Δεν είχε την δημοσιότητα που θα έπρεπε, κι αυτό δεν είναι απαραίτητα για καλό. Στα μέσα του περασμένου Φλεβάρη έφτασε στον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό της Τεχεράνης ένα τραίνο διαφορετικό απ’ τα άλλα. Η εμπορική αμαξοστοιχία, με 32 κοντέινερ, είχε ξεκινήσει απ’ την επαρχία Zhejiang, στα ανατολικά της κίνας (δίπλα και νότια της Σαγκάης) και, μετά από ταξίδι μέσω καζακστάν και τουρκμενιστάν, κάλυψε μια απόσταση 10.400 χιλιομέτρων, ως τον προορισμό του, σε 14 ημέρες μόνο. Αυτό, από μόνο του, δεν λέει τίποτα. Όμως, το σιδηροδρομικό ταξίδι ήταν 30 ολόκληρες ημέρες συντομότερο απ’ το θαλάσσιο, με προορισμό κάποιο ιρανικό λιμάνι...
Σιγά! (Θα πείτε...). Τα πλοία μεταφοράς κοντέινερ μπορούν να φορτώσουν 10, 12, 15, σχεδόν 20 χιλιάδες κοντέινερ (τα τελευταία νούμερα είναι προσόντα πολύ λίγων, των μεγαλύτερων αυτή τη στιγμή.). Ακόμα κι αν ένα τραίνο έσερνε 100 ή 150 κοντέινερ θα χρειάζονταν εκατό τέτοια για να μεταφέρουν το ισοδύναμο μιας θαλάσσιας διαδρομής. Οπότε η διάρκεια αυτής της χερσαίας μεταφοράς, συνολικά, δεν θα ήταν 14 ημέρες, αλλά ίσως 20 ή και 25.
Αυτό είναι σωστό. Όμως οι θαλάσσιες μεταφορές βρίσκονται αυτή την στιγμή στην κορυφή της τεχνολογίας (απ’ την άποψη της ναυπήγησης, της αντιρρύπανσης, του μεγέθους των μηχανών) ενώ το πιο πάνω σιδηροδρομικό παράδειγμα πατάει, ουσιαστικά, στο προηγούμενο (τεχνολογικό) παράδειγμα. Οι γραμμές που χρησιμοποίησε το τραίνο Zhejianh - Tehran είναι παλιές, το υπάρχον δίκτυο. Κι αν με τέτοια δεδομένα χρειάζονται 25 ή 30 ημέρες για να μεταφερθούν σιδηροδρομικά 10.000 κοντέινερ απ’ την ανατολική κίνα στην Τεχεράνη ενώ με πλοίο θα χρειάζονταν 45, η διαφορά είναι πιο πιθανό να μεγαλώσει υπέρ των τραίνων παρά να μικρύνει. Αυτό επειδή υπάρχουν σημαντικά περιθώρια τεχνικών βελτιώσεων σε συρμούς και γραμμές.
Εν τω μεταξύ, τον περασμένο Οκτώβρη, ένα άλλο τραίνο έφτασε στην ιρανική πόλη Zanjan, περίπου διακόσια χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Τεχεράνης, προερχόμενο απ’ την Βουδαπέστη - και πάλι μέσω απ’ τα υπάρχοντα δίκτυα. Το ευρωπαϊκό τραίνο ήταν τουριστικό, ένα είδος “Orient Express”, με 96 επιβάτες (από 14 χώρες) που είχαν να πληρώσουν από 11.000 έως 17.500 ευρώ για ένα τουρ 2 εβδομάδων.
Επάνω: η υποδοχή του εμπορικού στην Τεχεράνη.
Κάτω: το τουριστικό διασχίζει την εξοχή του ιράν.
Οι “δοκιμές” των κινεζικής έμπνευσης χερσαίων δρόμων - του - μεταξιού πάνε, κατ’ αρχήν καλά: το νότιο σκέλος, μέσω κεντρικής ασίας, ιράν και τουρκίας θα μπορούσε να φτάνει στην κεντρική ευρώπη πολύ γρηγορότερα απ’ τα πλοία, παρακάμπτωντας θαλάσσιες περιοχές ιδιαίτερα “ευαίσθητες”, που βρίσκονται μάλιστα υπό τον στρατιωτικό έλεγχο της Ουάσιγκτον: στενά της Μάλακα, στενά του Ορμούζ, διώρυγα του Σουέζ... Υπάρχει, φυσικά, και ο ακόμα απλούστερος και συντομότερος δρόμος, το βόρειο σκέλος, μέσω ρωσίας.
Θα μπορούσε να γίνει ένας εκτεταμένος παγκόσμιος πόλεμος προκειμένου να εμποδιστεί η ανάπτυξη αυτών των χερσαίων (οδικών και σιδηροδρομικών) μεταφορών, προς όφελος της κυριαρχίας των θαλάσσιων, δηλαδή προς όφελος του global ελέγχου των “θαλάσσιων δυνάμεων”, δηλαδή της μίας και μοναδικής θαλασσοκράτειρας; Ένα τέτοιο ενδεχόμενο μοιάζει παλιομοδίτικο, βγαλμένο απ’ το καπιταλιστικό παρελθόν. Ήταν οι βαλκανικοί πόλεμοι που έγιναν (απ’ την άποψη της διεθνούς σκοπιμότητάς τους· προφανώς υπήρχαν και όλοι οι “τοπικοί” ιμπεριαλισμοί που είχαν τους δικούς τους λογαριασμούς) για να εμποδιστεί η σιδηροδρομική σύνδεση της τότε γερμανικής αυτοκρατορίας με την αραβική χερσόνησο, και η σιδηροδρομική μεταφορά των αραβικών πετρελαίων στην κεντρική ευρώπη. Οι βαλκανικοί πόλεμοι που τους ακολούθησε ο Α παγκόσμιος: καινούργια κράτη δημιουργήθηκαν με το κιλό στην ευρώπη και στην πρώην οθωμανική αυτοκρατορία, καινούργια σύνορα, καινούργιες εθνοκρατικές ελίτ· η ξηρά “γέμισε” με επιπλέον συμφέροντα, εμπόδια, κόστη... Η θάλασσα (δηλαδή τα αφεντικά της) κέρδισαν (τότε).
Θα μπορούσε, λοιπόν, να ξαναγίνει κάτι τέτοιο; Η ερώτηση είναι, ίσως, λάθος. Η σωστή θα ήταν: μήπως γίνεται ήδη; Στο αφγανιστάν, στο ιράκ, στη συρία... Αν ακούσετε “αναμπουμπούλες” στο τουρκμενιστάν, ή στο βορειοδυτικό ιράν, ή στην νοτιοανατολική τουρκία απλά θα έχει συμπληρωθεί το παζλ της απάντησης...
