... Οι γλώσσες της εξουσίας είναι πριν από όλα γλώσσες αποπλάνησης, που υποχρεώνουν στην αγόρευση πριν την απαγόρευση, αλλά που επιβάλλονται με τη βία εκεί όπου η υπνωτική έκσταση δεν λειτουργεί και τα σημαίνοντα της κυριαρχίας δεν κατορθώνουν να καθηλώσουν τις κοινωνικές συμπεριφορές στα διάφορα προγράμματα αναπαραγωγής των αλλοτριωμένων κοινωνικών σχέσεων.
Όμως, ακόμα χειρότερα, πρόκειται για γλώσσες παρανοϊκές, που διαχυμένες σ’ όλα τα δίκτυα της δεσποτικής Μαζικής Μεσο-λαβητικής Επικοινωνίας (Mass - Mediata comunicazione) κινούνται σαν βλήματα με στόχο τις διάφορες μορφές αυτόματης και αυθόρμητης συνείδησης των ατόμων που κατοικούν στη στοιχειωμένη πόλη, με σκοπό, μέσω αυτής της δολοφονικής επίθεσης, την καταστροφή κάθε συνειδητής μορφής, κάθε μη επίσημης, υπερβατικής ανανεωτικής και εξεγερσιακής συμπεριφοράς.
Γλώσσες παραληρηματικές - θα λέγαμε - γιατί μεταφέρουν “αλλού”, σε σχέση με τις αντιθέσεις που γεννιούνται στην παραγωγή της ζωής, γλώσσες που αυτονομούνται από την υλικότητα των πραγμάτων, των σωμάτων και των μεταξύ τους πραγματικών σχέσεων, για να επιβάλλουν τα μονοδιάστατα σημαίνοντα της εξουσίας, τα οποία βρίσκονται σε απόλυτη απόκλιση από τη ζωή.
Μ’ άλλα λόγια, ανάμεσα στη σημασιολογική (σημαίνον) και τη δηλωτική (σημαινόμενο) λειτουργία του σημείου διανοίγεται ένα ανυπέρβλητο βάραθρο, ένα χάσμα, και η πρώτη λειτουγρία, αυτονομούμενη, παίρνει τη μορφή μιας ψευδαίσθησης, χάνει κάθε πραγματική σχέση με τη γλώσσα της πραγματικής ζωής, κι έτσι διαχωρίζεται τελείως από τη δεύτερη και συνεπώς από τον πραγματικό κόσμο των πραγμάτων.
Οι γλώσσες του κοινωνικού ελέγχου φέρουν το εμφανές στίγμα της καταπίεσης, του βασανισμού, του θανάτου.
“Μιλούν” αυτόν που τις ομιλεί, μπλοκάρωντας έτσι κάθε δυνατότητα επικοινωνίας. Πληροφορώντας παραμορφώνουν, υποκρινόμενες αποκαλύπτονται, εξουσιο-δοτώντας απαγορεύουν, γεννούν την ενοχή και σπέρνουν τον φόβο. Αποτελούν τον κώδικα του κρύου θανάτου, τη γενετική του μνήμη.
Είναι γλώσσες του αφεντικού και του σκλάβου: τόσο αλαζονικές και εκφοβιστικές από τη μια, όσο δουλοπρεπείς, ενδοτικές και υποκριτικές από την άλλη.
Έχουν μια γεύση απωθητική, τη γεύση μιας αλλοτριωμένης, εχθρικής και αντιφατικής γνώσης. Τη γεύση της εξουσίας μιας τάξης που πεθαίνει και που δεν μπορεί να οδηγήσει σε μια άλλη γνώση, που δεν γνωρίζει το άρωμα της ζωής.
Το παρανοϊκό ντελίριο του Μεγάλου Φετίχ δεν βρίσκει καμιά σύνδεση με τη γλώσσα της ζωής. Υπάρχει σαν ένα χάσμα ανάμεσα σε δυο επίπεδα - σαν ένα ψυχρό εμπόδιο πάγου - που καθιστά αδύνατη την επικοινωνία τους. Είναι γλώσσες προσανατολισμένες στο παρελθόν και στην αέναη επανάληψη των εξουσιο-δοτημένων στερεοτύπων που δημιουργεί η αλλοτρίωση, η οποία διαποτίζει κάθε μορφή τους.
...
Σ’ αυτό λοιπόν το παράλογο και ανυπόφορο πλαίσιο επικοινωνίας, όπου ο καθένας βρίσκεται μέσα σε μια παράδοξη παγίδα - εδώ για να “μιλήσεις” πρέπει να αρνηθείς να επικοινωνήσεις, και για να “επικοινωνήσεις” πρέπει να αρνηθείς να μιλήσεις - δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η παραγωγή των σημαινόντων της εξουσίας απωθείται και αντιπαλεύεται με την αντιπαράθεση νέων, αποκεντρωμένων παραγωγών. Παραγωγές μη εξουσιο-δοτημένες, παράνομες, αλλά στενά συνδεδεμένες με την παραγωγή της ζωής, που γι’ αυτό το σκοπό απλώνουν και συγκροτούν ένα παράνομο και undergound δίκτυο αντίστασης και αυτοάμμυνας στην πληροφοριακή επιδρομή των παρανοϊκών ιδιωμάτων του κράτους. Δεν πρόκειται λοιπόν εδώ για “παθολογικές αντιδράσεις” σ’ ένα “φυσιολογικό” γλωσσικό περιβάλλον, αλλά για ζωτικές αντιδράσεις σ’ ένα “παθολογικό” και γι’ αυτό σχιζο-γενές περιβάλλον.
Σ’ αυτό το πλαίσιο, σ’ αυτό το σύστημα, εργασία δημιουργίας συνείδησης και εργασία συμειολογικής, ιδεολογικής διαμόρφωσης οδεύουν προς μια αναπόφευκτη σύγκρουση.
...
Αυτά έγραφε μεταξύ άλλων ο Renato Curcio (και ο Alberto Franceschini), το 1982, στο Σταγόνες ήλιου στη στοιχειωμένη πόλη. [1Έκδοση στα ελληνικά ενός μέρους από το convoy.] Κρατούμενοι αντάρτες πόλης και οι δύο τότε (“ερυθρές ταξιαρχίες”) επιχειρούσαν να αναλύσουν τον καπιταλιστικό κόσμο αφήνοντας στην άκρη το στενά εργατίστικο παρελθόν τους.
Τριαντατρία χρόνια μετά ο Curcio γράφει για την εικονική αυτοκρατορία. Την γενικευμένη ψηφιοποίηση (με δικά μας λόγια). Αν και αρκετές λέξεις είναι ίδιες, η προσέγγιση τώρα διαπνέεται από ένα είδος απαισιόδοξης εσχατολογίας· δεν την πυρακτώνει η αναγγελία μιας ασυμβίβαστης αντίθεσης, μιας αναπόφευκτης σύγκρουσης. Η καπιταλιστική διαλεκτική σα να έχει εξαφανιστεί. Και η Αλλαγή Παραδείγματος σα να έχει συρρικνωθεί σε οθόνες...
Πέρασε καιρός - αυτό είναι σίγουρο...
Τιμής ένεκεν ωστόσο, να ένα μικρό τωρινό απόσπασμα: [2Έκδοση ελευθεριακή κουλτούρα, καλοκαίρι 2016.]
... Η γλώσσα που η ολιγαρχία του Internet επιβάλλει στους χρήστες των πλατφορμών της, ασχέτως περιεχομένου, είναι ψυχρή από τη φύση της. Όντας υποχρεωμένη να γίνεται κατανοητή και να τυγχάνει επεξεργασίας από έναν υπολογιστή, και όντας υποχρεωμένη να κυκλοφορεί σε ψηφιακά δίκτυα σύμφωνα με καθορισμένα πρωτόκολλα, δεν θα μπορούσε να είναι κάτι διαφορετικό.
Είναι μια γλώσσα σύνδεσης και όχι σχέσης. Στο κοινωνικό πεδίο, η μεταποίηση των επικοινωνιακών ανταλλαγών από άμεσες σχέσεις σε ψηφιακές συνδέσεις και από την εν τη παρουσία στην εν τη απουσία διαδραστικότητα, έχει ένα ουσιαστικό αντίκτυπο, αφού η παραμονή στο πλαίσιο του ίδιου τρόπου παραγωγής, σηματοδοτεί τη διαχωριστή γραμμή ανάμεσα σε δύο διαδικασίες.
Τίποτα το ιδιαίτερο, ωστόσο, αφού οι νέοι άποικοι ενδιαφέρονται πολύ για τη διαχείριση των αποικιών τους. Προτείνουν την ψυχρή γλώσσα των πλατφορμών - τη γλώσσα του web και των αντικειμένων του - σαν άκρως επιθυμητή, σύμβολο της νεωτερικότητας και της προόδου. Δεν υπάρχει σκιά επιβολής στην καρτ βιζίτ τους, όμως η λεπτή και συστηματική προσφυγή στη γοητεία και στον εντυπωσιασμό δεν αρκούν για να κρύψουν τον ηλεκτρονικό χαρακτήρα των μηχανισμών τους. Προκρίνονται έτσι το θαυμαστό και το εκθαμβωτικό, σαν μια υπόσχεση για το μέλλον.
Αν έρθεις σε ‘μας - ψιθυρίζουν στα διαφημιστικά τους μηνύματα, τα λίγο πολύ κρυμμένα - θα μπορείς να φορέσεις τη στολή αυτού που γράφει την ιστορία, κάνει την επανάσταση στην Τρίτη Χιλιετία. Smartphone, tablet, SmartGlass, Smartwatch, είναι τα σειρήτια αυτής της στολής. Ακολουθώντας μας, η εμπειρία σου για την “πραγματικότητα” θα “αυξηθεί”, ενώ και η κοινωνικότητά σου θα αυξηθεί επ’ ωφελεία σου.
Ο ίδιος ο Steve Jobs, κατ’ εξοχήν συμβολική μορφή της Apple, στην πρώτη παρουσίαση του iPhone επέμεινε στο ζεύγος προϊόν - ριζοσπαστικότητα. Το να κατέχεις ή όχι ένα iPhone θα αλλάξει, έτσι είπε, την τοποθέτηση στον κόσμο... ΄Όποιος το διαθέτει θα μπορεί να γίνει, ας πούμε, ένας “άνθρωπος 2.0” και να διευρύνει ανάλογα με τις επιθυμίες του, την απόλαυσή του στο web 2.0, 3.0, κλπ, ενώ όποιος δεν το κατέχει θα είναι, αντιθέτως, καταδικασμένος να περπατά στα σκοτεινά μονομάτια της προϊστορίας.
Το γεγονός ότι οι “αυξημένοι άνθρωποι” μοιάζουν πολύ με τους “υβριδικούς διανθρώπους” που εμφανίζονταν στα έργα του Julian Huxley, θα έπρεπε να εγείρει ανησυχίες και ερωτήματα. Όπως, για παράδειγμα, αυτή: το Internet του καπιταλισμού μας απελευθερώνει από προαίωνια δεσμά ή “η ελευθερία μας κινδυνεύει από την πιο βαθιά δουλειά”;
...
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1 - Έκδοση στα ελληνικά ενός μέρους από το convoy.
[ επιστροφή ]
2 - Έκδοση ελευθεριακή κουλτούρα, καλοκαίρι 2016.
[ επιστροφή ]
