... Οι διαπραγματεύσεις [με τους δανειστές] ήταν ένα καθαρό πραξικόπημα, ένα μεγάλο πραξικόπημα και μάλιστα επιτυχημένο... [1Συνέντευξη στην ολλανδική εφημερίδα de volkskrant, τέλη Δεκέμβρη 2015.]
... Εννοείται πως θα ήθελα να ήμουν καγκελάριος της Γερμανίας...
... Αν είχα δικαίωμα ψήφου σχετικά με την παραμονή της Βρετανίας στην ε.ε. θα έμπαινα στον πειρασμό να ψηφίσω υπέρ του brexit, αλλά δεν θα το έκανα... [2Από ομιλία σε συνέδριο των financial times, τέλη Νοέμβρη 2015.]
... Είχαμε την ευκαιρία να χρεωκοπήσουμε και την χάσαμε. Έπρεπε να είχα χρεωκοπήσει. Θα ερχόντουσαν κοντά μας και θα είχαμε μια συμβιβαστική συμφωνία, αλλά δεν μου επετράπη να χρησιμοποιήσω αυτό το όπλο... [3Από συνέντευξη στην αγγλική εφημερίδα the guardian, τέλη Νοέμβρη 2015.]
... Θέλω να αποδείξω σε εκείνους που δέχονται τις αυταρχικές πολιτικές των ευρωπαϊκών αντι-δημοκρατικών θεσμών ότι υπάρχει μια τρίτη εναλλακτική λύση... [4Από συνέντευξη στην ιταλική εφημερίδα l’ espresso, τέλη Δεκέμβρη 2015.]
... Τη λίστα με τους κορυφαίους στοχαστές του κόσμου δημοσιοποίησε το περιοδικό prospects και στη δεύτερη θέση βρίσκεται ο υπουργός οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης... φέτος οι αναγνώστες [του περιοδικού] ψήφισαν μέσω social media και οι περίπου 3.000 που συμμετείχαν στην ψηφοφορία ανέδειξαν... [5Είδηση, τέλη Μάρτη του 2015...]
Λίστα “κορυφαίων στοχαστών του κόσμου” που δεν έχει πάνω πάνω, σαν υπέρλαμπρο άστρο, μόνιμα, τον Σλαβόι Ζίζεκ είναι απάτη! Αλλά ακόμα μεγαλύτερη απάτη είναι η απόκρυψη του γεγονότος ότι η πιο γνήσια δεκάδα των “κορυφαίων στοχαστών του κόσμου” θα έπρεπε να έχει προς το παρόν και στις δέκα θέσεις το ίδιο όνομα: Λιονέλ Μέσσι! Η ντίβα της Μπάρτσα (και φαίνεται ότι δεν είναι η μόνη εκεί) σκέφτεται και με τα πόδια! Και σκέφτεται τόσο γρήγορα που, απλά, μένεις να χαζεύεις (κάθε προσπάθεια να καταλάβεις “τι έκανε” ή “τι σκέφτηκε” και ποιο απ’ τα δύο έγινε πρώτα, είναι μάταιη...).
Δυστυχώς, όμως, το ελληνικό ποδόσφαιρο είναι απλά ένα απ’ τα παιχνίδια του οργανωμένου εγκλήματος, οπότε δεν βγάζει μεγάλους στοχαστές. Απέμεινε στην πεινασμένη για μεγαλεία και διακρίσεις ελληνική κοινωνία μια φιγούρα που ήρθε απ’ τα αζήτητα της “οικονομολογίας”, μεσουράνησε, μεγαλούργησε, ξέπεσε σε cult, αλλά απολαμβάνει ακόμα τα έσοδα και την προβολή απ’ την σκουπιδοφαγία του διεθνούς μηντιακού θεάματος. Και απειλεί να “σώσει την ευρώπη”, με διαπιστευτήριο αποτελεσματικότητας ότι παραλίγο “να σώσει την ελλάδα”. Παραλίγο...
Τότε που το δντ έλιωνε για την ελλαδάρα (νόμιζαν οι δυστυχείς υπήκοοι)... Αααααχ! Τι ωραιες εποχές!!
Τόχουμε ξαναπεί: αν έχει ενδιαφέρον (και μάλιστα ψυχο-πολιτικό) το “φαινόμενο κυρ Γιάνης” δεν είναι τόσο σε σχέση με τα δικά του χαρακτηριστικά (που είναι πανεύκολο να εντοπιστούν) όσο σε σχέση με το τι πρόβαλε επάνω του το μεγαλύτερο μέρος του ντόπιου μικροαστισμού. Οι μηχανισμοί παραγωγής stars δεν είναι πολύπλοκοι, και επίσης δεν είναι καινούργιοι. Το ιδιαίτερο στοιχείο στην παραγωγή του συγκεκριμένου star είναι ότι έγινε κατευθείαν στο πεδίο της καθεστωτικής πολιτικής, σε μια μικροαστική κοινωνία που βολεύεται να νοιώθει “θύμα” κάθε φορά που τα πτώματα πάνω στα οποία πατάει γλυστράνε τόσο ώστε να “χάνει το έδαφος κάτω απ’ τα πόδια της”.
Ο κυρ Γιάνης λατρεύτηκε επειδή έπεισε ότι (θα) είναι η αντεστραμμένη εικόνα του “θύματος”· έπεισε ότι (θα) είναι ο εκδικητής. Πριν από δαύτον, απ’ τους “αγανακτισμένους” και μετά, η κυρίαρχη μικροαστική επιθυμία συμπυκωνόταν στο “να γίνει κάτι”. Αυτό το “να γίνει κάτι” ήταν σκόπιμα ασαφές. Αν ο καθένας έλεγε τι συγκεκριμένα θέλει να κάνει η πατερναλιστική εξουσία υπέρ του, τότε θα ξεσπούσαν μόνιμες βίαιες αντιπαραθέσεις ανάμεσα στους οπαδούς των διαφορετικών “κάτι”. Η αόριστη συναίσθηση ότι οι πολιτικές πρόσοδοι είναι αναπόφευκτο να περιοριστούν, μια συναίσθηση πασπαλισμένη με την ντροπή να πει ο καθένας ότι “κι ας είναι μικρότερη η πίτα, εγώ θέλω ολόκληρο το κομμάτι μου!” έσπρωχνε προς την κορυφή της ιεραρχικής πυραμίδας, προς την “πολιτική σκηνή”, την γενική ιδιοτέλεια μασκαρεμένη σε αφέλεια: “να γίνει κάτι”.
Μέσα απ’ αυτήν την κοινωνική μικροαστική μασκαράτα αναδύθηκε το show του κυρ Γιάνη. Εκτός απ’ το αντισυμβατικό (για την πολιτική σκηνή) ντύσιμο και την υπνωτική φλυαρία, το show δεν είχε τίποτα άλλο. Έμοιαζε όμως εντυπωσιακό. Γιατί; Σε αντίθεση με τους προηγούμενους υπ.οικ. της “κρίσης”, ο κυρ Γιάνης φαινόταν να “βγάζει γλώσσα” στους πάντες (τους καταραμένους ευρωπαίους), απολαμβάνοντάς το μάλιστα. Μπορεί ο μέσος μικροαστός να άρχισε να βγάζει τα λεφτά του απ’ τις τράπεζες· αλλά επιτέλους είχε σαν “εκπρόσωπο” κάποιον που έμοιαζε με τρομοκράτη. Στο κυριλέ του, αλλά “τρομοκράτη”. Ή, αν αυτή η λέξη ακούγεται βαριά (τέτοιες εποχές) να μια άλλη: exterminator...
Παριστάνοντας (για λίγο) τον φίλο των ψυχολογικών ερμηνειών, δεν είναι δύσκολο να βρει κάποιος όλα τα στοιχεία που δείχνουν ότι ο ντόπιος μικροαστισμός πάσχει (μαζικά αλλά και ατομικά) από έναν συνδυασμό ναρκισσισμού και μανιοκατάθλιψης. Το άτομο - νάρκισσος θαυμάζει τον εαυτό του και, ταυτόχρονα, θεωρεί ότι το περιβάλλον του δεν αναγνωρίζει την αξία του και ότι τον επιβουλεύεται· νοιώθει, λοιπόν, θύμα. Η κοινωνία - νάρκισσος θαυμάζει επίσης τον εαυτό της (είτε τα “φώτα του πολιτισμού” της είτε το εθνικό τρίπτυχο “ήλιος - θάλασσα - φαΐ”, παλιά ήταν τετράπτυχο, περιλάμβανε και το σεξ...), θεωρεί ότι οι “άλλοι” (εν προκειμένω οι “ευρωπαίοι”) δεν αναγνωρίζουν την αξία της, την επιβουλεύονται· είναι, κατά συνέπεια, θύμα τους. Το άτομο - νάρκισσος έχει αρνητική, υποτιμητική ιδέα για τον κόσμο γύρω του· το ίδιο και η κοινωνία - νάρκισσος για τις υπόλοιπες κοινωνίες, οπουδήποτε στον πλανήτη. Το άτομο - νάρκισσος αναπτύσσει μεγαλομανείς συμπεριφορές· το ίδιο και η κοινωνία - νάρκισσος, συλλογικά. Το άτομο - νάρκισσος πέφτει εύκολα σε περιόδους κατάθλιψης εάν αυτές οι συμπεριφορές καταλήξουν σε άσχημα αποτελέσματα (για τα οποία, βέβαια, ευθύνονται οι άλλοι). Το ίδιο και η κοινωνία - νάρκισσος. Το άτομο - νάρκισσος επιδιώκει να κινείται σε κοινωνικά περιβάλλοντα εγνωσμένης ανωτερότητας, επειδή αυτό αποδεικνύει και την δική του ποιότητα, αλλά επειδή επιπλέον εκεί προσπαθεί να επιδείξει τις ακόμα μεγαλύτερες, δικές του, ικανότητες· στην ευρύτερη κατά το δυνατόν θέα. Είναι πιθανόν μάλιστα ότι σ’ αυτήν του την προσπάθεια το άτομο - νάρκισσος αναπτύσσει (και επιδεικνύει) παρανοϊκές ιδέες για τον εαυτό του. Όπως, για παράδειγμα, ότι είναι ο “σωτήρας του κόσμου”. Ή, με κάποια μετριοφροσύνη, “σωτήρας της ευρώπης”... μόνο... Εννοείται ότι τόσο το άτομο - νάρκισσος όσο και η κοινωνία - νάρκισσος δεν δέχονται κριτική από κανέναν. Πρώτον, επειδή όλοι οι άλλοι είναι κατώτεροι. Ή/και, δεύτερον, επειδή όλοι οι άλλοι είναι ιδιοτελείς, δόλιοι, κακοπροαίρετοι, κακόβουλοι, συνομώτες...
Είναι ο ντόπιος μικροαστισμός έντονα, βαθιά ναρκισσιστικός; Ναι! Και η ντόπια μικροαστική κοινωνία, σαν πλέγμα σχέσεων, αντιλήψεων, ηθών και φαντασιώσεων είναι ακριβώς το ίδιο. Τι θα εξέφραζε, λοιπόν, καλύτερα απ’ οτιδήποτε άλλο, το μέσο ελληνικό - συλλογικό - superΕγώ από ένα άτομο ναρκισσιστικό και (ελαφρά τουλάχιστον) μανιακό; Ο κυρ Γιάνης δεν έκανε καμία προσπάθεια “να το παίξει”. Γοητευμένος απ’ τον Εαυτό του και με τις Δυνατότητές του ήταν και πριν γίνει υπουργός, απλά με πολύ μικρότερο κοινό [6Η “σωτηρία της ευρώπης” ήταν το ιεραποστολικό έργο που είχε αναθέσει στον Εαυτό του ήδη απ’ τον Νοέμβρη 2010. Πριν γίνει το ‘15 υπουργός, political idol, sex symbol, eurogroup wolf, trash container και ό,τι άλλο θέλετε (με έξοδα του ελληνικού δημόσιου), το μνημειώδες έργο a modest proposal for resolving the eurozone crisis ήταν αυτό με το οποίο προσπάθησε να διεκδικήσει (τουλάχιστον) ένα νόμπελ οικονομικών. Το a modest proposal... δεν ήταν βέβαια ούτε το das kapital, ούτε το the general theory of employment, interest and money (του Keynes). Σε γενικές γραμμές ήταν ένα μέτριο, εξυπνακίστικο και επαρμένο κείμενο, στις γραμμές του οποίου φαινόταν ότι οι συγγραφείς του αγνούσαν τα βασικά της σύγχρονης πολιτικής πραγματικότητας στην ευρώπη (και παντού)• οπότε υπέστη τρεις αναθεωρήσεις ως τον Ιούλιο του 2013, για να παρακολυθεί λαχανιασμένο τις όποιες εξελίξεις. Στην προσπάθεια του Εκείνος (ο Ένας, ο κυρ Γιάνης) να επιπλεύσει στον αφρό της διαχείρισης της κρίσης στην ευρώπη, αφού άλλωστε δεν είχε ζητήσει κανείς τις συμβουλές του, έκανε έναν έρανο συλλογής υπογραφών (υποστήριξης της modest proposal...) μεταξύ συνταξιούχων και παροπλισμένων πολιτικών βιτρινών της ευρώπης. Μια αξιοθρήνητη προσπάθεια επί της ουσίας, όμοια της πάλαι ποτέ συλλογής - υπογραφών - για - οτιδήποτε - από - οποιονδήποτε.
Ευτυχώς για την ευρώπη και δυστυχώς για εμάς ο Εκείνος έβγαλε τον νταλκά του σαν υπουργός οικονομικών του ελλαδιστάν. Αλλά το διάλειμα ήταν σύντομο. Τώρα που απαλλάχτηκε απ’ το ελληνικό βάρος Εκείνος (λέει ότι) επιστρέφει. Θα την σώσει την παλιοευρώπη, που δεν πα να χτυπιέται η ρημαδοήπειρος!]. Ήταν “γνήσιος” (όση γνησιότητα μπορεί να βρει κανείς στις παράνοιες του θεάματος...), “αυθεντικός”. Γι’ αυτό δεν μπορούσε να κάνει κανέναν ελιγμό της προκοπής, αλλά γι’ αυτό επίσης ανακηρύχτηκε σχεδόν ακαριαία (σε ελάχιστο ιστορικό χρόνο) ήρωας του συλλογικού ελληνικού μικροαστικού πλέγματος ναρκισσισμού / μανιοκατάθλιψης. Μάλιστα, για μερικούς μήνες, το show του κυρ Γιάννη μείωσε σημαντικά τις δημόσιες συλλογικές καταθλιπτικές εκδηλώσεις: το ελληνικό Εγώ έμοιαζε να απογειώνεται, και σαν υπερβομβαρδιστικό να ετοιμάζεται να “τελειώσει” την φθονερή, μισητή ευρώπη. Αυτό προκάλεσε (δημόσια ομολογημένα) ρίγη “εθνικής υπερηφάνειας”...
Το γεγονός, τώρα, ότι μαζικά ιδεο-ψυχωτικά σύνδρομα “παράγουν πολιτική”, με την έννοια ότι αβαντάρουν (ή εμποδίζουν) κινήσεις των πολιτικών βιτρινών, είναι γνωστό. Το ότι η καθεστωτική πολιτική δεν είναι υποχρεωτικά θεραπευτική για τέτοια σύνδρομα, είναι εύλογο. Αν, επιπλέον, διεκπεραιώνεται από κάποιον που πάσχει εξίσου; Ενώ το ελληνικό υπερβομβαρδιστικό, με τον κυρ Γιάνη στο πιλοτήριο και όλη την πολιτική σκηνή (διακομματικά) στα υπόλοιπα πόστα, έδειχνε έτοιμο να κάνει την ισοπέδωση της Δρέσδης στον Β παγκόσμιο να δείχνει παιδικό αστείο, οι θεατές άδειαζαν τις μπάνκες. Πράγμα που όπως αποδεικνύεται εκ των υστέρων δεν αγνοούσε Εκείνος και οι Υπόλοιποι· απλά αδιαφορούσαν. Στο κάτω κάτω, μπροστά σ’ αυτό που θα πάθαιναν οι παλιοευρωπαίοι, τα ελληνικά τραύματα θα ήταν γρατζουνιές (έτσι πίστευαν).
Έχουμε την σχεδόν βεβαιότητα ότι το κοινό δεν το πίστευε. Ακόμα και στους φραστικούς λεονταρισμούς (έλληνες γαρ!), ακόμα κι όταν ψήφιζε “όχι” (τα έχουμε γράψει), το είχαν ζώσει τα φίδια το κοινό. Αυτό το “έπρεπε να είχα χρεωκοπήσει”, που σημαίνει “έπρεπε να σας είχα χρεωκοπήσει”, είναι λόγια ενός Παρανοϊκού με μεγάλο “π” - όχι η γνώμη του ντόπιου μικροαστισμού, στο μεγαλύτερο μέρος του. Στο κάτω κάτω, όπως συμβαίνει στο άτομο - νάρκισσο έτσι και η ναρκισσιστική μικροαστική μάζα μπορεί να φαντάζεται ότι θα αποδείξει το μεγαλείο της μιαν άλλη φορά. Και πάντως όχι πηδώντας απ’ τις ταράτσες, ακόμα κι αν είναι Εκείνος (ο μέγας εκπρόσωπος του συλλογικού ναρκισσισμού) απεργάζεται τέτοια άλματα - για το κοινό του.
