πραξικόπημα στην τουρκία

Το να φρεσκάρουμε τη μνήμη αυτής της άθλιας μάζας που λέγεται “αριστεροί” (και στα μέρη μας κυβερνούν μαζί, πάντα, με τους φασίστες, για λογαριασμό του βαθέος κράτους) σε σχέση με το σημαίνει στρατιωτικό πραξικόπημα δεν έχει νόημα. Όμως, επειδή ο καιρός περνάει, το θέαμα και ο μεταμοντέρνος κυνισμός ποτίζουν τα μυαλά και οι νεώτεροι / νεώτερες δεν ξέρουν, πριν μιλήσουμε για το πρόσφατο (αποτυχημένο) πραξικόπημα στην τουρκία, θα θυμηθούμε ένα άλλο, επίσης αποτυχημένο, πραξικόπημα.

Στις 12 Απρίλη 2002, ημέρα Παρασκευή, ο (και πρώην καραβανάς) πρόεδρος της βενεζουέλας Ούγκο Τσάβες πέφτει στα χέρια πραξικοπηματιών του στρατού, και βρίσκεται αιχμάλωτος στο στρατόπεδο Φουέρτε Τιούνα, στο Καράκας, σε κάποιο υπόγειο του υπ.αμ. που στεγάζεται εκεί. Το πραξικόπημα έχει γίνει μετά από δύο μέρες αιματηρών συγκρούσεων των οπαδών του Τσάβες με οπαδούς της αντιπολίτευσης. Τα ίχνη του Τσάβες χάνονται, και παρότι οι οπαδοί του αρχίζουν να συγκεντρώνονται απ’ το βράδυ της Παρασκευής και το επόμενο πρωΐ, είναι ασαφές αν ισχύει αυτό που διαδίδουν οι πραξικοπηματίες: ότι ο Τσάβες παραιτήθηκε.
Το μεσημέρι του Σαββάτου 13 Απρίλη, ένας απ’ τους στρατιώτες που φρουρούν τον αιχμάλωτο Τσάβες, αποφασίζει να παρακούσει τις εντολές των ανωτέρων του (πραξικοπηματιών), “σπάει τον αποκλεισμό” του προέδρου του, και “βγάζει έξω” ένα χειρόγραφο σημείωμά του, όπου λέει ρητά ότι δεν έχει παραιτηθεί και συνεχίζει να είναι ο νόμιμος πρόεδρος της βενεζουέλας. Το σημείωμα θα κυκλοφορήσει με φαξ σ’ όλες τις στρατιωτικές μονάδες της βενεζουέλας, και σε εκατοντάδες χιλιάδες φωτοτυπίες στους οπαδούς του, που αναθαρρημένοι πια πολιορκούν τη νέα εξουσία (την οποία είχαν προλάβει να αναγνωρίσουν η Ουάσιγκτον και η Μαδρίτη σαν προεδρεύουσα της ε.ε....) στο προεδρικό μέγαρο· τις ίδιες ώρες που ένα καλό τμήμα του στρατού στασιάζει κατά των πραξικοπηματιών, και ετοιμάζεται να τους επιτεθεί με βαριά όπλα. Τα χαράματα της Κυριακής 14 Απρίλη το πραξικόπημα έχει τελειώσει και ο Τσάβες είναι ελεύθερος.

Γιατί γυρίζουμε 14 χρόνια πίσω, σε μια άλλη περιοχή του κόσμου; Βρίσκουμε ομοιότητες ανάμεσα στον Τσάβες και τον Ερντογάν; Όχι βέβαια!! Το κάνουμε για τους εξής πολύ συγκεκριμένους λόγους:
α) Κανένας (επιτρέψτε μας: κανένας μαλάκας!) δεν υποστήριξε το 2002 ότι “μπας και το πραξικόπημα το έστησε ο ίδιος ο Τσάβες για να ξεμπερδέψει με τους αντιπάλους του”;... Μια τέτοια αποψάρα, που υποτίθεται ότι στηρίζεται στο “ποιος οφελείται” (όταν αποτύχει ένα πραξικόπημα...), συνεπάγεται ότι τα “κανονικά” πραξικοπήματα είναι πάντα πετυχημένα... Αν αποτύχουν ...είναι σικέ! Κι αν, μεν, αυτός που υποστηρίζει κάτι τέτοιο είναι φασίστας, λογικό είναι να έχει σκατά στο κεφαλι του! Εάν, όμως, το παίζει αριστερός, αριστερούλης, δημοκράτης, κλπ; Ώστε δεν υπάρχουν αντιθέσεις, πρώτα απ’ όλα ταξικές, αλλά ακόμα και ανάμεσα στις ελίτ ή και στους μηχανισμούς του κράτους, που μπορεί να οδηγήσουν ένα πραξικόπημα σε ήττα; Δεν παίζει κανένα ρόλο το να βγει - ο - κόσμος - έγκαιρα - στους - δρόμους και, ακόμα ακόμα, να αναμετρηθεί με τους πραξικοπηματίες, έστω και χωρίς όπλα;
Αυτό που δεν υποστηρίχτηκε για το αποτυχημένο πραξικόμημα στη βενεζουέλα το 2002, υποστηρίχτηκε (και θα δούμε στη συνέχεια το “γιατί”) για το αποτυχημένο πραξικόπημα στην τουρκία του 2016. Η διαφορά δεν είναι ανάμέσα στο “αγαπάμε Τσάβες” και στο “δεν αγαπάμε Ερντογάν”, παρότι κι εκεί υπάρχουν μερικά ζητηματάκια (για την ελληνική αριστερά και άκρα αριστέρα, όποιο όνομα κιαν χρησιμοποιούν). Ούτε το αμερικανικό ούτε το ισπανικό καθεστώς  “αγαπούσαν Τσάβες” το 2002... Απλά δεν τόλμησαν να φανούν τόσο καραγκιόζηδες ώστε να πουλήσουν την “απορία” μήπως το (αποτυχημένο...) πραξικόπημα, τελικά, το οργάνωσε ο ίδιος ο μοχθηρός Τσάβες... Το 2016 το καραγκιοζιλίκι είναι must. Σκατά, αριστερά σκατά τώρα - χωρίς καμία υπερβολή!
β) Κανένας (...) δεν υποστήριξε το 2002 “γιατί δεν τον σκότωσαν - τον Τσάβες - ενώ μπορούσαν· να η απόδειξη του σικέ πραξικοπήματος!” Τα σύγχρονα ερείπια της στοιχειώδους λογικής, τα αληθινά “troll” που ζουν και πολλαπλασιάζονται παντού, δεν καταλαβαίνουν πια απλούστατα πράγματα. Καμμένα μυαλά - μάζα!!! Όχι, οι πραξικοπηματίες καραβανάδες στη βενεζουέλα το 2002 δεν σκότωσαν τον Τσάβες... Όπως οι πραξικοπηματίες καραβανάδες στην ελλάδα το 1967 δεν σκότωσαν κανέναν πολιτικό... Όπως ο φασιστοκαραβανάς Σίσι στην αίγυπτο δεν σκότωσε τον εκλεγμένο Μόρσι το 2013... Οι χούντες ΔΕΝ σκοτώνουν τους πολιτικούς (που ανατρέπουν); Τι τους κάνουν; [1Ο Σαλβαντόρ Αλιέντε, εκλεγμένος αριστερός / μαρξιστής πρόεδρος της Χιλής, πέθανε / σκοτώθηκε στη διάρκεια του εναντίον του πραξικοπήματος τον Σεπτέμβρη του 1973. Δεν ξέρουμε τι θα γινόταν αν έπεφτε ζωντανός στα χέρια του Πινοσέτ. Το σίγουρο είναι ότι πέθανε όρθιος, με το όπλο στο χέρι, υπερασπιζόμενος μαζί με την φρουρά του το προεδρικό μέγαρο. Θεωρείται πιθανό ότι αυτοκτόνησε... ]
Οι χούντες δεν σκοτώνουν τους πολιτικούς κορυφής, ειδικά στην πρώτη φάση της εξέλιξης / εδραίωσης του πραξικοπήματος, για δύο πολύ σοβαρούς λόγους. Πρώτον, επειδή θα τους κάνουν “αθάνατους ήρωες” στα μάτια των εχθρών του πραξικοπήματος· και είναι αδύνατο να τα βάλεις με νεκρά ινδάλματα. Δεύτερον, επειδή σκοτώνοντας τέτοιους ανθρώπους “κλάσης” θα δυσκολέψουν πολύ, πάρα πολύ, τις διεθνείς τους σχέσεις.
Άλλο πράγμα κάνουν οι χούντες και οι πραξικοπηματίες σ’ αυτές τις περιπτώσεις: “δένουν” τους πολιτικούς που ανατρέπουν, φροντίζουν να τους “εξαφανίσουν” για τις πρώτες κρίσιμες ώρες που ένα πραξικόπημα (και ο φόβος που προκαλεί) χρειάζεται για να εδραιωθεί (ή να εμποδιστεί..) και στη συνέχεια τους μειώνουν. Το βολικότερο είναι να τους πάνε στα δικαστήρια, με πολλές και σοβαρές (ακόμα και κατασκευασμένες) κατηγορίες: οι οπαδοί τους ξενερώνουν ενώ οι οπαδοί του πραξικόπηματος ενισχύονται. Αλλιώς τους ξεφορτώνονται, σαν εξόριστους... Από μακρυά (το νέο δικτατορικό καθεστώς) μπορεί να ελέγχει ευκολότερα τις επαφές τους, τους οπαδούς τους, κλπ.
Αυτό που δεν υποστηρίχτηκε για το αποτυχημένο πραξικόμημα στη βενεζουέλα το 2002, για το πετυχημένο στην ελλάδα το 1967, για το πετυχημένο στην αίγυπτο το 2013, υποστηρίχτηκε για το αποτυχημένο πραξικόπημα στην τουρκία του 2016. Δεν σκότωσαν τον Ερντογάν ενώ είχαν το αεροπλάνο του στο στόχαστο.... άρα; Σικέ!
Οι (ντόπιοι και μη) καραγκιόζηδες “τουρκολόγοι” που (νομίζουν ότι) παίζουν στα δάκτυλα το “ποιος ωφελείται” δεν είχαν καν το κουράγιο να “θυμηθούν” αυτό: ο μόνος εκλεγμένος πρωθυπουργός που “καθάρισαν” οι στρατιωτικοί στην τουρκία, μετά από πραξικόπημα, αλλά - κυρίως! - μετά από δίκη και καταδίκη σε θάνατο, ήταν ο Αντνάν Μεντερές, το 1961 (το πραξικόπημα είχε γίνει λίγους μήνες νωρίτερα, το 1960). Ούτε το 1971 ούτε το 1980 (για να θυμηθούμε δύο απ’ τα πραξικοπήματα στην τουρκία) δολοφονήθηκαν πολιτικοί κορυφής. Απλά παραμερίστηκαν...
γ) Κανένας (...) δεν υποστήριξε το 2002, για την εργατική τάξη και τους πληβείους της βενεζουέλας (τέτοιοι ήταν σε μεγάλο βαθμό οι υποστηρικτές του Τσάβες) που βγήκαν στο δρόμο εναντίον των πραξικοπηματιών “έλα μωρέ, τσιράκια είναι”... Ειδικά για τους αυτοαποκαλούμενους “αριστερούς” το ζήτημα του “λαού” και της αναμέτρησής του με δικτάτορες καραβανάδες, τανκς, κλπ, είναι (υποτίθεται) ιερό και όσιο... Υποτίθεται!!! Έχει πάψει προ πολλού να είναι τέτοιο! Είδαμε τι (δεν) έκανε τόσο η ελληνική όσο ολόκληρη η πρωτοκοσμική αριστερά μετά το πραξικόπημα στην αίγυπτο, το καλοκαίρι του 2013, και τις σφαγές των εναντίον του διαδηλωτών που ακολούθησαν για μέρες, βδομάδες και μήνες: τίποτα... σιωπή... συνενοχή...
Απ’ αυτή την άποψη ήταν παιχνιδάκι να κατηγορηθεί ο κόσμος που βγήκε στους δρόμους των τουρκικών πόλεων (στην Άγκυρα και στην Ισταμπούλ με πολλούς νεκρούς) σαν “οπαδοί του σουλτάνου”. Πρακτικά ήταν οι πάντες· απ’ όλα τα κόμματα, τούρκοι και κούρδοι, και νεαροί σύριοι πρόσφυγες, και νεαροί αιγύπτιοι μετανάστες ή φυγάδες απ’ την χούντα της αιγύπτου (πολλές εκατοντάδες έχουν πάρει πολιτικό άσυλο στην τουρκία)... Τι σημασία έχει όμως όταν στον πρώτο κόσμο βασιλεύει η διανοητική σαπίλα; Καμμία... 

σύντομη πολιτική ιστορία

Θα κάνουμε μια δεύτερη παρέκβαση, και πάλι για λογιαριασμό νέωτερων, που δεν είναι βλαμένοι πολιτικά, ηθικά, συναισθηματικά, δεν είναι “καμένοι”. Δυο κουβέντες λοιπόν (υποχρεωτικά λίγες) για το “πολιτικό παρελθόν” του τουρκικού καθεστώτος, που ρίχνει φως και στο πρόσφατο πραξικόπημα.
Το πρώτο και βασικό που πρέπει να ξέρουν οι μη βλαμένοι / καμένοι, είναι ότι η επέτειος δημιουργίας του σύγχρονου τουρκικού κράτους είναι (χρονολογικά) η ίδια ακριβώς με την (για τον ελληνικό ιμπεριαλισμό) “μικρασιατική καταστροφή”. Το 1922. Εκείνο που για τον ελληνικό ιμπεριαλισμό / εθνικισμό ήταν η οριστική ταφόπλακα στα όνειρα για κατάκτηση της μικράς ασίας, είναι για το τουρκικό κράτος η αρχή της ιστορίας του· και όχι άδικα.
Σε κάθε περίπτωση ο Κεμάλ και οι νεότουρκοι (το ριζοσπαστικό κίνημα κυρίως μεσαίων και χαμηλόβαθμων αξιωματικών του τότε αυτοκρατορικού στρατού) ήθελαν να δημιουργήσουν και δημιούργησαν ένα εθνικό κράτος σύμφωνα με τις προδιαγραφές που είχαν τα εθνικά κράτη ήδη απ’ τον 19ο αιώνα· και ανανεώθηκαν (αυτές οι προδιαγραφές) στο τέλος του Α παγκόσμιου, με την γενική αποδοχή των “14 σημείων” του αμερικάνου προέδρου Ουίλσον, περί “εθνικης αυτοδιάθεσης”, κλπ. Η δημιουργία ενός κράτους αμιγώς τουρκικού εθνολογικά και κοσμικού πολιτικά αποδείχθηκε εξαιρετικά βίαιη υπόθεση (όπως λιγότερο ή περισσότερο σε ανάλογες περιπτώσεις σε μια τεράστια ζώνη του κόσμου): η καινούργια τουρκική επικράτεια κατοικούνταν από διάφορες εθνότητες, ορισμένες απ’ τις οποίες είχαν κρίσιμες θέσεις είτε στην οικονομία (στην καπιταλιστική λειτουργία: έλληνες, αρμένιοι) είτε στο στρατό (κούρδοι). Πέρα και παρά τις εθνοκαθάρσεις και τις ανταλλαγές πληθυσμών, στο σύνολό της η τουρκική κοινωνία παρέμεινε για πολλές δεκαετίες ένα ψηφιδωτό χωρίς ισχυρό “κεντρικό” ενοποιητικό υλικό από ιδεολογική άποψη.
Αυτήν ακριβώς την δουλειά, του στιβαρού “κέντρου”, έκανε ο στρατός που είτε φανερά είτε κρυφά κατείχε την (πραγματική) εξουσία μέχρι πολύ πρόσφατα· μέχρι την πρώτη εκλογική νίκη των ισλαμοδημοκρατών, του Erdogan  και του κόμματος AKP, το 2002. Αντίστροφα η ιστορία των στρατιωτικών πραξικοπημάτων (το 1960, το 1971, το 1980 - μιλάμε για τα πιο φανερά και αιματηρά) είναι το βασικότερο μέρος της πολιτικής ιστορίας του σύγχρονου τουρκικού κράτους. Το περιβόητο συμβούλιο ασφαλείας στο οποίο είχαν την πλειοψηφία και την ισχύ οι αρχικαραβανάδες ήταν το πραγματικό κέντρο εξουσίας, ακόμα κι όταν υπήρχαν κόμματα, γίνονταν εκλογές, κλπ. Επιπλέον, με τα χρόνια, ο στρατός εξελίχθηκε και σε ισχυρή οικονομική δύναμη, μέσα από διάφορες εταιρείες και επιχειρήσεις βαριάς βιομηχανίας, που ανήκαν άμεσα ή έμμεσα στα “ταμεία του”.
Ενδεικτικά, και για να μην μακρυγορούμε: το 1994 πρώτο κόμμα στις εκλογές προέκυψε το “κόμμα ευημερίας”, με επικεφαλής τον Necmettin Erbakan - ένα κόμμα “ισλαμοσυντηρητικό” (πρόγονος του τωρινού ΑΚP). Σχημάτισε κυβέρνηση συνεργασίας που δεν μακροημέρευσε. Στις 28 Φλεβάρη του 1997 ο στρατός, επικουρούμενος από τμήματα της τότε μεσαίας τάξης και πολλά μήντια, ανάγκασε τον Erbakan να παραιτηθεί. Αυτό ήταν ένα αναίμακτο πραξικόπημα.
Σε κάθε περίπτωση ήταν ένα πραξικόπημα που ταίριαζε όχι μόνο στα συμφέροντα της (τότε) μεσαίας και ανώτερης τάξης αλλά και των διεθνών συμμάχων της Άγκυρας. Οπωσδήποτε της Ουάσιγκτον και του νατο. Γιατί ο δεξιός ισλαμιστής Erbakan πρόλαβε να “δείξει κάτι” που ήταν ιδιαίτερα ενοχλητικό τότε: είχε την ιδεολογική βάση για να λύσει (ή να προσπαθήσει να λύσει”) το “κουρδικό πρόβλημα”, που είχε εξελιχθεί σε έναν πολύχρονο αιματηρό / καταστροφικό πόλεμο εντός τουρκικής επικράτειας, απειλώντας με διάλυση το τουρκικό κράτος. Ωστόσο το 1997 τέτοια ήταν η “μοίρα” που σχεδιαζόταν διεθνώς, στην Ουάσιγκτον, στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και στη Μόσχα για την τουρκία: η διάλυσή της... (Οι πιο παλιοί θυμούνται, ασφαλώς, την απόλυτη ευτυχία του ελληνικού εθνικισμού / ιμπεριαλισμού εκείνα τα χρόνια, καθώς και τις ενέργειές του...)
Δεν ήταν ότι οι “κεμαλιστές” καραβανάδες ήθελαν να διαλυθεί το κράτος τους! Ήταν, όμως, ότι χωρίς “κουρδικό” θα έχαναν μεγάλο μέρος απ’ την θεσμική νομιμοποίηση / κεντρικότητά τους. Συνεπώς το “κόμμα ευημερίας” πήγε στην άκρη, το 1997.
Δύο απ’ τα νεώτερα (τότε) στελέχη του κόμματος ήταν ο Recep Tayyip Erdogan και ο Abdullah Gul...

“πολιτικό ισλαμ”

Το 1994 ο Ερντογάν εκλέχτηκε δήμαρχος της Istanbul, σαν υποψήφιος του “κόμματος ευημερίας”. Δεν πρόλαβε να τελειώσει την θητεία του, αφού το 1998 (λίγο μετά το soft πραξικόπημα) δέθηκε και φυλακίστηκε για 10 μήνες, με την κατηγορία ότι απήγγειλε ένα ισλαμικό ποίημα... Στα 4 χρόνια της δημαρχίας του ωστόσο έγινε εξαιρετικά δημοφιλής, αφού αντιμετώπισε σοβαρά πρακτικά προβλήματα αυτής της μεγαλούπολης: απ’ την καθαριότητα μέχρι τις βασικές ανάγκες των πληβείων, απ’ τις αστικές συγκοινωνίες μέχρι την φοβερή (τότε) ατμοσφαιρική ρύπανση.
Το 2001 δημιούργησε μαζί με τον Gul και άλλους το “κόμμα δικαιοσύνης και ανάπτυξης” (AKP). Στις εκλογές της επόμενης χρονιάς το AKP πέτυχε μια εντυπωσιακή νίκη παίρνοντας το 34,3% των ψήφων αλλά τα 2/3 των εδρών (363), εξαιτίας των ιδιομορφιών του τουρκικού εκλογικού νόμου. [2Υπάρχει όριο 10% των ψήφων για να μπει ένα κόμμα στη βουλή, το αντίστοιχο του ελληνικού 3% και για τους ίδιους λόγους. Στις εκλογές του 2002 μόνο δύο κόμματα, το AKP και το “λαϊκό δημοκρατικό κόμμα” (CHP, 19,38% - 178 έδρες) πέρασαν το όριο.] Ήταν η πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια που θα σχηματιζόταν σταθερή κυβέρνηση από ένα κόμμα και όχι οι μόνιμα επίφοβες (και χειραγωγημένες απ’ τον στρατό) συμμαχικές κυβερνήσεις μικρών κομμάτων.
Ο Erdogan απαγορευόταν να συμμετάσχει στις εκλογές σαν υποψήφιος (ήταν μέρος της ποινής του απ’ το 1998), συνεπώς δεν εκλέχτηκε καν βουλευτής. Πρωθυπουργός έγινε ο Gul. Το 2003, με την σύμφωνη γνώμη του αντιπολιτευόμενου CHP, άλλαξε ο σχετικός νόμος, οπότε έγιναν “αναπληρωματικές εκλογές” στην περιοχή όπου ο Erdogan είχε απαγγείλει το επίδικο ποιήμα, το 1994. Εκλέχτηκε, φυσικά, και έγινε πρωθυπουργός. Ο Gul έγινε υπ.εξ. και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης.
Αυτό το αποτέλεσμα δεν άρεσε καθόλου στον στρατό και στο “κεμαλικό” βαθύ κράτος στην τουρκία. Έπρεπε, ωστόσο, να περιμένουν. Το 2002 και το 2003 δεν ήταν ούτε 1960, ούτε 1980, ούτε καν 1997. Ορισμένα πράγματα άλλαζαν στην τουρκική κοινωνία. Τι ήταν εκείνο που έδωσε την δυνατότητα σε ένα κόμμα συντηρητικό, “ισλαμοδημοκρατικό”, να κυβερνήσει με ισχυρή πλειοψηφία στις αρχές του 21ου αιώνα;
Απλό: αυτό που λέγεται “καπιταλιστική ανάπτυξη”! Ως τα τέλη της δεκαετίας του ‘80, δηλαδή για σχεδόν μισό αιώνα, η μισή τουρκική επικράτεια, η “Ανατολία”, ήταν το ακρότατο όριο / περιθώριο όχι μόνο της τουρκίας αλλά και του νατο / “δυτικού κόσμου”. Συνορεύοντας με την ε.σ.σ.δ. και το δακτυλοδεικτούμενο ιράν, τα υψίπεδα της ανατολίας, ήταν φτωχές αγροτικές περιοχές, απ’ όπου η μόνη “κοινωνική προοπτική” ήταν το ότι ο στρατός (και οι παρακρατικοί φασίστες) στρατολογούσαν σκληραγωγημένους εφήβους...
Αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει, και μάλιστα γρήγορα, απ’ τις αρχές της δεκαετίας του ‘90 και μετά. Η διάλυση του “ανατολικού μπλοκ” και το τέλος του γ παγκόσμιου (ψυχρού πολέμου) σήμαινε ότι ένα καλό μέρος των ανατολικών συνόρων της τουρκίας άνοιξαν. Παρά τους ιμπεριαλιστικούς / τυχοδιωκτικούς προσανατολισμούς της Άγκυρας προς τον καύκασο (και ειδικά την τσετσενία...) το άνοιγμα των συνόρων έφερε αύξηση του εμπορίου, εγκατάσταση επιχειρήσεων σ’ εκείνη την τουρκική μεριά... Εν τέλει την δημιουργία ενός καινούργιου μαζικού στρώματος ανερχόμενων μικροαστών (ή και μεσοαστών) που μέχρι τότε ήταν περιθωριακοί από κάθε άποψη, αλλά πλέον επιζητούσαν μια θέση και στην πολιτική σκηνή. Εννοείται πως γενικά ήταν συντηρητικοί πληθυσμοί.
Αυτά τα κοινωνικά στρώματα της “Ανατολίας”, μαζί με μεγάλο μέρος των πληβειακών ή/και εργατικών τάξεων στη δυτική τουρκία και στις μικρότερες ή μεγαλύτερες πόλεις (ειδικά στην Istanbul) ήταν που σχημάτισαν γύρω από έναν συντηρητικό άξονα, μια καινούργια κοινωνικο-ιδεολογική συμμαχία· [3Η ιστορία της εργατικής τάξης στην τουρκία, των οργανώσεων και των αγώνων της, είναι εξαιρετικά σπουδαία. Ωστόσο στα ‘90s, ένας συνδυασμός παραγόντων (απ’ την στρατιωτική ήττα / καταστολή των μαζικών ακροαριστερών ένοπλων οργανώσεων των ‘80s ως την γενικότερη διάλυση του “κομμουνιστικού επέκεινα” μετά την διάλυση του ανατολικού μπλοκ) οδήγησαν τις μεν οργανώσεις στη διάλυση, τα δε υποκείμενα στην αναζήτηση άλλων λύσεων. Ο ισλαμισμός του AKP δεν γενικεύτηκε αμέσως. Είχε, όμως, ένα πολύ δυνατό χαρτί, που επηρρέασε και την βάση της τουρκικής αριστεράς / άκρας αριστεράς: την βαθιά αντίθεση στον καθεστωτικό μιλιταρισμό των προηγούμενων δεκαετιών.] κι αυτή ήταν που μεταφράστηκε σε ψήφους στο AKP.

Το πρόγραμμα του AKP (κάτι που δεν θα το ακούσει κανείς απ’ τους ντόπιους “τουρκολόγους”) ήταν ένα μίγμα φιλελευθερισμού (!) και προνοιακών πολιτικών - υπό τον ιδεολογικό μανδύα του ισλάμ. Κανονικά αυτό το τελευταίο δεν θα έπρεπε να σοκάρει κανέναν στην ευρώπη: ακόμα και τώρα πολλά κόμματα της ευρωπαϊκής δεξιάς λέγονται χριστιανο-δημοκρατικά! Όμως άλλο ο χριστιανισμός και άλλο το ισλάμ, έτσι δεν είναι;
Πρακτικά το 2002 το AKP παράλαβε τον τουρκικό καπιταλισμό σε σοβαρή κρίση· τόσο σοβαρή ώστε είχε υπαχθεί ήδη στην “βοήθεια” του δντ. Μιάμισυ τουλάχιστον δεκαετία πολέμου κατά των κούρδων είχε γονατίσει την τουρκία, και το πιο ισχυρό δείγμα ήταν ο καλπάζον πληθωρισμός. Το στρατοαστυνομικό σύμπλεγμα είχε γιγαντωθεί. Κι αυτό, φυσικά, σήμαινε ότι χρειαζόταν βία για να αυτοσυντηρείται. Για το AKP μια σειρά δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων ήταν στην πρώτη γραμμή του προγράμματός του· και ανάμεσά τους οπωσδήποτε η επιλογή για ένταξη στην ε.ε. Μεταξύ 2002 και 2006 το ΑΚΡ άρχισε να μεταμορφώνει το τουρκικό θεσμικό οικοδόμημα: στο δικαστικό σύστημα, στο ρόλο του στρατού, στα ανθρώπινα δικαιώματα, στο σύστημα υγείας και στη στέγαση των πληβείων... Δεν είναι δυνατόν να περιγράψουμε αναλυτικά αυτές τις αλλαγές, αξίζει όμως να τονίσουμε ότι για πρώτη φορά στην ιστορία του σύγχρονου τουρκικού κράτους αναγνωρίστηκαν δικαιώματα σε όλες τις μειονότητες και ειδικά στους κούρδους. Επιπλέον, ακολουθώντας επιλεγμένες “συμβουλές” του δντ (το οποίο, ωστόσο, ξεχρεώθηκε και διώχθηκε πριν τελειώσει το πρόγραμμα) το οικονομικό επιτελείο της πρώτης κυβέρνησης Erdogan “συμμάζεψε” τον τουρκικό καπιταλισμό, και τον έριξε στο δρόμο της “ανάπτυξης”: κατά μέσο όρο αύξηση του αεπ κατά 7.5% τον χρόνο απ’ το 2002 (ως και το 2011). Εννοείται ότι το πιο ελκυστικό για τις ντόπιες αλλά και τις ξένες επενδύσεις στην τουρκία ήταν τα (συγκριτικά) χαμηλά μεροκάματα μιας εργατικής τάξης, που ήταν όμως αρκετά εξειδικευμένη στον δευτερογενή...Οι αριθμοί δείχνουν ορισμένα πράγματα του γιατί το AKP σαν κυβέρνηση καθιερώθηκε ισχυρά μέσα στην τουρκική κοινωνία στη δεκαετία του ‘00: το μέσο κατα κεφαλήν εισόδημα, από 2.800 δολάρια το 2001 έφτασε στα 10.000 το 2011. Η διεύρυνηση της “μεσαίας τάξης” σε ανατολή και δύση, βορρά και νότο της τουρκίας, αυτήν την δεκαετία, χρωστάει πολλά στο AKP...

Έδωσε η πρώτη κυβέρνηση δικαιώματα (πολιτιστικής διαφοροποίησης κυρίως) στις μειονότητες και ειδικά στους κούρδους; Γράψαμε κάτι τέτοιο; Πως έγινε δυνατό αυτό; Θα επιμείνουμε σ’ αυτό το σημείο επειδή (μαζί με τις γενναίες κρατικές “επενδύσεις” στον τουρκικό νότο, στις κουρδικές περιοχές) έφερε την ειρήνη σ’ αυτήν την περιοχή.
Σε αντίθεση με τον “κεμαλισμό”, που ήταν ιστορικά υποχρεωμένος να διαμορφώσει μια αυστηρή “εθνική ταυτότητα” (αυτήν του τούρκου) και να έρθει σε οξεία αντιπαράθεση με άλλες εθνικές ταυτότητες πληθυσμών που ζούσαν ήδη στην επικράτεια του νέου τουρκικού κράτους σαν υπήκοοι της οθωμανικής αυτοκρατορίας, η πολιτική ιδεολογία των ισλαμοδημοκρατών δεν στηρίζεται (ή δεν στηρίζεται τόσο) σε εθνικά “κριτήρια” - αλλά σε θρησκευτικά. Αυτά που ήταν ανάθεμα για τον κεμαλικό μοντερνισμό, δηλαδή η κουρδική γλώσσα, τα κουρδικά ήθη και έθιμα, η ύπαρξη διαφόρων εθνικών μειονοτήτων, για τον ισλαμοδημοκρατικό ημι-“μεταμοντερνισμό” (εννοούμε τον όρο) δεν αποτελούν προβλήματα. Σε επίπεδο διακηρύξεων μάλιστα είναι το αντίθετο: πλούτος. Αυτό που θεωρούν οι ισλαμοδημοκράτες ενοποιητικό στοιχείο του κράτους και της κοινωνίας δεν είναι η “εθνικότητα” αλλά ένα δίπολο: η υπηκοότητα (“υπήκοος της τουρκικής δημοκρατίας”) και η θρησκεία. Σ’ αυτήν την δεύτερη μάλιστα δεν αποδίδουν καθόλου τα σκληροπυρηνικά χαρακτηριστικά του σαουδαραβικού ουαχαβιτισμού: αναγνωρίζει, για παράδειγμα, το AKP και τους αλεβίτες (μια εκκοσμικευμένη διάσπαση του σιιτισμού) δικαιώματα θρησκευτικής μειονότητας τα οποία οφείλει να εγγυάται το κράτος.
Κατά συνέπεια η “αλλαγή παραδείγματος” σε ότι αφορά την πολιτική / κυβερνητική ιδεολογία που έφεραν οι ισλαμοδημοκράτες στην τουρκία έσπασε τον αποκλεισμό που είχε επιβάλει ο κεμαλικός εθνικισμός, ήδη ξεπερασμένος αφού παρήγαγε μόνο μιλιταρισμό. Κι αν δει κανείς τα πράγματα ψυχρά, αυτό ήταν μεγάλο “βήμα μπροστά” και για την τουρκική κοινωνία και για το τουρκικό κρατικό σύστημα.

Εννοείται πως αυτή η προσέγγιση (ήταν εκείνη, άλλωστε, που είχε ξεκινήσει να δοκιμάζει ο Ερμπακάν στα early ‘90s για να κοπεί πραξικοπηματικά μετά από 3 χρόνια) ήταν μαχαιριά στο μπλοκ και στην κουλτούρα των καραβανάδων αλλά και των όποιων συνεταίρων τους στο βαθύ τουρκικό κράτος. Δεν ήταν, άλλωστε, το “κουρδικό” η μόνη “πηγή εντάσεων”. Το AKP αύξησε την συμμετοχή πολιτικών στο περιβόητο “συμβούλιο εθνικής ασφάλειας” περιορίζοντας (αν και όχι εξαφανίζοντας) τον ρόλο των στρατιωτικών· έβαλε πολιτικό επικεφαλής του “συμβουλίου”· έδιωξε τους εκπροσώπους του στρατού απ’ το συμβούλιο ανώτατης εκπαίδευσης και στο κεντρικό συμβούλιο ραδιοτηλεόρασης· και, επιπλέον, έδωσε άδεια ραδιοφωνικών σταθμών στην κουρδική μειονότητα. Τέτοιες ενέργειες ανήκουν στο μενού της  “αποχουντοποίησης” - και οι έλληνες “δημοκράτες” θα έπρεπε να τις χαιρετίσουν εγκάρδια. (Καμμία σχέση!!!)
Επιπλέον, υποστήριξε το σχέδιο του οηε για την επανένωση της κύπρου παρά την αντίθεση του στρατού: πρόκειται για την περίπτωση του “δημοψηφίσματος” τον Απρίλη του 2004, όπου οι μεν τουρκοκύπριοι ψήφισαν “ναι” οι δε ελληνοκύπριοι εθνικά υπερήφανα “όχι”. Πρόκειται για την περίπτωση εκείνου του δημοψηφίσματος για το οποίο, μεταγενέστερες έρευνες έδειξαν ότι επίκειτο στρατιωτικό πραξικόπημα (εναντίον του Erdogan και του AKP) που δεν έγινε λόγω έγκαιρων πληροφοριών των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών για την απορριπτική στάση που θα κρατούσαν οι ελληνοκύπριοι... 
Η αντιπαράθεση δεν σταμάτησε. Στις 27 Απρίλη του 2007 έγινε το πρώτο “ηλεκτρονικό πραξικόπημα” στην ιστορία (διεθνώς αλλά και στην τουρκική). Το τουρκικό επιτελείο έκανε μια “προειδοποιητική ανάρτηση” στο site του όπου ανέφερε:

... Εάν είναι αναγκαίο, οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις δεν θα διστάσουν να πάρουν θέση και να σταθούν αδιαπραγμάτευτα σαν οι απόλυτοι υπερασπιστές της κοσμικότητας [του κράτους]...

Μετά από μερικά χρόνια κάτι παρόμοιο θα έβαζε σε εφαρμογή το φασιστικό μιλιταριστικό μέτωπο του στρατηγού Σίσι στην αίγυπτο... Η απάντηση του AKP ήταν, ωστόσο, υποδειγματική το 2007: προχώρησε σε πρόωρες εκλογές. Των οποίων το αποτέλεσμα ήταν κόλαφος για οποιονδήποτε “νοσταλγούσε τα παλιά”: από 34,3% το ποσοστό του κόμματος εκτοξεύτηκε στο 47%. Και αμέσως μετά η ισχυρή ισλαμοδημοκρατική πλειοψηφία στο κοινοβούλιο εξέλεξε πρόεδρο της δημοκρατίας έναν άλλον “επικίνδυνο”: τον Gul.
Τα επόμενα 4 χρόνια η δημοτικότητα και η επιρροή του Erdogan συνέχισε να αυξάνεται· μαζί με αυτά που από καπιταλιστική άποψη μόνο επιτυχία μπορούν να θεωρηθούν. To 2008 (χρονιά που ξέσπασε επίσημα η τελευταία φάση της παγκόσμιας κρίσης) η αύξηση του τουρκικού α.ε.π. ήταν 2%. Στις τέλη του 2009 έπεσε στο -7,5%, αλλά στις αρχές του 2010 εκτοξεύτηκε στο 6,5%, το 2011 ήταν λίγο πάνω από 2%, το 2012 ανεπαίσθητα πιο χαμηλά, το 2013 ήταν στο 4,1%... Μόνο συμπτωματικό ή μυστηριώδες δεν είναι ότι στις εκλογές του Ιούνη του 2011 το AKP πήρε το 49,9% των ψήφων...

“νεο-οθωμανισμός”;

...Σήμερα νίκησε το Sarajevo όσο η Istanbul. Η Beirut όσο η Izmir. H Damascus νίκησε όσο και η Ankara. Η Ramallah, η Nablus, η Jenin, η Δυτική Όχθη και η Jerusalem νίκησαν όσο και το Diyarbakir...

Erdogan, στην επινίκεια ομιλία του στις εκλογές στις 12 Ιούνη 2011.

Δεν είναι τυχαίο ότι η πολιτική ιδεολογία / φιλοσοφία του  ΑΚΡ ήταν σημαντικό εργαλείο και για έναν άλλο τομέα: τις σχέσεις με τους αραβικούς πληθυσμούς / τα αραβικά κράτη. Ιστορικά αυτές οι περιοχές είχαν υπάρξει οθωμανική αυτοκρατορία· σαν “εθνικά (;) κράτη” δημιουργήθηκαν μετά την διάλυσή της - κατά τα γούστα της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας. Σε κάθε περίπτωση, υπό το φίλτρο του “εθνικισμού”, οι σχέσεις τουρκίας - αραβικών κρατών ποτέ δεν ήταν σπουδαίες.
Αυτό άλλαξε, ή μπορούσε να αλλάξει, με την επιτυχία και την μακροημέρευση των ισλαμοδημοκρατών στην εξουσία στην τουρκία. [4Η πραξικοπηματική καθαίρεση του Erbakan το 1997 και η σφαγή στη βοσνία απ’ το 1992 - 1995, όλα με τις πρωτοκοσμικές ευλογίες και συμβουλές, έγιναν η απόδειξη στα ‘90s σε διάφορες ισλαμικές οργανώσεις ότι δεν υπάρχει δημοκρατικός δρόμος προς κυβερνήσεις ισλαμικές / συντηρητικές - γιατί αυτό το απαγορεύουν οι πρωτοκοσμικοί και τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντά τους. Ποιος δρόμος έμενε; Του ένοπλου αγώνα...
Αντίθετα η επιτυχία του AKP στα ‘00s απέδειξε ότι ο ισλαμοδημοκρατικός δρόμος είναι εφικτός...] Κατ’ αρχήν, σύμφωνα με το πρόγραμμα “μηδενικών προβλημάτων” (με τους γείτονες), η πρώτη κυβέρνηση AKP αποκατέστησε τις σχέσεις της με την γειτονική συρία. Στη συνέχεια άρχισε να υιοθετεί μια στάση φιλίας (και αργότερα “προστασίας”) των παλαιστινίων· ειδικά της Χαμάς.
Η στιγμή που το “τουρκικό παράδειγμα” έμοιαζε να γίνεται κυρίαρχο ρεύμα στον αραβικό κόσμο (και σοβαρό πρόβλημα για τους πρωτοκοσμικούς) ήταν το 2011, μετά το ξέσπασμα των εξεγέρσεων / επαναστάσεων πρώτα στην τυνησία και μετά στην αίγυπτο (αναφερόμαστε σ’ αυτές τις δύο επειδή οι άλλες τσακίστηκαν πριν πετύχουν κάποια ουσιαστική αλλαγή / ανατροπή). Οι ισλαμοδημοκράτες τόσο στην τυνησία όσο και στην αίγυπτο κέρδισαν τις εκλογές· και γι’ αυτούς το AKP ήταν το πετυχημένο μοντέλο διακυβέρνησης. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι εκείνη την διετία, 2011 - 2012, το “άστρο” του Erdogan και του κόμματός του, καθώς και η πολιτική τους ιδεολογία, έλαμπε έντονα - και μάλιστα εκεί που λίγα χρόνια πριν κάτι τέτοιο θα θεωρούνταν αδιανόητο: μεταξύ των αραβικών πληθυσμών.
Θα μπορούσε να μιλήσει κανείς για τουρκικό ιμπεριαλισμό; Διάφοροι πληρωμένοι γραφιάδες, και όχι μόνο στα μέρη μας, έσπευσαν να ανακαλύψουν την πρόθεση του Erdogan να γίνει “σουλτάτος”, αναστηλώνοντας την “οθωμανική αυτοκρατορία”! Τα κλισέ υιοθετήθηκαν γρήγορα από κάθε είδους φασίστες, δεξιούς και αριστερούς. Αλλά η πραγματικότητα είναι διαφορετική.
Ακριβώς η επιτυχία του AKP έκανε πολλούς και διάφορους πολύ προσεκτικούς το 2011 και το 2012. Για να μην επαναληφθεί το πετυχημένο παράδειγμα! Δεν γνωρίζουμε τι καταλάβαιναν στην Άγκυρα, όμως αποκλείουμε να μην πήραν χαμπάρι τι (και γιατί) έγινε τον Μάρτη του 2010, απ’ τη μεριά του Τελ Αβίβ, με τις δολοφονίες στο Mavi Marmara. [5Sarajevo 42, Ιούλης 2010, αφιέρωμα: πεθαίνοντας στα ανοικτά - του θάνατου των άλλων.] Έχοντας υποφέρει ήδη απ’ την συμμαχία ιράν-Χεζμπ’αλλάχ θα ήταν δυνατόν το Τελ Αβίβ να κάτσει με σταυρωμένα χέρια στην διαμορφούμενη επιπλέον συμμαχία των τούρκων ισλαμοδημοκρατών με την Χαμάς· με τους πρώτους να έρχονται σαν γενικότερο μοντέλο; Αδιανόητο! Κτύπησε φανερά / συμβολικά στο “ισχυρό σημείο” της υπό διαμόρφωση αλυσίδας (τους τούρκους εθελοντές στον “στόλο για την γάζα”) και αργότερα, όταν χρειάστηκε, κτύπησε κυριολεκτικά και υπόγεια στον πιο ασθενή: την κυβέρνηση Μόρσι, στην αίγυπτο.
Συνεπώς έχουμε την εκτίμηση ότι το καλύτερο στο οποίο ήλπιζε η τουρκική ισλαμοδημοκρατική κυβέρνηση το 2011 και το 2012 ήταν να σταθούν στα πόδια τους οι αντίστοιχες και συγγενείς ιδεολογικά στην τυνησία και στην αίγυπτο, και να πετύχουν. Φυσικά θα εξασφάλιζε (η Άγκυρα) διάφορα οικονομικά οφέλη απ’ αυτό - σε καπιταλισμό ζούμε! Αν μετρήσει όμως κανείς τι συνέβαινε πριν το 2011 (και τι συμβαίνει μετά το 2012) στον αραβικό κόσμο, θα έπρεπε να προσθέσει τη λέξη “soft” στον χαρακτηρισμό “ιμπεριαλισμός” για τις όποιες τουρκικές επιδιώξεις εκείνων των χρόνων. Και μόνο ηλίθιος θα απέδιδε στην Άγκυρα “σχέδια παλινόρθωσης της οθωμανικής αυτοκρατορίας”... (υπό την σκιά, μάλιστα, της αμερικανικής!)

Το συριακό πεδίο, που αρχικά (το 2011) έγινε πεδίο σφαγής και, στη συνέχεια, πεδίο του δ παγκόσμιου πολέμου, υπήρξε σημαντικό για μια ορισμένη στροφή της Άγκυρας. Μέχρι και τα μέσα του 2011 η Άγκυρα προσπαθούμε (μαζί με την Τεχεράνη) να πείσει τον “φίλο Άσαντ” να υποχωρήσει εν μέρει στις απαιτήσεις των άοπλων διαδηλωτών (την “άνοιξη στη συρία”) και να κάνει κάποιες μεταρρυθμίσεις στο ολοκληρωτικό καθεστώς του. Αλλά ήδη απ’ τα τέλη του 2011, όταν τμήματα του συριακού στρατού άρχισαν να λιποτακτούν, η Άγκυρα τους προσέφερε ασφαλές καταφύγιο· μαζί με τους χιλιάδες πρόσφυγες. Ο “ελεύθερος συριακός στρατός” (f.s.a.) βρήκε στο τουρκικό έδαφος όχι μόνο ένα μέρος σύνταξης αλλά και επιμελητειακή υποστήριξη.
Ο υπολογισμός της Άγκυρας ήταν τότε σαφής· κι ως ένα σημείο λογικός: αφού ο Άσαντ δεν ακούει ας ανατραπεί· και ας ανατραπεί απ’ τον ίδιο του τον στρατό. Αν ήταν έτσι, οι ισλαμοδημοκράτες έκαναν λάθος! Προφανώς η Άγκυρα είτε ενημερώθηκε είτε κατάλαβε γρήγορα ότι το “συριακό μαγαζί” πάει για διάλυση. Και τότε, αντί να “μείνει απ’ έξω” επέλεξε να παίζει το παιχνίδι της διάλυσης: υποστηρίζοντας οποιονδήποτε αντι-Άσαντ ένοπλο, αρκεί να μην ήταν κούρδος (που, εξάλλου, δεν ήταν ως πρόσφατα αντιΆσαντ). Συνεπώς η Άγκυρα έγινε μέρος του προβλήματος... Κι αυτό είχε αλυσίδωτες συνέπειες. Ως την στιγμή που η εμφάνιση του ρωσικού στρατού στο πλευρό ενός σχεδόν εντελώς ηττημένου Άσαντ άλλαξε εντελώς τα δεδομένα...
Έπρεπε να περάσουν κάμποσα χρόνια για να δηλώσει ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης Numan Kurtulus,  στις 17 Αυγούστου 2016, ότι η πολιτική μας στη συρία έχει γίνει πηγή πολλών δεινών για την τουρκία...

πραξικόπημα: τι και πως;

Η επί 14 χρόνια τώρα κυβερνητική επιτυχία του AKP είναι βέβαιη - αν όχι αλλιώς, σίγουρα με όρους πλειοψηφικής στήριξης.  Έχει αναδείξει όμως (στα δικά μας μάτια και στο δικό μας μυαλό) ένα σοβαρό πρόβλημα για το σύνολο του τουρκικού καθεστώτος. Αυτό το πρόβλημα φάνηκε καθαρά τον Ιούνη του 2013, μέσα απ’ την καταστολή των διαμαρτυριών για το πάρκο Gezi στην Istanbul, και όσα ακολούθησαν.
Το πρώτο σκέλος του θέματος αφορά το εύρος και την ένταση της καταστολής. Αποδείκνυε ότι οι ισλαμοδημοκράτες δεν μπόρεσαν να ερμηνεύσουν σωστά το είδος της αντίδρασης και το υποκείμενό της. Eλλείψει σοβαρής ερμηνείας κατέφυγαν σε ένα είδος “συνωμοσιολογίας”: [6- Έχουμε άμεση εμπειρία, από πρώτο χέρι, μιας τέτοιας αντιμετώπισης. Το 1984 και το 1985, την έκρηξη της άγριας νεολαίας στις ελληνικές πόλεις (με μεγαλύτερη ένταση στην Αθήνα) το τότε “αριστερό” πασοκ δεν μπόρεσε για αρκετό διάστημα να την ερμηνεύσει σωστά. Την απέδωσε, λοιπόν, σε συνωμοσία ... της (τότε) δεξιάς!! Το ξύλο που τρώγαμε απ’ τους πασόκους ματάδες, ξύλο με λύσσα συχνά, δεν ήταν επειδή μας θεωρούσαν “περιθωριακούς εξτρεμιστές”. Αλλά επειδή μας θεωρούσαν (και το έλεγαν) πράκτορες του ... Μητσοτάκη! Ναι, είναι αλήθεια...
Η “γραμμή αντιμετώπισης” άλλαξε μετά από αρκετούς μήνες. Όταν η Α νομαρχιακή του πασοκ (ονόματα δεν λέμε...) μελέτησε το “υποκείμενο” από κοντά... Το ξύλο δεν τελείωσε, άνοιξαν όμως και οι υπόλοιποι δρόμοι για την αντιμετώπιση μας· δρόμοι που ήταν πιο στέρεοι και πιο αποτελεσματικοί (το παραδεχόμαστε...).] αντιμετώπισαν ένα κίνημα γενναίο και νεωτεριστικό σαν την έναρξη κάποιας “χρωματιστής επανάστασης”! Η αντιμετώπιση των διαδηλωτών σα να ήταν “πράκτορες” γενίκευσε, και σωστά, την οργή εναντίον της αστυνομίας και της κυβέρνησης. Εν τέλει, ακόμα κι όταν η κυβέρνηση έκανε πίσω στο θέμα της καταστροφής του πάρκου, άφησε πίσω της μια γενικότερη αντικυβερνητική διαμαρτυρία - αναφορά για το μέλλον. Το πρόβλημα (κατά τη γνώμη μας) δεν ήταν τόσο ο γενικός αντικυβερνητισμός, όσο το γεγονός ότι συγκεκριμένα και ειδικά το πρόγραμμα των “μεγάλων δημόσιων έργων” τόσο στην Istanbul όσο και αλλού αξίζει, πράγματι, ένα γερό μέτωπο κριτικής και αντι-δράσεων. Τόσο σε σχέση με οικολογικά ζητήματα όσο και σε σχέση με την τεράστια “διαφθορά” (πολιτικές προσόδους) που τα συνοδεύει και αφορά ακόμα και την ίδια την οικογένεια Erdogan.
Ωστόσο ο αγώνας για το Gezi park πήρε διαφορετικό δρόμο: εξελίχθηκε πολύ γρήγορα σε “κεντρική πολιτική και ιδεολογική αντίθεση”: οι “κοσμικοί” εναντίον της κυβέρνησης των “πιστών”. Κι εκεί είναι που εμφανίστηκε ένα τεράστιο κενό. Τόσο στη διάρκεια των διαδηλώσεων όσο και μετά η (κοινοβουλευτική κατά κύριο) αντιπολίτευση κάλεσε τους διαμαρτυρόμενους κατά των ισλαμοδημοκρατών να βγάλουν στα μπαλκόνια τους είτε την τουρκική σημαία, είτε (ακόμα καλύτερα) την προσωπογραφία του ... Κεμάλ. Δημιουργήθηκε, λοιπόν, απ’ το καλοκαίρι του 2013, ένα “τοπίο” με τέτοιες σημαίες σε σπίτια, σε μπαλκόνια, σε μαγαζιά, στις αγορές, σε φάτσες κτιρίων γραφείων, κλπ. Σε όλες τις μεγάλες ή μικρότερες πόλεις. Το (πολιτικό / ιδεολογικό) νόημα αυτής της συμβολικής ενέργειας ήταν απλό: αυτό που είναι η μόνη αντιπολίτευση στους ισλαμοδημοκράτες είναι ο ... κεμαλισμός!
Πρόκειται για σοβαρό και εξαιρετικά επικίνδυνο αναχρονισμό, που δείχνει ότι μετά από 11 (τότε) και 14 (σήμερα) χρόνια ισλαμοδημοκρατικής κυβέρνησης ΔΕΝ έχει διαμορφωθεί μια εναλλακτική πολιτική διακυβέρνησης στην τουρκία· αυτό που με ευρωπαϊκή καθεστωτική ορολογία θα ονομαζόταν “κεντροαριστερά”. Το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα (CHP, που είναι η αξιωματική αντιπολίτευση) είναι γερασμένο· επιπλέον βαρύνεται απ’ το παρελθόν του, σαν μια απ’ τις βιτρίνες της στρατοκρατίας. Το να είναι ο κεμαλισμός η πολιτικοϊδεολογική αντιπολίτευση, και μάλιστα μορφοποιημένος στον ίδιο τον Κεμάλ, δηλαδή σε μια ιστορική φυσιογνωμία ηλικίας ενός αιώνα, την στιγμή που αυτός ακριβώς ο κεμαλισμός είναι χρεωμένος με μια βαριά ιστορία βίας, πραξικοπημάτων, κλπ, δείχνει, ουσιαστικά, τις τεράστιες αδυναμίες της κοσμικής μεσαίας τάξης (και των όποιων κοινωνικών της συμμάχων) στην τουρκία να εκσυγχρονιστεί πολιτικά και ιδεολογικά, και να παράξει ένα εναλλακτικό πρόγραμμα εξουσίας για τον 21ο αιώνα.
(To γιατί υπάρχει αυτή η “πολιτική καθυστέρηση” σε ένα μεγάλο μέρος της τουρκικής κοινωνίας είναι ενδιαφέρον ερώτημα. Έχουμε ορισμένες υποθέσεις / απαντήσεις επ’ αυτού, αλλά δεν είναι για εδώ).

Είναι, κατά την γνώμη μας, αυτή η κρίσιμη και μεγάλη “πολιτική τρύπα” στα “αριστερά” των ισλαμοδημοκρατών που έχει αφήσει περιθώρια στους καραβανάδες να θεωρούν ότι είναι η μόνη “εναλλακτική” στο AKP!!! Πολλοί και διάφοροι εκτός τουρκίας θα ήθελαν να πετύχει το πρόσφατο πραξικόπημα, και σίγουρα κάποιοι ήξεραν γι’ αυτό πριν ξεκινήσει. Ο Erdogan, απ’ την μεριά του, μπορεί να υποδεικνύει (όχι αβάσιμα) σαν υποκινητή του τον Gulen και τους οπαδούς του. Όμως η αλήθεια είναι αυτή: μετά από πολλές δεκαετίες στρατοκρατίας, όπου τα πολιτικά κόμματα ήταν μαριονέτες του στρατού, μόνο ένα κόμμα έχει δημιουργηθεί αυτοτελώς και με ισχυρή κοινωνική βάση. Κι αυτό είναι το AKP. Για την κυβερνητική ισορροπία όμως, μέσω εναλλαγής στην εξουσία, χρειάζονται τουλάχιστον δύο. Το δεύτερο δεν υπάρχει. Και επειδή δεν υπάρχει, “περισσεύουν” περιθώρια στους old regime, τον στρατό δηλαδή και όποιους τον αξιοποιούν, να φαντάζονται ότι μπορούν να παίξουν - με τον δικό τους φυσικά τρόπο - τον ρόλο της “άλλης εξουσίας”.
Αυτή η “πολιτική αναπηρία” της κοσμικής μεσαίας τάξης (αλλά και της εργατικής) στην τουρκία είναι που κάνει το AKP και τον Erdogan κυρίαρχους· όχι κάποιες “σκοτεινές δυνάμεις”. Η ίδια, απ’ την άλλη, επιτρέπει (έως και εκτρέφει) στρατόκαβλα όνειρα εξουσίας...

Διάφοροι που παριστάνουν τους “ειδικούς” (;) επί των πραξικοπημάτων σχολίαζαν μετά την 15 Ιούλη ότι αυτό που απέτυχε στην τουρκία ήταν “κακά οργανωμένο”, ότι “τα πραξικοπήματα δεν ξεκινούν αργά το απόγευμα αλλά νωρίς το πρωί”, και άλλα τέτοια ωραία... Δεν είναι του γούστου μας τέτοιες “εξυπνάδες”. Είναι κοινότοπο ωστόσο (και κάποτε η ελληνική αριστερά το ήξερε υποτίθεται) ότι τα πραξικοπήματα, για να λέγονται έτσι, εκκινούν από “μειοψηφικές θέσεις” και επιδιώκουν να επιβληθούν κατ’ αρχήν· όχι να πείσουν.  Για να εδραιωθούν χρειάζονται μερικές ώρες αιφνιδιασμού, χωρίς μαζική αντίδραση· πρέπει να αξιοποιήσουν το “αρχικό σοκ” χωρίς να συναντήσουν εμπόδια, ώστε αμέσως μετά να παράξουν τον φόβο. Απ’ την στιγμή, λοιπόν, που ο κόσμος βγήκε στους δρόμους έγκαιρα εναντίον του στρατού, στην Άγκυρα και στην Istanbul, [7Ο Erdogan χρησιμοποίησε για την διασπορά της έκκλησής του όχι κάποιο ραδιοσταθμό ή κανάλι αλλά τα τζαμιά και τους ιμάμηδες. Αυτό είναι μια μορφή οργάνωσης του κόσμου που είχε πονοκεφαλιάσει τους αμερικάνους όταν ετοίμαζαν την εισβολή στο ιράκ το 2003: τα hi tech μέσα μπορούσαν να τα “μπλοκάρουν”, όμως αυτήν την “παλιά τεχνολογία” συντονισμένης κινητοποίησης πλήθους σε μεγάλη έκταση δεν είχαν ιδέα πως θα μπορούσαν να την σταματήσουν.
Ας το σημειώσουμε, λοιπόν, για τους τεχνολάγνους, που ανακαλύπτουν (και διαφημίζουν!) το facebook πίσω από κάθε μαζική κινητοποίηση εδώ και χρόνια: το 2002 στη βενεζουέλα φαξ και φωτοτυπικά· παλιά τεχνολογία. Το 2016 στην τουρκία εκκλησίες και παπάδες· παλιά τεχνολογία. Είναι μερικές φορές που τα “παλιά κόλπα” είναι αποτελεσματικότερα απ’ τα καινούργια...] το πραξικόπημα θα αποτύγχανε!!! Όσο καλά ή κακά κι αν ήταν οργανωμένο.
Τολμάμε να υποθέσουμε τι θα συνέβαινε αν πετύχαινε. Πρώτα απ’ όλα ο  Ερντογάν και το σόι του (ειδικά ο γυιός του Μπιλάλ...) θα περνούσαν από δικαστήρια με βαριές κατηγορίες διαφθοράς· υπάρχουν, πράγματι, πολλά ράμματα για την γούνα τους! Οι υποθέσεις του 2013 - 2014 που κουκουλώθηκαν θα ξανάνοιγαν, κι αυτή τη φορά το προσοδικό κύκλωμα που έχει διαμορφωθεί μέσα και γύρω απ’ τις κυβερνήσεις AKP δεν θα μπορούσε να κρυφτεί. Προφανώς οι έρευνες, οι αποκαλύψεις, οι δίκες θα απλώνονταν σε αρκετούς μέσα στο AKP· αυτός είναι ο ιδανικός τρόπος για να “σπάσει” η δημοφιλία του κόμματος. Πιθανόν να ακολουθούσαν και διασπάσεις. Σίγουρα θα άλλαζαν διάφοροι νόμοι / μεταρυθμίσεις που έχουν περιθωριοποιήσει τον στρατό· πάντα στο όνομα της “καταπολέμησης της διαφθοράς”. Το σίγουρο είναι ότι το τουρκικό κράτος θα γυρνούσε σε μεγάλο βαθμό “στα παλιά”: αδύναμες κυβερνήσεις και ένα καραβανοσυμβούλιο στο βάθος για να τις στηρίζει. Και, φυσικά, (καθόλου δευτερεύον) η εξωτερική πολιτική της Άγκυρας θα επέστρεφε στις ράγες της Ουάσιγκτον.
Αυτό, ωστόσο, είναι το “καλό σενάριο”. Γιατί θα μπορούσαν τα πράγματα να γίνουν και χειρότερα. Η κοινωνική βάση του AKP δεν είναι καθόλου αμελητέα· και ευκολότερα ή δυσκολότερα θα μπορούσε να προκύψει από εκεί μια πιο ριζοσπαστική εκδοχή “αντιχουντικού αγώνα”· ριζοσπαστική και ένοπλη (κατά του στρατιωτικού καθεστώτος). “Κάποιοι” (εντός και, κυρίως, εκτός συνόρων) θα φρόντιζαν να την εκπαιδεύσουν και να την εξοπλίσουν. Και τότε η τουρκική επικράτεια θα γλυστρούσε σε ένα είδος διαρκούς αστάθειας που θα την έφερνε πολύ κοντά στο συριακό ή/και το ιρακινό “μοντέλο”... Ακόμα και το ζήτημα της διάλυσης (του τουρκικού κράτους) θα μπορούσε να αναδυθεί ξανά, κι αυτή τη φορά στηριγμένο όχι μόνο στο pkk...
Αυτά είναι σενάρια φυσικά· όχι αβάσιμα όμως αν έχει κανείς υπ’ όψη του όχι μόνο “τι” αλλά και “γιατί” γίνεται στη μέση Ανατολή. Δεν μπορούμε να τα τεκμηριώσουμε. Είναι ευκολότερο να τεκμηριωθεί το ότι “κάποιοι” (και καθόλου λίγοι) ήθελαν να πετύχει αυτό το πραξικόπημα. Και δεν είναι “γκιουλενιστές”.

Κατ’ αρχήν το λογικό. Κανένα καραβανοεπιτελείο στο κόσμο δεν προχωράει στην εφαρμογή των σχεδίων του για πραξικόπημα αν πριν δεν έχει “ρωτήσει την γνώμη”, έστω και έμμεσα, εκείνων στους οποίους θα στηριχτεί μεσομακροπρόθεσμα στις διεθνείς τους σχέσεις. Γιατί κανένα καραβανοεπιτελείο δεν διακινδυνεύει να πετύχει μεν το πραξικόπημά του, αλλά να βρεθεί αποκλεισμένο αμέσως μετά από διεθνείς κυρώσεις, τιμωρίες, εμπάργκο, κλπ.
Συνεπώς η Ουάσιγκτον ήξερε έγκαιρα (αν δεν είχε βάλει χοντρά το χέρι της...). Όπως ήξεραν διάφορες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες (χωρίς να είμαστε βέβαιοι για το ποιες ήταν αυτές - το Λονδίνο, όμως, και πιθανόν το Παρίσι θα πρέπει να βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή· όπως και το Τελ Αβίβ...). Ήξεραν και έκαναν νόημα: ντάξει...
Δεν έχουμε στοιχεία. Είναι γνωστά όμως δύο πράγματα. Πρώτον, τι έκαναν (και τι δεν έκαναν...) όλα τα πρωτοκοσμικά καθεστώτα μετά την πραξικοπηματική ανατροπή της εκλεγμένης κυβέρνησης Μόρσι (της “μουσουλμανικης αδελφότητας” στην αίγυπτο) και παρά το γεγονός ότι απ’ το καλοκαίρι του 2013 αυτό το φασιστικό καθεστώς σφάζει, φυλακίζει, βασανίζει - ακόμα και ευρωπαίους. [8Το φασιστικό καθεστώς Sisi όχι μόνο ενθουσιάστηκε για το πραξικόπημα στην τουρκία αλλά βιάστηκε να πανηγυρίσει και για την επιτυχία του!!! Ο Sisi πρόλαβε να γράψει στο facebook του τα εξής:
... Το στρατιωτικό πραξικόπημα κατά του Erdogan είναι αποτέλεσμα των αποτυχημένων πολιτικών του στην περιοχή... Ο τουρκικός στρατός είναι ο μόνος προστάτης και εγγυητής των βασικών στοιχείων του τουρκικού κράτους και δεν μπορεί να μείνει σιωπηλός με τις λάθος πολιτικές [του Erdogan] που έκαναν την τουρκία τον μεγαλύτερο εξαγωγέα τρομοκρατίας...
(Λίγες ώρες μετά, βλέποντας ότι το πραξικόπημα απέτυχε, αναγκάστηκε να κατεβάσει την σοφία του...) Το βράδυ Παρασκευής προς Σάββατο τα τηλεοπτικά παπαγαλάκια (δεν υπάρχει άλλο είδος στην αίγυπτο) γιόρταζαν την “πτώση του Erdogan”... Το πρωΐ του Σαββάτου 16 Ιούλη τρεις, τουλάχιστον, καθεστωτικές εφημερίδες της αιγύπτου κυκλοφόρησαν με την είδηση ότι ο στρατός ανάτρεψε τον Erdogan, πανηγυρίζοντας...
Να υποθέσουμε ότι ο Sisi ήξερε για το πραξικόπημα πριν αυτό γίνει, ενδεχομένως και μέσω Τελ Αβίβ; Μπαααα... Δεν είμαστε τέτοιοι άνθρωποι...
Την ίδια μέρα, 16 Ιούλη, ο εκπρόσωπος του Sisi στο συμβούλιο ασφαλείας του οηε (το αιγυπτιακό κράτος έχει, αυτή την εποχή, μια απ’ τις 10 μη μόνιμες θέσεις εκεί) εμπόδισε την έκδοση ψηφίσματος υπέρ της “νόμιμης κυβέρνησης της τουρκίας” (το οποίο, επιπλέον, εξέφραζε “ανησυχίες για τις εκκαθαρίσεις” στους κρατικούς μηχανισμούς), με την άποψη ότι “δεν μπορεί το συμβούλιο ασφαλείας να κρίνει ποιες κυβερνήσεις είναι νόμιμες και ποιες όχι”...
Αν δεν κάνουμε λάθος αυτό το αιγυπτιακό φασισταριό είναι καλός φίλος και της ελληνικής φαιορόζ κυβέρνησης, ε;] Συνέχισαν (με καλύτερους όρους) τις δουλειές τους.
Το δεύτερο, που είναι ένα είδος “οικογενειακού μυστικού”, αφορά μια συζήτηση που έχει ξεκινήσει εδώ και λίγα χρόνια μεταξύ διάφορων σε καθεστωτικούς πρωτοκοσμικούς κύκλους, για τα “όρια της δημοκρατίας”. Σύμφωνα με αυτόν τον αναθεωρητισμό η δημοκρατία είναι μεν το καλύτερο πολίτευμα, αλλά δεν κάνει πάντα, για όλους και για όλες τις περιστάσεις. Σε τελευταία ανάλυση (λένε αυτοί οι “προβληματισμένοι”) μπορεί τόσο η ασφάλεια όσο και η ελευθερία να είναι σημαντικές, αλλά η ασφάλεια προηγείται... Πόση ελευθερία μπορεί να έχει κάποιος (λένε) αν κινδυνεύει; Είναι προφανές ότι αυτές οι καινούργιες “θέσεις” έχουν άμεση σχέση με τον εξελισσόμενο ενδοκαπιταλιστικό ανταγωνισμό και το τι συμβαίνει στις ίδιες τις πρωτοκοσμικές μητροπόλεις με το χειραγωγικό δίπολο “τρομοκρατία / αντιτρομοκρατία”. Ωστόσο έχουν (αυτές οι “θέσεις”) συνέπειες για όλον τον πλανήτη...

Αν χρειάζεται μια ισχυρή ένδειξη ότι η Ουάσιγκτον (και όχι μόνον αυτή) ήξερε και συμφωνούσε για την πραξικοπηματική καθαίρεση του Erdogan και της κυβέρνησής του, αυτή υπάρχει. Είναι η “είδηση” που σερβιρίστηκε μέσω του μεγάλου καθεστωτικού δημοσιογραφικού οργανισμού NBC, κάποια στιγμή το βράδυ της 15ης Ιούλη, πριν ο Erdogan εμφανιστεί στο αεροδρόμιο της Istanbul, ενόσω το πραξικόπημα ήταν σε εξέλιξη και η κατάσταση θολή. Η είδηση υποστήριζε:

... Σύμφωνα με ανώτερο αμερικάνο αξιωματικό που θέλει να κρατήσει την ανωνυμία του, ο Erdogan και η οικογένειά του πετούν ήδη προς την γερμανία, αφού δεν δόθηκε άδεια στο αεροπλάνο του να προσγειωθεί στο αεροδρόμιο της Istanbul. Εκεί θα ζητήσει άσυλο...

Η “είδηση” αναπαράχτηκε γρήγορα στον κυβερνοχώρο (συχνά με επευφημίες χαράς) και, φυσικά, και μέσα στην τουρκία. Τι σημαίνει αυτό το είδος “ψυχολογικού πολέμου”, η “είδηση” δηλαδή ότι ο επικεφαλής του κράτους “την κάνει”, τόσο για τους πραξικοπηματίες όσο και για όσους αντιστέκονται; Είναι εύκολο να το καταλάβει ο καθένας. Οι μεν παίρνουν τα πάνω τους, οι δε ξενερώνουν (καθότι μπορεί εύκολα να βιωθεί σαν προδοσία το “σώζω το τομάρι μου” της πολιτικής περσόνας όταν ο κόσμος σκοτώνεται στους δρόμους...).
Επειδή το NBC δεν είναι κανά τσοντοκάναλο ή κανά τρολοsite 8ης διαλογής... Επειδή ο δημοσιογράφος που “έβγαλε την είδηση” είναι γνωστός στις ηπα... Επειδή η πηγή που ανέφερε ήταν “ανώτερος αξιωματικός”... Και επειδή τις επόμενες ημέρες ούτε το κανάλι ούτε ο παπαγάλος ζήτησαν συγγνώμη δίνοντας κάποια εξήγηση για το “λάθος” τους, είμαστε βέβαιοι (και δεν είμαστε καθόλου οι μόνοι) ότι η “είδηση” προωθήθηκε ακριβώς για να βοηθήσει τους πραξικοπηματίες.
Μόλις φάνηκε (αργά τη νύχτα) ότι το πραξικόπημα έχει αποτύχει, διάφοροι διεθνώς δεν μπόρεσαν να συγκρατήσουν την απογοήτευσή τους. Απ’ το πρωΐ της 16 Ιούλη τα μεν χείλη διάφορων πρωτοκοσμικών βιτρινών έκαναν δηλώσεις “ανησυχίας” για τις εκκαθαρίσεις που είχε ξεκινήσει ήδη η κυβέρνηση AKP...Ταυτόχρονα, απ’ το ίδιο πρωΐ, διάφορα καθεστωτικά μήντια, ακόμα και “σοβαρά”, άρχισαν να σπρώχνουν το ερωτηματικό: μήπως το εναντίον του αποτυχημένο πραξικόπημα το οργάνωσε ο ίδιος ο Erdogan, για να ενισχύσει τη θέση του; Εννοείται ότι αυτή η συνωμοσιολογία απλώθηκε πολύ γρήγορα μέσα απ’ τους βόθρους του κυβερνοχώρου, και έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής στα μέρη μας. Ποια ήταν, λοιπόν, η “αδυναμία” της θέσης του Erdogan ως το μεσημέρι της 15η Ιούλη, τέτοια που χρειαζόταν ένα στημένο πραξικόπημα; Κανένας δεν μπήκε στον κόπο να την υποδείξει (και ακόμα λιγότερο να εντοπίσει πριν την 15η Ιούλη ...)
Όμως αυτή η δήθεν “αθώα” απορία (μας) θύμισε κάτι που οι πρωτοκοσμικοί απήλαυσαν πολύ το πρώτο μισό της δεκαετίας του ‘90: ότι οι πολιορκούμενοι του Sarajevo (“μουσουλμάνοι”...) σκοτώνονται μόνοι τους για να προκαλέσουν την συμπάθεια (και την επέμβαση) της Δύσης. Έτσι και ο Erdogan: έπεισε κάμποσους αξιωματικούς να πάνε ισόβια στη φυλακή για να κερδίσει αυτός πόντους...
Η εξαιρετικά γρήγορη προώθηση του σεναρίου περί “αυτο-πραξικοπήματος” του Erdogan είχε πολύ συγκεκριμένο στόχο. Αν πρόκειται για ένα πετυχημένο πραξικόπημα, ότι και να σκεφτεί κανείς εκ των υστέρων περιττεύει. Για ένα αποτυχημένο όμως, που δεν έχει κάνει τη “δουλειά”; Αντί, λοιπόν, να δημιουργηθούν διεθνώς ερωτήματα για το ποιοι θα ωφελούνταν αν το πραξικόπημα πετύχαινε, σπρώχτηκε το δήθεν ερώτημα μήπως ο ίδιος ο Erdogan, προφανώς κερδισμένος απ’ την αποτυχία, το “έστησε”. Αλλαγή κουβέντας λέγεται αυτό. Αποπροσανατολισμός.
Παρά τις ανοικτές δηλώσεις / καταγγελίες περί “ξένων υποστηρικτών” του πραξικοπήματος, η κυβέρνηση του AKP προτίμησε (και σωστά) να στενέψει την δέσμη των υπευθύνων, εστιάζοντας στον Gulen. Ούτως ή άλλως είχε ανοικτούς λογαριασμούς μαζί του: κυρίως με το “παράλληλο κράτος” που είχε καταφέρει να φτιάξει μέσα στην τουρκία.

πριν και μετά

Ήταν, πράγματι, δουλειά των “γκιουλενιστών” και μόνο το πραξικόπημα της 15ης Ιούλη; Είπαμε ήδη την γνώμη μας. Απ’ την μεριά το μεγάλο πολιτικό κενό κυβερνητικής εναλλακτικής· και απ’ την άλλη η διεθνής πολιτική του AKP δείχνουν ότι πολλοί θα χειροκροτούσαν (όχι αναγκαστικά φανερά) την ανατροπή του Erdogan. Ακόμα και μέσα στην τουρκία.
Έπαιξε κάποιο ρόλο η (για πολλούς) στροφή του τουρκικού καθεστώτος προς τη Μόσχα σε ότι αφορά το συριακό πεδίο μάχης; Κατά τη γνώμη μας ναι. Όμως, σε αντίθεση με πολλούς “ειδικούς”, η δική μας ερμηνεία δεν είναι ότι η Άγκυρα “άλλαξε στρατόπεδο” - με την έννοια που θα είχε κάτι τέτοιο στη διάρκεια του “ψυχρού πολέμου”.

Όποιος γνωρίζει την ιστορία της γέννησης του σύγχρονου τουρκικού κράτους, το ξέρει: την αποφασιστική βοήθεια στον Κεμάλ και στους νεότουρκους την έδωσαν οι μπολσεβίκοι. Απ’ την μεριά του Λένιν δεν ήταν μόνο μια ρεαλιστική αλλά και μια σωστή ιδεολογικά επιλογή, παρότι οι νεότουρκοι δεν ήταν συγγενείς ιδεολογικά. Ο Κεμάλ πολεμούσε εναντίον του γαλλικού και του αγγλικού ιμπεριαλισμού (που είχαν ήδη μοιράσει μεταξύ τους τα εδάφη της οθωμανικής αυτοκρατορίας) και, φυσικά, του ελληνικού... Τι πιο λογικό απ’ το να ενισχύσουν οι μπολσεβίκοι ένα “εθνικοαπελευθερώτικο κίνημα” δίπλα τους;
Απ’ την μεριά του Κεμάλ η προσφυγή στη βοήθεια των μπολσεβίκων ήταν ένα έξυπνα υπολογισμένο βήμα, που διδάσκεται σαν παράδειγμα “εξωτερικής πολιτικής ανοικτού ορίζοντα”. Προφανώς και δεν σκόπευαν οι νεότουρκοι να διαμορφώσουν ένα κομμουνιστικό καθεστώς! Κινούμενοι προς τους μπολσεβίκους, όμως, προκάλεσαν σοβαρό φόβο τόσο στο Λονδίνο όσο και στο Παρίσι. Που προτίμησαν να εγκαταλείψουν ένα μέρος απ’ τους ιμπεριαλιστικούς τους σχεδιασμούς και να διαπραγματευτούν με τον Κεμάλ· παρά να χάσουν εντελώς την επιρροή τους σ’ αυτήν την περιοχή του κόσμου.

Απ’ τις αρχές της δεκαετίας του ‘90 η Άγκυρα, θεωρώντας ότι υπάρχει τέτοιο περιθώριο λόγω της κατάρρευσης της σοβιετικής ένωσης, εκτίμησε ότι ανοίγεται δρόμος για το δικό της ιμπεριαλιστικό παιχνίδι στον Καύκασο, εξαιτίας των τουρκόφωνων (αλλά και μουσουλμανικών) πληθυσμών. Τότε ήταν που ήρθε σε σύγκρουση με την ρωσία· αν και η δεύτερη βούλιαζε, και έμοιαζε χαμένη. Προς το τέλος της δεκαετίας του ‘90 και ειδικά μετά την “ενθρόνιση” Πούτιν, το τουρκικό καθεστώς κατάλαβε την ματαιότητα των σχεδίων του. Απ’ την αρχή της διακυβέρνησης AKP, απ’ το 2002 δηλαδή, οι σχέσεις ρωσίας - τουρκίας, και προσωπικά (όσο υπάρχει τέτοιο περιθώριο στις διακρατικές σχέσεις) μεταξύ Πούτιν και Ερντογάν, μπήκαν σε μια καινούργια, “φιλική” (εντός ή εκτός εισαγωγικών), ρεαλιστική βάση: μεταξύ άλλων η μεν Άγκυρα σταμάτησε να κάνει πλάτες στο τσετσένικο αντάρτικο, η δε Μόσχα στο κουρδικό.
Δεν ισχύει το ίδιο για τις σχέσεις της Άγκυρας με την “δύση”, αρχίζοντας απ’ τις ηπα. Αν και τα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης του AKP εκθειάστηκαν από διάφορους αμερικάνους δημαγωγούς, η Ουάσιγκτον ήθελε πάντα να υπάγει την εξωτερική πολιτική της Άγκυρας στους δικούς της σχεδιασμούς. Το ότι αυτό δεν ήταν εφικτό φάνηκε πολύ πριν το “συριακό πρόβλημα”. Φάνηκε σχεδόν σε κάθε βήμα του αμερικανικού ιμπεριαλισμού στην ευρύτερη περιοχή. Στην εισβολή στο ιράκ η Άγκυρα δεν επέτρεψε στον αμερικανικό στρατό να ανοίξει “δεύτερο μέτωπο”, απ’ τον βορρά, εισβάλλοντας και απο εκεί στο ιράκ· πράγμα που δυσκόλεψε απτά και συγκεκριμένα όχι μόνο την εισβολή αλλά και την κατοχή. Γιατί η Άγκυρα (οι ισλαμοδημοκράτες σίγουρα) έδειξαν τέτοια αντι-αμερικανική στάση; Επειδή διέβλεψαν σωστά ότι μέσω της στρατιωτικής της παρουσίας η Ουάσιγκτον θα έβαζε “χοντρό χέρι” στο ιρακινό κουρδιστάν· το οποίο η Άγκυρα ήθελε σαν δική της “ζώνη επιρροής”, χωρίς να ρωτάει τρίτους. Κάτι που το πέτυχε γρήγορα και εύκολα.
Ύστερα ο αποκλεισμός του ιράν. Η Άγκυρα δεν υιοθέτησε ποτέ την φιλοπόλεμη αμερικανική στάση απέναντι στο καθεστώς της Τεχεράνης. Αντίθετα. Την περίοδο (σχεδόν 10 χρόνια) που η Άγκυρα είχε αποκαταστήσει τις σχέσεις της με την Δαμασκό (επίσης στο στόχαστρο της Ουάσιγκτον) ήταν σαφής ο σχηματισμός ενός τριγώνου (Τεχεράνη - Άγκυρα - Δαμασκός) που δούλευε για τα δικά του συμφέροντα, και όχι για εκείνα των αμερικάνων και των συμμάχων τους. Εν τέλει, παρότι αρχικά υπήρξε μια περίοδος “φιλίας” με το Τελ Αβίβ, το στη συνέχεια ενδιαφέρον της Άγκυρας (και) για την Χαμάς, μαζί με την ψυχροπολεμική στροφή στις σχέσεις των δύο κρατών, ήταν εκτός αμερικανικής ατζέντας.

Αφού θυμίσουμε ότι το τουρκικό κράτος ΔΕΝ πήρε μέρος στον β παγκόσμιο πόλεμο (παρά τις εδαφικές προσφορές που του έγιναν απ’ τους “συμμάχους”) και ότι στη διάρκεια του γ ΔΕΝ δέχτηκε να εγκατασταθούν στο έδαφός του πύραυλοι με πυρηνικές κεφαλές (κατά της εσσδ), μπορούμε να δείξουμε το προφανές: η Άγκυρα έχει τον πληθυσμιακό όγκο, το καπιταλιστικό μέγεθος, την γεωγραφική θέση και την παράδοση να μην ταυτίζει τα συμφέροντά της με πρώτης γραμμής ιμπεριαλισμούς· ούτε κινείται με ιδεολογικά κίνητρα. 
Αυτή είναι η κατάσταση. Όχι τώρα αλλά εδώ και χρόνια. Είναι δυνατόν να μην ξέρει το τουρκικό καθεστώς που οφείλεται η “αναζοπύρωση” του κουρδικού αντάρτικου, μια κατάσταση που δεν αντιστοιχεί πλέον καθόλου στις διαθέσεις της μεγάλης πλειοψηφίας των κούρδων στη νοτιοανατολική τουρκία; Είναι δυνατόν να μην ξέρει πόση εκπαίδευση έχει προσφέρει σε ενόπλους το Τελ Αβίβ τα τελευταία χρόνια; Είναι δυνατόν να μην γνωρίζει την “φρίκη” με την οποία αντιμετώπιζε και αντιμετωπίζει το ισραηλινό καθεστώς την πιθανότητα να γινόταν η τουρκία “φίλος” των αράβων πληβείων, πετώντας στην άκρη το Ριάντ;

Ο τρόπος που έχουν ξεδιπλωθεί διάφορα μεγάλα και μεσαία ιμπεριαλιστικά συμφέροντα στην ευρύτερη μέση Ανατολή δεν ταιριάζει με την εξυπηρέτηση των τουρκικών τέτοιων. Τα 3,5 - 4 τελευταία χρόνια η Άγκυρα μπήκε στο “κόλπο” της διάλυσης της συρίας, ελπίζοντας ότι κάποιοι απ’ τους ισλαμιστές ενόπλους θα κρατήσουν μακρυά το ενδεχόμενο ενός ακόμα κουρδικού ημι-κράτους, που αυτό (σε αντίθεση με το ιρακινό) θα ήταν έξω απ’ τον έλεγχό της. Ήταν ένας καιροσκοπικός υπολογισμός μέσα σε μια σχεδιασμένη από άλλους δημιουργία χάους. Είναι γνωστό: από την στιγμή που η Μόσχα ανέλαβε την ενεργή προστασία του Άσαντ τα δεδομένα του υπολογισμού άλλαξαν· και ξαναγύρισε στην επιφάνεια το γεγονός ότι, σε τελευταία ανάλυση, η Άγκυρα δεν έχει να χωρίσει κάτι με τη Δαμασκό. Ενδεικτικά: σύμφωνα με την αγγλόφωνη ηλεκτρονική έκδοση του spiegel (27 Αυγούστου), τον περασμένο Ιούνη (πριν, δηλαδή, απ’ το πραξικόπημα...) ένα απ’ τα πιο υψηλόβαθμα στελέχη του AKP δήλωσε: Ναι, ο Άσαντ είναι φονιάς και βασανίζει τον ίδιο τον λαό του. Αλλά δεν είναι υπέρ της αυτονομίας των κούρδων. Απεχθανόμαστε ο ένας τον άλλον, αλλά σ’ αυτό το ζήτημα έχουμε την ίδια πολιτική.
Ποιος, όμως, θα επέτρεπε μια αλλαγή στάσης της Άγκυρας; Η διεθνής (καπιταλιστική) πολιτική δεν γίνεται εν κενώ. Ήταν πολλοί εκείνοι που τόνιζαν και ξανατόνιζαν, εδώ και ένα σχεδόν χρόνο, τους “καυγάδες” μεταξύ Μόσχας και Άγκυρας, ειδικά απ’ τον περασμένο Δεκέμβρη και μετά... Έτσι τους βόλευε. Δεν μετρούσαν, όμως, πόσες φορές η Άγκυρα κατηγορούσε την Ουάσιγκτον (για την υποστήριξή της στους ypg και όχι μόνο)! Ως εάν αυτό να ήταν αδιάφορο... [9Την Πέμπτη 12 Μάη (2016) γράφαμε στην ασταμάτηση μηχανή:
Τώρα που ο τούρκος πρόεδρος Ερντογάν ανακοίνωσε επίσημα τις προετοιμασίες για επίσημη εισβολή του τουρκικού στρατού στη συρία (για να καθαρίσει η συνοριακή ζώνη – απ’ την μεριά της συρίας – απ’ τους τρομοκράτες του isis είπε, προσθέτοντας ότι οι σύμμαχοί μας, ειδικά αυτοί που έχουν σοβαρά όπλα στην περιοχή [οι ηπα δηλαδή] δεν είναι σε θέση να μας προσφέρουν την υποστήριξη που χρειαζόμαστε) ίσως θα πρέπει να διαγκώσουν την γλώσσα τους όλοι οι επιφανείς "αναλυτές" που στην παραίτηση του ως προχθές πρωθ. Νταβούτογλου είδαν (με πόση βεβαιότητα!!!) κάτι σαν "τιμωρία".
...
Κάτι μας λέει ότι εκτός από φραστικές αντιδράσεις κανείς δεν θα εμποδίσει πρακτικά την "αντιτρομοκρατική" προσπάθεια του τουρκικού στρατού, εφόσον και όταν αυτή εκδηλωθεί πράγματι δημόσια και ανοικτά. Και, οπωσδήποτε, όχι η Μόσχα!
Χωρίς ίχνος έπαρσης οφείλουμε (στον κόπο και στην περιθωριακότητά μας) να το τονίσουμε: αυτά τα γράφαμε στις 12 Μάη - όποιος θέλει το τσεκάρει...]
Για τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό η μέση Ανατολή δεν είναι το κύριο μέτωπο (του 4ου παγκόσμιου). Με λίγα “έξοδα” μπορεί να συντηρεί μια εκτεταμένη αποσταθεροποίηση που θίγει τους αντιπάλους της. Συνεπώς, το να κάνει η Άγκυρα καταγγελίες σε βάρος της Ουάσιγκτον δεν ήταν, πράγματι, κάτι που από μόνο του θα θεωρούνταν “σοβαρό”.  Εάν, όμως, (με έναν, ας πούμε, μυστηριώδη τρόπο) ανακοίνωσε η Άγκυρα ότι συμφώνησε με την Δαμασκό να την βοηθήσει στρατιωτικά εναντίον των “τρομοκρατών”; Το ενδεχόμενο είναι τραβηγμένο - θεωρήστε το “άσκηση σκέψης”. Επειδή δείχνει τα όρια της αμερικανικής καταστροφικής πολιτικής. Γιατί εάν (μένοντας στο παράδειγμα) η Άγκυρα έμπαινε στο συριακό πεδίο μάχης στο ίδιο πλευρό με την Μόσχα και την Τεχεράνη, ο πόλεμος εκεί θα τέλειωνε σε μία ή δυο βδομάδες. Και το σχέδιο διάλυσης της συρίας θα ακυρωνόταν πανηγυρικά.
Το είπαμε: το παράδειγμα είναι τραβηγμένο (με τα σημερινά δεδομένα)· όμως η (αμερικανική) τακτική της αποσταθεροποίησης δεν έχει απεριόριστες δυνατότητες. Η συμμετοχή της Άγκυρας σ’ αυτήν ήταν κομβικής σημασίας ως τώρα. Εάν η κυβέρνηση AKP αποφάσιζε ότι δεν την συμφέρει και ότι πρέπει να αλλάξει γραμμή; Θα έπρεπε να σχολάσει, το γρηγορότερο.

Εν τέλει, κατά την άποψή μας, το πραξικόπημα στην τουρκία ήταν μια version του πραξικοπήματος στην αίγυπτο, πριν 3 χρόνια· τόσο από γεωπολιτική όσο και από κοινωνικοπολιτική άποψη. Στην αίγυπτο, μετά την επανάσταση της 25ης Γενάρη (του 2011), το κοσμικό τμήμα της μεσαίας τάξης και των μικροαστών, ούτε κατάφερε ούτε προσπάθησε στα σοβαρά να δημιουργήσει (μεσοπρόθεσμα) μια εναλλακτική στην αναπόφευκτη νίκη (στις πρώτες εκλογές) των αιγύπτιων ισλαμοδημοκρατών. Αντίθετα αλληθώρησε κατευθείαν προς τον στρατό (σαν εναλλακτική εξουσίας) δίνοντας την ευκαιρία σ’ όλους τους οπαδούς του προηγούμενου δικτάτορα Μουμπάρακ να ξεπλυθούν και να ενσωματωθούν σ’ ένα - δήθεν - “δημοκρατικό αίτημα παραίτησης της κυβέρνησης Μόρσι”. Έχοντας στον ορίζοντα το πετυχημένο προηγούμενο των ισλαμοδημοκρατών στην τουρκία, το παλιό μπλοκ εξουσίας στην αίγυπτο (με τους επιπλέον ηλίθιους ή συμφεροντολόγους συμμάχους του) δεν έκατσε να περιμένει· κινήθηκε γρήγορα, πριν η κυβέρνηση της μουσουλμανικής αδελφότητας εδραιωθεί, αποκτήσει στέρεες διεθνείς συμμαχίες, κλπ. Κι ούτε λόγος: η αίγυπτος δεν μπορούσε να μείνει στα χέρια κάποιων που αργά ή γρήγορα θα συνεργάζονταν στο “πνίξιμο” του ισραηλινού μιλιταριστικού καθεστώτος! Ή, έστω, θα άλλαζαν ριζικά την πολιτική φυσιογνωμία μιας μεγάλης ζώνης του πλανήτη.
Χίλιες φορές failed states, με χούντες ή με εμφυλίους...

Φυσικά ο τουρκικός στρατός δεν μπήκε στην συριακή επικράτεια, κατ’ αρχήν στην Jarabulus, για να βοηθήσει τον Άσαντ κατά των “τρομοκρατών”! Πολύ λιγότερο που μερικοί απ’ αυτούς τους “τρομοκράτες” (code name: moderate rebels...) είναι δίπλα στα τουρκικά τανκς και στις “ειδικές δυνάμεις” του στρατού της Άγκυρας. Όμως υπάρχουν δυο τρία δεδομένα απ’ αυτά που περνάνε κάπως απαρατήρητα.
Πρώτον, δεν θα χρειαζόταν να φωνάξει το καθεστώς Άσαντ ότι έχει θυμώσει σοβαρά με τις εδαφοκατακτήσεις των ypg, που συνοδεύονται από ολοφάνερη αμερικανική βοήθεια! Αλλά έτσι συμβαίνει. Οι ypg έχουν πάψει προ πολλού να αποτελούν πράγματι “συμμάχους” του καθεστώτος Άσαντ· ή, έστω, έναν “ουδέτερο” παράγοντα. Έχουν επωφεληθεί έχοντας τους εντελώς δικούς τους σκοπούς, και μια υψηλή προστασία τέτοια που τους κάνει υποχείρια των πιο δυνατών απ’ τους αντιπάλους του καθεστώτος: των ηπα, του ισραήλ...
Δεύτερον, οι αντικαθεστωτικοί αντάρτες είναι εδώ και χρόνια μισθοφόροι. Μετά από 5 η 6 χρόνια πολέμου δεν υπάρχει τίποτα “ιδεολογικό” στο πεδίο μάχης συρία. Το αποδεικνύει η ευκολία με την οποία 2.000 ένοπλοι (κατά άλλους 5.000) υπό την ταμπέλα f.s.a αδιαφόρησαν για την κρίσιμη μάχη του Aleppo για να πολεμήσουν (ή να παρελάσουν) υπό τις οδηγίες του τουρκικού πενταγώνου κατά της Jarabulus. Εάν αυτοί που τους μισθοδοτούν (και τους εκπαιδεύουν, και τους εξασφαλίζουν επιμελητεία, από πυρομαχικά έως νοσοκομεία) το απαιτούσαν, και εάν μια ορισμένη “πολιτική λύση” στη συρία εξασφάλιζε τις ζωές τους μαζί με κάποιο εισόδημα και, ενδεχομένως, ένα κάποιο βαθμό αυτοδιοίκησής τους σε κάποιες περιοχές, γιατί αυτοί οι σκληροτράχηλοι “τρομοκράτες” ή ένα μεγάλο μέρος τους δεν θα σταματούσαν τον πόλεμο; (Εδώ έκαναν συμφωνία ειρήνης ο FARC και το κολομβιανό καθεστώς, μετά από 50 χρόνια σκληρού πολέμου...)
Το δεύτερο ερώτημα μετατοπίζεται, λοιπόν: ποιοί απ’ τα αφεντικά των “τρομοκρατών” στη συρία θα απαιτούσαν και θα επέβαλαν κάτι τέτοιο; Η Ουάσιγκτον; Όχι. Το Ριάντ; Όχι. Το Τελ Αβίβ; Όχι. Κανένας απ’ αυτούς δεν έχει συμφέρον σε οποιαδήποτε πολιτική λύση που θα κρατήσει την συρία ενιαία! Η Άγκυρα; Χμμμμ... Η Άγκυρα θα μπορούσε να επιλέξει μια τέτοια στάση. Η Άγκυρα έχει συμφέρον σε μια ενιαία (και φιλική) συρία με ισχυρή κεντρική εξουσία / διοίκηση· κι ας υπάρχουν και κάποιες “αυτοδιοικούμενες περιφέρειες”· κι ας υπάρχει και μια τέτοια κουρδική (αισθητά μικρότερη απ’ τις τωρινές κατακτήσεις των ypg, έτσι κι αλλιώς). Τέτοιο συμφέρον είχε ως το 2011... Τέτοιο συμφέρον έχει και η Τεχεράνη... [10Το site των ιρανών “φρουρών της επανάστασης” farsnews, στις 25 Αυγούστου, αναδημοσίευσε κομμάτια ρεπορτάζ της σαουδαραβικής (καθεστωτικής) εφημερίδας Asharq al-Awsat, σύμφωνα με το οποίο η Τεχεράνη έχει αναλάβει την μεσολάβηση για την εξομάλυνση των σχέσεων Άγκυρας Δαμασκού. Σύμφωνα μ’ αυτό το δημοσίευμα απ’ την μεριά της Άγκυρας τις συζητήσεις έχει αναλάβει ο Ismail Hakki, ένας συνταξιούχος στρατηγός που ήταν υπεύθυνος για την συμφωνία τουρκίας - συρίας το 1998, την εποχή που η Δαμασκός παρείχε βάσεις στο pkk. Ο Hakki έχει ήδη συναντηθεί μερικές φορές με τον Ali Mamlouk, ειδικό σύμβουλο ασφαλείας του Άσαντ, με τον Walid al-Muallem, υπ.εξ. του Άσαντ, και διάφορους ακόμα αξιωματούχους του συριακού καθεστώτος.] Η Μόσχα; Ίσως δεν καίγεται τόσο εφόσον εξασφάλισε τις βάσεις της· όμως μια τέτοια post war ενιαία συρία θα ήταν, οπωσδήποτε, ιδιαίτερα φιλική προς τη ρωσία...
Μπορεί να επιτευχθεί κάτι τέτοιο; Με τα τωρινά δεδομένα όχι: οι αποσχιστικές τάσεις (isis, ypg) έχουν κατακτήσει εδάφη - κι αυτό τις ενισχύει (και) πολιτικά. Θα πρέπει, λοιπόν, να τα χάσουν· και σε κάθε περίπτωση να μειωθούν τόσο ώστε να διαπραγματευτούν από θέση αδυναμίας... Θα πρέπει να τα χάσουν ακόμα κι αν χρειαστεί, ενδιάμεσα, ένας απ’ τους “τρομοκράτες” (η πρώην al-Nusra) να αρχίσει να “μεταμορφώνεται”...

Προ-τρέχουμε, αναμφίβολα! Όταν όμως ερευνά κανείς τις παραμέτρους ενός πραξικοπήματος δεν πρέπει να περιοριστεί μόνο στο “παρελθόν”. Πρέπει να δει και το μέλλον. Γιατί κάθε τέτοιου είδους “αλλαγή εξουσίας” στο μέλλον κοιτάει. Επειδή δεν είμαστε “μάγοι” διακινδυνεύουμε να κάνουμε λάθη έτσι. Ωστόσο αξίζει η διακινδύνευσή μας: υπηρετεί την δυναμική της κριτικής και, ακόμα και αν κάνουμε κάπου λάθος, έχουμε καθήκον απέναντι στην ταξική μας θέση να μην κοιτάμε μόνιμα πίσω...
Κι αν απέτυχε, λοιπόν, αυτή η επιχείρηση / πραξικόπημα στην τουρκία, τι θα την αντικαταστήσει; Φοβόμαστε αυτό που ήδη συμβαίνει, με ακόμα μεγαλύτερη πυκνότητα: “τρομοκρατία”. Βόμβες - στο - ψαχνό (και όχι μόνο σε αστυνομικά τμήματα). Είναι, επίσης, ένας “φτηνός” τρόπος / τακτική αποσταθεροποίησης...

Κάτι τελευταίο: οι περισπούδαστοι “αναλυτές” (που θα ήθελαν να εγκατασταθεί ένα ακόμα καραβονακαθεστώς στη μέση Ανατολή) προέβλεψαν αμέσως μετά το πραξικόπημα, και συνεχίζουν να προβλέπουν, ότι ο Erdogan θα γίνει τώρα ακόμα πιο αυταρχικός. Η δική μας πρόβλεψη είναι ανάποδη: έχοντας αναγνωριστεί σαν “εθνάρχης” θα κινηθεί προς το “κέντρο”...
Μην βάλετε, πάντως, στοίχημα. Απλά κρατείστε τα μυαλά σας καθαρά. Απ’ την βρώμα του εθνικισμού, ακόμα και του υπόγειου...

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1 - Ο Σαλβαντόρ Αλιέντε, εκλεγμένος αριστερός / μαρξιστής πρόεδρος της Χιλής, πέθανε / σκοτώθηκε στη διάρκεια του εναντίον του πραξικοπήματος τον Σεπτέμβρη του 1973. Δεν ξέρουμε τι θα γινόταν αν έπεφτε ζωντανός στα χέρια του Πινοσέτ. Το σίγουρο είναι ότι πέθανε όρθιος, με το όπλο στο χέρι, υπερασπιζόμενος μαζί με την φρουρά του το προεδρικό μέγαρο. Θεωρείται πιθανό ότι αυτοκτόνησε...
[ επιστροφή ]

2 - Υπάρχει όριο 10% των ψήφων για να μπει ένα κόμμα στη βουλή, το αντίστοιχο του ελληνικού 3% και για τους ίδιους λόγους. Στις εκλογές του 2002 μόνο δύο κόμματα, το AKP και το “λαϊκό δημοκρατικό κόμμα” (CHP, 19,38% - 178 έδρες) πέρασαν το όριο.
[ επιστροφή ]

3 - Η ιστορία της εργατικής τάξης στην τουρκία, των οργανώσεων και των αγώνων της, είναι εξαιρετικά σπουδαία. Ωστόσο στα ‘90s, ένας συνδυασμός παραγόντων (απ’ την στρατιωτική ήττα / καταστολή των μαζικών ακροαριστερών ένοπλων οργανώσεων των ‘80s ως την γενικότερη διάλυση του “κομμουνιστικού επέκεινα” μετά την διάλυση του ανατολικού μπλοκ) οδήγησαν τις μεν οργανώσεις στη διάλυση, τα δε υποκείμενα στην αναζήτηση άλλων λύσεων. Ο ισλαμισμός του AKP δεν γενικεύτηκε αμέσως. Είχε, όμως, ένα πολύ δυνατό χαρτί, που επηρρέασε και την βάση της τουρκικής αριστεράς / άκρας αριστεράς: την βαθιά αντίθεση στον καθεστωτικό μιλιταρισμό των προηγούμενων δεκαετιών.
[ επιστροφή ]

4 - Η πραξικοπηματική καθαίρεση του Erbakan το 1997 και η σφαγή στη βοσνία απ’ το 1992 - 1995, όλα με τις πρωτοκοσμικές ευλογίες και συμβουλές, έγιναν η απόδειξη στα ‘90s σε διάφορες ισλαμικές οργανώσεις ότι δεν υπάρχει δημοκρατικός δρόμος προς κυβερνήσεις ισλαμικές / συντηρητικές - γιατί αυτό το απαγορεύουν οι πρωτοκοσμικοί και τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντά τους. Ποιος δρόμος έμενε; Του ένοπλου αγώνα...
Αντίθετα η επιτυχία του AKP στα ‘00s απέδειξε ότι ο ισλαμοδημοκρατικός δρόμος είναι εφικτός...
[ επιστροφή ]

5 - Sarajevo 42, Ιούλης 2010, αφιέρωμα: πεθαίνοντας στα ανοικτά - του θάνατου των άλλων.
[ επιστροφή ]

6 - Έχουμε άμεση εμπειρία, από πρώτο χέρι, μιας τέτοιας αντιμετώπισης. Το 1984 και το 1985, την έκρηξη της άγριας νεολαίας στις ελληνικές πόλεις (με μεγαλύτερη ένταση στην Αθήνα) το τότε “αριστερό” πασοκ δεν μπόρεσε για αρκετό διάστημα να την ερμηνεύσει σωστά. Την απέδωσε, λοιπόν, σε συνωμοσία ... της (τότε) δεξιάς!! Το ξύλο που τρώγαμε απ’ τους πασόκους ματάδες, ξύλο με λύσσα συχνά, δεν ήταν επειδή μας θεωρούσαν “περιθωριακούς εξτρεμιστές”. Αλλά επειδή μας θεωρούσαν (και το έλεγαν) πράκτορες του ... Μητσοτάκη! Ναι, είναι αλήθεια...
Η “γραμμή αντιμετώπισης” άλλαξε μετά από αρκετούς μήνες. Όταν η Α νομαρχιακή του πασοκ (ονόματα δεν λέμε...) μελέτησε το “υποκείμενο” από κοντά... Το ξύλο δεν τελείωσε, άνοιξαν όμως και οι υπόλοιποι δρόμοι για την αντιμετώπιση μας· δρόμοι που ήταν πιο στέρεοι και πιο αποτελεσματικοί (το παραδεχόμαστε...).
[ επιστροφή ]

7 - Ο Erdogan χρησιμοποίησε για την διασπορά της έκκλησής του όχι κάποιο ραδιοσταθμό ή κανάλι αλλά τα τζαμιά και τους ιμάμηδες. Αυτό είναι μια μορφή οργάνωσης του κόσμου που είχε πονοκεφαλιάσει τους αμερικάνους όταν ετοίμαζαν την εισβολή στο ιράκ το 2003: τα hi tech μέσα μπορούσαν να τα “μπλοκάρουν”, όμως αυτήν την “παλιά τεχνολογία” συντονισμένης κινητοποίησης πλήθους σε μεγάλη έκταση δεν είχαν ιδέα πως θα μπορούσαν να την σταματήσουν.
Ας το σημειώσουμε, λοιπόν, για τους τεχνολάγνους, που ανακαλύπτουν (και διαφημίζουν!) το facebook πίσω από κάθε μαζική κινητοποίηση εδώ και χρόνια: το 2002 στη βενεζουέλα φαξ και φωτοτυπικά· παλιά τεχνολογία. Το 2016 στην τουρκία εκκλησίες και παπάδες· παλιά τεχνολογία. Είναι μερικές φορές που τα “παλιά κόλπα” είναι αποτελεσματικότερα απ’ τα καινούργια...
[ επιστροφή ]

8 - Το φασιστικό καθεστώς Sisi όχι μόνο ενθουσιάστηκε για το πραξικόπημα στην τουρκία αλλά βιάστηκε να πανηγυρίσει και για την επιτυχία του!!! Ο Sisi πρόλαβε να γράψει στο facebook του τα εξής:

... Το στρατιωτικό πραξικόπημα κατά του Erdogan είναι αποτέλεσμα των αποτυχημένων πολιτικών του στην περιοχή... Ο τουρκικός στρατός είναι ο μόνος προστάτης και εγγυητής των βασικών στοιχείων του τουρκικού κράτους και δεν μπορεί να μείνει σιωπηλός με τις λάθος πολιτικές [του Erdogan] που έκαναν την τουρκία τον μεγαλύτερο εξαγωγέα τρομοκρατίας...

(Λίγες ώρες μετά, βλέποντας ότι το πραξικόπημα απέτυχε, αναγκάστηκε να κατεβάσει την σοφία του...) Το βράδυ Παρασκευής προς Σάββατο τα τηλεοπτικά παπαγαλάκια (δεν υπάρχει άλλο είδος στην αίγυπτο) γιόρταζαν την “πτώση του Erdogan”... Το πρωΐ του Σαββάτου 16 Ιούλη τρεις, τουλάχιστον, καθεστωτικές εφημερίδες της αιγύπτου κυκλοφόρησαν με την είδηση ότι ο στρατός ανάτρεψε τον Erdogan, πανηγυρίζοντας...
Να υποθέσουμε ότι ο Sisi ήξερε για το πραξικόπημα πριν αυτό γίνει, ενδεχομένως και μέσω Τελ Αβίβ; Μπαααα... Δεν είμαστε τέτοιοι άνθρωποι...
Την ίδια μέρα, 16 Ιούλη, ο εκπρόσωπος του Sisi στο συμβούλιο ασφαλείας του οηε (το αιγυπτιακό κράτος έχει, αυτή την εποχή, μια απ’ τις 10 μη μόνιμες θέσεις εκεί) εμπόδισε την έκδοση ψηφίσματος υπέρ της “νόμιμης κυβέρνησης της τουρκίας” (το οποίο, επιπλέον, εξέφραζε “ανησυχίες για τις εκκαθαρίσεις” στους κρατικούς μηχανισμούς), με την άποψη ότι “δεν μπορεί το συμβούλιο ασφαλείας να κρίνει ποιες κυβερνήσεις είναι νόμιμες και ποιες όχι”...
Αν δεν κάνουμε λάθος αυτό το αιγυπτιακό φασισταριό είναι καλός φίλος και της ελληνικής φαιορόζ κυβέρνησης, ε;
[ επιστροφή ]

9 - Την Πέμπτη 12 Μάη (2016) γράφαμε στην ασταμάτηση μηχανή:

Τώρα που ο τούρκος πρόεδρος Ερντογάν ανακοίνωσε επίσημα τις προετοιμασίες για επίσημη εισβολή του τουρκικού στρατού στη συρία (για να καθαρίσει η συνοριακή ζώνη – απ’ την μεριά της συρίας – απ’ τους τρομοκράτες του isis είπε, προσθέτοντας ότι οι σύμμαχοί μας, ειδικά αυτοί που έχουν σοβαρά όπλα στην περιοχή [οι ηπα δηλαδή] δεν είναι σε θέση να μας προσφέρουν την υποστήριξη που χρειαζόμαστε) ίσως θα πρέπει να διαγκώσουν την γλώσσα τους όλοι οι επιφανείς "αναλυτές" που στην παραίτηση του ως προχθές πρωθ. Νταβούτογλου είδαν (με πόση βεβαιότητα!!!) κάτι σαν "τιμωρία".
...
Κάτι μας λέει ότι εκτός από φραστικές αντιδράσεις κανείς δεν θα εμποδίσει πρακτικά την "αντιτρομοκρατική" προσπάθεια του τουρκικού στρατού, εφόσον και όταν αυτή εκδηλωθεί πράγματι δημόσια και ανοικτά. Και, οπωσδήποτε, όχι η Μόσχα!

Χωρίς ίχνος έπαρσης οφείλουμε (στον κόπο και στην περιθωριακότητά μας) να το τονίσουμε: αυτά τα γράφαμε στις 12 Μάη - όποιος θέλει το τσεκάρει...
[ επιστροφή ]

10 - Το site των ιρανών “φρουρών της επανάστασης” farsnews, στις 25 Αυγούστου, αναδημοσίευσε κομμάτια ρεπορτάζ της σαουδαραβικής (καθεστωτικής) εφημερίδας Asharq al-Awsat, σύμφωνα με το οποίο η Τεχεράνη έχει αναλάβει την μεσολάβηση για την εξομάλυνση των σχέσεων Άγκυρας  Δαμασκού. Σύμφωνα μ’ αυτό το δημοσίευμα απ’ την μεριά της Άγκυρας τις συζητήσεις έχει αναλάβει ο Ismail Hakki, ένας συνταξιούχος στρατηγός που ήταν υπεύθυνος για την συμφωνία τουρκίας - συρίας το 1998, την εποχή που η Δαμασκός παρείχε βάσεις στο pkk. Ο Hakki έχει ήδη συναντηθεί μερικές φορές με τον Ali Mamlouk, ειδικό σύμβουλο ασφαλείας του Άσαντ, με τον Walid al-Muallem, υπ.εξ. του Άσαντ, και διάφορους ακόμα αξιωματούχους του συριακού καθεστώτος.
[ επιστροφή ]