οι αγρότες

Τι είναι ο “αγρότης”; Έχει, κατ’ αρχήν, νόημα μια τέτοια λέξη; Κρίνουμε ότι πρόκειται για έναν όρο που στην καλύτερη των περιπτώσεων είναι παραπλανητική. Επειδή ενοποιεί υποκείμενα που είναι ταξικά διαστρωματωμένα (έως και πολωμένα), αλλά επιπλέον ενοποιεί υποκείμενα με ισχυρές τεχνικές διαφορές μεταξύ τους. Ενδεικτικά, η έλαιοπαραγωγή, η μελισσοκομία, η παραγωγή λουλουδιών σε θερμοκήπια και η εκτροφή σταβλισμένων μεγάλων ζώων δεν έχουν σπουδαία κοινά μεταξύ τους - σαν διαδικασίες, από τεχνική άποψη. Η λέξη “αγρότης” χρησιμοποιείται, σχεδόν 100%, με την έννοια της πρωτογενούς παραγωγής: αλλά αυτό συσκοτίζει την σύνθεση των υποκειμένων και των συμφερόντων που εμπλέκονται. Το κυριότερο: ο όρος “αγρότης” εξαφανίζει μια βασική ταξική διάκριση που αφορά αυτήν την πρωτογενή παραγωγή, δηλαδή την ύπαρξη απ’ την μια μεριά εργατών γης και απ’ την άλλη ιδιοκτητών όχι μόνον (ή υποχρεωτικά) γης αλλά και μηχανικού εξοπλισμού (“παγίου κεφαλαίου”) καθώς και σχέσεων (εμπόριο, επιδοτήσεις, κλπ). Φαίνεται, λοιπόν, ότι το σημαντικότερο προσόν της χρήσης της λέξης “αγρότης” είναι ότι είναι αταξική, και “μυρίζει χώμα”... Σ’ αυτό το τελευταίο θα ξανάρθουμε.

Παραλείποντας συστηματικά τους εργάτες γης (με την εύκολη δικαιολογία ότι είναι, εδώ και 2,5 δεκαετίες, μετανάστες - χωρίς - χαρτία και, άρα, “δεν ξέρουμε πόσοι είναι”) οι κάθε είδους αναλυτές που απασχολούνται με το “αγροτικό ζήτημα” παραδέχονται ότι υπάρχει διαστρωμάτωση μέσα στους ιδιοκτήτες / αφεντικά της πρωτογενούς παραγωγής. Όπως συμβαίνει και αλλού στον καπιταλισμό, υπάρχουν (σχηματικά) “μικροί”, “μεσαίοι” και “μεγάλοι”. Όμως το που τελειώνουν οι μεν και αρχίζουν οι δε είναι, σίγουρα για τα ελληνικά δεδομένα, ζήτημα γούστου. Για παράδειγμα εντοπίσαμε μια ανάλυση με αξιώσεις πολιτικής σοβαρότητας (στο όνομα της “σοσιαλιστικής επανάστασης”), στην οποία υποστηριζόταν ότι μέχρι την ιδιοκτησία 250 στρεμμάτων, ο “αγρότης” είναι από “φτωχός” (αν είναι ιδιοκτήτης κάτω των 50 στρεμάτων) έως “μεσαίος” (απ’ τα 51 ως τα 250 στρέματα) - χωρίς καμία άλλη εξήγηση του πως και γιατί θεωρείται τέτοιος. Μας είναι αδύνατο να καταλάβουμε το πως η ιδιοκτησία 50 στρεμμάτων γης που αξιοποιείται στην πρωτογενή παραγωγή δείχνει “φτώχια” χωρίς καμία αναφορά για το τι και πως παράγεται σ’ αυτά τα 50 στρέμματα (άλλο 50 στρ. πατάτες και άλλο 50 στρ. φωτοβολταϊκά, άλλο 50 στρ. λεμονιές και άλλο 50στρ. θερμοκήπια ανθοκομίας...). Είναι εύκολο, απ’ την άλλη, να καταλάβουμε από που έχει προκύψει ο διεστραμένος (κατά τη γνώμη μας) όρος “φτωχομεσαία αγροτιά”, που είναι δημοφιλής στην αριστερά γενικά: σημαίνει “ιδιοκτησία ως 250 στρέμματα” (άσχετα απ’ την γεωπρόσοδο, δηλαδή την “αποδοτικότητα της γης” αλλά, ακόμα σημαντικότερο, την υπεραξία που κλέβεται απ’ τους εργάτες γης, σε κάθε χωριστή περίπτωση). Εννοείται ότι αυτός ο εδαφικός προσδιορισμός της “φτωχομεσαίας αγροτιάς” αφήνει απ’ έξω την μελισσοκομία, την κτηνοτροφία, τις ιχθυοκαλλιέργειες και την αλιεία.
Εν τω μεταξύ δεν χρησιμοποιούνται (δεν αναφέρονται καν) άλλοι “δείκτες”, ιδιοκτησίας παγίου κεφαλαίου αυτοί, όπως για παράδειγμα οι ιδιοκτησίες τρακτέρ [1] (και η κατανομή τους) ή οι ιδιοκτησίες και τα μεγέθη των αλιευτικών. Τα τρακτέρ αντιμετωπίζονται με γραφικό τρόπο όταν κλείνουν τους δρόμους, αλλιώς είναι “αδιάφορα” [2]. Αλλά το “αγροτικό πετρέλαιο” (που υποτίθεται ότι αφορά τις ενεργειακές ανάγκες της όποιας παραγωγής...), είναι ένα απ’ τα επίδικα των πρόσφατων τσαμπουκάδων (: επιστροφή του φόρου καυσίμων που έχει καθυστερήσει δυο χρόνια)· το diesel δεν προορίζεται για να ραντίζονται τα μαρούλια. Επιβεβαιώνει την ύπαρξη μηχανολογικού εξοπλισμού [3].
Το άλλο που δεν χρησιμοποιείται σαν “δείκτης” της περιουσιακής κατάστασης των ιδιοκτητών της πρωτογενούς παραγωγής είναι οι δηλώσεις τους απ’ την δεκαετία του ‘90 και μετά για να παίρνουν τις ευρωπαϊκές επιδοτήσεις. Πρόκειται για επαναλαμβανόμενες δηλώσεις ιδιοκτησίας των ίδιων που είναι αρχειοθετημένες (αν όχι στην ελληνική διοίκηση σίγουρα στις ευρωπαϊκές υπηρεσίες), και θα έπρεπε σ’ αυτές να αναζητηθούν τα πιο ακλόνητα στοιχεία για το αν, τελικά, υπάρχει ή όχι “φτωχή”,”μεσαία” και “φτωχομεσαία αγροτιά”. Είναι βέβαια γνωστό ότι με βάση αυτές τις δηλώσεις το αιγαίο δεν είναι “κλειστή ελληνική λίμνη” αλλά κλειστός ελληνικός κάμπος... Και τι μ’ αυτό; Αν οι έλληνες “αγρότες” είναι ικανοί να βγάζουν του κόσμου τα αγροτικά απ’ την θάλασσα, κατά δήλωσή τους, γιατί να μην είναι αυτό αξιόπιστο; [4]

Οι εργάτες γης είναι, λοιπόν, ανύπαρκτοι ακόμα και για τους πιο φανατικούς επαναστάτες (επειδή “δεν ξέρουμε πόσοι είναι”). Είναι ανύπαρκτοι ακόμα κι αν αναρωτιέται κανείς: μα αυτοί που (λένε ότι) ξημεροβραδιάζονται στα “μπλόκα” δεν έχουν καμία μα καμία δουλειά που να τους τραβάει πίσω; Κάποια προετοιμασία των χωραφιών, κάποια καθαριότητα, κάποια φροντίδα των ζώων... Οι εργάτες γης είναι ανύπαρκτοι και αόρατοι γιατί χαλάνε το παραμύθι της “αγωνιστικότητας” των ιδιοκτητών / αφεντικών.
Εκτός απ’ τις περιπτώσεις που “σκάνε” οι “μανωλάδες”... (Αλήθεια, τι άποψη έχουν οι φραουλοπαραγωγοί για το άθλιο ασφαλιστικό σχέδιο της άθλιας φαιορόζ κυβέρνησης;). Ή, σε πιο ήπιες περιπτώσεις, σαν αυτήν πιο κάτω (που φρόνιμα ποιούντες, οι επαναστάτες του αγροτικού κεφάλαιου και οι φίλοι τους προτιμούν να ξεχνάνε). Η είδηση είναι απ’ τα μέσα του περασμένου Αυγούστου. Του 2015, όχι του 1995:

Εισαγωγή 650 βοσκών που μπορούν να φτάσουν τους 715, αν υπάρξουν έκτακτες ανάγκες, κυρίως από την Αλβανία, για τα κοπάδια της Ηπείρου κάνει η χώρα μας - εν μέσω κρίσης - με τη βούλα των αρμόδιων υπουργείων, παρέχοντάς τους άδεια διαμονής - εργασίας και μισθούς που κυμαίνονται γύρω στα 500 ευρώ αλλά και κοινωνική ασφάλιση.
Η απασχόληση αλλοδαπών πολιτών από τρίτες χώρες στον κλάδο της κτηνοτροφίας είχε εγκαταλειφθεί τα τελευταία χρόνια, παρά τις πιέσεις που υπήρχαν από πλευράς κτηνοτρόφων, κυρίως αυτών της Ηπείρου, που διαθέτουν και τα περισσότερα κοπάδια ελεύθερης βοσκής, όπως είπε στο “Έθνος” ο περιφερειάρχης Ηπείρου, Αλέξανδρος Καχριμάνης. Στις σταβλισμένες κτηνοτροφικές μονάδες απασχολείτο τα προηγούμενα χρόνια ένας περιορισμένος αριθμός αλλοδαπών από την Ινδία, το Πακιστάν κ.λπ., για τους οποίους δίνονταν άδειες διαμονής και εργασίας, αλλά, όπως λένε οι κτηνοτρόφοι, είναι ακατάλληλοι για τη βόσκηση των κτηνοτροφικών ζώων στα βουνά της Ηπείρου.
Έτσι οι ανάγκες σε βοσκούς γίνεται προσπάθεια να καλυφθούν κυρίως με Αλβανούς, οι οποίοι όμως εργάζονται παράνομα, με ό,τι αυτό σημαίνει, και χωρίς καμία ασφάλιση. Έτσι συχνά οι Αλβανοί βοσκοί αντιμετωπίζουν περιπέτειες με την Αστυνομία.
Το θέμα έχει τεθεί επανειλημμένως από τους κτηνοτρόφους, είτε συλλογικά είτε ατομικά, όπως μας είπε ο κ. Καχριμάνης, ο οποίος είναι επίσης υπεύθυνος για θέματα αγροτικής ανάπτυξης στην Ενωση Περιφερειών Ελλάδας. Έτσι με δικές του προσπάθειες εκδόθηκε πρόσφατα από τους αρμόδιους υπουργούς Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης - Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού - Εξωτερικών - Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Κοινή Υπουργική Απόφαση με την οποία καθορίστηκε ο ανώτατος αριθμός αδειών διαμονής για εργασία πολιτών τρίτων χωρών για τα έτη 2015 και 2016, που αντιμετωπίζει και το ζήτημα της έγκρισης αδειών για εργασία πολιτών από τρίτες χώρες στον κλάδο της κτηνοτροφίας και ειδικότερα της Ηπείρου.
Σύμφωνα με αυτήν, ο αριθμός των εργατών κτηνοτροφίας (βοσκοί) ανέρχεται σε 650 και μπορούν να φτάσουν τους 715, αν υπάρξουν απρόβλεπτες και έκτακτες ανάγκες. Για τον Νομό Ιωαννίνων είναι 300 συν 30, για τον Νομό Αρτας 100 συν 10, για τον Νομό Θεσπρωτίας 150 συν 15 και για τον Νομό Πρέβεζας 100 συν 10. Οι μισθοί τους, όπως μας είπαν κτηνοτρόφοι, είναι γύρω στα 500 ευρώ, τους παρέχεται δωρεάν φαγητό και διαμονή, ενώ τους καταβάλλεται και το εργόσημο.
Οι ενδιαφερόμενοι εργοδότες που επιθυμούν να προσλάβουν εργάτες κτηνοτροφίας μπορούν να υποβάλουν σχετική αίτηση με τα προβλεπόμενα δικαιολογητικά στην αρμόδια υπηρεσία (αλλοδαπών) της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ηπείρου – Δυτικής Μακεδονίας (Μαρίκα Κοτοπούλη 62, 3ος όροφος).

“Ξαφνικά” εμφανίζονται εργάτες κτηνοτροφίας... Ούτε “κτηνοτρόφοι” ούτε “αγρότες” - σκέτοι εργάτες (κτηνοτροφίας)... Ξαφνικά προκύπτει πως αυτοί οι εργάτες (και όχι μόνον αυτοί της κτηνοτροφίας) είναι “μαύροι”... και το τι σημαίνει αυτό φαίνεται καθαρά απ’ το τι σημαίνει να είναι “λευκοί”... Ξαφνικά μαθαίνουμε ότι “δοκιμάστηκαν” και μετανάστες απ’ την ασία, αλλά “δεν κάνουν” (κάνουν, όμως, μια χαρά, για τα γεωργικά...)... Και μαθαίνουμε πόσο “στοιχίζουν” αυτοί οι εργάτες στα αφεντικά τους (τα οποία “πνίγονται απ’ το δίκιο τους” όποτε πατήσει κανείς, ακόμα και κατά λάθος, τους κάλους των συμφερόντων τους): “γύρω” στα 500 ευρώ τον μήνα, για 30 ή 31 ημέρες δουλειάς κάθε μήνα, “από ήλιο σε ήλιο”, δηλαδή 12ώρα. Αυτό σημαίνει λιγότερο από 1,4 ευρώ την ώρα - αλλά, τουλάχιστον, “τους παρέχεται δωρεάν φαγητό και διαμονή”.... τεσσάρων ή πέντε αστέρων (...σε αποθήκες...). Αν οι “λευκοί” εργάτες (κτηνοτροφίας) βγάζουν 1,4 ευρώ την ώρα, πόσα βγάζουν οι “μαύροι” εργάτες γης σε άλλους τομείς; Η πιάτσα λέει ότι βγάζουν μάξιμουμ 30 ευρώ την ημέρα, δηλαδή 2,5 ευρώ την ώρα (πάντα “μαύροι”). Ευχαριστημένοι να είναι!

Τώρα είναι πιο ξεκάθαρο τι σημαίνει “πρωτογενής παραγωγή” στην ελλάδα, και όχι μόνο (σίγουρα σ’ όλον τον ευρωπαϊκό νότο). [5] Αυτή η “φτωχομεσαία αγροτιά” την οποία οφείλουμε να συμπαθούμε και να υποστηρίζουμε (όπως άλλωστε και η “μεγάλη αγροτιά” η οποία πάει και κρύβεται στα μπλόκα έτσι ώστε να μην την ξεχωρίζουμε την αναθεματισμένη!) είναι στην μεγάλη πλειοψηφία της ένα απ’ τα πιο συντηρητικά, αντιδραστικά, φασιστικά τμήματα των αφεντικών του ελληνικού καπιταλισμού· μια απ’ τις πιο σκληρές και ανελέητες φυλές εργοδοτών.
Κι αυτό δεν είναι καθόλου άγνωστο. Δεν είναι άγνωστο, για παράδειγμα, ότι οι δεκάδες δολοφόνοι μεταναστών εργατών (κυρίως αλβανών) τα περισσότερα χρόνια των ‘90s ήταν τέτοιοι. “Αγρότες”. Πότε επειδή πήγαν να κλέψουν ένα σακί πατάτες (οι πεινασμένοι εργάτες γης...), πότε επειδή πήγαν να κλέψουν ένα καρπούζι, πότε επειδή πήγαν να κλέψουν μια κουβέρτα... Δεν είναι άγνωστο ότι όλοι αυτοί οι φονιάδες αθωώθηκαν (εκτός από μία περίπτωση...) υπό τα χειροκροτήματα των συγχωριανών τους... Δεν είναι άγνωστα και άλλα: τα κωλόμπαρα της “επαρχίας”, παράγκες στη μέση του πουθενά, στην άκρη επαρχιακών δρόμων, πρώην κοτέτσια που έγιναν “μπαρ”, με αιχμάλωτες γυναίκες απ’ την ουκρανία, την μολδαβία, την ρουμανία, την βουλγαρία· και πελάτες; Ποιοί γαμούσαν άραγε εκεί; Πλήρωσαν ποτέ για τα εγκλήματά τους;

Δεν είναι μόνο ζήτημα ηθικής και αξιοπρέπειας. [6] Στα τέλη της δεκαετίας του ‘80 η ελληνική πρωτογενής παραγωγή βρισκόταν στο χείλος του δικού της γκρεμού: οι γυναίκες και η νεολαία των χωριών έφευγε, και σε κάθε περίπτωση αρνούνταν αδιάλλακτα να κάνει βρώμικες δουλειές... Το “κλικ” κυκλοφορούσε παντού... Τα κεντροευρωπαϊκά “φρικιά” που τα καλοκαίρια δούλευαν στα ελληνικά χωράφια είχαν αραιώσει έως εξαφανιστεί... Ποιός ντόπιος θα δούλευε στα χωράφια και στα μαντριά, στις σπορές και στις συγκομιδές, στα κουβαλήματα και τα ποτίσματα, στα ψαράδικα και στα θερμοκήπια; Κανείς...
Την ελληνική πρωτογενή παραγωγή την έσωσαν, κυριολεκτικά στο παρα ένα, οι βαλκάνιοι μετανάστες εργάτες γης. Συχνά γνώστες της δουλειάς, και πάντα αναγκασμένοι να δουλεύουν για ξεροκόμματα κάτω από οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες: ήταν απαγορευμένοι και έπρεπε να είναι ευχαριστημένοι που έβρισκαν μεροκάματο. [7] Έτσι ξαφνικά, από μια ιδιοτροπία της ιστορίας, οι έλληνες ιδιοκτήτες γης έγιναν όχι απλά αφεντικά αλλά σε μεγάλο μέρος τους ταγματασφαλίτες. Με μεγάλη τους χαρά: όταν ήταν να πληρώσουν το βδομαδιάτικο ή το μηνιάτικο, στο τέλος της δουλειάς, απλά φώναζαν τους μπάτσους να συλλάβουν τους “επικίνδυνους” εργάτες τους...
Το ένα σκέλος, λοιπόν, της επιτυχίας / αποτυχίας της ντόπιας αγροτικής παραγωγής ήταν και είναι αυτό: ήταν και παρέμεινε έντασης εργασίας, ήταν και παρέμεινε σκληρής, ωμής εκμετάλλευσης της εργασίας, έτσι ώστε να διατηρείται υψηλό το ποσοστό κέρδους για τους ιδιοκτήτες / αφεντικά, και σχετικά ανταγωνιστικές οι τιμές για όσους έκαναν εξαγωγές. Φυσικά, αν το “πλεονέκτημα” μιας καπιταλιστικής επιχείρησης (και μιλάμε για εντελώς τέτοιες, άσχετα απ’ το “μέγεθος”) είναι το μικρό “κόστος εργασίας”, κινδυνεύει πάντα από κάποια άλλη επιχείρηση που θα έχει ακόμα “μικρότερο”· ή, μεγαλύτερη παραγωγικότητα ανά εργάτη επειδή είναι έντασης κεφαλαίου.
Το άλλο σκέλος της επιτυχίας / αποτυχίας της ντόπιας αγροτικής παραγωγής είναι οι συνεταιρισμοί. Οι συνεταιρισμοί φρόντισαν, μεσολάβησαν, διένειμαν κάθε πολιτική πρόσοδο, κάθε πλαστό πιστοποιητικό, κάθε ευρωπαϊκή επιδότηση (οι “μαλάκες οι ευρωπαίοι”), αλλά οι συνεταιρισμοί επίσης ήταν η ταφόπλακα κάθε εξορθολογισμού και κάθε αναδιάρθρωσης της πρωτογενούς παραγωγής. Μόνο που τους συνεταιρισμούς δεν τους έκανε τέτοιους ούτε η Μέρκελ, ούτε ο Σόιμπλε, ούτε καν οι ντόπιες πολιτικές βιτρίνες. Τους έκαναν σαν τα μούτρα τους οι ίδιοι οι “αγρότες”, οι ίδιοι οι ιδιοκτήτες της πρωτογενούς παραγωγής, άσχετα από μέγεθος.
Λένε (τα τσακάλια της εθνικής απελευθέρωσης) ότι στην ελλάδα οι περισσότερες ιδιοκτησίες είναι μικρές, και δεν μπορούν σαν τέτοιες να αντέξουν στον διεθνή ανταγωνισμό. Άρα χρειάζονται “προστασία” (κρατική φυσικά). Άρα “έξω απ’ την ε.ε.”, “έξω απ’ το ευρώ”, κλπ κλπ. Μόνο που δεν είναι θρύλος το γεγονός ότι κάμποσες απ’ τις μεγάλες αγροδιατροφικές φίρμες της ευρώπης είναι συνεταιρισμοί (παραγωγών / ιδιοκτητών “μικρομεσαίας” κλίμακας). Ο συνεταιρισμός είναι πράγματι ένα σημαντικό εργαλείο των “μικρών” απέναντι στους “μεγάλους”. Εκτός αν ο (αγροτικός) συνεταιρισμός είναι ελληνικός: συνεταιρισμός αφεντικών που η μόνη τους έγνοια είναι η άγρια εκμετάλλευση όσων έχουν κάτω απ’ τις αρβύλες τους και κάτω απ’ τα αρχίδια τους. Εδώ, οι κόλακες των “αγροτών” απλά το βουλώνουν. Τι θα μπορούσαν να πουν;

Τα αφεντικά της πρωτογενούς παραγωγής παίζουν το θέατρο της “φτωχολογιάς”... Δεν είμαστε επιχειρηματίες (λένε), οπότε δεν θέλουμε να μας αντιμετωπίζουν έτσι... Τι είναι, άραγε; Οι μελλοντικοί μαθητές του Ιησού, στην επόμενη εμφάνισή του επι γης; Πως, άραγε, γέμισε Navara (κλασσικό αγροτικό “εργαλείο”, ε;) η αθάνατη ελληνική επαρχία; Πως βρεθηκε μια κατεξοχήν αγροτική πρωτεύουσα, σαν την Λάρισα, με το μεγαλύτερο στον κόσμο αναλογικά με τον πληθυσμό της πόλης (είναι γνωστό αλλά το επαναλαμβάνουμε για τους νεώτερους / νέωτερες: παγκόσμιο) αριθμό ιδιοκτητών Porsche Cayenne; [8] [9]

Η βιβλιογραφία και η αρθογραφία για το “αγροτικό ζήτημα” είναι στα μέρη μας μεγάλη: κάθε ενδιαφερόμενος μελετητής, ερευνητής ή απλά οραματιστής μαζεύει στοιχεία, βγάζει συμπεράσματα και προτείνει λύσεις. Αυτά άλλοτε με αφορμή κάποια κυβερνητικά μέτρα (τα τελευταία 20 χρόνια) και άλλοτε, χωρίς τέτοια αφορμή. Μπορεί να είναι λύσεις που σερβίρονται σαν “ορθολογικά καπιταλιστικές” ή λύσεις που σερβίρονται σαν “σοσιαλιστικές”.
Κανείς δεν τολμάει, φυσικά, να ξεστομίσει μια δύσκολη αλήθεια. Οι ιδιοκτήτες της πρωτογενούς παραγωγής και οι ιδιοκτήτες ακινήτων, “μικροί”, “μεσαίοι” και “μεγάλοι” είναι το πρότυπο της απόσπασης γαιο-προσόδων· οι πρώτοι έγιναν τέτοιοι, καθαρά και μαζικά, από τότε που κατάφεραν να εκμεταλλεύονται “φτηνή” εργασία γης. Ο γαιο-προσοδιμός, με τη σειρά του, είναι το υπόδειγμα της πολιτικής προσόδου, η οποία φυσικά δεν περιορίζεται στους ιδιοκτήτες της γεωργίας, της κτηνοτροφίας ή των ακινήτων.
Πράγμα που σημαίνει πως είτε για την καπιταλιστική είτε για την σοσιαλιστική αναδιάρθρωση της πρωτογενούς παραγωγής στην ελλάδα, το πρώτο που θα χρειαζόταν θα ήταν η ριζική “αλλαγή αγροτών”...
Αδύνατο, φυσικά! Ίσως και ξεπερασμένο, άρα άχρηστο πια: η διεθνοποιημένη παραγωγή τροφίμων (ή των βασικών πρώτων υλών γι’ αυτά) είναι μια τάση που μόνο μέσα από μεγάλες δυστυχίες (του είδους παγκόσμιος πόλεμος) μπορεί να αντιστραφεί [10]... Όσο για την τεχνολογική αναδιάρθρωση στον τομέα; Ας το αφήσουμε...

Κάποιος θα μπορούσε να πει: “καλά όλα αυτά... αλλά για τον συγκεκριμένο αγώνα των αγροτών τι λέτε; για τις κυβερνητικές ιδέες περί ασφαλιστικού τι λέτε;”. Η απάντησή μας στο δεύτερο είναι ερώτηση: ξέρετε μήπως τι ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ λένε ΠΟΙΟΙ ανάμεσα στους “αγρότες” (ιδιοκτήτες / αφεντικά της πρωτογενούς παραγωγής σύμφωνα με την δική μας ορολογία), ε; Παρά τις φιλότιμες προσπάθειές μας να καταλάβουμε, μέσα και πέρα απ’ τα γενικά σπαρακτικά και δραματικά (συνηθισμένα για τους έλληνες), δεν γίναμε σοφότεροι. Μάλλον ενισχύθηκαν οι υποψίες μας: όπως συμβαίνει με τους ελεύθερους επαγγελματίες γενικά, έτσι κι εδώ, οι φωνές και οι οδυρμοί είναι ευθέως ανάλογοι του ύψους των εισοδημάτων που δεν μπορούν να κρυφτούν και δηλώνονται στην εφορία. Που σημαίνει: όσο πιο ψηλά τόσο πιο δυνατά!
Σε ότι αφορά τις κινητοποιήσεις τους δεν μας διέφυγε καθόλου (και δεν θα έπρεπε να διαφύγει από κανέναν) το πόσο πολύ “κρατικά εγγυημένος” ήταν αυτός ο “αγώνας”: μετά από ένα μήνα κατά βούληση αποκλεισμών οποιονδήποτε δρόμων “κάτι ακούστηκε για παράβαση των νόμων”... Ας δοκιμάσουν εργάτες γης να κλείσουν οποιονδήποτε παράδρομο για μερικές ώρες και θα φανεί η διαφορά...
Εμφανίστηκε επίσης (και δεν είναι η πρώτη φορά) σαν “μονάδα μέτρησης” της αγωνιστικότητας το “μπλόκο”: 69 μπλόκα από δω, 35 από κεί, 27 απ’ την άλλη, μια μάλλον πλαστή αριθμητική. Ενδεχομένως στην αρχή, στα τέλη Γενάρη, ομάδες ιδιοκτητών / αφεντικών διαφόρων περιοχών να συγκεντρώθηκαν με τα κινητά πάγια κεφάλαιά τους (τρακτέρ) σε διάφορους δρόμους, κεντρικούς και μη, κι αυτές οι συγκεντρώσεις να ονομάστηκαν “μπλόκα”. Στην εξέλιξη έμειναν κάποιες συγκεντρώσεις αποκλεισμών κεντρικών δρόμων (ή συνοριακών περασμάτων). Τα αρχικά “μπλόκα” εκτιμάμε ότι θα πρέπει να ήταν γύρω στα 150. Τα βασικά, στη συνέχεια, όχι παραπάνω από 30. Ας υποθέσουμε ότι τα αρχικά ήταν όχι 150 αλλά 200, και ότι είχαν (κάτα μέσο όρο) 500 τρακτέρ το καθένα (αριθμός εξαιρετικά γενναιόδωρος εκ μέρους μας!!!)... σύνολο 100.000 τρακτέρ (!!! αυτό δεν το υποστηρίζουν ούτε οι ίδιοι, αλλά τέλος πάντων...) Ύστερα, ας υποθέσουμε ότι κάθε ένα απ’ τα 30 κεντρικά μπλόκα είχε 1000 τρακτέρ (καμία σχέση!!!). Σύνολο 30.000.
Ακόμα και με τις πιο απίθανες και γενναιόδωρες (εκ μέρους μας) εκτιμήσεις, και με δεδομένο ότι ο συνολικός αριθμός τρακτέρ στην ελλάδα είναι πάνω από 250.000, στην αρχή “κινητοποιήθηκε” κάτω απ’ το 1/2 και από ένα σημείο και μετά όχι παραπάνω απ’ το 12% των αφεντικών / ιδιοκτητών της πρωτογενούς παραγωγής. Κι αυτό σε μια εντελώς ακίνδυνη (ποινικά) ιστορία. Στην πραγματικότητα τα μεγέθη είναι αρκετά πιο κάτω. Η συγκέντρωση στη Θεσσαλονίκη στα τέλη Γενάρη (εγκαίνια έκθεσης agrotica) εκτιμήθηκε στις 20.000 άτομα, και η συγκέντρωση στην Αθήνα (μέσα Φλεβάρη), που θεωρήθηκε κάτι σαν “κορύφωση”, στις 10.000 άτομα. Αν υποθέσουμε (και πάλι γενναιόδωρα) ότι σ’ αυτές τις συγκεντρώσεις δεν υπήρχε αξιόλογο ποσοστό συμπαθούντων ή/και περιέργων, και λαμβάνοντας υπ’ όψη ότι οι δικαιούχοι επιστροφής φόρου πετρελαίου (σαν ιδιοκτήτες εκμεταλλεύσεων καθε είδους στην πρωτογενή παραγωγή) είναι πάνω από 440.000, κι ότι το ζήτημα του “ασφαλιστικού” / “φορολογικού” εμφανίζεται σαν “ζωής ή θανάτου”, όλα αυτά τα μεγέθη αυτά είναι μικρά, μειοψηφικά.
Κάτι θα πρέπει να σημαίνουν αυτά τα μεγέθη. Και με ευχαρίστηση επιστρέφουμε το ερώτημα, σε όποιον θα ήθελε να μας το κάνει: εσύ τι λες; 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1 - Σύμφωνα με στοιχεία της παγκόσμιας τράπεζας (τα οποία, προφανώς, μαζεύουν τις εθνοκρατικές καταγραφές) το 2000 στην ελλάδα υπήρχαν πάνω από 250.000 τρακτέρ.
[ επιστροφή ]

2 - Παρ’ όλα αυτά οι τιμές των τρακτέρ, ανάλογα με το μέγεθος, την ιπποδύναμη και την μάρκα, ξεκινούν χοντρικά απ’ τις 15 χιλιάδες ευρώ (τα μικρά) και φτάνουν τις 40 ή και 50 χιλιάδες ευρώ· είναι, δηλαδή, σημαντικό περιουσιακό στοιχείο για κάθε ιδιοκτήτη της αγροτικής παραγωγής.
[ επιστροφή ]

3 - Παρότι ο μηχανολογικός εξοπλισμός, η χρήση και η ιδιοκτησία του δεν αναφέρονται καν και καν όταν η κουβέντα έρχεται στην “φτωχομεσαία αγροτιά”, επειδή προφανώς θα προέκυπτε αβίαστο το συμπέρασμα ότι πρόκειται για καπιταλιστικές επιχειρήσεις με ό,τι αυτό συνεπάγεται, υπάρχει πολύ αναλυτική αντιστοίχηση της πετρελαϊκής κατανάλωσης που “δικαιολογείται” για κάθε χωριστό είδος φυτικής και ζωϊκής παραγωγής. Είναι με βάση αυτούς τους πίνακες και τις δηλώσεις των ιδιοκτητών για τις εκτάσεις ή/και τα κεφάλια ζώων που εκτρέφουν που υπολογίζονται οι επιστροφές του φόρου καυσίμων. Ενδεικτικά, για την παραγωγή ρυζιού, το 2010, δικαιολογούνταν 30 λίτρα (πετρελαίου) ανά στρέμα· για την παραγωγή ροδακίνων και αχλαδιών για κομπόστες 35 λίτρα το στρέμμα, για την μελισσοκομία 7,2 λίτρα ανά στρέμα (μελισσόκηπου), για την παραγωγή σαλιγκαριών 5,28 λίτρα ανά στρέμμα, για τα βοοειδή πάνω από 2 χρόνων 24 λίτρα ανά στρέμμα, κλπ. Είμαστε σίγουροι ότι αυτά τα μεγέθη είναι “τσιμπημένα” σε σχέση με ανάλογες καλλιέργειες στην καταραμένη ευρώπη, και οι λόγοι είναι αυτονόητοι... Επιπλέον, ενώ το “λαθρεμπόριο πετρελαίου” αναγνωρίζεται επίσημα σαν μια μεγάλης έκτασης επιχείρηση του ντόπιου οργανωμένου εγκλήματος, ποτέ δεν γίνεται συσχέτισή του με τις “αγροτικές ανάγκες”.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ελληνικού υπ.οικ. οι δικαιούχοι επιστροφής του φόρου πετρελαίου ήταν το 2013 443.166 άτομα, σχεδόν το σύνολο όσων καταμετρήθηκαν εκείνη την χρονιά σαν “αγρότες”. Αυτό σημαίνει ότι η χρήση μηχανών εσωτερικής καύσης είναι γενικευμένη και, κατά συνέπεια, αναλύσεις και στατιστικά με βάση αυτές, ανάλογες με εκείνες της δευτερογενούς παραγωγής, θα προσέφεραν καλύτερη χαρτογράφηση των εσωτερικών διαστρωματώσεων των αφεντικών της πρωτογενούς παραγωγής, σε σχέση με το μοναδικό κριτήριο των στρεμμάτων.
[ επιστροφή ]

4 - Ο τωρινός υπουργός “αγροτικής ανάπτυξης και τροφίμων” έκανε το σόου που αναλύσαμε πριν 2 μήνες (Sarajevo νο 102, Γενάρης 2016, αναμνήσεις απ’ το ‘15: νάναι καλά το παρακράτος) για να μην ζητηθούν πίσω απ’ τους “αγρότες” (“φτωχούς”; “μεσαίους”; “μεγάλους”;) 320 εκατομμύρια ευρώ παράνομων επιδοτήσεων που έκανε η κυβέρνηση Καραμανλή του Β. Τι θα συνέβαινε αν αυτή η τρικατάρατη ε.ε. ζητούσε διασταύρωση των δηλώσεων για αγροτικές επιδοτήσεις απ’ το 1990 και μετά, με τις φορολογικές δηλώσεις των ίδιων αγροτών την ίδια 25ετία; Τι θα συνέβαινε αν ζητούσε τις (κολοσσιαίες) παράνομες επιδοτήσεις πίσω; Όχι “έξοδο απ’ το ευρώ” ή “έξοδο απ’ την ε.ε.” αλλά έξοδο απ’ τον γαλαξία θα ζητούσαν οι αγανακτισμένοι “αγρότες” - και μαζί τους το πανελλήνιο.
[ επιστροφή ]

5 - Οι περιπτώσεις των στρατοπέδων συγκέντρωσης / φυλακών για εργάτες γης (εννοείται, χωρίς κανένα μισθό, μόνο με ξεροκόματα ίσια ίσια να επιβιώνουν) στην ιταλία και στην ισπανία έχουν γίνει γνωστές. Στην ελλάδα; Ποιός ξέρει;;;;
[ επιστροφή ]

6 - Και, φυσικά, κάποιοι θα πουν “δεν ήταν όλοι έτσι”. Το έχουμε σιχαθεί αυτό το “ξεκάρφωμα” στα όρθια. Ας είχαν βγει, λοιπόν, οι “όχι έτσι” να δείξουν, να φτύσουν, να πολεμήσουν ανοικτά και δημόσια τους “έτσι”. Δεν το έκαναν. Η σιωπή είναι συνενοχή: ισχύει κι εδώ, δέκα και εκατό φορές παραπάνω απ’ ό,τι αλλού.
[ επιστροφή ]

7 - Ο αγροτικός ρατσισμός (εναντίον, κυρίως, των αλβανών εργατών τότε) είναι ένα ειδικό κεφάλαιο του γενικού ελληνικού μικροαστικού ρατσισμού. Ακόμα και οι πιο “φτωχοί” ιδιοκτήτες είχαν “τον αλβανό τους”, το οποίο 9 φορές στις 10 φώναζαν “Ηλία” - και πάντως ποτέ με το πραγματικό όνομά του. (Το να βαφτίσει κανείς κάποιον όπως γουστάρει, δεν είναι απλά δείγμα ανωτερότητας αλλά στοιχείο ιδιοκτησίας πάνω του...). Αυτός ο “ατομικός υποτακτικός” ήταν μόνιμος εργάτης για κάθε χρήση: απ’ τις καθαρά γεωργικές ή κτηνοτροφικές δουλειές ως την πρόχειρη επισκευή του 4Χ4 του αφεντικού, και απ’ το κτίσιμο μιας μάντρας που την έριξε η κακοκαιρία μέχρι οποιοδήποτε χαμαλίκι.
Αυτά τα “φτωχά” αφεντικά / ιδιοκτήτες / εργοδότες, στα καφενεία τους, έβλεπαν τα ελληνικά κανάλια που ωρύονταν για την “εγκληματικότητα των αλβανών” και συμφωνούσαν. “Ναι, είναι σκατοφάρα” έλεγαν και ξανάλεγαν... Όλοι; Όλοι - εκτός απ’ τον δικό μου (“Ηλία”)... Ο δικός μου είναι καλός... Έτσι, όταν οι μπάτσοι πήγαιναν να κάνουν “σκούπες” στα χωριά, αυτά τα “φτωχά” αγροτοαφεντικά έκρυβαν (το καθένα) τον δικό του “αλβανό”. Όχι από αντιρατσισμό. Από μικροαστικό πρακτικό πνεύμα: αν τον έχαναν, έστω και για δύο βδομάδες (μέχρι να απελαθεί και να ξαναγυρίσει, αν ξαναγύριζε...), ποιος θα έκανε τις δουλειές;
[ επιστροφή ]

8 - Διάφοροι “φίλοι του λαού” έσπευσαν να διαψεύσουν αυτήν την πρωτιά, αφού εξέθετε κάποιο “τμήμα του λαού” που, ακόμα κι αν ήταν μειοψηφικό παρέμενε το φωτεινό παράδειγμα και πρότυπο για τους υπόλοιπους. Πως το έκαναν; Με ταχυδακτυλουργίες. Υποστήριξαν ότι οι Porsche Cayenne που πουλήθηκαν στην ελλάδα την δεκαετία του ‘00, ήταν μικρό ποσοστό μόνο των πωλήσεων στην ευρώπη... Παρέλειψαν (εντελώς τυχαία...) να κάνουν αναγωγή στον πληθυσμό, ειδικά στην αγροτική Λάρισα... Έτσι, ενώ ο μέσος όρος ιδιοκτησιών του εν λόγω πανάκριβου φετίχ στα κράτη μέλη του οοσα ήταν το 2011 ένα (1) κομμάτι ανά 4555 υπηκόους, στη Λάρισα ήταν ένα (1) κομμάτι ανά 2627... Επιπλέον, οι ιδιοκτήτες των πάνω από 50 Cayenne της Λάρισας ήταν σε μεγάλο βαθμό “αγρότες”.
Φυσικά κάποιοι, σαν έσχατη γραμμή άμυνας, θα πουν ότι “ήταν οι μεγάλοι”. Χμμμ... Το άσχημο αυτής της υπερασπιστικής γραμμής είναι, πάντως, ότι τα πολυτελή αμάξια ήταν περισσότερα απ’ όσους δήλωναν στην εφορία ιδιοκτησίες της κατηγορίας “μεγάλοι”...
[ επιστροφή ]

9 - Μια πρόσφατη έρευνα στην πρωτογενή παραγωγή της ιταλίας έδειξε ότι απ’ τις 102 επαρχίες του κράτους στις 98 οι γνωστές μεγάλες μαφίες έχουν (σε διάφορους βαθμούς) βάλει το χέρι τους στις σχετικές διαδικασίες. Αυτό το “έχουν βάλει ττο χέρι τους” ξεκινάει απ’ τη νοθεία σε πρώτες ύλες (π.χ. λάδι) και φτάνει μέχρι τον έλεγχο της διακίνησης των αγροτικών προϊόντων και των μανάβικων. Αυτά στην ιταλία - μακρυά από εμάς, ε;
Ένα ακόμα απ’ τα ενδιαφέροντα ευρήματα της έρευνας (σύμφωνα με δημοσίευμα του καθεστωτικού reuters στις 17/2) είναι ότι:

... οι αναταραχές στον τραπεζικό τομέα [σ.σ.: της ιταλίας... μακρυά από εμάς, ε;] έχουν σαν συνέπεια διάφοροι επενδυτές να χρηματοδοτούν παράνομες αγροτικές διαδικασίες, κάνοντας ανορθόδοξες επενδύσεις που ονομάζονται “βρώμισμα χρήματος”...

Όταν λέμε “μακρυά από εμάς” εννοούμε μακρυά απο εμάς τέτοιες έρευνες... Εεε;
[ επιστροφή ]

10 - Υπάρχει ένα “όραμα” περί διατροφικής αυτάρκειας του ελλαδιστάν... Πρόκειται για ανεδαφικό θρύλο, απ’ αυτούς που ευδοκιμούν εύκολα στο διανοητικά άγονο έδαφος της εθνικής σκέψης. Το εθνοκρατικό ελληνικό καπιταλιστικό σύμπλεγμα δεν ήταν ποτέ αυτάρκες διατροφικά, ούτε πριν 1,5 αιώνα, όταν τα “στάνταρ” διατροφής ήταν πολύ χαμηλότερα απ’ τα σημερινά. Για να επιστρέψει η ελληνική κοινωνία στο “τρώμε κρέας κάθε Κυριακή” (ή μήπως 3 φορές τον χρόνο;) και όσπρια τρεις φορές την εβδομάδα, θα πρέπει να γίνει μεγάλη καταστροφή· θα κλείσουν, τότε, και σχεδόν όλα τα σουβλατζίδικα και τα μαγαζιά “γρήγορου φαγητού” της επικράτειας.
Εννοείται ότι η “διατροφική αυτάρκεια” δεν είναι δυνατόν να περιλαμβάνει ούτε ένα απ’ τα στομάχια των 20 εκατομυρίων τουριστών που με ευχαρίστηση υποδέχεται η σχετική βιομηχανία κάθε χρόνο.
[ επιστροφή ]