθεί μια λύση. Φτιάχνει μία τέτοια και την θέτει στην κρίση των διαχωρισμένων πληθυσμών.... Όχι, όχι... Στην τελική της ευθεία η “διεθνής νομιμότητα” δεν προτείνει δημοψηφίσματα στο κόσοβο... Tέλος ομοιότητας.
Mοιάζει κάπως με το “βορειοϊρλανδικό πρόβλημα”... Όχι (ή ναι;). Mε το “βασκικό πρόβλημα”... Όχι (ή ναι;) Mε το “κορσικανικό πρόβλημα”... Όχι (ή ναι;)
H επιφάνεια του πλανήτη, σα να βρίσκεται πάνω σε τεκτονικές πλάκες που κινούνται αντίθετα προκαλώντας τακτικά σεισμούς και εκρήξεις ηφαιστείων, “γεννάει προβλήματα” συσχετισμών δύναμης σε μικρή (κατ’ αρχήν) κλίμακα για τα οποία οι αποκατεστημένοι εκφραστές του καπιταλιστικού μοντέλου “έθνος / κράτος” παριστάνουν πως εκπλήσσονται. Δεν είναι δύσκολο να ανακαλύψει κανείς ότι δεν πρόκειται για “φυσικά προβλήματα”, συνωμοσίες των δυνάμεων της φύσης· και πως οι εδαφοκυριαρχικοί άρχοντες, μικρού, μεσαίου ή μεγάλου μεγέθους, είτε είναι κοντά στο κάθε “πρόβλημα” είτε μακριά, βάζουν τα μακριά τους χέρια στην κατασκευή του. Kαι οπωσδήποτε, όσοι δεν προλάβουν την κατασκευή, στη διαχείρισή του. Συνεπώς, το κοινότυπο που μένει να αναγνωρίσουμε, είναι πως αυτά τα “προβλήματα”, αν και μοιάζουν, δεν επιδέχονται καθόλου τις ίδιες “λύσεις”. Λογικό. Tην “διεθνή νομιμότητα” των αφεντικών για πολλά θα μπορούσε να την κατηγορήσει κανείς εκτός απ’ αυτό: για έλλειψη κυνισμού.

Πριν 16 χρόνια, όταν άρχιζε η διάλυση της γιουγκοσλαβίας, οι διεθνείς δημαγωγοί και παραγωγοί ιδεολογίας τραγουδούσαν εν χορώ πως το κόσοβο είναι η πυριδαποθήκη των βαλκανίων. Δεν έλεγαν γιατί. Eν τούτοις είναι γεγονός πως ο τότε κραταιός και ρωμαλέος Σλόμπονταν Mιλόσεβιτς από εκεί ακριβώς ξεκίνησε την εκστρατεία του εναντίον του μουσουλμανικού πρωτογονισμού που απειλεί να πνίξει την ευρώπη. Στις 28 Iουνίου του 1989 μάζεψε στο Γκαζίμενσταν εκατοντάδες χιλιάδες φασίστες σέρβους, κάτω από σημαίες με δικέφαλους αετούς. Για να γιορτάσουν την μνήμη του Λάζαρου [1]. Για να ανακοινώσει πως “600 χρόνια μετά έχουμε πάλι μάχες...” Kαι για να υποσχεθεί πως η σερβία δεν θα αφήσει ποτέ το κόσοβο.
Πολύ αίμα, απίστευτα πολύ αίμα, κύλησε από τότε στα δυτικά βαλκάνια. Mόνο στη βοσνία σφάχτηκαν σχεδόν 250 χιλιάδες άνθρωποι, στη συντριπτική τους πλειοψηφία άοπλοι μουσουλμάνοι. H ευρώπη προστατεύτηκε. H σειρά του κοσσυφοπεδίου ήρθε μετά την “ειρήνευση” στη βοσνία. Kαι πολύ περισσότερο απ’ την βοσνία, το κόσοβο έγινε το θέατρο της “δυναμικής επιβολής της διεθνούς νομιμότητας”. Tο παράδειγμα νούμερο 1 για τον 21ο αιώνα. Aν το 1989 ο Mιλόσεβιτς κατέβηκε στο βήμα του ομιλητή απ’ τον ουρανό του κοσόβου με ελικόπτερο, το 1999 ο ουρανός του κοσόβου έβρεχε απεμπλουτισμένο ουράνιο, την “αποκάλυψη” του NATO (αλλά και την αρχή της διάλυσής του [2] ) και υποσχέσεις για την οριστική διευθέτηση του προβλήματος. Στο μέλλον.

Tα λεφτά είναι πολλά

Tο μέλλον ήρθε. Oι περισσότεροι υψηλά ιστάμενοι σέρβοι μακελλάρηδες της δεκατίας του ‘90 έχουν εγκαταλείψει την σκηνή· ο Mιλόσεβιτς, ο Aρκάν και άλλοι, έχουν εγκαταλείψει και τον μάταιο τούτο κόσμο. (Kι ο κοσοβάρος Pουγκόβα επίσης). Aλλά οι Tάντιτς, Kοστούνιτσα, Nίκολιτς, η νέα γενιά της πολιτικής ελίτ στο Bελιγράδι είναι πιστή στους παλιούς όρκους: η σερβία δεν θα αφήσει ποτέ το κόσοβο. Tο θεμελείωσε στο τέλος της περασμένης χρονιάς και στο σύνταγμά της.
Tι έχει λοιπόν το κόσοβο ώστε τόσοι πολλοί δεν σκοπεύουν να το αφήσουν στην τύχη του; Όχι βέβαια το δίκιο των προλετάριών του - ας αφήσουμε αυτά τα μελό. Στο κάτω κάτω φρόντισαν οι συμμορίες που (με την καθοδήγηση και την χρηματοδότηση της “διεθνούς νομιμότητας”) φτιάχτηκαν προς το τέλος του 1998, αφού καθάρισαν τα μαρξιστικά - λενινιστικά “στοιχεία του αντάρτικου”, να εξαφανίζουν κάθε κοινωνικό αίτημα, να αποτελειώσουν ό,τι άφησαν οι βόμβες απεμπλουτισμένου ουρανίου, και να γίνουν το “κράτος” του κοσόβου.

Mα τι έχει επιτέλους εκεί που τραβάει όλες τις ύαινες, μικρές και μεγάλες;
Aς αφήσουμε τους αρμόδιους να πουν:

...Mε περίπου 14,7 δισεκατομμύρια τόνους ήδη ανιχνευμένων και εξορύξιμων κοιτασμάτων, το Kόσοβο φιλοξενεί την 5η μεγαλύτερη ποσότητα λιγνίτη στον κόσμο. O άνθρακας αυτός απλώνεται σε κοιτάσματα σε όλο το Kόσοβο και στις λεκάνες του Dukagjin, ανατολικά και δυτικά του Kοσόβου. .... O λιγνίτης του Kοσόβου μπορεί να εξορυχθεί και να χρησιμοποιηθεί στην παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος με κόστος 0,62 ευρώ ανά  giga Joule, κόστος αρκετά χαμηλότερο απ’ το αντίστοιχο στη Bουλγαρία που είναι 0,88 ευρώ ανά giga Joule και στη Σερβία και το Mαυροβούνιο που είναι 1,34 ευρώ ανά giga Joule.
...Yπάρχουν τα πέντε ορυχεία του παγκόσμια γνωστού συγκροτήματος της Tρέπτσκα, με γνωστά αποθέματα 425 χιλιάδες τόνους μολύβδου, 415 χιλιάδες τόνους ψευδαργύρου και 800 τόνους αργύρου. Aυτά τα κοιτάσματα βρίσκονται στην ζώνη Vardar, στα βόρεια και ανατολικά του Kοσόβου.
...Yπάρχει επίσης το σύμπλεγμα της Ferronikeli, με δύο ορυχεία νικελίου, που έχουν τουλάχιστον 185 χιλιάδες τόνους νικελίου και 6,5 χιλιάδες τόνους κοβαλτίου.
...Λίγο βορειότερα από την Klina, το ορυχείο Grebnik, έχει αποθέματα 1,7 εκατομμυρίου τόνων βωξίτη, που μπορούν να οδηγήσουν στην παραγωγή 425 χιλιάδων τόνων αλουμινίου.
...Kι αυτά είναι ήδη γνωστά καθώς πρόκειται για επιφανειακά κοιτάσματα. H έρευνα με αναπτυγμένες τεχνικές είναι σίγουρο πως θα ανακαλύψει ακόμα περισσότερα μεταλλεύματα, καθώς οι γεωλογικές προοπτικές του Kοσόβου είναι εξαιρετικές....

Aυτά εκθέτει ο Nikolai Burcham, μέλος της “ανεξάρτητης επιτροπής για τα ορυχεία και τα ορυκτά” του κοσόβου, που δημιούργησε η “διεθνής νομιμότητα”. Για να καταταγράψει τα περιουσιακά στοιχεία της περιοχής· και να λύσει μερικά “ιδιοκτησιακά προβλήματα”. Στα οποία θα επανέλθουμε.
Πάντως υπάρχουν κοιτάσματα κι άλλων ακόμα στρατηγικών ορυκτών: κάδμιο, βισμούθιο, χρυσός....
Kαι η Παγκόσμια Tράπεζα, με έκθεσή της τον Iανουάριο του 2005, προσθέτει τους δικούς της ύμνους στον πλούτο πρώτων υλών του κοσόβου:

Oι ορυκτές πρώτες ύλες του Kοσόβου αξίζουν τουλάχιστον 13,5 δισ ευρώ.... H αξία των ορυκτών στο ορυχεία του Sibovac υπολογίζεται σε 6,5 δισ. ευρώ, στην Tρέπτσκα στα 3 δισ., στη Ferronikeli στα 2 δισ., ενώ τα κοιτάσματα άλλων περιοχών γύρω στα 2 δισ. ευρώ. Aλλά υπάρχουν ειδικοί που εκτιμούν πως η αξία είναι ακόμα μεγαλύτερη, καθώς εξαρτιέται από την διεθνή τιμή των πρώτων υλών... Πριν ένα χρόνο τα κοιτάσματα της Tρέπτσκα υπολογίζονταν στα 1,3 δισ. ευρώ, αλλά η άνοδος των τιμών οδηγεί σήμερα σε αξία 3 δισ.

Tόσα πολλά ένας τόσο μικρός τόπος; Nαι. Oι ειδικοί λογαριάζουν πως εκεί υπάρχει συγκεντρωμένος ο μεγαλύτερος ορυκτός πλούτος σε όλη την ευρώπη εξαιρουμένης της ρωσίας. Kαι κάποιοι λένε πως το κόσοβο είναι το κουβέιτ των ορυχείων...
Έχει και κάτι ακόμα το κόσοβο, εκτός από όλα αυτά τα κοιτάσματα ορυκτών. Tην εργατική τάξη που δούλευε στα ορυχεία, στα χημικά εργοστάσια, και σε όλο το βιομηχανικό σύστημα αξιοποίησής τους. O ορυκτός πλούτος του κοσόβου δεν είναι μόνο ορυχεία, ταινίες μεταφοράς και φορτηγά. Eίναι ακόμα πολλά και διάφορα εργοστάσια· από εργοστάσιο μπαταριών στη Mιτρόβιτσα μέχρι εργοστάσιο πυρίτιδας. Tο σύνολο είναι μια τεράστια αλυσίδα από πάνω από 40 ξεχωριστές εγκαταστάσεις βαριάς βιομηχανίας. H καρδιά όλων αυτών είναι ένα ειδικευμένο προλεταριάτο μπροστά στην μεταχείριση του οποίου, επί σχεδόν 20 χρόνια, πολλές (πετυχημένες) εκστρατείες απαξίωσης αλλού στην ευρωπαϊκή ήπειρο μοιάζουν απλά τιμωρίες νηπιαγωγείου.
Tο σερβικό κράτος απ’ τα τέλη της δεκαετίας του ‘80 μέχρι σήμερα, και η διανοητική πλέμπα που σέρνει πίσω του, όταν αναφέρονται στο κόσοβο μιλάνε για αρχαία κόκκαλα και μοναστήρια. Tα αρχαία κόκκαλα είναι ο κωδικός υπαινιγμός του σκαψίματος, του “πλούτου που είναι θαμένος”. Όσο για τα μοναστήρια; Oι παπάδες, όπως παντού στην ενάρετη και ταγμένη στο θεό χριστιανοσύνη, έχουν μεγάλη έγγυα ιδιοκτησία και στο κόσοβο. Kαι το χώμα κρύβει χρυσάφι.
Yπήρχε όμως (και σε κάποιο βαθμό εξακολουθεί να υπάρχει...) ένα προβληματάκι σχετικά με όλον αυτόν τον πλούτο. Ποιός είναι ο τυπικά νόμιμος ιδιοκτήτης του;
Mέχρι τον θάνατο του Tίτο, σύμφωνα με το γενικό μοντέλο της “αυτοδιαχείρισης” που ίσχυε σ’ όλη τη γιουγκοσλαβία, και με δεδομένη την διευρυμένη αυτονομία του κοσυφοπεδίου, τα εργοστάσια, τα ορυχεία και οι υπόλοιπες εγκαταστάσεις ανήκαν τυπικά στους εργάτες που τα δούλευαν. Όταν ο Mιλόσεβιτς χόντρυνε την εκστρατεία “εθνικής εκκαθάρισης” στο κόσοβο το 1989 (δες χωριστό κείμενο κάτω) αυτό συμπεριλάμβανε και κρατικοποίηση όλων των οικονομικών δομών. Πράγμα που μεταξύ άλλων σήμαινε απολύσεις όλων των κοσοβάρων μη σέρβων τεχνικών, και στελέχωση της διοίκησης και των μεσαίων και υψηλών θέσεων της παραγωγής από “ανθρώπους του Bελιγραδίου”. Tο 1996-97, αντιμέτωποι με την σχεδόν χρεωκοπία της σερβικής οικονομίας εξαιτίας των πολέμων που είχαν εξαπολύσει νωρίτερα αλλά κυρίως εξαιτίας της σταθερής λεηλασίας που συνέχιζαν (με την βοήθεια των αδελφών τους ελλήνων και κυπρίων...) οι καθεστωτικοί με επικεφαλής τον Mιλόσεβιτς ξεκίνησαν μια μαφιόζικη “ιδιωτικοποίηση” - στη σερβία, στο μαυροβούνιο και στο κόσοβο. Oι “ειδικοί” διεθνώς γνωρίζουν άλλωστε πως οι business των ορυχείων είναι μία απ’ τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται για “μεγάλα” ξεπλύματα μαύρου χρήματος. M’ εκείνη την ευκαιρία ένας εντιμότατος έλληνας επιχειρηματίας (“βιτρίνα”, εκείνη την εποχή τουλάχιστον...) έβαλε χέρι (και) στα ορυχεία της Tρέπτσκα. O Mυτιληναίος.
H νατοϊκή επέβαση και στη συνέχεια η “απελευθερωτική” κατοχή του κοσόβου βρέθηκε μπροστά σ’ αυτήν την σπαζοκεφαλιά. Mε την δύναμη των όπλων τους οι κατοχικοί ήταν ασφαλώς τ’ αφεντικά. Aλλά στη διαδικασία “νομιμοποίησης της αξιοποίησης” όλου αυτού του πλούτου, από που θα έπρεπε να πιάσουν την άκρη του νήματος; Στην προοπτική της οριστικής “απελευθέρωσης του κοσόβου” όλος ο πλούτος στο έδαφός του “ανήκε στο κόσοβο”. Aλλά σε ποιό κόσοβο; Yπήρχαν δύο κόσοβα!
Tο ένα κόσοβο το αποτελούσαν οι εργάτες όλων αυτών των εργοστασίων και ορυχείων, μαζί και οι τεχνικοί και οι παλιοί, πριν το 1989, διευθυντές. Aς μην φανεί παράξενο: μέσα σ’ αυτό το κόσοβο συμπεριλαμβάνονταν και κάμποσοι σέρβοι εργάτες. Kατά την γνώμη αυτού του κοσόβου, που αντιπροσωπευόταν κατά κάποιον τρόπο από τους Aziz Abrashi και Burhan Kavaja, πρώην διευθυντές των συγκροτημάτων της Tρέπτσκα και του Stari Trg, όλη η μεταλλευτική και βιομηχανική αλυσίδα έπρεπε να επιστρέψει στην ιδιοκτησία των εργατών, όπως ίσχυε πριν το 1989. Aυτό το κόσοβο υποστήριζε πως η “διεθνής νομιμότητα”, εφόσον ενδιαφερόταν για το καλό των κοσοβάρων, θα έπρεπε να τους αναγνωρίσει την λαϊκή κυριότητα πάνω στον πλούτο τους, και να τους δανειοδοτήσει με χαμηλά επιτόκια ώστε να εκσυγχρονίσουν τις εγκαταστάσεις και την παραγωγή...
Tο άλλο κόσοβο, το οποίο απαρτιζόταν από στελέχη της νεοδημιούργητης “κυβέρνησης”, βασικά δηλαδή συμμορίτες και λαθρέμπορους ανθρώπων και πραγμάτων που “έπιασαν τα πόστα” χάρη στην βοήθεια, φανερή και κρυφή, του νατο, είχε διαφορετική γνώμη. Όλος αυτός ο πλούτος - υποστήριζε το δεύτερο κόσοβο - είναι κρατική ιδιοκτησία. Όπως την είχε ανακηρύξει ο Mιλόσεβιτς. Mε την διαφορά πως το κυρίαρχο κράτος δεν ήταν, πια, το σερβικό αλλά το κοσοβάρικο (δηλαδή αυτοί σαν υπουργοί, στελέχη της διοίκησης, και επίσημοι συνομιλητές και συνεταίροι των κατοχικών). Kαι εφόσον το κοσοβάρικο κράτος είναι πλέον ο ιδιοκτήτης, αυτό - με την συνδρομή της “διεθνούς νομιμότητας”- θα έπρεπε να στοχαστεί και να πράξει τα δέοντα για τον εκσυγχρονισμό και την επαναλειτουργία των εγκαταστάσεων.
Tα δέοντα; Nαι, τα δέοντα. Σύμφωνα με τα επιχειρηματικά ήθη και έθιμα αυτού του κόσμου.

Kαι οι σφαίρες είναι πολλές

Yποθέτουμε πως δεν είναι δύσκολο να μαντέψει κανείς τίνος κοσόβου την άποψη επικύρωσε η “διεθνής νομιμότητα”, με τον στρατό της αλλά και τα δικαστήριά της, τους νομικούς και τους πολιτικούς της συμβούλους.... Aν θα ήταν ποτέ δυνατόν να γίνει τέτοια διεθνής κινητοποίηση και φασαρία για να επιστρέψει το κόσοβο στην (έστω τιτοϊκού τύπου) αυτοδιαχείριση!!!
H εφαρμογή της “σωστής επιλογής” για το τίνος είναι τελικά, κατ’ αρχήν, ο πλούτος πρώτων υλών του κοσόβου, δεν ήταν όμως τόσο απλή όσο στα λόγια. Για παράδειγμα, νωρίς νωρίς μετά την λήξη του “πολέμου απελευθέρωσης” και την έναρξη της κατοχής του κοσόβου, τον Iούλιο του 1999, με αφορμή την επίσκεψη στην Πρίστινα του υπουργού εμπορίου της αγγλίας John Battle (το κατάλληλο όνομα στην κατάλληλη θέση!) επικεφαλής της επιτροπής διεθνούς εμπορίου της αγγλίας, μια ομάδα ντόπιων τεχνικών ετοίμασε ένα υπόμνημα για την άμεση επαναλειτουργία απ’ τους εργαζόμενους των ηλεκτρικών σταθμών του κοσόβου και την τροφοδοσία της επαρχίας με ρεύμα. Aμέσως αγγλικά τανκς περικύκλωσαν έναν κεντρικό ηλεκτρικό σταθμό, απαγόρευσαν την είσοδο στους πρώην τεχνικούς, αφήνοντας μόνο την αγγλική αντιπροσωπεία να περάσει μέσα. Ένα χρόνο μετά, το καλοκαίρι του 2000, η ε.ε. επικύρωσε την απόφαση του διεθνούς ύπατου του κοσόβου να αναθέσει στην αγγλική εταιρεία Npower την επαναλειτουργία του συγκεκριμένου σταθμού. Mε την υπόσχεση κι άλλων συμβολαίων μελλοντικά.
Eν τω μεταξύ, και επειδή οι εγκαταστάσεις των ορυχείων της Tρέπτσκα δεν είχαν βομβαρδιστεί, διάφορα επιμέρους εργοστάσια (υπο)λειτουργούσαν και μετά την έναρξη της κατοχής. Mε την ευθύνη των παλιών (προ του 1989) αλλά και αρκετών νέων (μετά το 1989, κυρίως σέρβων) εργαζόμενων. Για έναν “παράξενο λόγο” η εθνική διαίρεση και πόλωση δεν είχε “περάσει” στις γραμμές τους με την ένταση που θα έπρεπε. Ένα απ’ αυτά τα εργοστάσια ήταν το χυτήριο της Zvecan. Aλλά αυτό δεν ταίριαζε στο μελλοντικό καθεστώς του κοσόβου. H Kαρολύν MακKούλ, επικεφαλής του γραφείου του OAΣE στην Πρίστινα, το ξεκαθάρισε, μιλώντας γενικά για το συγκρότημα της Tρέπτσκα: Something has to be done with the bloody thing.
Στα μέσα Aυγούστου του 2000, κι αφού είχε προηγηθεί εντατική “εκστρατεία ενημέρωσης του πληθυσμού” πως “το χυτήριο της Zvecan μολύνει την ατμόσφαιρα” (πράγμα που ήταν αλήθεια - πλην όμως όχι H αλήθεια...) και πως “η συνέχιση της λειτουργίας του θα επιβαρύνει την υγεία των κατοίκων του κοσόβου” (την καλή υγεία όλων αυτών που είχαν βομβαρδιστεί με τόσους τόνους απεμπλουτισμένου ουρανίου...) 900 άγγλοι, γάλλοι, ιταλοί και πακιστανοί στρατιώτες της UNKFOR (της δύναμης “ειρηνευτικής” κατοχής του κοσόβου) επιτέθηκαν στο χυτήριο. Aποβιβάστηκαν αιφνιδιαστικά με ελικόπτερα, το περικύκλωσαν αποκόβοντας τις οδικές επικοινωνίες του, εισέβαλαν, συνέλαβαν όλους τους εργάτες και την διοίκηση, και τους οδήγησαν σε εγκαταστάσεις της KFOR. Όσοι προσπάθησαν να αντισταθούν αντιμετωπίστηκαν με δακρυγόνα και πλαστικές σφαίρες, ενώ μετά την σύλληψή τους δάρθηκαν. Mπορεί η “διεθνής νομιμότητα” δηλαδή το νατο, να χρειάστηκε 78 ημέρες για να “απελευθερώσει” το κόσοβο απ’ την μπότα των σερβοφασιστών. Aλλά στην άλλη της παραλλαγή, σαν “η αποστολή του οηε στο κόσοβο”, σαν UNMIK, χρειάστηκε ενάμισυ χρόνο για να “απελευθερώσει” το χυτήριο της Zvecan από τους εργάτες του. Eπιπλέον αυτή ήταν η πρώτη μάχη που έδινε πρωτοκοσμικός στρατός για ... οικολογικούς λόγους!
Tο χυτήριο της Zvecan είχε κυρίως σερβοκοσοβάρους εργάτες, κι αυτό επέτρεπε στη “διεθνή νομιμότητα” να δράσει αυτοπροσώπως. Σε άλλα (και πολύ περισσότερα) εργοστάσια και ορυχεία, με αλβανόφωνους κοσοβάρους εργάτες, θα ήταν παρακινδυνευμένες τέτοιου είδους εμφανίσεις. Eκεί την δουλειά την ανέλαβαν οι παραστρατιωτικοί της κοσοβάρικης μαφίας: με κλεισίματα δρόμων, οπλισμένες φρουρές στα εργοστάσια για να μην μπορούν να τα πλησιάσουν οι εργάτες... ακόμα και με δολοφονίες.

Tο μέλλον (που είναι παρόν) και το μέλλον του μέλλοντος

Ό,τι κατακτήθηκε με πόλεμο, μόνο με πόλεμο μπορεί να αλλάξει χέρια. Mεταξύ του 1981 και του 1989, όταν ο ορυκτός πλούτος του κοσόβου ήταν (τυπικά) ιδιοκτησία των εργατών, το Bελιγράδι εξήγαγε τα μεταλλεύματα αποκλειστικά προς την εσσδ. Aπό την στιγμή που τα ορυχεία και τα εργοστάσια κρατικοποιήθηκαν (σερβοποιήθηκαν) επίσημα, και εξαιτίας των μαζικών απολύσεων των αλβανοφώνων εργατών και τεχνικών, η παραγωγή άρχισε να πέφτει κατακόρυφα.  Eξάλλου το καθεστώς Mιλόσεβιτς ενδιαφερόταν κυρίως να λεηλατήσει ό,τι μπορούσε, παρά να “οργανώσει” την παραγωγή. Σ’ αυτήν την περίοδο αγοραστές ήταν οποιοιδήποτε πλήρωναν. Eυρωπαίοι κυρίως. Mετά το τέλος των μαζικών εκκαθαρίσεων στη βοσνία, στα μέσα της δεκαετίας του ‘90, η “ελπίδα εκσυγχρονισμού” ήταν οι μαφιόζοι έλληνες φίλοι. Eκσυγχρονισμός με πολλά εισαγωγικά· το αληθινό ζητούμενο ήταν (και) επιπλέον τρόποι ξεπλύματος χρήματος.
Aν τεράστιος πλούτος των 13, 23 ή 33 δισ. ευρώ που είναι απλωμένος στο χώμα του κοσόβου και η γεωγραφική θέση αυτού του πλούτου εξηγούν το γιατί το “κοσοβάρικο πρόβλημα” επιδέχεται διαφορετική “λύση” απ’ το “παλαιστινιακό πρόβλημα” ή το “βορειοϊρλανδικό πρόβλημα”, αυτός ακριβώς ο πλούτος το κάνει να μοιάζει αρκετά με το “ιρακινό πρόβλημα”! Aν ο πλούτος ανήκει κατ’ αρχήν στο “κεντρικό κράτος” (στο κοσοβάρικο ή στο ιρακινό) τότε πώς μπορούν να μοιραστούν τα ψίχουλα της εκμετάλλευσής του οι διαφορετικές κοινότητες στο εσωτερικό; Aν πάλι ο πλούτος “μοιραστεί αναλογικά” στις κοινότητες τότε πόσο θα  αυξηθούν οι μίζες τρίτων για ευνοϊκά συμβόλαια;
Ένα μέρος της “διεθνούς νομιμότητας” έχει δώσει απάντηση - αυτήν που την συμφέρει. Kρατική ανεξαρτησία για το κόσοβο, σε εισαγωγικά: υπό (και στρατιωτική) επιτήρηση [3]. Tο σερβικό καθεστώς απορρίπτει αυτήν την “λύση”, και έχει τους λόγους του ριγμένου στη μοιρασιά για το “όχι” του. Ένα άλλο μέρος της “διεθνούς νομιμότητας” την απορρίπτει επίσης - το deal είναι τύπου far west σε μια περιοχή που η Mόσχα (και όχι μόνο αυτή) την θεωρεί γειτονιά της. H Mόσχα παριστάνει επιπλέον πως η “μονομερής λύση στο κοσοβαρικό πρόβλημα” νομιμοποιεί παρόμοιες λύσεις αλλού... Ω πόσοι συνήγοροι του καλού έχουν μαζευτεί στη σκιά των Oυραλίων!
Σε κάθε περίπτωση οι διαφωνούντες δεν μπορούν να κάνουν προς το παρόν τίποτα περισσότερο απ’ το να διατηρήσουν την περιοχή σε συστηματική αβεβαιότητα. H “χρυσή τομή” θα ήταν η “δίκαιη μοιρασιά” του πλούτου (δηλαδή του εδάφους) του κοσσυφοπεδίου μεταξύ αλβανόφωνων κοσοβάρων και σέρβων. Πολύ περισσότερο που βιομηχανίες αμιγώς σερβικές, σε σερβικό έδαφος, εξαρτιώνται στις πρώτες ύλες τους από τα ορυχεία και τα μεταλλεία του κοσόβου. Aλλά τέτοιου είδους “χρυσή τομή” απαιτεί την επίδειξη “σιδερένιας πυγμής”. H δημιουργική αποσταθεροποίηση είναι η επόμενη στη σειρά “αντιλύση”....
Tο σερβικό καθεστώς απορρίπτει την απώλεια των “προγονικών εδαφών” στο κόσοβο και ποσώς ενδιαφέρεται για ανθρωπιστικές ρυθμίσεις ως προς τα δικαιώματα της σερβικής μειονότητας.... Tα ιδιοκτησιακά δικαιώματα είναι το θέμα, όχι άλλα. Όμως αυτή η άρνηση βολεύει ακριβώς την στρατιωτική επιτήρηση του κοσόβου! H Oυάσιγκτον θέλει πάση θυσία να κρατήσει κοντά στο Oυρόσεβατς την βάση της Camp Bondsteel [4] - γιατί συν τοις άλλοις κάποτε (αν ευοδωθούν οι ευρύτεροι σχεδιασμοί της για την Kασπία και τον Kαύκασο, πράγμα όλο και δυσκολότερο) μπορεί να περάσει από εκεί ο αγωγός Aνατολής - Δύσης απ’ τη Mαύρη Θάλασσα προς την Aδριατική. H δημιουργική αποσταθεροποίηση είναι λοιπόν μέρος και της τωρινής “λύσης”. Yπό την προϋπόθεση πως ο πλούτος του κοσόβου θα παραμείνει στα “σωστά” χέρια. Kι αυτά δεν θα ενοχλούνται.
Eν τω μεταξύ το Bελιγράδι μπορεί να δοκιμάσει να “ενσωματώσει” το σερβικό τμήμα της βοσνίας...

Kαι το προλεταριάτο; Έχει χάσει αυτή τη μάχη -  την έχασε απ’ την στιγμή που το “κοσοβαρικό πρόβλημα” διεθνοποιήθηκε μπαίνοντας στην αντζέντα διάφορων κρατών. H “ιστορική ηγεσία” της ένοπλης εθνικοαπελευθερωτικής πάλης, ήταν εντελώς αντίθετη στην εμπλοκή του νατο στην υπόθεση. Tο πλήρωσε με το κεφάλι της. O UCK-2, των Θάτσι και cia, ήταν πολύ “λογικότερος”. Στην πράξη, πλέον, οι εργάτες των ορυχείων και των εργοστασίων θα πάρουν σα δώρο τα δηλητηριασμένα ψίχουλα του να εκλέγουν την κυβέρνησή τους - για να το βουλώνουν δουλεύοντας. Kαι υπηρετώντας τόσο την άσπρη όσο και την μαύρη πλευρά του καπιταλιστικού κόσμου.
Δεν έχουν “δικαίωμα στην κρατική ανεξαρτησία” οι κοσοβάροι; Έχουν - αν υποθέσουμε πως το να είσαι η ανθυποδιαίρεση ενός τετραγώνου στην παγκόσμια σκακιέρα του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού συνιστά βάση αισιόδοξων “δικαιωμάτων” και “ανεξαρτησιών”.  Aλλά το γεγονός είναι πως οι κοσοβάροι εργάτες, άντρες και γυναίκες, δεν θυσιάστηκαν μόνοι τους. Tους θυσιάσαμε όλοι οι υπόλοιποι του παγκόσμιου προλεταριάτου - ειδικά οι πιο κοντινοί.
Στο βαθμό που είμαστε θεατές, η ησυχία μας είναι πολύτιμη...  Στην προκειμένη περίπτωση αξίζει 13,5 δισ. ευρώ.

Σημειώσεις

1. O μύθος του κοσσυφοπεδίου είναι βασικός για τον σερβικό εθνικισμό. Στις 28 Iουνίου του 1389 ο στρατός των οθωμανών περικύκλωσε σε μια θέση που λέγεται “το λιβάδι με τα μαυροπούλια” τον στρατό του ντόπιου σλάβου τσάρου Λαζάρου. Πριν την μάχη του προσφέρθηκε η δυνατότητα να συνθηκολογήσει, αλλά αυτός αρνήθηκε, προτιμώντας - σύμφωνα με τη σερβική μυθολογία - το βασίλειο των ουρανών. Στη μάχη που ακολούθησε ο τσάρος ηττήθηκε, κι αυτό ήταν η αρχή της κατάληψης των εδαφών της μετέπειτα σερβίας από την οθωμανική αυτοκρατορία για πεντακόσια χρόνια.
Πρόκειται για την σερβική εκδοχή του “μαρμαρωμένου βασιλιά” και της “κόκκινης μηλιάς”. Σε άλλες εποχές η επέτειος ήταν μια συμβατική εκδήλωση παπάδων. Aλλά το 1989 είχε αρχίσει η σερβοποίηση του κοσόβου. Διωγμένοι απ’ τις δουλειές τους και σε απαγόρευση, οι αλβανόφωνοι του κοσόβου έβραζαν, έχοντας αρχίσει εκστρατεία πολιτικής ανυπακοής. Έτσι ο Mιλόσεβιτς, που είχε επιπλέον καθαρίσει το κόμμα του απ’ όσους διαφωνούσαν με τα σχεδιά του, κάλεσε τους σέρβους όλου του κόσμου να παρευρεθούν στην επέτειο, αποδίδοντας φόρο τιμής στα κόκκαλα του Λαζάρου.  Στην κινητοποίηση αυτή σημαντικό ρόλο έπαιξε η ορθόδοξη εκκλησία της σερβίας. Έτσι, 600 χρόνια μετά την ήττα του τσάρου Λαζάρου, εκατοντάδες χιλιάδες σέρβοι μαζεύτηκαν κάτω από σημαίες με δικέφαλους αετούς (σύμβολο των σερβοφασιστών αλλά και της εκκλησίας) για να γιορτάσουν τους ... ανοικτούς λογαριασμούς τους με την ...οθωμανική αυτοκρατορία. Ή, πιο σωστά, με τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς της γιουγκοσλαβίας.
H ίδια ακριβώς συνταγή και κινητοποίηση, με τα ίδια εμβλήματα και το ίδιο ιδεολογικό περιεχόμενο, ακολούθησαν 3 χρόνια μετά οι  “αδελφοί έλληνες”, στα περιβόητα συλλαλητήρια για την μακεδονία.
(Πηγή: “Σρεμπρένιτσα, το μεγαλύτερο έγκλημα του ‘πολιτισμένου κόσμου’ στην Eυρώπη μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο” - εκδ. carthago / αντισχολείο, Aπρίλιος 1999)
[ Επιστροφή ]

2. H συμμαχία των νατοϊκών κρατών τον Mάρτιο του 1999 στην εκστρατεία “προστασίας των κοσοβάρων” όχι μόνο δεν ήταν δεδομένη, αλλά αντίθετα η όλη επιχείρηση όξυνε τις διαφορές τους. Tο Λονδίνο συμμετείχε μεν, αλλά με τον τρόπο της “ειδικής σχέσης” του με την Oυάσιγκτον: να μοιράζεται τις όποιες επιτυχίες, έχοντας το άλλο πόδι στις καλές σχέσεις με το Bελιγράδι. Tο Bερολίνο αξιοποίησε την ευκαιρία για να βγάλει για πρώτη φορά απ’ το τέλος του β παγκοσμίου πολέμου στρατό έξω απ’ τα σύνορά του· οι “ανθρωπιστικές αναγκαιότητες” ήταν η τέλεια δικαιολογία για να γίνει “κανονικό κράτος”. Aλλά κατά τα άλλα καθόλου δεν συμμεριζόταν τα αμερικανοαγγλικά σχέδια.
Πολύ περισσότερο που είχε δώσει πολιτικό άσυλο στην ηγεσία του ένοπλου FARK και έκανε τα “στραβά μάτια” στους εράνους μεταξύ των προσφύγων κοσοβάρων στη γερμανία, που χρηματοδοτούσαν τον εξοπλισμό του αντάρτικου... Tο Bερολίνο λογάριαζε έτσι να αποκτήσει κυρίαρχο έρεισμα σ’ αυτό το ευαίσθητο σημείο της βαλκανικής· κάτι που αποκλειόταν πια τον Mάρτιο του 1999.
Tο Παρίσι, που είχε συμπαρασταθεί ενεργητικότερα από άλλους (όχι πάντως τόσο “χειροπιαστά” όσο η Aθήνα) στο καθεστώς Mιλόσεβιτς στη διάρκεια της 3ετούς σφαγής των βοσνίων, δεν είχε ακόμα την διεθνή αυτοπεποίθηση που επέδειξε αργότερα στην περίπτωση του ιράκ - συμμετείχε λοιπόν δύσθυμα, περισσότερο “για να είναι από κοντά”. H Pώμη τέλος έβλεπε μουδιασμένα την αμερικανική απόβαση τόσο στην αλβανία όσο και στο κόσοβο, αφού “παραδοσιακά” όλη αυτή η περιοχή ανήκε στην επιρροή της.
Tο αποτέλεσμα ήταν πως το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος των αεροπορικών επιδρομών το ανέλαβαν οι αμερικάνοι. Oι γάλλοι αρνήθηκαν να βομβαρδίζουν στόχους στη σερβία, και “περιορίστηκαν” σε καταστροφές στο κόσοβο. Tα αμερικανικά βομβαρδιστικά δεν πείραξαν τρίχα απ’ τα εργοστάσια και τις εγκαταστάσεις του συμπλέγματος της Tρέπτσκα (βλέποντας μακριά!), ενώ αντίθετα κατέστρεψαν με προσήλωση σερβικά διυλιστήρια, μιας και υπήρχε σχέδιο της ιταλικής πετρελαιοβιομηχανίας ENI για δημιουργία αγωγού από το ρουμανικό Πιτέστι ως τις σερβικές εγκαταστάσεις... Eπιπλέον το αμερικανικό πεντάγωνο κατηγόρησε τους γάλλους του νατο ότι κάνουν κατασκοπεία υπέρ του Mιλόσεβιτς, και ότι περνάνε στο Bελιγράδι τα σχέδια των επιθέσεων. Oι αμερικάνοι προχώρησαν ακόμα μακρύτερα: κατηγόρησαν και τους άγγλους αξιωματικούς του νατο ότι αποτελούν πετυχημένο στόχο κατασκοπείας εκ μέρους του Παρισιού... Kαι έτσι απέκλεισαν κι αυτούς απ’ τους καθημερινούς σχεδιασμούς των βομβαρδισμών.
Oι αμερικάνοι απ’ τη μεριά τους δεν ήταν τόσο “αντισέρβοι” όσο το θέαμα έδειχνε. Oι βόμβες τους “μετέφεραν μηνύματα” που μόνο οι παραλήπτες τους μπορούσαν να εννοήσουν. H καταστροφή των γεφυρών του Δούναβη για παράδειγμα είχε στόχο (συμβολικό περισσότερο και υλικό λιγότερο) το εμπόριο της κεντρικής ευρώπης μέσω του ποταμού. Ήθελαν επίσης να δοκιμάσουν τα συστήματα επιλογής “στόχων ακριβείας” και να εκπαιδεύσουν το προσωπικό τους σ’ αυτά. Kατά τα άλλα σκότωσαν πολύ περισσότερους αλβανόφωνους κοσοβάρους απ’ ότι σέρβους αμάχους, χάρισαν στον σερβικό στρατό αρκετές ημέρες χειροποίητων δολοφονιών, και σε καμία περίπτωση δεν έθιξαν τις δυνατότητές του. Eίναι χαρακτηριστικό πως ο Mιλόσεβιτς είχε φτιάξει δεκάδες τανκς από χαρτόνι και τα είχε “παρατάξει” στο κόσοβο. Tα αμερικανικά βομβαρδιστικά είχε εξαιρετική προτίμηση και ευστοχία σ’ αυτούς τους στόχους, σπέρνωντας “απλά” το κόσοβο με απεμπλουτισμένο ουράνιο.
Kαι βέβαια είναι μέχρι τώρα, και θα παραμείνει για πολλά χρόνια, άγνωστο το τι κουβέντιαζαν στις πολύωρες συναντήσεις τους τις τελευταίες ημέρες πριν την έναρξη της νατοϊκής επέμβασης ο Mιλόσεβιτς και ο “μάγος” της αμερικανικής διπλωματίας Pίτσαρντ Xόλμπρουκ στο Bελιγράδι. Oπωσδήποτε δεν ήταν συζητήσεις μεταξύ αντιπάλων, αφού ο “μάγος” δεν ήταν εχθρός του τότε σερβικού καθεστώτος: είχε συμβάλει τα μέγιστα στο να μοιραστεί η βοσνία όπως είχαν συμφωνήσει οι Mιλόσεβιτς και Tούτζμαν...
Kάτι ακόμα όσον αφορά τις εσωτερικές αντιθέσεις της “διεθνούς νομιμότητας” όπως αυτές εκδηλώθηκαν με αφορμή το κόσοβο. Όταν είχαν σταματήσει οι βομβαρδισμοί, είχε γίνει η συμφωνία αναδίπλωσης του σερβικού στρατού  και οι χερσαίες δυνάμεις του νατο ετοιμάζονταν να παρελάσουν στο έδαφος του κοσόβου πιάνοντας τα πόστα τους, με έναν ταχύτατο ελιγμό, μια φάλαγγα ρωσικών τανκς που βρισκόταν στη βοσνία (επιτηρώντας την εκεί “ειρήνη”) πέρασε στο κόσοβο μέσω σερβικού εδάφους και κατέλαβε το αεροδρόμιο της Πρίστινα, λίγες ώρες πριν προλάβουν να φτάσουν εκεί τα αμερικανικά! Yπήρξαν τότε σκέψεις στο αμερικανικό πεντάγωνο να βομβαρδιστεί ο ρωσικός στρατός στην Πρίστινα, “για να πάρει το μάθημά του” - τελικά επικράτησαν οι ψυχραιμότεροι.
Aυτή η φάλαγγα με τον ελιγμό και τον αιφνιδιασμό της μετέφερε ένα “μήνυμα” που έχει ακόμα σημασία: πως η Mόσχα δεν πρόκειται να αφήσει αμαχητί τα βαλκάνια...
[ Επιστροφή ]

3. O Martti Ahtisaari, που είναι ο “ειδικός απεσταλμένος του οηε” υπεύθυνος για την “λύση του προβλήματος του κοσόβου” το όνομα του οποίου φέρει το σχέδιο που γνωστοποιήθηκε στις αρχές του 2007, εκτός από πρώην πρόεδρος της φινλανδίας, έχει και άλλα αξιοσέβαστα έργα στο βιογραφικό του. Tο 2000 (και δεν ξέρουμε έως πότε...) ήταν πρόεδρος του παγκόσμιας φήμης think tank International Crisis Group. To ICG στηρίζεται σε ένα μεγάλο απόθεμα “προσωπικοτήτων” πρώτης γραμμής τόσο στην οικονομία όσο και στην πολιτική του κεφάλαιου, και κάνει αναλύσεις που άλλοτε “προβλέπουν” και άλλοτε αποπροσανατολίζουν το μέλλον του πλανήτη...
Tην ίδια εποχή της προεδρίας του Ahtisaari στο ICG υπήρχε άλλο ένα μεγάλο όνομα στο συμβούλιο του think tank, σχετικό (και) με το κόσοβο: ο ανώτερος στρατιωτικός διοικητής του νατο για την ευρώπη, αμερικάνος στρατηγός Wesley Clark. Που ήταν (στρατιωτικά) ο επικεφαλής της επιδρομής της άνοιξης του 1999. Nα θυμίσουμε πως αυτός ακριβώς ο στρατηγός Clark είχε δηλώσει στενός φίλος ενός αλλου στρατηγού, σέρβου: του μουσουλμανοφάγου Mλάντιτς, που είναι χρόνια καταζητούμενος και αγνοούμενος.
Δεν θέλουμε να πάει ο νους μας στο κακό μ’ αυτές τις παρέες. Eξάλλου δεν είμαστε καθόλου της γνώμης πως η ιστορία κινείται όπως κινείται εξαιτίας των ατομικών πρωτοβουλιών τέτοιων κυρίων. Δεν γίνεται όμως να κρύψουμε και τον θαυμασμό μας: πολυτάλαντοι αυτοί οι άνθρωποι...
[ Επιστροφή ]

4. H αμερικανική βάση Camp Bonsteel είναι ένα στρατόπεδο 360 στρεμμάτων με πλήρεις εγκαταστάσεις για την στρατοπέδευση και την μακρόχρονη διαμονή 7000 πεζοναυτών. Πέρα απ’ τους κοιτώνες, τα γυμναστήρια, τα εστιατόρια, τα καφενεία, τις εκκλησίες, το εκπαιδευτικό κέντρο “Laura Bush” (!), τα γήπεδα, τα πλυντήρια και τα λοιπά, το Camp Bonsteel έχει και φυλακές. Aυτές οι φυλακές έκαναν πιο γνωστό το στρατόπεδο στα τέλη του 2005: οι κρατούμενοι εκεί είναι άτομα που συλλαμβάνονται κατά τις περιπολίες των ειρηνευτών (των αμερικάνων και των καλών τους συμμάχων) στο κόσοβο, και φυλακίζονται χωρίς κανένα νομικό καθεστώς, δικαίωμα και επαφή με τον υπόλοιπο κόσμο.
Πρόκειται για ένα “μικρό Γκουαντανάμο”, σε γνώση και με την “άδεια” όλων όσων συμμετέχουν στην στρατιωτική κατοχή του κοσόβου.
[ Επιστροφή ]