κυπριακό: ο εθνικισμός ποτέ δεν πεθαίνει

Το να ασχοληθεί κανείς με το θρυλικό “κυπριακό” (πρόβλημα), που είναι ήδη 42 χρονών κι έχει όλες τις προοπτικές να φτάσει σε βαθιά γεράματα, είναι σα να μπαίνει σε βούρκο μέχρι το λαιμό. Είναι ένα “εθνικό θέμα” που έχει συσκευαστεί τόσο συστηματικά απ’ όλες τις φράξιες του ντόπιου εθνικισμού, δεξιού κι αριστερού, ώστε όποιος / όποια στέκεται έξω απ’ την ιδεολογική εμβέλεια του, είναι λογικό να σηκώνει τους ώμους με αδιαφορία.
Απ’ την άλλη μεριά, αυτό το θρυλικό “εθνικό θέμα” μπορεί να παράξει, κατά καιρούς, γεγονότα. Και τότε η αρχικά εύλογη αδιαφορία μπορεί να πιαστεί στο δόκανο.
Εν έτει 2016, λοιπόν, ξανά “κυπριακό”. Κατ’ αρχήν σε light εκδοχή. Οπότε θα πάρουμε τα γεγονότα με ανάποδη χρονολογική σειρά.

Στις 22 του περασμένου Νοέμβρη, με ύφος προσποιητής απογοήτευσης, ο ελληνοκύπριος Νίκος Αναστασιάδης (και μαζί ο τουρκοκύπριος ... Ακιντζί, αυτός με ύφος διαφορετικό) ανακοίνωσαν ότι οι μεταξύ τους διαπραγματεύσεις, στην ηρεμία του ελβετικού Μοντ Πελεράν, αν κι ως τότε ήταν πολλά υποσχόμενες (για την “επίλυση του κυπριακού”) έληξαν άδοξα. Γιατί; Ο καθένας έδινε διαφορετική εξήγηση. Όχι για πρώτη φορά στην ιστορία αυτού του θέματος, ο ψεύτης ήταν στην ελληνοκυπριακή πλευρά.
Κατά τον Αναστασιάδη το “αδιέξοδο” αφορούσε τα νούμερα των (ε/κ) προσφύγων που θα επέστρεφαν στα (υπό την τωρινή τ/κ κατοχή) σπίτια / χωριά τους, μετά την συμφωνία, κάτι που προφανώς είχε σχέση και με το αντίστοιχο έδαφος που θα αποδιδόταν στο ελληνοκυπριακό ομόσπονδο κρατίδιο: αυτός, ο Αναστασιάδης, δεν μπορούσε να πέσει κάτω απ’ τις 75.000· και ο Ακιντζί δεν μπορούσε να ανέβει πάνω απ’ τις 63.000. Ώστε αυτή η διαφορά (κατά τον Αναστασιάδη...) ήταν αρκετή για να σφυρίξει την λήξη της “λύσης του κυπριακού”!
Ο Ακιντζί είχε τελείως διαφορετική εξήγηση· που είναι η σωστή. Οι αιτιάσεις της ελληνικής κυβέρνησης, τις οποίες υιοθέτησε ξαφνικά (;) ο ε/κ πρόεδρος Αναστασιάδης, τίναξαν στον αέρα την διαπραγμάτευση. Τι ήταν αυτές οι αιτιάσεις; Εδώ χρειάζεται προσοχή.

Στις 16 Νοέμβρη, λίγο μετά την αποχώρηση του υπο μετακόμιση αμερικάνου προέδρου Ομπάμα απ’ την Αθήνα, έφτανε (εμφανώς λαχανιασμένος) στο ίδιο αεροδρόμιο της ίδιας πόλης ο Αναστασιάδης. [1Ο Ομπάμα έφυγε στις 4.00 το απόγευμα, ο Αναστασιάδης έφτασε στις 6.00.] Είχε ζητήσει διάλειμα μιας βδομάδας των διαπραγματεύσεων στο Μοντ Πελεράν, και νάτον στην Αθήνα, για την “γραμμή”. Ποια “γραμμή”; Σχετικά με τι “παίζει” μετά την αλλαγή φρουράς στην Ουάσιγκτον.
Μετά την εσπερινή συνάντηση Αναστασιάδη / Τσίπρα ο έλληνας πρωθ. έκανε, με τον στόμφο που συνηθίζει όταν παριστάνει τον κατηγορηματικό, δηλώσεις: α) Ότι η Αθήνα δεν δέχεται την συνέχιση του καθεστώτος των “εγγυήσεων” - δηλαδή την παρουσία στρατών απ’ τις 3 “εγγυήτριες δυνάμεις”, ελλάδα, τουρκία, αγγλία - στην κύπρο· μετά την επίτευξη, εννοείται, της οριστικής συμφωνίας. Και β) ότι η Αθήνα θεωρεί την αποδοχή αυτής της θέσης σαν προϋπόθεση για να συμμετάσχει στο τελικό στάδιο των διαπραγματεύσεων, οι οποίες, μετά το αίσιο τέλος της διμερούς φάσης (: Μοντ Πελεράν) θα γίνονταν πενταμερείς, με την συμμετοχή και των 3 εγγυητριών δυνάμεων, ακριβώς για να υπάρξει συμφωνία μεταξύ τους στο θέμα των “εγγυητριών δυνάμεων”.
Μ’ άλλα λόγια η ελληνική κυβέρνηση, που διακαώς επιθυμεί την “λύση του κυπριακού” (εδώ και 42 χρόνια) έκανε αυτό: πήρε το θέμα που θα κουβεντιαζόταν τελευταίο, ανακοίνωσε την θέση της, και ύστερα έβαλε σαν προαπαιτούμενο για να συμμετάσχει σ’ αυτήν την τελευταία φάση να έχει συμφωνήσει η Άγκυρα (με την Αθήνα). Σύμφωνα με μια γνωστή παλιά φράση η Αθήνα έβαλε το άλογο πίσω απ’ το κάρο. Τι νόημα θα είχε αυτή η τελευταία φάση συζητήσεων / διαπραγματεύσεων αν υπήρχε δεδομένη, πάνω στο θέμα της, απ’ τα πριν η συμφωνία της Άγκυρας στις ελληνικές θέσεις; Μόνο για να πιάσουν και οι δύο μαζί την αντιπροσωπεία της αγγλίας απ’ το λαιμό, αναγκάζοντάς την να συμφωνήσει κι αυτή· μαζεύοντας τις βάσεις της απ’ τη νότια κύπρο... (Αστειευόμαστε!)
Ο Αναστασιάδης συμφώνησε μ’ αυτή την απότομη (και ουσιαστικά παράλογη) “στροφή”. Επιστρέφοντας, λοιπόν, στο Μοντ Πελεράν τι απέμενε; Να μαζέψει τα πράγματά του (που λέει ο λόγος), να αποχαιρετήσει τον Ακιντζί, και να βγάλουν μαζί το τελευταίο ανακοινωθέν.

Αν απομονωθεί σαν “θέση” η άποψη της Αθήνας περί του μέλλοντος (ή μη) του “συστήματος εγγυήσεων” που συνοδεύουν το κυπριακό κράτος απ’ την δημιουργία του, τον Αύγουστο 1960 (είχαν προηγηθεί το 1959 οι “συμφωνίες Ζυρίχης / Λονδίνου) είναι εύλογη. Θα υπερθεματίζαμε απ’ την περιθωριακή μας γωνιά: όχι μόνο κανένας στρατός από Αθήνα, Άγκυρα και Λονδίνο στην κύπρο, αλλά κανένας στρατός ποτέ και πουθενά!
Μόνο που αυτή η ελληνική (διακομματική / εθνική) “θέση” είναι προσχηματική. Και να γιατί. Κανονικά θα έπρεπε η Αθήνα να κάνει αυτό για το οποίο είχε δεσμευτεί. Να αφήσει να ολοκληρωθούν οι διμερείς / διακοινοτικές διαπραγματεύσεις, όπως είχε προγραμματιστεί, και ΜΕΤΑ να θέσει το ζήτημα του τερματισμού των “εγγυήσεων” στην πενταμερή, η οποία ήταν προγραμματισμένη για να συζητηθεί αυτό, ακριβώς, το θέμα!... Κι εκεί θα είχε τα εξής ενδεχόμενα:
α) Να πείσει τους άλλους 4 συνομιλητές της (Άγκυρα, Λονδίνο, τ/κ, ε/κ)·
β) Να επιδιώξει μια συμβιβαστική θέση, με σταδιακή αποχώρηση του τουρκικού στρατού (κάτι το οποίο θα δεχόταν η Άγκυρα)·
γ) Να αποτύχει και να αποχωρήσει τερματίζοντας σ’ εκείνο το χρονικό σημείο τις διαπραγματεύσεις.
Επιπλέον, το ελληνικό (βαθύ) κράτος, αν διαπνεόταν από τόσο βαθύ αντιμιλιταρισμό, είχε και μια ακόμα τελική εναλλακτική. Οποιοδήποτε κι αν ήταν το τελικό σχέδιο για την “επανένωση του νησιού” θα έμπαινε στην κρίση των δύο κοινοτήτων, με διπλό, παράλληλο δημοψήφισμα. Κι εκεί, όπως αποδείχθηκε το 2004, ένα καραμπινάτο “όχι” των ελληνοκυπρίων θα μπορούσε να προκύψει εάν ο τουρκικός στρατός νομιμοποιούνταν στο βορρά.
Όμως το ελληνικό κράτος / βαθύ κράτος και (υποθέτουμε βάσιμα) και το ελληνοκυπριακό αντίστοιχο δεν έκαναν τίποτα απ’ αυτά τα λογικά. Έκαναν κάτι από πρώτη ματιά παράλογο: έθεσαν το ζήτημα απαιτώντας την προκαταβολική συμφωνία της Άγκυρας λέγοντας ότι αυτή η συμφωνία είναι όρος για να γίνει η πενταμερής. Κάνοντάς την όμως, έτσι, άχρηστη.
Έκανε και κάτι ακόμα, το πιο βασικό απ’ όλα: κράτησε το καθεστώς των “εγγυήσεων” σε ισχύ, δηλαδή τον τουρκικό στρατό στη θέση του, στη βόρεια κύπρο. Και, επίσης, τον αγγλικό στρατό στη θέση του. Μ’ άλλα λόγια: οι υποτιθέμενοι “αντιμιλιταριστές” έκαναν ότι πιο μιλιταριστικό μπορούσαν!
Για τίνος τον λογαριασμό, προς όφελος τίνος, έγινε αυτή η “μανούβρα” η οποία, υποτίθεται, ήταν κατά της Άγκυρας; Υπέρ της Αθήνας (εφόσον έχει κάποιο στρατό στη νότια κύπρο)... Της Άγκυρας (αν και θα δούμε στη συνέχεια ότι ίσως αυτό δεν είναι ακριβές)... Και του Λονδίνου!!!

Πρέπει να το επαναλάβουμε και να το τονίσουμε. Είναι συνηθισμένη απάτη στις τεχνικές της εξουσίας, άλλο να λένε τα στόματα και άλλο να κάνουν τα χέρια· προσπαθώντας να κρατήσουν την προσοχή στα λόγια. Έτσι, για παράδειγμα, ο “φίλος των εργατών” ζητάει μερικές άμεσες “θυσίες” υποσχόμενος μια ανταμοιβή κάπου, κάποτε αργότερα, επιδιώκοντας να γίνει πιστευτός “μα αφού είμαι φίλος σας”· ο μαφιόζος πολιτικός που είναι χωμένος σε κυκλώματα διακίνησης drugs ή ανθρώπων είναι φλογερός πολέμιος της νομιμοποίησης της χρήσης (“θα διαφθαρούν τα παιδιά μας) ή της νομιμοποίησης των μεταναστών· κλπ κλπ.
Η ελληνική κυβέρνηση δεν έκανε τίποτα διαφορετικό απ’ αυτό: φώναζε το πόσο αντιμιλιταριστική είναι δρώντας, όμως, με τέτοιο τρόπο ώστε να παραμείνουν οι στρατοί στην κύπρο... Φώναξε πόσο “κατά των εγγυήσεων” είναι δρώντας με αποκλειστικό στόχο αυτές να συνεχίσουν να ισχύουν κανονικά· μέσω της “αποτυχίας των διαπραγματεύσεων”... Το άσχημο για δαύτην είναι ότι την πήραν χαμπάρι. Όχι μόνο αυτοί που η ίδια επιλέγει να δείχνει (και θα δούμε τι λένε τα φερέφωνα του εθνικού κορμού) αλλά και πολλοί άλλοι, τόσο στη νότια όσο και στη βόρεια κύπρο.  

οι αγγλικές βάσεις

Οι δύο αγγλικές βάσεις στο κυπριακό έδαφος (στο ελληνικό νότιο μέρος του, στη Δεκέλεια και στο Ακρωτήρι) είναι μοναδικές στον κόσμο για το μάλλον ομιχλώδες καθεστώς που διέπει την ύπαρξή τους. Είναι άμεσο προϊόν της δημιουργίας του “ανεξάρτητου κυπριακού κράτους” το 1959 / 1960, μετά την αποχώρηση των άγγλων. Δεν δημιουργήθηκαν όμως σαν αποτέλεσμα κάποιας μακρόχρονης ενοικίασης του εδάφους τους απ’ τη νέα ανεξάρτητη κυπριακή εξουσία - όπως συμβαίνει συνήθως. Θεωρούνται “κυρίαρχο βρετανικό έδαφος”.
Ούτε και τέτοιο είναι όμως, σύμφωνα με την αγγλική νομοθεσία για τις (άλλοτε) “υπερπόντιες κτήσεις”: το “κυρίαρχο βρετανικό έδαφος” έχει στρατιωτικό (και όχι πολιτικό) διοικητή, υπάγεται στο αγγλικό υπουργείο άμυνας (και όχι στο υπουργείο εξωτερικών και κοινοπολιτειακών υποθέσεων) - αλλά, απ’ την άλλη μεριά, το Λονδίνο δεν μπορεί να παραχωρήσει τις βάσεις αυτές σε άλλους, παρά μόνο (αν δεν τις χρειάζεται) να τις επιστρέψει στην (όποια) “κυπριακή δημοκρατία”. Επιπλέον, μετά την είσοδο της Λευκωσίας στην ευρωζώνη το 2008, το “κυρίαρχο βρετανικό έδαφος” μπήκε επίσης στην ευρωζώνη (απ’ την άποψη του νομίσματος σε χρήση) αν και το μητρικό έδαφος ήταν εκτός.
Η νομιμοποιητική βάση της ύπαρξης των δύο αγγλικών βάσεων είναι, σε ικανό βαθμό, οι ευθύνες της “εγγυήτριας δύναμης”. Προφανώς το Λονδίνο δεν είχε αυτό στο μυαλό του το 1959 / 1960· αυτό ήταν που μπορούσε να ενταχθεί στις συμφωνίες για την δημιουργία ενός κράτους εκεί που πριν ήταν μια αποικία. Και η ομιχλώδης κατάσταση σερνόταν (και σέρνεται) οπουδήποτε έμπαινε (και μπαίνει) ζήτημα νομικής συμφωνίας του Λονδίνου (αργότερα και της Λευκωσίας) με άλλα κράτη.
Για παράδειγμα, όταν η αγγλία προσχώρησε στην ε.ο.κ. (το 1973) φρόντισε να ανακοινώσει (με την “δήλωση περί των κυρίαρχων βάσεων”) ότι αν και οι αγγλικές βάσεις στην κύπρο ήταν αγγλικό έδαφος, παρ’ όλα αυτά οι προβλέψεις της Συνθήκης της Ρώμης (του 1957) δεν θα ίσχυαν για τα εδάφη των βάσεων, εφόσον το Λονδίνο σκόπευε να μην θεωρηθούν ευρωπαϊκό έδαφος, ώστε να μην ισχύει γι’ αυτές το “κοινοτικό κεκτημένο”. Μ’ αυτό τον τρόπο το Λονδίνο ήθελε να προφυλάξει τις βάσεις του στην κύπρο (που εν τω μεταξύ είχαν γίνει πολύτιμες εφόσον έχανε σταδιακά στρατιωτικές βάσεις σε άλλα σημεία του πλανήτη) από οποιαδήποτε ευρωπαϊκή νομοθεσία. Για να ξεφύγει απ’ το νομικό ερώτημα “και πως, δηλαδή, θα εξαιρούνται αυτά τα στρέμματα; είναι δικά σας ή δεν είναι;” το Λονδίνο σκαρφίστηκε - μιλάμε πάντα για το 1973, όταν στην κύπρο ο Μακάριος είχε στριμωγμένους τους τουρκοκύπριους σε “μπαντουστάν” και το πράγμα έδειχνε ότι τελικά θα γίνει μοιρασιά - το εξής: το καθεστώς των βάσεών του στο νησί θα καθοριστεί μελλοντικά, εάν και εφόσον υπάρξει συμφωνία μεταξύ της ε.ο.κ. και της “κυπριακής δημοκρατίας”.

Η ε.ο.κ. έγινε ε.ε., η κύπρος μοιράστηκε, και με έναν έξυπνο (γεωπολιτικό) υπολογισμό, στην φάση της “στρατηγικής περικύκλωσης της τουρκίας”, στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ‘90, η Λευκωσία πείστηκε απ’ την Αθήνα να κάνει αίτηση ένταξης στην ε.ε. Η κίνηση εκείνη ΔΕΝ ήταν αντι-αγγλική αλλά αντι-τουρκική: με την Άγκυρα σε οικονομική και πολιτική κρίση, με έναν πόλεμο στο έδαφός της (εναντίον του pkk), η ιδέα της Αθήνας ήταν ότι εμπλέκοντας την ε.ε. στο “κυπριακό” αφενός θα ενισχυόταν σημαντικά η διεθνής υπόσταση / αναγνώριση του κράτους της νότιας κύπρου (του μόνου αναγνωρισμένου απ’ τον οηε) και αφετέρου θα αναγκαζόταν η Άγκυρα σε παραχωρήσεις. Εν τω μεταξύ η δέσμευση του Λονδίνου (του 1973) ενεργοποιήθηκε. Και, φυσικά, το ζήτημα έπρεπε να λυθεί φιλικά μεταξύ Λευκωσίας και Αθήνας απ’ τη μια μεριά και Λονδίνου απ’ την άλλη. Απ’ τις 17 ως τις 20 Σεπτέμβρη του 2002 (και ενώ ο οηε είχε αναλάβει να βρει μια “λύση στο κυπριακό”, μέσω έμμεσων και άμεσων διαπραγματεύσεων των δύο κυπριακών κοινοτήτων) έγινε στις Βρυξέλες μια τελική συνάντηση μεταξύ εκπροσώπων της Λευκωσίας, της ε.ε. και του αγγλικού υπεξ. Η συμφωνία μορφοποιήθηκε με το “πρωτόκολλο νο 3” που εντάχτηκε στη μεταγενέστερη “πράξη προσχώρησης της κύπρου”· ένα deal που απ’ την μια μεριά ανανέωνε το ασαφές καθεστώς των αγγλικών βάσεων, απ’ την άλλη όμως υποχρέωνε το Λονδίνο να επιστρέψει στην “κυπριακή δημοκρατία” ένα μέρος απ’ το έδαφός τους.
Ήταν μια κακή συμφωνία - για το Λονδίνο. Ήταν υποχρεωμένο να παραχωρήσει εδάφη των βάσεών του στο νέο κυπριακό κράτος  (αυτό που θα δημιουργούνταν σα διεθνές νομικό υποκείμενο εάν γινόταν δεκτό το “σχέδιο Ανάν”) επειδή μέσα σ’ αυτά τα εδάφη υπάρχουν ε/κ χωριά, τα οποία θα ήταν αδύνατο να εξαιρεθούν απ’ το κοινοτικό κεκτημένο όταν η κύπρος θα έμπαινε στην ε.ε. Αυτή η πράξη παραχώρησης θα μπορούσε να θεωρηθεί από νομική άποψη “προηγούμενο”, και πάντως δεν είναι συνηθισμένο στα κράτη να παραχωρούν εδάφη στα οποία έχουν “κυριαρχία”. Απ’ την άλλη μεριά, η διατήρηση του υπόλοιπου των βάσεων εκτός ε.ε. την ώρα που το μητρικό έδαφος (η αγγλία) ήταν εντός, παρέμενε άλλη μια παραξενιά: τα στρατόπεδα στα ευρωπαϊκά κράτη / μέλη της ε.ε. δεν είναι “εδάφη εκτός ε.ε.” Στο “πρωτόκολλο νο 3” η έννοια της (αγγλικής) “κυριαρχίας” πάνω στα εδάφη των βάσεων είχε απαλειφθεί, γιατί δημιουργούσε νομικά προβλήματα στην ε.ε.· ωστόσο η απάλειψη δημιουργούσε νομικά και πολιτικά προβλήματα στο Λονδίνο. Όχι άμεσα· ίσως στο μέλλον.
Το Λονδίνο, αυτό είναι βέβαιο, ΔΕΝ ήθελε να εγκριθεί το περιβόητο “σχέδιο Ανάν” που θα έθετε σε εφαρμογή την συμφωνία των Βρυξελών, βάζοντας την κατάσταση των βάσεων μέσα σε έγγραφα (άρα και την αρμοδιότητα) της ε.ε.. Ένας απ’ τους ανθρώπους του στην κύπρο ήταν στο κατάλληλο πόστο: Τάσος Παπαδόπουλος, πρόεδρος. [2Όπως είναι γνωστό ο Τ. Παπαδόπουλος, εκτός από άνθρωπος των άγγλων έγινε και άνθρωπος του “φίλου και αδελφού” των ελλήνων Μιλόσεβιτς. Στη δεκαετία του ‘90 ο Τ. Παπαδόπουλος και το δικηγορικό του γραφείο έστησε στη νότια κύπρο και διαχειριζόταν τις εταιρείες βιτρίνα που ξέπλεναν τα μεγάλα ποσά που ο Μιλόσεβιτς και το σόι του είτε έκλεβαν απ’ την σερβία, είτε τσέπωναν από διάφορα λαθρεμπόρια.
Το πράγμα δεν έμεινε κρυφό. Αφενός αποκαλύφθηκε με λεπτομέρειες στο “διεθνές δικαστήριο της Χάγης”, αφετέρου έγινε (για σύντομο διάστημα) θέμα απ’ τις μετα-Μιλόσεβιτς σερβικές κυβερνήσεις, που προσπαθούσαν να πάρουν πίσω τα κλεμένα. Αλλά ο “σπουδαίος πατριώτης” Τάσος Παπαδόπουλος, σαν πρόεδρος πια, ήταν υπό την προστασία όχι μόνο της Αθήνας αλλά και του Λονδίνου. Κι έτσι πέθανε “δοξασμένος”.] Φρόντισε να μην εγκριθεί στο σχέδιο Ανάν στο δημοψήφισμα των ελληνοκυπρίων. Η Λευκωσία κατάφερε να μπει τελικά στην ε.ε. χωρίς να σέρνει το ενοχλητικό για τον αγγλικό ιμπεριαλισμό “πρωτόκολο νο 3”. Οι αγγλικές βάσεις έμειναν ως είχαν, η όποια παραχώρηση εδαφών τους έμεινε θέμα διμερών σχέσεων, και το Λονδίνο ξαναβρήκε την ησυχία του: οι βάσεις του στην κύπρο είναι οι μοναδικές που έχει στη μέση Ανατολή και, επιπλέον, δεν έχει αντίστοιχες εκεί (ή κάπου κοντά) ο άσπονδος σύμμαχος, η Ουάσιγκτον.
Γιατί με την εφαρμογή του “σχεδίου Ανάν” θα γίνονταν δύο πράγματα ταυτόχρονα. Πρώτον, οι αγγλικές βάσεις θα περιορίζονταν σε έκταση, κάτι που θα έβλαπτε μεν τη λειτουργικότητά τους, θα δημιουργούσε όμως ένα νομικό προηγούμενο στις σχετικές σχέσεις Λευκωσίας - Λονδίνου υπό την εποπτεία της ε.ε. (έμμεση ίσως, αλλά σαφή). Και δεύτερον, ο ειρηνευτικός στρατός του οηε (στην “πράσινη γραμμή”) θα αντικαθιστούνταν από ειρηνευτικό / συμβουλευτικό / εκπαιδευτικό στρατό των ηπα...
Δεν έγιναν αυτά τα ολέθρια. Πράγμα που σημαίνει ότι το Λονδίνο κράτησε ένα ορισμένο “μονοπώλιο” στην ευρύτερη περιοχή. Τα αγγλικά ιμπεριαλιστικά συμφέροντα τα διέσωσε το 2004 ο Τάσος Παπαδόπουλος. Γι’ αυτό και όλο το (κρυφό και φανερό) φιλοαγγλικό φάσμα στην ελλάδα και στη νότια κύπρο τον ανακήρυξε “ήρωα”.

Τελός καλό - όλα καλά. Πιο σωστά: περίπου. Από εκείνο το χρονικό σημείο και μετά έγινε σαφές (τόσο στο Λονδίνο όσο και σε Άγκυρα, Αθήνα, Λευκωσία και τουρκοκύπριους) ότι όσο μεγαλώνει η χρονική απόσταση απ’ τις γενέθλιες συμφωνίες του 1959 / 1960, τόσο περισσότερο οποιαδήποτε “συμφωνία επίλυσης του κυπριακού” θα αγγίζει το σημαντικό (για το Λονδίνο και για την Μόσχα αλλά και, για ανάποδους λόγους, για την Ουάσιγκτον) ζήτημα των αγγλικών βάσεων εκεί. Η ομιχλώδης κατάσταση μετά το 1960, που έγινε σε διάφορες δόσεις ακόμα πιο ομιχλώδης τις επόμενες δεκαετίες (ένταξη Λονδίνου στην ε.ο.κ. / ένταξη κύπρου στην ε.ε. / πρόσφατη έξοδος του Λονδίνου απ’ την ε.ε.) δημιουργεί διάφορες νομικές περιπλοκές που, υπό την κατάλληλη “κοινωνική πίεση” θα μπορούσαν να καταλήξουν στην εγκατάλειψή τους απ’ τον στρατό της αυτού μεγαλειότητας της βασίλισσας της μεγάλης βρετανίας και της βόρειας ιρλανδίας. Ας σκεφτεί κανείς (λαμβάνοντας σα μέτρο τις τωρινές συνθήκες, που φυσικά δεν είναι αιώνιες) τι θα σήμαινε αν οι τουρκοκύπριοι, επηρεαζόμενοι απ’ την Άγκυρα αλλά αναγνωρισμένοι πια θεσμικά σαν συνιδιοκτήτες της “νέας κυπριακής δημοκρατίας” (μετά από την “λύση του κυπριακού”) έθεταν ζήτημα απομάκρυνσης των “ξένω βάσεων”. Τι θα έκανε η ελληνοκυπριακή αριστερά - το ακελ; Δεν θα ακολουθούσε (με βαριά καρδιά τα επιτελεία, βέβαια...). Και πως θα τέλειωνε κάτι τέτοιο;

Ο προσανατολισμός της φαιορόζ κυβέρνησης για το θέμα “κύπρος” είναι συνεπής συνέχεια όλων των προηγούμενων, απ’ το 1974 και μετά. Κανείς δεν το φωνάζει, είναι όλοι τους ντροπαλοί, αλλά ο ελληνικός “δημοκρατικός” ιμπεριαλισμός βολεύεται μ’ αυτό που έφτιαξε η χούντα, και γι’ αυτό είναι χαμηλόφωνος: μια χαρά είναι τα πράγματα όπως έχουν. Για λόγους κάθε άλλο από “αντιϊμπεριαλιστικούς” το ελληνικό βαθύ κράτος προτιμάει, στο βαθμό που μπορεί να καθορίζει τις εξελίξεις (και κάνει ό,τι μπορεί, πάνω ή κάτω απ’ το τραπέζι) να μείνει η μοιρασιά όπως έχει. Να μείνουν και οι αγγλικές βάσεις όπως έχουν. Και να μην υπάρξει αμερικανικό πάτημα στην κύπρο: εκτιμώντας (σιωπηλά) ότι η Ουάσιγκτον είναι πολύ δυσκολότερος εταίρος όταν έχει πατήματα, απ’ ότι όταν τα επιδιώκει.
Νωρίς νωρίς στη θητεία του σαν υπ.εξ. ο θεωρούμενος “διανοούμενος” Ν. Κοτζιάς εξέθεσε τις θέσεις του (και της κυβέρνησής του όπως θα δούμε στη συνέχεια, έστω και με εκβιασμούς) στην καρδιά του εγγλέζικου academic, στο St Antony’s College (Oxford University), με μια διάλεξή του στις 10 Ιούνη του 2015. Έδειξε εκεί, επίσης, τον αδιαπραγμάτευτο “αντιμιλιταρισμό” του.
Αφού, σαν διανοούμενος, ο κυρ Νίκος είπε όλα τα κοινότοπα που κάθε τέτοιος θεωρεί καθήκον του να πει (νομίζοντας ότι καινοτομεί), ήρθε στο ψαχνό, μιας και η διάλεξή του είχε θέμα Η ελληνική εξωτερική πολιτική σε καιρούς κρίσης. Ανάμεσα στα υπόλοιπα, σημειώνουμε αυτά τα τρία σημεία της “ελληνικής εξωτερικής πολιτικής”, πάντα κατά τα λεγόμενα του σοφού κυρ Νίκου:
- συμμαχία Αθήνας / Λευκωσίας / Καΐρου (εντελώς αντιμιλιταριστική)·
- συμμαχία Αθήνας / Λευκωσίας / Τελ Αβίβ (εντελώς αντιμιλιταριστική)·
- μια κύπρος αποστρατιωτικοποιημένη.
Με πολύ προσεκτικές διατυπώσεις, ωστόσο, ο έλληνας υπ.εξ. φρόντισε να διασκεδάσει (σχετικά) τις πιθανές ανησυχίες των άγγλων ακροατών του για το τι σημαίνει αυτή η “αποστρατιωτικοποίηση”: την απομάκρυνση του στρατού που έχει καταλάβει έδαφος της ε.ε. Εάν κάποιος είχε υπόψη του (και ασφαλώς μερικοί απ’ τους ακροατές του θα είχαν) ότι οι αγγλικές βάσεις στην κύπρο είναι, με έναν νεφελώδη τρόπο, “κατάληψη εδάφους της ε.ε.”, θα ανησυχούσε. Αλλά όχι. Ο κυρ Νίκος εννοούσε τον τουρκικό στρατό...
Σύμφωνοι. Επειδή όμως ξέρει για ποιο λόγο βρίσκεται στη βόρεια κύπρο ο τουρκικός στρατός ποιο, άραγε, θα ήταν το σχέδιο του να φύγει αυτός αλλά να μείνει ο αγγλικός; Αυτόν τον κόμπο δεν τον έλυσε στη διάλεξή του τον Ιούνη του 2015. Δεν τον έλυσε ούτε τον Νοέμβρη του 2016. Το προσπέρασε: θα μείνουν όλοι. Έτσι ώστε ο περιβόητος και πάντα κλειστός “φάκελος της κύπρου” να χοροπηδάει στο σκονισμένο ράφι του...

Ουάσιγκτον

Σε αντίθεση με το Λονδίνο η Ουάσιγκτον ενδιαφερόταν έντονα απ’ τις αρχές του 21ου αιώνα για την “επίλυση του κυπριακού” - υπό την προϋπόθεση ότι αυτή η “επίλυση” θα της εξασφάλιζε κάποιου είδους στρατιωτική παρουσία (ή επιμελητειακή βάση) στο αβύθιστο αεροπλανοφόρο - κύπρος. Έχοντας ξαναμπεί στρατιωτικά / πολεμικά στην ευρύτερη μέση Ανατολή απ’ το 2001 η Ουάσιγκτον δεν ήθελε (και δεν θέλει), όχι άδικα, να στηρίζεται αποκλειστικά στις αγγλικές υποδομές / βάσεις στην κύπρο. Ειδικά το σύστημα επιτήρησης echelon. [3To echelon, γνωστό επίσης και σαν five eyes είναι ένα πρόγραμμα παγκόσμιας “ηλεκτρομαγνητικής επιτήρησης” που ξεκίνησε το 1960 απ’ τις ηπα, την αυστραλία, τον καναδά, τη νέα ζηλανδία και την αγγλία. Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ‘90, στόχος ήταν η εσσδ και το “ανατολικό μπλοκ”. Μετά...
Η αγγλική βάση της Δεκέλειας στην κύπρο είναι σημαντικός κρίκος στην αλυσίδα του echelon.] Γιατί μπορεί, μεν, Λονδίνο και Ουάσιγκτον να είναι σύμμαχοι σε γενικές γραμμές, αλλά αυτό καθόλου δεν αποκλείει τις επιμέρους διαφωνίες τους, ακόμα και αντιθέσεις. Ειδικά σε ότι αφορά τα ιμπεριαλιστικά τους συμφέροντα στη μέση Ανατολή, μια περιοχή παλιάς αγγλικής (και γαλλικής) ηγεμονίας.
Όπως είχε κάνει στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για το “σχέδιο Ανάν” (το οποίο, ωστόσο, απέτυχε να “περάσουν” - δείγμα των ορίων ακόμα και της τότε “μόνης υπερδύναμης”) ως το 2004, έτσι και τώρα η Ουάσιγκτον προσπάθησε να εξασφαλίσει την “επιτυχία των διαπραγματεύσεων” και την τελική “επίλυση του κυπριακού”, αν και θεσμικά δεν εμπλέκεται άμεσα. Η γνωστή “fuck eu” Victoria Nuland, υπεύθυνη για την αμερικανική εξωτερική πολιτική στην ανατολική ευρώπη, έκανε τρεις τουλάχιστον επισκέψεις τόσο στη νότια όσο και στη βόρεια κύπρο το 2016, καθώς οι διαπραγματεύσεις έμπαιναν στην τελική ευθεία. Ο αμερικάνος υπ.εξ. Kerry έκανε άλλη μια επίσκεψη.
Στα σχετικά ρεπορτάζ το ενδιαφέρον της Ουάσιγκτον για την “επίλυση του κυπριακού” είχε να κάνει με την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου· όχι μόνο της κύπρου αλλά και του ισραήλ. Δόθηκαν υποσχέσεις για χρηματοδότηση project υγροποίησης και, φυσικά, για αγωγούς. Αλλά αυτά είναι business και δεν μας είναι αρκετά (ούτε καν πειστικά!). Η Ουάσιγκτον υποσχέθηκε κι άλλα, πιο σοβαρά σε σχέση με το “πρόβλημα”: υποσχέθηκε να χρηματοδοτήσουν (αμερικανικές τράπεζες), με βολικά δάνεια, την εξαγορά απ’ τους ελληνοκύπριους των περιουσιών τους που θα απέμεναν στον τελικά τουρκοκυπριακό τομέα, μετά την λύση. Υποσχέθηκαν, ακόμα, να “πιέσουν” την Άγκυρα να αποσύρει τον στρατό της. Κουβέντιασαν τα ανταλλάγματα: κάποιες στρατιωτικές διευκολύνσεις. Οι δημαγωγικές φήμες έφτασαν να εικάσουν νατοϊκή βάση. Θα ήταν too much: η κύπρος δεν ανήκει στο νατο, και οποιαδήποτε προσέγγιση σ’ αυτή τη συμμαχία θα σκόνταφτε σε μάλλον ισχυρές (κοινωνικο / πολιτικές) αντιδράσεις. Ειδικά εξαιτίας των προνομιακών (κατά κύριο λόγο οικονομικών) σχέσεων που έχει το νοτιοκυπριακό κεφάλαιο και καθεστώς με το ρωσικό βαθύ κράτος / κεφάλαιο.

Υπάρχει όμως μια αεροπορική βάση, στην Πάφο, που λέγεται “Ανδρέας Παπανδρέου” και φτιάχτηκε στα ‘90s, όταν μεσουρανούσε το “ενιαίο αμυντικό δόγμα” (για την περικύκλωση της τότε παραπέουσας τουρκίας) με σκοπό να παρκάρουν ελληνικά πολεμικά. Εκείνο το ελληνικό ιμπεριαλιστικό σχέδιο ήταν υπερβολικά φιλόδοξο, και σε κάθε περίπτωση στηριζόταν σε έωλες παραδοχές. Η βάση έμεινε γρήγορα ορφανή. Δεν έχουμε κάποια ντοκουμέντα για αμερικανό αίτημα χρήσης της. Υπάρχει όμως δημοσιευμένο ρωσικό αίτημα - φιλολογικό υποθέτουμε. Κι είμαστε σίγουροι ότι υπάρχει κι άλλο, όχι φιλολογικό: ισραηλινό· σε περίπτωση “μεγάλης ανάγκης”. Κι αν κάποιοι ζητούν στρατιωτικές διευκολύνσεις στο αβύθιστο αεροπλανοφόρο, είτε φιλολογικά είτε in case of emergency, γιατί η Ουάσιγκτον να μην επιδιώκει κάτι πιο μόνιμο; Ένα ελευθέρας, όταν χρειαστεί... Το επιδιώκει εδώ και πάνω από 15 χρόνια...

Όλα αυτά θα ήταν μακριά απ’ την δημοσιότητα αν δεν συνέβαινε κάθε γ.γ. του οηε να θεωρεί καθήκον του να “λύσει το κυπριακό” - υποθέτουμε από καλή διάθεση (!) και, κυρίως, με παρότρυνση της Ουάσιγκτον. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, με πρόεδρο τον Αναστασιάδη, η Ουάσιγκτον ανακάλυψε (στα τέλη του 2014 ή στις αρχές του 2015) ότι έχει ένα δυνατό χαρτί: τα ένοχα μυστικά του νοτιοκύπριου προέδρου. Μια αναγκαστική παρένθεση εδώ, μιας και διαφωτίζει τις μανούβρες και τους ελιγμούς ώστε να “αποτύχουν” οι πρόσφατες διαπραγματεύσεις, χωρίς να φανεί ότι φταίει ο Αναστασιάδης· χωρίς να γίνει “ήρωας”, σα να λέμε, όπως ο Παπαδόπουλος.
Όπως συμβαίνει με πάμπολους κύπριους δικηγόρους (ο Αναστασιάδης είναι τέτοιος) βασική πηγή των καθόλου ευκαταφρόνητων εισοδημάτων τους είναι τα νταραβέρια τους με τους ρώσους “ολιγάρχες”, είτε αυτοί είναι αναγνωρισμένοι διεθνώς μαφιόζοι είτε όχι. Τα κυπριακά δικηγορικά γραφεία “μπαίνουν μπροστά” στο “ξέπλυμα”, στην υπόγεια διακίνηση μεγάλων ποσών, κλπ κλπ. Ένας καλός πελάτης του Αναστασιάδη, πριν γίνει πρόεδρος, λεγόταν Leonid Lebedev. Ο Lebedev είναι ένας απ’ τους ενεργειακούς “ολιγάρχες” της ρωσίας· επιπλέον άνθρωπος με ευαισθησίες: φιλότεχνος (το εμπόριο τέχνης είναι παραδοσιακός τρόπος ξεπλύματος). Πέρα απ’ αυτά, το 2002 εκλέχτηκε βουλευτής.
Δεν ξέρουμε τι σχέσεις του με το καθεστώς Πούτιν. Το γεγονός είναι ότι κάπου το 2014, αν και ο Lebedev ήταν πάντα βουλευτής, παράτησε την ρωσία και κατέφυγε στις ηπα... Εκεί έκανε μήνυση εναντίον δύο άλλων (επίσης ρώσων) επιχειρηματιών, των Len Blavatnik και Viktor Vekselberg, ότι του έφαγαν 2 δισ. δολάρια: μπήκε μαζί τους σε μια κοινή επιχείρηση την οποία χρηματοδότησε για να τους βοηθήσει να πάρουν (μέσω αυτής) τον έλεγχο της κρατικής ενεργειακής TNK, αλλά ενώ έπρεπε να του δώσουν το μερίδιό τους γι’ αυτό το deal, τον “φέσωσαν”. Αυτή ήταν η κατηγορία εκ μέρους του Lebedev. Οι κατηγορούμενοι απάντησαν ότι έστειλαν τους παράδες στην εταιρεία που τους υπέδειξε: την Coral petroleum.
Κάπου εκεί, γύρω απ’ την Coral, με έδρα την ιρλανδία, χάθηκαν τα 2 δισ. δολάρια. Το αμερικανικό δικαστήριο έψαξε την υπόθεση, ζήτησε και την βοήθεια των ιρλαδικών αρχών. Το “χαμένο ποσό” περιορίστηκε στα 600 μύρια, αφού εν τω μεταξύ ανακαλύφθηκε μια θυγατρική της Coral στη (νότια) κύπρο, η Agragorn, που φαίνεται να πήρε αυτό το ποσό. Το πρόβλημα είναι ότι η Coral είναι στο όνομα του Αναστασιάδη! Που όπως κάθε καλός δικηγόρος βοήθησε τον πελάτη του σαν “μπροστινός”. Και είναι άγνωστο τι ξέρει για τα “χαμένα” 600 μύρια δολάρια, που ίσως εξατμίστηκαν μεταξύ ιρλανδίας και νότιας κύπρου...
Μπορεί ο Lebedev να το είχε για εύκολη υπόθεση, αλλά το ψάξιμο της μήνυσής του έβγαλε στον αφρό ξέπλυμα χρήματος· και τι ποσά, ε; Έβαλε και τον κύπριο πρόεδρο (και μάλιστα οικογενειακά, αφού στο γραφείο του “δουλεύουν” και οι κόρες του) στη μέση. “Φυσικά τα αμερικανικά δικαστήρια θα είχαν κάθε καλή διάθεση να χρεώσουν το θέμα στον συνεταίρο του” λέγεται ότι μεταφέρθηκε αρμοδίως στον ελληνοκύπριο πρόεδρο. Αρκεί κι αυτός να έδειχνε μια καλή διάθεση συνεργασίας.

Αθήνα - Λευκωσία, μια τορπίλη δρόμος

Με τέτοιο επιχειρηματικό ρεπερτόριο ο Αναστασιάδης είναι, αναμφίβολα, ένας πετυχημένος νοτιοκύπριος δικηγόρος. Σαν πρόεδρος ωστόσο δεν του έλαχε να γίνει “ήρωας”. Η διαχείριση των “διαπραγματεύσεων” ήταν, βέβαια, στο χέρι του. Όμως εάν ήταν εφικτό, τις κλωτσιές θα τις έριχναν αναγκαστικά άλλοι, την αποτυχία θα την εξασφάλιζαν αναγκαστικά άλλοι: η Αθήνα.
Διάφοροι “ειδικοί” αναλυτές, σχολιάζοντας την τροπή που πήραν οι διαπραγματεύσεις στο Μοντ Πελεράν (αμέσως μετά την επίσκεψη του πρώην Ομπάμα στην Αθήνα) σημείωσαν το παράδοξο ότι μετά από 42 χρόνια μια ελληνική κυβέρνηση εγκατέλειψε το δόγμα “η κύπρος αποφασίζει και η ελλάδα στηρίζει”, επιβάλοντας (έτσι φάνηκε...) την άποψή της. Θα λέγαμε ότι αυτό έγινε αναγκαστικά. Όσο για το “δόγμα”; Πάντα ήταν για τους αφελείς.
Τι έγινε λοιπόν; Παραθέτουμε ένα σύντομο χρονολόγιο των γεγονότων (το μεγαλύτερο μέρος του παρουσιάστηκε και στην ασταμάτητη μηχανή):
- Οι τελικές διαπραγματεύσεις, στο ελβετικό Μοντ Πελεράν, ανάμεσα στον Αναστασιάδη σαν εκπρόσωπο των ελληνοκυπρίων και τον Ακιντζί σαν εκπρόσωπο των τουρκοκυπρίων, ξεκίνησαν στις αρχές του Νοέμβρη. Ως τότε, και για τις επόμενες ημέρες, ο Αναστασιάδης ήταν διαλλακτικός και συζητήσιμος (όπως θα έπρεπε να είναι, έτσι κι αλλιώς, αν ενδιαφέροταν για μια έντιμη επανένωση στην κύπρο· αλλά η ομοιότητα ήταν επιφανειακή).
- Στις 8 προς 9 Νοεμβρη νικητής στις προεδρικές εκλογές στις ηπα δεν ήταν η αναμενόμενη Κλίντον αλλά ο Τραμπ. Πέρα απ’ τα πρόσωπα του επιτελείου “επί των εξωτερικών” της κυβέρνησης Ομπάμα (π.χ. Nuland) θα άλλαζε, πλέον, και η “γραμμή” των ηπα· ή, αυτό υπέθεταν (και υποθέτουν) Αθήνα και Λευκωσία.
- Στις 11 Νοέμβρη ο Αναστασιάδης ζήτησε “διάλειμα” μιας βδομάδας στις διαπραγματεύσεις, και ο Ακιντζί το δέχτηκε. Προφανώς και οι δύο χρειάζονταν επανεκτίμηση της διεθνούς κατάστασης.
- Το πρωί της 15ης Νοέμβρη έφτασε στην Αθήνα ο “φονιάς των λαών” απερχόμενος αμερικάνος προέδρος Ομπάμα. Ήταν μια επίσκεψη κανονισμένη με την βεβαιότητα ότι η Κλίντον θα είχε εκλεγεί συνεχίζοντας (και κλιμακώνοντας) την “γραμμή” της προηγούμενης οκταετίας. Παρ’ όλη την έκπληξη της εκλογής του ψόφιου κουναβιού (για όσους ήταν τέτοια...) η επίσκεψη έπρεπε να γίνει. Σαν και με τα δύο πόδια στην αποστρατεία ο Ομπάμα δεν θα μπορούσε να πει στις κατ’ ιδίαν συνομιλίες του σπουδαία πράγματα, ή να δεσμευτεί για τα επόμενα χρόνια. Παρ’ όλα αυτά, ένα απ’ τα 2 ή 3 θέματα που ανακοινώθηκε ότι συζήτησε στην Αθήνα ήταν το “κυπριακό”. Δεν θα μάθουμε τι ειπώθηκε.
- Ο Ομπάμα έφυγε νωρίς το απόγευμα της 16ης Νοέμβρη· μετά από δύο ώρες έφτανε ο Αναστασιάδης. Τι ήρθε, άραγε, να κάνει, αν όχι να “συντονιστεί” με την ελληνική κυβέρνηση αξιοποιώντας (ή επανεκτιμώντας) τα δεδομέμα μετά την εκλογή του ψόφιου κουναβιού και τα όσα προέκυψαν απ’ τις κουβέντες με τον Ομπάμα; Μήπως ήθελε να δει πως ήταν μετά τα τα μπάχαλα το κέντρο της Αθήνας; Όχι.
- Για να μην πάρει το πράγμα την επίσημη μορφή “εθνικής συνεννόησης” (την οποία δεν θα ήθελαν ούτε οι φαιορόζ της κυβέρνησης ούτε οι της αντιπολίτευσης) την ενημέρωση για την συγκεκριμενοποίηση της “εθνικής γραμμής για το κυπριακό” δεν την ανέλαβε ο πρωθ. Τσίπρας αλλά ο Αναστασιάδης. Σε μια ασυνήθιστη διαδικασία, ο Αναστασιάδης, αν και επισκέπτης, δεν συνάντησε ανήμερα του αγιουΠολυτεχνείου, στις 17 Νοέμβρη, τους εκπροσώπους των ελληνικών κομμάτων στη βουλή αλλά στο ξενοδοχείο του. Τους συνάντησε πάντως, και τους ενημέρωσε.
- Το απόγευμα της 17ης Νοεμβρη ο Αναστασιάδης επέστρεψε στη Λευκωσία, για να ενημερώσει και τα εκει κόμματα.
- Στις 19 Νοέμβρη Αναστασιάδης και Ακιντζί επέστρεψαν στην ελβετία.
- Στις 20 Νοέμβρη, ημέρα Κυριακή, ξαναξεκίνησαν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ τους, από εκεί που είχαν μείνει... Ο Αναστασιάδης θα πρέπει να κρατούσε (νοερά) τ’ αυτιά του, για την ώρα της έκρηξης.
- Στις 21 Νοέμβρη το απόγευμα, ο έλληνας υπ.εξ. εξαπέλυσε την τορπίλη του, ένα “non paper” (“όχι χαρτί”: η αργκώ της εξουσίας είναι ηλίθια) το οποίο απευθυνόταν και στον οηε, έτσι ώστε να πάει παντού. Μ’ αυτό η ελληνική κυβέρνηση έστελνε τελεσίγραφο στην Άγκυρα: ή θα συμφωνήσετε από ΤΩΡΑ σ’ αυτά που λέμε (“αποστρατιωτικοποίηση”)  ή δεν έχει πενταμερή. Η κίνηση είχε σκοπό να υπηρετήσει το αντίθετο απ’ ότι διατεινόταν: σκόπευε στην διατήρηση της ως τώρα κατάστασης, το είπαμε απ’ την αρχή.
Το τελεσίγραφο / “non paper” στάλθηκε εντός και εκτός συνόρων στις 5.45 το απόγευμα της Δεύτερας 21 Νοέμβρη... Και “αποσύρθηκε” (τι πάει να πει; και πως γίνεται;) στις 8.30 το βράδυ· επειδή, υποτίθεται, διαφωνούσε ο πρωθυπουργός. Πολύ συγκινητικό! Ώστε ο κυρ Αλέξης δεν είχε ιδέα ούτε για τις απόψεις του κυρ Νίκου ούτε, κυρίως, για το “κόλπο” που θα γινόταν για να τελειώσουν οι διαπραγματεύσεις; Τι κουβέντιασε τότε με τον Αναστασιάδη, και τι ενημέρωσε με τη σειρά του αυτός τόσο τα ελληνικά όσο και τα ελληνοκυπριακά κόμματα;
Καραγκιοζιλίκια, που ωστόσο πιάνουν στους “λαούς”, εφόσον υπάρχει και η κατάλληλη υποστήριξη απ’ τους επαγγελματίες της δημαγωγίας, τα “εθνικά υπεύθυνα” μήντια. Ο Αναστασιάδης έπρεπε να βγει απ’ το κάδρο του τορπιλισμού, για να μην προκαλέσει την μήνι των αμερικάνων· για να μην τον βγάλουν στο κλαρί για τις μπίζνες του. Ο Τσίπρας επίσης έπρεπε να βγει απ’ το κάδρο, επειδή... επειδή είναι πρωθυπουργός και οι πρωθυπουργοί δεν κάνουν τέτοιες βρωμιές. Το θέμα το πήρε πάνω του ο υπ.εξ. Στο οποίο εύκολα θα μπορούσε να αποδοθεί ότι είναι “φιλορώσος” και γι’ αυτό τα κάνει αυτά...
Το τελεσίγραφο μπορεί να αποσύρθηκε, αλλά καθόλου δεν διαψεύστηκε το περιεχόμενό του. Και πως θα ήταν δυνατόν; Αυτά ακριβώς είχε δηλώσει ο έλληνας πρωθυπουργός το βράδυ της 16ης Νοέμβρη, μετά τις κουβέντες του με τον Αναστασιάδη. Απλά δεν έπρεπε να σχετιστεί με την μανούβρα.
- Που πέτυχε αυτό που ήθελε. Το πρωί της 22ας Νοέμβρη Αναστασιάσης και Ακιντζί ανακοίνωσαν την “κατάρρευση” των διαπραγματεύσεων. Ο Αναστασιάδης, συνεχίζοντας τον ρόλο “είμαι ένα ωραίο κουνελάκι με μεγάλα αυτιά” απέδωσε το “αδιέξοδο” στο γεγονός ότι ήθελε να επιστρέψουν στα σπίτια τους 13.000 παραπάνω πρόσφυγες (του 1974) απ’ ότι δεχόταν ο Ακιντζί.
Συγκινητικό κι αυτό.

Τις επόμενες ημέρες, όλη η πατριωτική δημαγωγία έκανε το καθήκον της, σε ελλάδα και νότια κύπρο. Αφού είχε επιτευχθεί το βασικό, δηλαδή η κατάρρευση των διαπραγματεύσεων (και άρα η διατήρηση της κατάστασης ως έχει), άλλοι έδειχναν σαν υπεύθυνους τους τουρκοκύπριους (και την Άγκυρα) που (υποτίθεται) τα στήλωσαν για 13.000 παραπάνω πρόσφυγες, και άλλοι τον Κοτζιά. Νάχαμε να λέγαμε...
Όλα αυτά, βέβαια, με δηλώσεις του είδους “μα τι λέτε; οι διαπραγματεύσεις μπορούν να συνεχιστούν από εκεί που έμειναν”. Συγκινητικό. Σε μια απ’ τις εκδηλώσεις απόλυτης εθνικής ομοψυχίας που περνούν απαρατήρητες, εκείνο “πνίγηκε” είναι ότι η θητεία του τωρινού γ.γ. του οηε (υπό την αιγίδα του οποίου γίνονταν οι διαπραγματεύσεις) τελειώνει στις 31 Δεκέμβρη του 2016... Μετά; Μετά θα βγει άλλος... Που μπορεί να ξεκινήσει την δική του προσπάθεια για “επίλυση του κυπριακού”. Ή όχι.
ΔΕΝ έπεσε η τορπίλη για να “συνεχίσουν οι διαπραγματεύσεις από εκεί που έμειναν”!! 

Άγκυρα

Μήπως, όμως, είναι ευχαριστημένο και το τουρκικό καθεστώς με την παρατεταμένη εκκρεμότητα του “κυπριακού”. Το 2004, όταν έπαιξε το “σχέδιο Ανάν”, ο σχετικά καινούργιος πρωθ. Ερντογάν και το κόμμα του ήταν ξεκάθαρα υπέρ της λύσης. Τόσο ξεκάθαρα ώστε (κεμαλικοί) αξιωματικοί ετοίμαζαν πραξικόπημα εναντίον του, με αιτία αυτήν του την θέση. Το 2004 το ΑΚP θεωρούσε το “κυπριακό” ευθύνη των κεμαλικών στα ‘70s· και σοβαρό εμπόδιο στις σχέσεις της Άγκυρας με την ε.ε.
Εν έτει 2016 αυτό το τελευταίο είναι μάλλον αδιάφορο για το τουρκικό καθεστώς. Αν θα υπήρχε κάποιο κίνητρο (για την Άγκυρα) για την “επίλυση” αυτό θα έπρεπε να αναζητηθεί στην (σταδιακή, οπωσδήποτε) απόσυρση των δεκάδων χιλιάδων τούρκων στρατιωτών απ’ τη βόρεια κύπρο: καθώς η Άγκυρα κάνει ήδη “εξαγωγή χακί” σε δύο μέτωπα, στο ιράκ και στη συρία, χρειάζεται αλλού αυτές τις χιλιάδες εφέδρων, όχι στο πάρκινγκ της βόρειας κύπρου. Δεν ξέρουμε, πάντως, αν αυτό είναι ζήτημα ζωτικής σημασίας.
Απ’ την άλλη μεριά το “καθεστώς εγγυήσεων” δεν ταυτίζεται με την παρουσία τέτοιου μεγέθους “εγγυητών” στρατών στο κυπριακό έδαφος. Από το 1960 ως το 1974 και τους δύο “αττίλες” δεν υπήρχε τουρκικός στρατός εκεί· το καθεστώς της “εγγυήτριας δύναμης” ίσχυε όμως, κανονικά (αυτό είναι κάτι που “ξεχνούν” οι ντόπιοι φασιστοπατριώτες).. Αυτό το καθεστώς προβλέπει την δυνατότητα κάθε μιας απ’ τις “εγγυήτριες δυνάμεις” (ή και των τριών μαζί) να προστατέψουν την κυπριακή δημοκρατία· όχι την διαρκή “αστυνόμευσή” της. 

Θα ήταν δύσκολο για την Άγκυρα να παραιτηθεί από κάθε δυνατότητα “προστασίας” (εντός ή εκτός εισαγωγικών) των τουρκοκυπρίων, όταν είναι γνωστή η διγλωσία των ελληνοκυπρίων και η ευκολία με την οποία παραβιάζουν τις συμφωνίες που έχουν υπογράψει· πρώτος και χειρότερος ο “εθνάρχης Μακάριος”, με τα “13 σημεία” το 1963. Αυτό δεν σημαίνει, υποχρεωτικά, παρουσία χιλιάδων στρατιωτών στη βόρεια κύπρο. Τα τουρκικά παράλια είναι πολύ κοντά στα βόρεια, πολύ κοντύτερα απ’ οποιοδήποτε άλλο έδαφος “εγγυήτριας δύναμης” ή “μητέρας πατρίδας”. Σημαίνει όμως κάποιου είδους επίσημα θεσμοθετημένη και διεθνώς αναγνωρισμένη σχέση της Άγκυρας με τους τουρκοκύπριους σαν συστατικού μέρους του όποιου “νέου κράτους”.
Σκέφτεται η Άγκυρα να προσαρτήσει την τωρινή τουρκοκυπριακή επικράτεια; Τα ελληνικά καθεστωτικά μήντια διέσπειραν μια τέτοια φήμη, δυο μέρες μετά την ανακοίνωση της κατάρρευσης των διμερών διαπραγματεύσεων, διαστρέφοντας τις δηλώσεις ενός συμβούλου (για οικονομικά θέματα) του Ερντογάν, του Γιγίτ Μπουλούτ. Όμως ο Μπουλούτ είπε εντελώς διαφορετικό πράγμα. Ο τονισμός δικός μας:

... Ακόμα και σήμερα οι Άγγλοι προσπαθούν να ελέγξουν την “τουρκική δημοκρατία της βόρειας κύπρου”. Κάποιοι [σ.σ.: εννοεί απ’ την τουρκική ή την τουρκοκυπριακή πλευρά] προτείνουν να συνεχιστούν οι συνομιλίες, να ενωθεί το νησί, να γίνει ένα. Θέλω να τους ρωτήσω: σ΄ένα μέρος που μέχρι σήμερα μπορούσα να πάω με την ταυτότητά μου θα πρέπει μελλοντικά να πηγαίνω με θεώρηση Σέγκεν;
Σε περίπτωση λύσης οι βρετανικές βάσεις θα μείνουν στην Κύπρο. Πρόκειται για δύο βάσεις που έχουν καθεστώς χώρας. Έχουν σημαία και θέση στο διεθνές δίκαιο. Συζητείται η διατήρηση των βρετανικών βάσεων μετά τη λύση. Οι Άγγλοι κομμάντος θα παραμείνουν στο νησί.... Θα δώσω, λοιπόν, την (βόρεια) Κύπρο στην Ε.Ε. και στη συνέχεια θα παρακαλώ για θεώρηση Σένγκεν; Πρόκειται για μια δολοφονία!
Η επανένωση και παράδοση της Κύπρου στην Ε.Ε. σηματοδοτεί τη δολοφονία της σύνθεσης τουρκισμού - ισλάμ σε αυτή την περιοχή. Σε περίπτωση που η “τουρκική δημοκρατία της βόρειας κύπρου” δεν επιθυμεί να συνεχίσει την πορεία της όπως σήμερα, τότε θα μετατραπεί σε επαρχία της Τουρκίας... Σε αυτό το νησί εμείς παρέχουμε νερό και ρεύμα. Η οικονομία της “τ.δ.β.κ.” οργανώνεται στην Τουρκία.
Υπ’ αυτές τις συνθήκες κάποιοι ακόμη προπαγανδίζουν υπέρ της Αγγλίας και της Ε.Ε....

Ο σύμβουλος του Ερντογάν εμφανίζεται όχι υπέρ της προσάρτησης αλλά εναντίον της ενοποίησης... Το γεγονός ότι αυτά τα δηλώνει μετά τον (ελληνικό / ελληνοκυπριακό) τορπιλισμό των διαπραγματεύσεων και όχι πριν ξεκινήσουν ή στη διάρκειά τους, δείχνει μια στάση του είδους “αν δεν θέλετε εσείς (οι έλληνες / ελληνοκύπριοι, οι άγγλοι) μια φορά, εμείς δεν θέλουμε δέκα”. 
Ωστόσο θίγει και ένα άλλο ζήτημα: το καθεστώς μετακινήσεων μεταξύ βόρειας (τ/κ) κύπρου και τουρκίας στην περίπτωση που τα δύο τωρινά κυπριακά κράτη γίνονταν ένα. Εάν και στη νυν τουρκοκυπριακή επικράτεια ισχύσει κανονικά η νομοθεσία της ε.ε., τότε η Άγκυρα θα βρεθεί μπροστά στο γεγονός ότι οι οικονομικές και κοινωνικές σχέσεις τουρκικού κράτους / βόρειας κύπρου θα υπάγονται στα όρια των σχέσεων Άγκυρας - ε.ε. Η απαίτηση βίζας (την οποία το τουρκικό καθεστώς προσπαθεί εδώ και καιρό να καταργήσει) είναι ένα ζήτημα, αλλά όχι το μοναδικό. Εμπόριο, μετακινήσεις επαγγελματικές, μετακινήσεις τουριστικές και οτιδήποτε άλλο, που σήμερα γίνονται χωρίς εμπόδια, θα υπαχθούν στην αρμοδιότητα των Βρυξελλών.
Είναι προφανές (και λογικό) ότι αυτό δεν θα το δεχόταν η Άγκυρα. Και θεωρούμε αρκετά πιθανό ότι το ζήτημα μιας σειράς εξαιρέσεων απ’ τη νομοθεσία της ε.ε. σε ότι αφορά τις σχέσεις κυπριακού βορρά και τουρκίας θα το έφερνε η Άγκυρα στην πενταμερή διαπραγμάτευση· αυτήν που ακύρωσε η ελληνική μανούβρα. Το τι θα πετύχαινε δεν το ξέρουμε. Το ότι θα χρησιμοποιούσε, όμως, σαν “προηγούμενο” το ομιχλώδες καθεστώς των αγγλικών βάσεων και των σχέσεών τους με το Λονδίνο, αυτό προκύπτει αν διαβάσει κανείς “πίσω απ’ τις γραμμές” τα λεγόμενα του Μπουλούτ.

μια ακόμα αποτυχημένη προσπάθεια

Φαίνεται ότι η διατήρηση της τωρινής κατάστασης στην κύπρο βολεύει τόσο την Αθήνα, όσο την Άγκυρα, το Λονδίνο και τη Λευκωσία. [4Συνεχίζοντας να παριστάνει τον “αθώο” ο Αναστασιάδης συμφώνησε υποτίθεται με τον Ακιντζί “να συνεχίσουν την διαπραγμάτευση” (προσθέτοντας ότι τίποτα δεν έχει συμφωνηθεί αν δεν συμφωνηθούν όλα... ο νοών νοείτω!) και “να τα πουν” ξανά στη Γενεύη και ύστερα στην πενταμερή που θα γίνει κάπου τον ερχόμενο Γενάρη. Υποτίθεται, μάλιστα, ότι έχουν οριστεί και ημερομηνίες (και πριν το ναυάγιο του Μοντ Πελεράν υπήρχαν τέτοιες ημερομηνίες...
Θα γίνει; Πως θα γίνει; Αφού η Αθήνα έχει σκληρούς όρους! Μήπως τον Γενάρη “θυμηθούν” ότι έληξε η θητεία του “ειδικού σύμβουλου του γ.γ. του ΟΗΕ για το κυπριακό” Εσπέν Μπαρθ Άιντε (αφού λήγει και η θητεία του προϊστάμενού του) και ω ρε γαμώτο!.. πάνω που θέλαμε να διαπραγματευτούμε! φτούσου!!] Βολεύει, επίσης, και τη Μόσχα. Εκείνοι που δεν ικανοποιούνται είναι αφενός η μειοψηφία των ε/κ που δεν έχουν οικονομικό ή άλλο όφελος απ’ την τωρινή κατάσταση, και η πλειοψηφία των τ/κ για τους οποίους η επανένωση του νησιού θα ήταν αναβάθμιση, μεταξύ των άλλων επειδή θα έχουν πλήρη συμμετοχή στην ε.ε. και στην ευρωζώνη.
Εκείνοι που θίγονται απ’ την διατήρηση της τωρινής κατάστασης είναι οι ηπα. Πιο σωστά: θα θίγονταν σίγουρα εάν, με την Κλίντον πρόεδρο, συνέχιζαν την ιμπεριαλιστική τακτική τους των τελευταίων χρόνων στη μέση Ανατολή. Δεν είναι ακόμα δεδομένο ότι την άλλαξαν· και με ποιον τρόπο. Ωστόσο η “αλλαγή φρουράς” στην Ουάσιγκτον διευκόλυνε την στασιμότητα. Και μέσα σ’ αυτήν και τις κινήσεις της Αθήνας.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1 - Ο Ομπάμα έφυγε στις 4.00 το απόγευμα, ο Αναστασιάδης έφτασε στις 6.00.
[ επιστροφή ]

2 - Όπως είναι γνωστό ο Τ. Παπαδόπουλος, εκτός από άνθρωπος των άγγλων έγινε και άνθρωπος του “φίλου και αδελφού” των ελλήνων Μιλόσεβιτς. Στη δεκαετία του ‘90 ο Τ. Παπαδόπουλος και το δικηγορικό του γραφείο έστησε στη νότια κύπρο και διαχειριζόταν τις εταιρείες βιτρίνα που ξέπλεναν τα μεγάλα ποσά που ο Μιλόσεβιτς και το σόι του είτε έκλεβαν απ’ την σερβία, είτε τσέπωναν από διάφορα λαθρεμπόρια.
Το πράγμα δεν έμεινε κρυφό. Αφενός αποκαλύφθηκε με λεπτομέρειες στο “διεθνές δικαστήριο της Χάγης”, αφετέρου έγινε (για σύντομο διάστημα) θέμα απ’ τις μετα-Μιλόσεβιτς σερβικές κυβερνήσεις, που προσπαθούσαν να πάρουν πίσω τα κλεμένα. Αλλά ο “σπουδαίος πατριώτης” Τάσος Παπαδόπουλος, σαν πρόεδρος πια, ήταν υπό την προστασία όχι μόνο της Αθήνας αλλά και του Λονδίνου. Κι έτσι πέθανε “δοξασμένος”.
[ επιστροφή ]

3 - To echelon, γνωστό επίσης και σαν five eyes είναι ένα πρόγραμμα παγκόσμιας “ηλεκτρομαγνητικής επιτήρησης” που ξεκίνησε το 1960 απ’ τις ηπα, την αυστραλία, τον καναδά, τη νέα ζηλανδία και την αγγλία. Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ‘90, στόχος ήταν η εσσδ και το “ανατολικό μπλοκ”. Μετά...
Η αγγλική βάση της Δεκέλειας στην κύπρο είναι σημαντικός κρίκος στην αλυσίδα του echelon.
[ επιστροφή ]

4 - Συνεχίζοντας να παριστάνει τον “αθώο” ο Αναστασιάδης συμφώνησε υποτίθεται με τον Ακιντζί “να συνεχίσουν την διαπραγμάτευση” (προσθέτοντας ότι τίποτα δεν έχει συμφωνηθεί αν δεν συμφωνηθούν όλα... ο νοών νοείτω!) και “να τα πουν” ξανά στη Γενεύη και ύστερα στην πενταμερή που θα γίνει κάπου τον ερχόμενο Γενάρη. Υποτίθεται, μάλιστα, ότι έχουν οριστεί και ημερομηνίες (και πριν το ναυάγιο του Μοντ Πελεράν υπήρχαν τέτοιες ημερομηνίες...
Θα γίνει; Πως θα γίνει; Αφού η Αθήνα έχει σκληρούς όρους! Μήπως τον Γενάρη “θυμηθούν” ότι έληξε η θητεία του “ειδικού σύμβουλου του γ.γ. του ΟΗΕ για το κυπριακό” Εσπέν Μπαρθ Άιντε (αφού λήγει και η θητεία του προϊστάμενού του) και ω ρε γαμώτο!.. πάνω που θέλαμε να διαπραγματευτούμε! φτούσου!!
[ επιστροφή ]